Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 stycznia 2016 roku

Sąd Okręgowy w Szczecinie II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Zbigniew Ciechanowicz

po rozpoznaniu w dniu 19 stycznia 2016 roku w Szczecinie na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa (...) Technologicznego w S.

przeciwko G. B.

o zapłatę

na skutek apelacji strony powodowe od wyroku Sądu Rejonowego Szczecin - Centrum w Szczecinie z dnia 16 października 2015 r., sygn. akt I C 648/15

oddala apelację.

Sygn. akt II Ca 1685/15

Uzasadnienie wyroku z dnia 19 stycznia 2015 r.

w postępowaniu uproszczonym

Wyrokiem z dnia 16 października 2015 roku Sąd Rejonowy Szczecin- Centrum w Szczecinie (sygn. akt I C 648/15 upr.) oddalił powództwo (...) Technologicznego w S. przeciwko G. B. o zapłatę.

Apelację od powyższego rozstrzygnięcia wywiódł powód zaskarżając je w całości oraz wnosząc o jego zmianę poprzez zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kwoty 549 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu oraz o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

Zaskarżonemu rozstrzygnięciu zarzucono naruszenie:

1)  art. 207 § 6 k.p.c. poprzez pominięcie dowodu z zeznań świadka A. C., który to dowód mógł przyczynić się do wyjaśnienia sprawy (art. 6 k.c.),

2)  art. 229 k.p.c. poprzez nieuwzględnienie oświadczenia pozwanego o rozłożeniu na raty zobowiązania wobec powoda, zawartego w piśmie pozwanego złożonego u powoda w dniu 14 marca 2014 r., jako uznanie roszczenia,

3)  art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przyjęcie, że pozwany nie miał świadomości istnienia obowiązku uiszczenia opłaty za nieterminowy zwrot książek do Biblioteki Głównej chociaż w piśmie z dnia 14 marca 2014 r. uznał swoje roszczenie, tak co do zasady jak i co do wysokości oraz pominięcie okoliczności, iż pozwany akceptując Regulamin Biblioteki Głównej zaakceptował mechanizm ustalania opłat za korzystanie z usług Biblioteki przez Rektora powoda w oddzielnym komunikacie,

4)  art. 14 ust 4 ustawy o bibliotekach poprze jego błędne zastosowanie,

5)  art. 88 ust 1 oraz art. 66 ust 2 ustawy prawo o szkolnictwie wyższym poprzez ich niezastosowanie.

Pozwany zażądał oddalenia apelacji.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja powoda nie zasługiwała na uwzględnienie.

W pierwszej kolejności należy wskazać, że zgodnie z art. 505 ¹³ § 2 k.p.c. jeżeli sąd drugiej instancji nie przeprowadził postępowania dowodowego, uzasadnienie wyroku powinno zawierać jedynie wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa. Sąd Okręgowy w niniejszej sprawie nie przeprowadził postępowania dowodowego, toteż w uzasadnieniu pominięto część historyczną, ograniczając się do przedstawienia podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa.

Zaskarżone rozstrzygnięcie zostało wydane w wyniku prawidłowo ustalonego stanu faktycznego, które to ustalenia Sąd Okręgowy podziela i przyjmuje za własne, jak również w następstwie bezbłędnie dokonanej oceny prawnej.

Powód domagał się od pozwanego zapłaty kwoty 549,80 złotych tytułem kary za nieterminowy zwrot książek wypożyczonych z Biblioteki Głównej (...) Technologicznego w S.. Pozwany kwestionował zaś ten obowiązek z uwagi na to, iż załