Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 10 maja 2016 roku

Sąd Okręgowy w Szczecinie II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 10 maja 2016 roku w S.

sprawy z wniosku M. W.

z udziałem T. K.

o podział majątku

na skutek apelacji wnioskodawczyni od postanowienia Sądu Rejonowego Szczecin - Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie z dnia 3 lipca 2015 roku, sygn. akt II Ns 3142/14

1.  oddala apelację;

2.  ustala, że wnioskodawczyni i uczestnik ponoszą koszty postępowania związane ze swoim udziałem w sprawie.

SSO Tomasz Sobieraj SSO Mariola Wojtkiewicz SSR del. Julia Ratajska

Sygn. akt II Ca 1435/15

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 3 lipca 2015 r. Sąd Rejonowy Szczecin- Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie w sprawie o sygn. akt II Ns 3142/14:

I.  ustalił, iż w skład majątku wspólnego wnioskodawczyni M. W. i uczestnika postępowania T. K. wchodzi:

1.  lokal mieszkalny nr (...) stanowiący odrębną nieruchomość, położony w S. przy ul. (...), wraz z udziałem w nieruchomości wspólnej, dla którego to lokalu Sąd Rejonowy Szczecin –Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie prowadzi księgę wieczystą Kw nr (...), o wartości 281.000 zł,

2.  spółdzielcze własnościowe prawo do garażu nr (...), mieszczącego się w budynku przy ul. (...) (68-72) w S., wraz z wkładem budowlanym, znajdujące się w zasobach Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w S., o wartości 27.300zł,

II.  ustalił, iż wnioskodawczyni M. W. dokonała nakładów z majątku osobistego na majątek wspólny w kwocie 98.000 zł oraz poniósł wydatki na przedmiot współwłasności w kwocie 1.011,43 zł,

III.  ustalił, iż uczestnik postępowania T. K. dokonał nakładów z majątku osobistego na majątek wspólny w kwocie 43.000 zł oraz poniósł wydatki na przedmiot współwłasności w kwocie 1619,82 zł,

IV.  dokonał podziału majątku wspólnego w ten sposób, iż składniki opisane w punkcie I postanowienia przyznał na wyłączną własność wnioskodawczyni M. W.,

V.  zobowiązał uczestnika postępowania T. K. do wydania składników opisanych w punkcie I postanowienia w stanie wolnym od osób i rzeczy w terminie 1 miesiąca od dnia uprawomocnienia się postanowienia,

VI.  tytułem wyrównania udziałów w majątku wspólnym, rozliczenia nakładów i wydatków zasądził od wnioskodawczyni M. W. na rzecz uczestnika postępowania T. K. kwotę 126.426,97 zł płatną w terminie 1 miesiąca od dnia uprawomocnienia się postanowienia wraz z odsetkami ustawowymi w razie opóźnienia w płatności,

VII.  oddalił pozostałe wnioski stron,

VIII.  umorzył postępowanie co do podziału rzeczy ruchomych, w tym samochodu,

IX.  orzekł, że koszty postępowania każda ze stron ponosi we własnym zakresie,

X.  tytułem kosztów sądowych nakazał pobrać na rzecz Skarbu Państwa-Sądu Rejonowego Szczecin-Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie od wnioskodawczyni M. W. i uczestnika postępowania T. K. kwoty po 1.163,51 zł.

Sąd Rejonowy wydał rozstrzygnięcie w oparciu o następujący stan faktyczny:

W dniu 9 czerwca 2001 r. T. K. i M. W. zawarli związek małżeński. W trakcie wspólności majątkowej nie były zawierane małżeńskie umowy majątkowe, nie była znoszona wspólność majątkowa w drodze orzeczenia sądowego. Wyrokiem z dnia 28stycznia2014r. Sąd Okręgowy w Szczecinie w sprawie XRC 2229/12 rozwiązał małżeństwo przez rozwód. Orzeczenie uprawomocniło się w dniu 17 kwietnia 2014 r. Ze związku pochodzi jedno dziecko córka K. urodzona w dniu (...) Równocześnie Sąd ustalił sposób korzystania ze wspólnego mieszkania położonego w S. przy ul. (...), obciążając obie strony po połowie kosztami utrzymania mieszkania.

W trakcie wspólności majątkowej małżonkowie nabyli w dniu 27 lutego 2004 r. odrębną własność lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w S. przy ul. (...) wraz z udziałem w częściach wspólnych, dla którego prowadzona jest przez tut. Sąd księga wieczysta Kw nr (...). Ostateczna cena lokalu została ustalona na kwotę 156.066,33 zł i została ona pokryta w następujący sposób: w dniu 11.06.2001 r., kwotą 10.000 zł, pochodzącą z prezentów ślubnych zgromadzonych przez małżonków, w dniu 28.06.2001 r. kwotą 19.800 zł, pochodzącą z pożyczki uzyskanej w dniu 27.06.2001 r. przez uczestnika z zakładu pracy, kwotą 98.000 zł pochodzącą z darowizn jakie wnioskodawczyni otrzymała od swoich rodziców w kwotach: 36.000 zł wpłaconej w dniu 09.08.2001 r., uzyskanej na podstawie umowy darowizny z dnia 9 sierpnia 2001 r., 39.000 zł wpłaconej w dniu 10.08.2001 r., uzyskanej na podstawie umowy darowizny z dnia 10 sierpnia 2001 r., 23.000 zł wpłaconej w dniu 21.09.2001 r., uzyskanej na podstawie umowy darowizny z dnia 12 września 2001 r. Umowy darowizn zostały następnie zgłoszone w 2003 r. do opodatkowania. Środki darowane wnioskodawczyni pochodziły ze sprzedaży w dniu 8 sierpnia 2001 r. przez jej rodziców należącego do nich lokalu mieszkalnego położonego w S. przy ul. (...), za cenę 75.000 zł, pozostała część pochodziła natomiast z ich oszczędności, w dniu 12.09.2001 r. kwotą 25.600 zł, pochodzącą ze sprzedaży przez T. K. lokalu mieszkalnego, położonego w S. przy ul. (...), w dniu 11.09.2001 r. za kwotę 43.000 zł, a stanowiącego jego majątek osobisty, w dniu 25.09.2001 r., kwotą 2.324 zł pochodzącą ze środków wspólnych stron. W dniu 06.12.2002 r. kwotą 342,33 zł pochodzącą ze środków wspólnych stron.

Przed podpisaniem aktu notarialnego nabycia lokalu mieszkalnego wnioskodawczyni domagała się, aby notariusz zawarł w treści umowy adnotacje dotyczące tego z jakich środków małżonkowie dokonują nabycia mieszkania ,w tym, że kwota 98.000 zł pochodzi z darowizn od jej rodziców. Notariusz sporządził stosowny projekt umowy. Uczestnik odmówił podpisania aktu notarialnego zawierającego takie adnotacje.

Wartość lokalu mieszkalnego według stanu na datę ustania wspólności majątkowej i cen obecnych to kwota 281.000 zł.

W trakcie wspólności majątkowej małżonkowie nabyli również w dniu 30 kwietnia 2004 r. spółdzielcze własnościowe prawo do garażu nr (...) usytuowanego w budynku przy ul. (...), znajdujące się w zasobach Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w S.. Wymagany wkład budowlany był ustalony na kwotę 27.517,96 zł. Zaliczka na wkład budowlany została wniesiona w kwocie 29.500 zł, w następujący sposób: w dniu 18.09.2001 r. w kwocie 25.000 zł, w tym 17.400 zł pochodziło ze środków uzyskanych sprzedaży mieszkania uczestnika, w dniu 16.10.2001 r. w kwocie 1500 zł pochodzącej ze środków wspólnych stron, w dniu 29.09.2001 r. w kwocie 3000 zł pochodzącej od ojca wnioskodawczyni darowanej na rzecz obojga małżonków.

Nadwyżka w kwocie 1.982,04 zł została stronom zwrócona. Wartość prawa do garażu według stanu na datę ustania wspólności majątkowej i cen obecnych to kwota 27.300 zł.

W mieszkaniu i garażu były wykonane w dużej mierze osobiście przez T. K. prace wykończeniowe. (...) budowlane były finansowane z dochodów, jak również częściowo przez S. W. - ojca wnioskodawczyni, który zakupił panele, kafle, zlew do kuchni, kuchenkę gazową. Matka uczestnika natomiast kupiła korek na ściany, dała małżonkom również pieniądze w kwocie 5.000 zł na urządzenie łazienki, jak również środki na szafę, kupiła stronom telewizor. Małżonkowie zamieszkali w nabytym lokalu w 2002. W tym czasie w sierpniu (...) urodziła się stronom córka. Wnioskodawczyni planowała urlop wychowawczy, który został jej przyznany od dnia 25 czerwca 2003 r. do dnia 24 czerwca 2006 r. Faktycznie jednak nie doszło do jego udzielenia, albowiem zawarła z pracodawcą mającym być w likwidacji ugodę, na mocy której zwolniła się, w zamian za co otrzymała 5 i pół krotne wynagrodzenie w łącznej kwocie 12.663,30 zł w dniu 16.10.2003 r., które było przeznaczone na bieżące potrzeby. Na bieżące potrzeby były przeznaczane również środki zyskiwane z tytułu ulgi budowlanej.

Pożyczka z zakładu pracy jaką uzyskał T. K. w dniu 27 czerwca 2001 r. na kwotę 19.800 zł spłacana była co do zasady poprzez potrącenia z wynagrodzenia za pracę. Były trzy większe wpłaty w dniu 12.11.2003 r. na kwotę 6000 zł, w dniu 07.06.2004 r. na kwotę 1000 zł i w dniu 30.08.2004 r. na kwotę 1000 zł. Kwoty te małżonkom dała A. K.. W okresie spłaty pożyczki A. K. dawała małżonkom pieniądze na życie po 400 zł miesięcznie. Przed ustaniem wspólności majątkowej pożyczka została w całości spłacona.

T. K. po ukończeniu 18 lat dostał od ojca książeczkę oszczędnościową ze zgromadzonymi środkami.

Po ustaniu wspólności majątkowej M. W. uregulowała kwotę 1.011,43 zł tytułem podatku od nieruchomości i wieczystego użytkowania.

Z mieszkania stron wnioskodawczyni wyprowadziła się w dniu 25 lipca 2012 r. Obecnie mieszka ona u swoich rodziców wraz z dzieckiem. Koszty utrzymania mieszkania i garażu po ustaniu wspólności majątkowej ponosiły obie strony. Od dnia 17 kwietnia 2014 r. należność za mieszkanie wynosiła kwotę 1768,47 zł. Na poczet czynszu została wpłacona kwota 1876,02 zł, przy czym wnioskodawczyni uregulowała kwotę 700,74 zł, a uczestnik kwotę 1175,28 zł. Każde z małżonków winno uiścić kwoty po 884,23 zł (1768,47zł : 2). Wnioskodawczyni uiściła za mało o kwotę 183,4 9zł (884,23 zł- 700,74 zł). W przypadku garażu należność czynszowa wynosiła kwotę 444,54 zł. Zostało natomiast wpłacone 545,28 zł, z czego kwotę 422,20 zł wpłacił uczestnik postępowania, a wnioskodawczyni kwotę 123,08 zł. Każde z małżonków winno uiścić kwoty po 222,27 zł (444,54 zł : 2). Wnioskodawczyni zapłaciła za mało o kwotę 99,19 zł.

Wnioskodawczyni osiąga miesięcznie dochód 2400 zł. Ponadto otrzymuje na córkę alimenty w kwocie 800 zł miesięcznie. Nie posiada żadnych zobowiązań. T. K. miesięcznie zarabia kwotę 3000 zł. Poza alimentami na wspólne dziecko nie ma innych zobowiązań. Żadna ze stron nie posiada innej nieruchomości.

W tych okolicznościach Sąd uznał wniosek za zasadny.

Sąd zważył, że okolicznością bezsporną było, iż w skład majątku wspólnego stron weszła odrębna własność lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w S. przy ul. (...) wraz z udziałem w częściach wspólnych, dla którego prowadzona jest księga wieczysta Kw nr (...) oraz spółdzielcze własnościowe prawo do garażu nr (...) zlokalizowanego w S. w budynku przy ul. (...), znajdujące się w zasobach Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w S..

Wartość rynkową obu nieruchomości Sąd ustalił na kwoty 281.000 zł i 27.300 zł w oparciu o opinie biegłego z zakresu (...) i wg stanu na datę ustania wspólności majątkowej. Sąd uznał, że opinie zostały sporządzone zgodnie z przepisami prawa, a ich wnioski w przekonaniu Sądu oparte zostały na dokładnej analizie stanu faktycznego, jak również sytuacji na rynku nieruchomości. Opinie nie były kwestionowane przez żadną ze stron postępowania.

Okolicznością bezsporną było, iż do majątku wspólnego stron wchodziły również ruchomości stanowiące wyposażenie objętego wnioskiem mieszkania jak również samochód, przy czym wniosek w tej części został cofnięty, w związku z tym Sąd na podstawie art. 355 § 1 k.p.c. w zw. z art. 512 § 1 k.p.c., wobec braku sprzeciwu uczestnika postępowania- umorzył postępowanie w tym zakresie.

Składnik majątkowy to jest prawo do lokalu mieszkalnego oraz prawo do garażu, Sąd przyznał wnioskodawczyni. Taki podział odpowiadał stanowisku i interesom obu stron. Przy wnioskodawczyni jest wspólne dziecko stron, a w związku z tym, iż nie posiada ona innej nieruchomości mieszkalnej, przyznanie jej składników objętych wnioskiem było ze wszech miar uzasadnione. Przyznając wnioskodawczyni prawo do lokalu mieszkalnego i garażu, Sąd zobowiązał jednocześnie uczestnika do wydania składników majątkowych w myśl art. 567 § 3 k.p.c. w zw. z art. 688 k.p.c. w zw. z art. 624 zd. 1 i 2 k.p.c. w terminie przewidzianym do uzyskania spłaty.

Ustalając wysokości spłaty Sąd miał na względzie, że wnioskodawczyni wniosła o uwzględnienie w rozliczeniu nakładu w kwocie 98.000 zł z majątku osobistego na majątek wspólny. Sąd kierując się treścią art. 321 § 1 k.p.c. żądanie w całości uwzględnił, albowiem znalazło ono potwierdzenie w zgromadzonym materiale dowodowym. Z przeprowadzonych dowodów, a w szczególności ze znajdujących się w aktach sprawy dokumentów oraz ze spójnych, wzajemnie się uzupełniających zeznań świadków obu stron postępowania, w szczególności zaś A. K., S. W., A. G., J. S., M. B. (1) wynika, iż w trakcie wspólności majątkowej małżonkowie nabyli w dniu 27 lutego 2004 r. odrębną własność lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w S. przy ul. (...) wraz z udziałem w częściach wspólnych, dla którego prowadzona jest przez Sąd księga wieczysta Kw nr (...). Ostateczna cena lokalu została ustalona na kwotę 156.066,33 zł i została ona pokryta w następujący sposób: w dniu 11.06.2001 r. kwotą 10.000 zł, pochodzącą z prezentów ślubnych zgromadzonych przez małżonków, w dniu 28.06.2001 r. kwotą 19.800 zł, pochodzącą z pożyczki uzyskanej w dniu 27.06.2001 r. przez uczestnika z zakładu pracy, kwotą 98.000 zł pochodzącą z darowizn jakie wnioskodawczyni otrzymała od swoich rodziców w kwotach: 36.000 zł wpłaconej w dniu 09.08.2001 r., uzyskanej na podstawie umowy darowizny z dnia 9 sierpnia 2001 r., 39.000 zł wpłaconej w dniu 10.08.2001 r., uzyskanej na podstawie umowy darowizny z dnia 10 sierpnia 2001 r., 23.000 zł wpłaconej w dniu 21.09.2001 r., uzyskanej na podstawie umowy darowizny z dnia 12 września 2001 r. w dniu 12.09.2001 r. kwotą 25.600 zł, pochodzącą ze sprzedaży przez T. K. lokalu mieszkalnego, położonego w S. przy ul. (...), w dniu 11.09.2001 r. za kwotę 43.000 zł, a stanowiącego jego majątek osobisty, w dniu 25.09.2001 r., kwotą 2.324 zł pochodzącą ze środków wspólnych stron, w dniu 06.12.2002 r. kwotą 342,33 zł pochodzącą ze środków wspólnych stron.

Sąd zwrócił uwagę, że jak wynika z zeznań S. W. umowy darowizny były sporządzone przed datą nabycia mieszkania i przedłożone notariuszowi. Uczestnik natomiast przyznał, iż przed podpisaniem aktu notarialnego nabycia lokalu mieszkalnego wnioskodawczyni domagała się, aby notariusz zawarł w treści umowy adnotacje dotyczące tego z jakich środków małżonkowie dokonują nabycia mieszkania. Uczestnik odmówił podpisania aktu notarialnego zawierającego takie adnotacje. Nawet jeśli tak jak twierdził w toku postepowania umowy darowizny były spisane dopiero w 2003 r., kiedy to darowizny zostały zgłoszone do opodatkowania, nie miało to w ocenie Sądu żadnego znaczenia w tej sprawie. Istotna była wola darczyńcy w dacie faktycznych darowizn, a ten chciał dokonać przysporzenia wyłącznie na rzecz córki M. W.. Takiemu stwierdzeniu nie sprzeciwiają się zdaniem Sądu adnotacje na dowodach wpłat poszczególnych rat na poczet ceny nabycia, albowiem dotyczyło to tytułu wpłat to jest umowy nr (...) zawartej przez oboje małżonków.

Uczestnik postępowania wniósł natomiast o uwzględnienie kwoty 43.000 zł z tytułu nakładu z majątku osobistego na majątek wspólny. Sąd przedmiotowe żądanie uwzględnił, albowiem zostało ono co do zasady i wysokości przyznane przez wnioskodawczynię, jak również znalazło potwierdzenie w zgromadzonym materiale dowodowym, to jest uzyskanych dokumentach jak również w zeznaniach świadków A. K., K. K. (2), M. B. (2), A. P., M. B. (1). Dowody te doprowadziły Sąd do przekonania, że w dniu 12.09.2001 r. została dokonana wplata na poczet ceny nabycia mieszkania w wysokości 25.600 zł, pochodzącą ze sprzedaży przez T. K. lokalu mieszkalnego, położonego w S. przy ul. (...), w dniu 11.09.2001 r. za kwotę 43.000 zł, a stanowiącego jego majątek osobisty. Pozostała natomiast część ceny w kwocie 17.400 zł została w dniu 18.09.2001 r. wpłacona na poczet wkładu budowlanego spółdzielczego prawa do garażu objętego wnioskiem w niniejszym postępowaniu.

Pozostałe żądania uczestnika Sąd oddalił.

Sąd miał na uwadze, że T. K. wniósł o rozliczenie kwoty 19.800 zł jako wartość darowizny od matki z przeznaczeniem na spłatę pożyczki mieszkaniowej, zaciągniętej na nabycie mieszkania. Zdaniem Sądu okolicznością w niniejszej sprawie bezsporną było, iż w dniu 27.06.2001 r. uczestnik postępowania zaciągnął w swoim zakładzie pracy pożyczkę na kwotę 19.800 zł, która została przeznaczona na nabycie mieszkania. Pożyczka z zakładu pracy spłacana była co do zasady poprzez potrącenia z wynagrodzenia za pracę. Z przedłożonych dowodów wpłat oraz z zeznań A. K. wynika, iż były trzy większe wpłaty w dniu 12.11.2003 r. na kwotę 6000 zł, w dniu 07.06.2004 r. na kwotę 1000 zł i w dniu 30.08.2004 r. na kwotę 1000 zł. Kwoty te dała A. K., przy czym na rzecz obojga małżonków, co potwierdziła nie tylko matka uczestnika jak również on sam w jednym ze swoich pism procesowych. A. K. dawała również obojgu małżonkom miesięcznie kwoty po 400 zł, co nieco przekraczało wysokość raty pożyczki, przy czym jak sama zeznała, co potwierdziła też siostra uczestnika M. S., były to pieniądze przeznaczone na życie. Tak więc w powyższych okolicznościach brak jest zdaniem Sądu podstaw do przyjęcia, iż doszło do nakładu z majątku osobistego, poprzez spłatę wspólnego długu zaciągniętego na potrzeby nabycia mieszkania, ze środków pochodzących z darowizny dokonanej wyłącznie na rzecz uczestnika T. K..

Uczestnik wniósł również o rozliczenie kwoty 10.000 zł jako wartość darowizny od matki przeznaczonej na zakup materiałów budowlanych i wyposażenia mieszkania. Sąd zważył w tym zakresie, że z zeznań A. K., M. S., S. W. oraz z zeznań stron wynika, iż materiały budowlane były finansowane z dochodów, jak również częściowo przez S. W. -ojca wnioskodawczyni i matkę uczestnika. A. K. kupiła korek na ściany, dała małżonkom również pieniądze w kwocie około 5.000 zł na urządzenie łazienki, jak również środki na szafę, kupiła stronom telewizor. Z zeznań A. K. oraz M. S. wynika, iż była to pomoc na rzecz obojga małżonków. Wobec tego Sąd stwierdził, że i w tym przypadku brak jest podstaw do przyjęcia, iż doszło do nakładu z majątku osobistego. Uczestnik nie wykazał uzyskania darowizny wyłącznie na swoją rzecz.

T. K. wniósł o rozliczenie kwoty 30.000 zł jako wartość darowizny od ojca z przeznaczeniem na zakup garażu i materiałów budowlanych. Z zeznań ojca uczestnika K. K. (2) wynika, iż dał mu po ukończeniu przez niego 18 roku życia książeczkę oszczędnościową. Uczestnik nie wykazał jednak posiadania środków finansowych i ich wysokości na datę zawarcia małżeństwa oraz ich przeznaczenia na majątek wspólny, to jest ich przepływu z rachunku na poczet wkładu budowlanego spółdzielczego prawa do garażu czy nabycia konkretnych materiałów budowlanych wykorzystanych w trakcie wykończenia mieszkania czy garażu. Były to wyłącznie nie poparte żadnymi dowodami twierdzenia uczestnika postępowania, stąd też żądanie to zostało w całości przez Sąd oddalone.

Uczestnik wniósł ponadto o rozliczenie kwoty 45.000 zł w postaci wartości dokonanych przez niego robót budowlano –wykończeniowych w lokalu mieszkalnym wchodzącym do majątku wspólnego, po uprzednim dokonaniu wyceny przez biegłego. Sąd żądanie to oddalił bez przeprowadzania zawnioskowanego dowodu jako oczywiście bezzasadne. Brak jest podstaw do przyjęcia, iż robocizna uczestnika, która miała miejsce w trakcie wspólności majątkowej stanowiła jakikolwiek nakład z majątku osobistego na majątek wspólny.

W dalszej części Sąd wskazał, że wnioskodawczyni zgłosiła żądanie rozliczenia ponoszonych opłat publicznoprawnych to jest podatku od nieruchomości i opłat z tytułu wieczystego użytkowania w okresie po ustaniu wspólności majątkowej w łącznej kwocie 1.011,43 zł, wykazując wysokość ich poniesienia przedłożonymi dokumentami potwierdzającymi dokonanie wpłaty. Strona przeciwna przedmiotowego żądania nie kwestionowała, tak więc Sąd w całości je uwzględnił przyjmując wskazaną kwotę do rozliczenia.

Uczestnik postępowania natomiast wniósł o rozliczenie kwoty 6.304,28 zł z tytułu opłat czynszowych za mieszkanie i garaż, poczynając od lipca 2012 r. W okresie wspólności majątkowej to jest do dnia 17 kwietnia 2014 r. były to wydatki z majątku wspólnego na majątek wspólny i co do zasady żądanie w tej części było oczywiście bezzasadne i podlegało oddaleniu, niezależnie od tego, która ze stron z przedmiotowych składników majątku wspólnego korzystała. W okresie natomiast po dacie 17 kwietnia 2014 r. z przedłożonych przez strony dokumentów, a w szczególności z informacji Spółdzielni wynika, iż koszty utrzymania mieszkania i garażu po ustaniu wspólności majątkowej ponosiły obie strony. Od dnia 17 kwietnia 2014 r. należność za mieszkanie wynosiła kwotę 1768,47 zł. Na poczet czynszu została wpłacona kwota 1876,02 zł, przy czym wnioskodawczyni uregulowała kwotę 700,74 zł, a uczestnik kwotę 1175,28 zł. Każde z małżonków winno uiścić kwoty po 884,23 zł (1768,47 zł : 2). Wnioskodawczyni uiściła za mało o kwotę 183,49 zł (884,23 zł- 700,74 zł). W przypadku garażu należność czynszowa wynosiła kwotę 444,54 zł. Zostało natomiast wpłacone 545,28 zł, z czego kwotę 422,20 zł wpłacił uczestnik postępowania, a wnioskodawczyni kwotę 123,08 zł. Każde z małżonków winno uiścić kwoty po 222,27 zł (444,54 zł : 2). Wnioskodawczyni zapłaciła za mało o kwotę 99,19 zł. Łącznie zatem wnioskodawczyni winna zwrócić uczestnikowi postepowania kwotę 282,68 zł (183,49 zł+ 99,19 zł). Sąd kierował się ostatecznym stanowiskiem stron, co do tego by dla uproszczenia rozliczenia, nie wyłączać tych składników opłat eksploatacyjnych, które były związane z korzystaniem przez uczestnika postępowania mieszkania to jest opłat za zimną wodę i wywóz śmieci. Z istniejącej nadpłaty dokonanej przez uczestnika, będzie on mógł korzystać do czasu uprawomocnienia się orzeczenia.

W rezultacie Sąd zasądził od wnioskodawczyni na rzecz uczestnika postępowania kwotę 126.462,97 zł, płatną w terminie 1 miesiąca od dnia uprawomocnienia się postanowienia wraz z odsetkami ustawowymi w razie opóźnienia w płatności. Kwota ta jest spłatą, jaka wynika z rozliczeń pomiędzy byłymi już małżonkami. Wartość całego majątku Sąd ustalił na kwotę 308.300 zł. Udziały w majątku wspólnym były równe, stąd też udział każdego z małżonków w majątku wspólnym to kwota 154.150 zł. Wnioskodawczyni otrzymała oba składniki dzielonego majątku. W związku z tym spłata na rzecz uczestnika to kwota 154.150 zł, którą należało pomniejszyć o ½ obciążających uczestnika nakładów i wydatków w kwocie 49.505,71 zł ((98.000 zł + 1011,43 zł) : 2 = 49505,71 zł), a powiększyć o ½ nakładów i wydatków obciążających wnioskodawczynię w kwocie 21.782,68 zł ((43.000 zł : 2) + 282,68 zł = 21.782,68 zł). Sąd dokonał sprawdzenia przy zastosowaniu innej metody liczenia:

308.300 zł-98.000 zł-43.000 zł=167.300 zł

167.300 zł : 2=83.650 zł

83.650 zł + 43.000 zł=126.650 zł

126.650 zł-505,71 zł + 282,68 zł=126.426,97 zł.

Sąd uznał, że wskazana kwota spłaty powinna być uiszczona jednorazowo w terminie wskazanym w orzeczeniu. Był to termin deklarowany przez wnioskodawczynię. Taki okres powinien wystarczyć zdaniem Sądu wnioskodawczyni na zgromadzenie całej niezbędnej sumy przy uwzględnieniu je wysokości, jak i czasu trwania postępowania przy składanej od początku deklaracji przejęcia składników objętych podziałem oraz przy uwzględnieniu, iż rodzice wnioskodawczyni wyrazili wolę pomocy finansowej. Odroczenie płatności spłaty na wskazany okres nie naruszy również interesów uczestnika, nie jest on bowiem odległy, a uzyskane środki będzie mógł wykorzystać do nabycia innej nieruchomości.

Rozstrzygając o kosztach postępowania Sąd kierował się treścią art. 520 § 1 k.p.c. zgodnie z którym każdy uczestnik ponosi koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie. Ponadto Sąd dodał, że każda ze stron zainteresowana była w rozstrzygnięciu w jednakowym stopniu. W przedmiotowej sprawie Sąd nie stwierdził istnienia okoliczności uzasadniających odstąpienie od zasady ponoszenia przez uczestników kosztów związanych ze swym udziałem w sprawie, wydaniem orzeczenia w sprawie zainteresowani bowiem byli w równym stopniu zarówno wnioskodawca jak i uczestniczka. Kierując się tą samą zasadą Sąd wydał rozstrzygnięcie w przedmiocie kosztów sądowych, na które złożyły się wynagrodzenie biegłego w kwocie 2.327,02 zł. Należność tą strony winny ponieść po połowie to jest po 1.163,51 zł.

Apelację od postanowienia Sądu złożyła wnioskodawczyni i zaskarżając je w zakresie punktu II, III, VI wniosła o jego zmianę w pkt II poprzez ustalenie, że wnioskodawczyni M. W. dokonała nakładów z majątku osobistego na majątek wspólny w sierpniu i wrześniu 2001 r. w kwocie 98.000 zł których wartość na chwilę orzekania przez Sąd I o podziale majątku - wynosi 176.451 zł; w pkt III poprzez ustalenie, że uczestnik T. K. dokonał nakładów z majątku osobistego na majątek wspólny we wrześniu 2001 r. w łącznej kwocie 43.000 zł, w tym nakład w kwocie 25.600 zł na wkład budowlany na lokal mieszkalny przy ul. (...) w S., a także nakład w kwocie 17.400 zł we wrześniu 2001 r. na wkład budowlany na spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu użytkowego - garażu nr (...) przy ul. (...) w S., których wartość na chwilę dokonywania podziału wynosi 46.093 zł. w odniesieniu do nakładu na lokal mieszkalny przy ul. (...) w S. oraz 17.262 zł w odniesieniu do nakładu na spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu użytkowego - garażu nr (...) przy ul. (...) w S., a których to łączna wartość na chwilę orzekania przez Sąd I instancji o podziale majątku wynosi 63.355 zł; w pkt VI postanowienia poprzez zasądzenie od M. W. na rzecz T. K. tytułem wyrównania udziałów w majątku wspólnym, rozliczenia nakładów i wydatków kwoty 97.379 zł płatnej w terminie jednego miesiąca od dnia uprawomocnienia się postanowienia wraz z odsetkami ustawowymi w razie opóźnienia w płatności.

Na wypadek nie uwzględnienia przez Sąd II instancji sposobu wyliczenia wartości nakładów poniesionych przez M. W. i T. K. z majątków odrębnych na majątek wspólny, wniosła o przeprowadzenie dowodu z uzupełniającej opinii biegłej ds. wyceny nieruchomości na okoliczność ustalenia wartości nakładów poniesionych przez M. W. i T. K. przy wniesieniu wkładów budowlanych na majątek wspólny - na chwilę orzekania o ich zwrocie, zaś w przypadku nie uwzględnienia przez Sąd II instancji wartości nakładów wyliczonych przez wnioskodawczynię, mając na uwadze zasady współżycia społecznego, wniosła o obniżenie kwoty spłaty na rzecz uczestnika, o kwotę stanowiącą różnicę pomiędzy kwotą spłaty wyliczoną przez Sąd I instancji 126.426,97 a kwotą wyliczoną przez wnioskodawczynię - 97.379 zł, to jest o kwotę 29.048 zł. Domagała się również Zasądzenie od uczestnika na rzecz wnioskodawczyni kosztów postępowania przed Sądem II instancji.

Orzeczeniu zarzuciła błąd w ustaleniach faktycznych, dokonany przez Sąd I instancji, polegający na niewłaściwym rozliczeniu- nakładów poniesionych przez wnioskodawczynię i uczestnika z majątków odrębnych na majątek wspólny- poprzez rozliczenie nakładów dokonanych przez wnioskodawczynię w kwocie 98.000 zł i uczestnika w kwocie 43.000 zł, według ich wartości z daty dokonania wpłat na wkład budowlany na lokal mieszkalny przy ul. (...)- w sierpniu i wrześniu 2001 r. oraz na wkład budowlany na spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu użytkowego - garażu nr (...) przy ul. (...) w S.- we wrześniu 2001 r.- a nie według wartości dokonanych nakładów na chwilę orzekania przez Sąd I instancji o podziale majątku co spowodowało rozliczenie nakładu wnioskodawczyni w kwocie 98.000 zł, a nie w kwocie 176.451 zł, a także nakład uczestnika w kwocie 43.000 zł., a nie w kwocie 63.355 zł a w konsekwencji ustalenie kwoty spłaty na rzecz uczestnika w wysokości 126.426,97 zł zamiast w kwocie 97.379 zł.

W uzasadnieniu wyjaśniła, że wkład na budowę lokalu przy ul. (...), który wyniósł 156.066,33 zł., został pokryty w 62,7938% (tj. 98.000 zł/156.066,33 zł) przez wnioskodawczynię, w sierpniu i wrześniu 2001 r., z majątku osobistego w kwocie 98.000 zł - pochodzącego z darowizn uczynionych przez jej rodziców. Zatem wartość nakładu wnioskodawczym na moment orzekania o jego zwrocie wynosi 62,7938% X 281.000 zł wartości odrębnej własności lokalu wynikającej z wyceny biegłej to jest 176.451 zł. Z kolei nakład uczestnika T. K., na wkład budowlany na budowę lokalu mieszkalnego przy ul. (...) w S. wyniósł 25.600 zł. Został on pokryty przez uczestnika we wrześniu 2001 r. i pochodził z jego majątku odrębnego - ze sprzedaży lokalu mieszkalnego przy ul. (...) w S.. Co zatem idzie T. K. pokrył wkład budowlany na budowę lokalu mieszkalnego w Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w S. w 16,4033 %. Wartość nakładu uczestnika na moment orzekania o jego zwrocie wynosi 16,4033 % X 281.000 zł to jest 46.093 zł.

W odniesieniu do spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu użytkowego przy ul. (...)- garażu nr (...) to na ten składnik majątku tylko uczestnik poniósł nakład z majątku odrębnego w kwocie 17.400 zł w 2001 r. Wartość wkładu budowlanego ustalono na kwotę 27.517,96 zł. T. K. pokrył wkład budowlany w 63,2314%. Wartość tego nakładu na moment orzekania wynosi 17.262 zł. Sąd I instancji niezasadnie rozliczył nakłady poniesione przez M. W. i T. K. w kwocie nominalnej, nie odnosząc się do wartości tychże nakładów na chwilę orzekania o ich zwrocie. Pokreśliła, że zwrot nakładów tylko w wysokości sumy nominalnej prowadzi do pokrzywdzenia wnioskodawczyni.

Domagając się obniżenia kwoty spłaty na rzecz uczestnika, o kwotę stanowiącą różnicę pomiędzy kwotą spłaty wyliczoną przez Sąd I instancji 126.426,97 a kwotą wyliczoną przez wnioskodawczynię - 97.379 zł, to jest o kwotę 29.048 zł wskazała, że w sprawie zachodzą wyjątkowe okoliczności, które uzasadniają dokonanie sądowej korekty wysokości spłaty na rzecz uczestnika. Mianowicie 75.000 zł z ze sprzedaży kawalerki matki wnioskodawczyni i 23.000 zł pochodzące z oszczędności ojca apelującej, a więc pieniądze, które podarowali rodzice wnioskodawczyni na wkład budowlany. Był to dorobek życia rodziców skarżącej. Uczestnik wniósł jedynie 43.000 zł, tak więc głównie przy dużym udziale finansowym wnioskodawczyni rodziców możliwe było kupienie nowego wówczas mieszkania przy ul. (...). Obecnie wnioskodawczyni uważa za rażąco niesprawiedliwe dopłacanie uczestnikowi prawie 30.000 zł przy jego niewielkim udziale finansowym. Dodała, że kolejne naruszenie zasad współżycia społecznego to zajęcie przez uczestnika całego mieszkania przy ul. (...), do którego wnioskodawczyni nie ma wstępu od początku 2013 r. z powodu wymiany zamka w drzwiach wejściowych przez uczestnika.

W uzupełnieniu apelacji wniosła o ustalenie, że dokonała wydatków z majątku osobistego na majątek wspólny w kwocie 1.542 zł za okres od czerwca 2015 r. do kwietnia 2016 r., na które wydatki złożyły się opłaty czynszowe za mieszkanie i opłaty czynszowe za garaż.

W odpowiedzi na apelację uczestnik wniósł o jej oddalenie iw całości i zasądzenie na swoją rzecz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa prawnego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie mogła doprowadzić do zmiany zaskarżonego postanowienia.

Wbrew zarzutom apelacji Sąd Rejonowy poczynił prawidłowe ustalenia, które Sąd Okręgowy w całości podziela. Podobnie na akceptację zasługują rozważania prawne, zawarte w uzasadnieniu orzeczenia. Co istotne, orzekając o nakładach z majątków osobistych byłych małżonków na majątek wspólny, Sąd Rejonowy orzekł zgodnie ze zgłoszonymi wnioskami.

Przepis art. 45 § 1 k.r.o. stanowi, że każdy z małżonków może żądać zwrotu wydatków i nakładów, które poczynił ze swojego majątku osobistego na majątek wspólny. Przez pojęcie nakładów z majątku osobistego należy rozumieć zarówno użycie składników tego majątku na rzecz majątku wspólnego, jak również wartość osobistych świadczeń małżonka. Zwrotu wydatków i nakładów poczynionych z majątku osobistego jednego z małżonków na majątek wspólny dokonuje się przy podziale majątku wspólnego, jeżeli ze względu na dobro rodziny sąd nie nakazał wcześniejszego zwrotu (art. 45 § 2 k.r.o.). Konsekwencją tego unormowania jest art. 567 § 1 k.p.c., według którego w postępowaniu o podział majątku wspólnego sąd rozstrzyga m.in. o tym, jakie wydatki, nakłady i inne świadczenia z majątku wspólnego na rzecz majątku osobistego jednego z małżonków i odwrotnie podlegają zwrotowi.

Odnotować należy, że ugruntowane jest już stanowisko, i w sprawach o podział majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej między małżonkami sąd ustala wartość nakładów poczynionych z majątku wspólnego na majątek osobisty jednego z małżonków bez względu na inicjatywę dowodową uczestników postępowania (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 21 lutego 2008 r., III CZP 148/07, OSNC 2009, nr 2, poz. 23). Zasada ta nie obowiązuje natomiast w przypadku nakładów dokonanych z majątku osobistego na majątek wspólny. Roszczenie o zwrot nakładów poczynionych z majątku osobistego na majątek wspólny ma bowiem charakter procesowy. W takim przypadku konieczne jest nie tylko zgłoszenie takiego wniosku w postępowaniu przed sądem pierwszej instancji, ale także dokładne określenie jego zakresu, zgodnie z wymaganiami określonymi w art. 187 § 1 pkt 1 w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. (postanowienia Sądu Najwyższego: z dnia 16 października 1997 r., II CKN 395/95 oraz z dnia 4 kwietnia 2012 r., I CSK 323/11). W tej sytuacji nie wystarcza nawet sformułowanie żądania rozliczenia nakładów w odniesieniu procentowym, lecz wymagane jest wskazanie danej, konkretnej sumy pieniężnej podlegającej rozliczeniu.

Skarżącą, inicjując sprawę o podział majątku wspólnego, wniosła o ustalenie, iż w skład majątku wspólnego wchodzi lokal mieszkalny nr (...), stanowiący odrębną nieruchomość, położony w S. przy ul. (...), wraz z udziałem w nieruchomości wspólnej oraz spółdzielcze własnościowe prawo do garażu nr (...), mieszczącego się w budynku przy ul. (...) w S.. Jednocześnie domagała się ustalenia, że wnioskodawczyni i uczestnik poczynili nakłady z majątku osobistego na majątek wspólny o wartości odpowiednio 98.000 zł w przypadku wnioskodawczy i wartości 43.000 zł w przypadku uczestnika. Jest to jedyny wniosek w toku postępowania, w którym wnioskodawczyni wskazała konkretną kwotę podlegającą rozliczeniu z tytułu zgłoszonych nakładów. Żądanie to nie budzi żadnych zastrzeżeń jest jednoznaczne i jasne, a zatem wniosek w tym zakresie nie podlegał uzupełnieniu. Wszelkie dalsze pisma procesowe odnosiły się do treści wniosku. Wnioskodawczyni nie rozszerzyła swego żądania nawet wówczas, gdy znana już była aktualna wartość mieszkania.

Przy tak sformułowanym żądaniu Sąd Rejonowy prawidłowo poprzestał na ustaleniu wysokości kwoty zainwestowanej przez wnioskodawczynię w zakup wspólnego mieszkania. Bez dodatkowego żądania Sąd nawet nie mógł przystąpić do waloryzacji ustalonej tak kwoty. Dokładnie sprecyzowane żądanie zasądzenia nakładów poniesionych z majątku osobistego na majątek wspólny wyznacza bowiem granice rozstrzygnięcia Sądu. Stosownie bowiem do treści art. 321 § 1 w zw. z art. 13 § 2 k.p.c., żądaniem takim sąd jest związany (uzasadnienia postanowień Sądu Najwyższego z dnia 16 października 1997 r., II CKN 395/97 i z dnia 2 października 2003 r., V CK 239/02, niepubl.) i nie może zasądzać ponad to żądanie.

Innymi słowy wnioskodawczyni ani razu przed Sądem Rejonowym nie zgłosiła żądania rozliczenia nakładów związanych z zakupem wspólnej nieruchomości w kwocie wyższej niż 98.000 zł. Sąd ustalił, że nakład taki rzeczywiście został poniesiony i nakład ten nominalnie rozliczył. Nie można zatem czynić Sądowi zarzutu, iż nie ustalił, że nakład wnioskodawczyni w tej chwili ma wartość wyższą. Jeszcze raz należy podkreślić, że wnioskodawczyni nie żądała sumy wyższej, a i nie zgłosiła żądania waloryzacji nakładu poprzez odniesienie do aktualnej wartości mieszkania. Z tego też względu - bez narażenia się na zarzut naruszenia art. 321 k.p.c.- Sąd Rejonowy nie był władny ustalić i rozliczyć kwoty wyższej. Co istotne wnioskodawczyni w postępowaniu przed Sądem Rejonowym korzystała z pomocy profesjonalnego pełnomocnika. W tej sytuacji Sąd zwolniony był od udzielania wnioskodawczyni stosownych pouczeń i wskazówek co do ewentualnego kierunku postępowania (art. 5 k.p.c.).

Żądanie rozliczenia nakładów w kwocie wyższej niż zgłoszona we wniosku pojawiło się dopiero w apelacji, a więc w piśmie wszczynającym postepowanie apelacyjne. Takie rozszerzenie żądania było niedopuszczalne, gdyż zgodnie z treścią przepisu art. 383 k.p.c. w związku z art. 13 § 2 k.p.c. w postępowaniu apelacyjnym nie można rozszerzyć żądania wniosku, ani występować z nowymi roszczeniami.

Nie można również podzielić argumentacji wnioskodawczyni, iż okoliczności tej sprawy uzasadniały obniżenie kwoty dopłaty przypadającej uczestnikowi z powołaniem się na treść art. 5 k.c. Stosowanie klauzuli generalnej, wyrażonej w art. 5 k.c. może mieć miejsce jedynie w sytuacjach wyjątkowych, gdy uwzględnienie żądania prowadziłoby do sytuacji nieakceptowanej ze względów aksjologicznych i teleologicznych. Przepis art. 5 k.c. ma na celu zapobieganie stosowaniu prawa w sposób, który prowadzi do wywarcia skutków niemoralnych albo rozmijających się zasadniczo z założeniem jego ustanowienia. Przepis ma wyjątkowy charakter, przełamuje zasadę, że wszystkie prawa podmiotowe korzystają z ochrony prawnej. Wszelkie rozstrzygnięcia będące wyjątkiem od strzeżenia praw podmiotowych wymagają ostrożności oraz wnikliwego rozważenia wszystkich aspektów rozpoznawanego przypadku (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 grudnia 2009 r., IV CSK 290/09 (niepubl.).

Okoliczności, na które powołuje się w apelacji skarżąca, zwłaszcza już eksponowana przez apelującą nieprawidłowość Sądu, polegająca na rozliczeniu nakładów wedle sumy nominalnej nie stanowi podstawy obniżania dopłaty w oparciu o art. 5 k.c. Wnioskodawczyni mogłaby osiągnąć ograniczenie wysokości dopłaty poprzez zgłoszenie w odpowiednim momencie żądania waloryzacji dokonanych nakładów. Zaniechanie zgłoszenie takiego żądania nie może być jednak podstawą do negatywnej oceny żądania wnioskodawcy. Rozliczenie udziałów w majątku wspólnym gwarantuje uczestnikowi przepis art. 212 § 1 k.c. Zasądzając dopłaty Sąd działał zgodnie z tym przepisem, a żadne okoliczności występujące w tej sprawie, nie wskazują że kwota zasądzona tytułem dopłat stanowi o nadużyciu prawa przez uczestnika. Pamiętać też należy, że uczestnik, również zgłaszając roszczenie o zwrot nakładów, nie żądał kwoty wyższej niż wartość nominalna dokonanego nakładu.

Nie stanowi o nadużyciu prawa podmiotowego do zasądzenia całości dopłaty podnoszony brak wstępu wnioskodawczyni do mieszkania. Po pierwsze wnioskodawczyni mogła zapewnić sobie prawo wstępu do lokalu zgłaszając w toku postepowania odpowiedni wniosek o zabezpieczenie. Po drugie po uprawomocnieniu się postanowienia wnioskodawczyni mogła już przeprowadzić egzekucję świadczenia niepieniężnego i w ten sposób zapewnić godne warunki życia sobie i dziecku.

O naruszeniu zasad współżycia społecznego przy żądaniu dopłaty nie świadczy stosunek uczestnika do wspólnego dziecka i realizacja przez niego kontaktów z dzieckiem. Są to bowiem relacje pomiędzy rodzicem na dzieckiem, które nie mogą mieć żadnego wpływu na majątkowe rozliczenia byłych małżonków.

Z uwagi na powyższe argumenty Sąd Okręgowy stwierdził, iż zarzut naruszenia art. 5 k.c. okazał się nietrafny.

Jeśli chodzi natomiast o roszczenia zgłoszone w postępowaniu apelacyjnym, o rozliczenie wydatków z majątku osobistego na majątek wspólny w kwocie 1.542 zł za okres od czerwca 2015 r. do kwietnia 2016 r., na które złożyły się opłaty za mieszkanie i garaż, to odnotować wypada, że na skutek częściowego tylko zaskarżenia postanowienia Sądu Rejonowego wnioskodawczyni stała się z dniem 7 września 2015r. wyłącznym właścicielem składników majątkowych opisanych w punkcie I postanowienia. Skutkiem tego wyartykułowane na etapie apelacji wydatki zostały poniesione na majątek wnioskodawczyni i nie podlegają rozliczeniu w trybie art. 618 k.p.c. w postępowaniu o podział majątku wspólnego. Sąd Okręgowy dostrzega, że wprawdzie uczestnik winien zastosować się do polecenia Sądu Rejonowego opisanego w punkcie V postanowienia, lecz choć tego nie uczynił, ze względów powyższych, Sąd Okręgowy nie był władny rozliczyć kwot poniesionych przez apelującą tytułem opłat czynszowych.

Mając powyższą argumentację na uwadze Sąd Okręgowy oddalił apelację, stanowiąc jak w punkcie 1 sentencji. Podstawę rozstrzygnięcia stanowi przepis art. 385 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.

Podstawę orzeczenia o kosztach postępowania apelacyjnego, zawartego w punkcie 2 postanowienia stanowi przepis art. 520 § 1 k.p.c. Zarówno wnioskodawczyni jak i uczestnik, w tym samym stopniu zainteresowani są podziałem majątku zgromadzonego w trakcie trwania związku małżeńskiego, zatem mają obowiązek ponieść koszty postępowania związane z ich udziałem w sprawie.

SSO Tomasz Sobieraj SSO Mariola Wojtkiewicz del. SSR Julia Ratajska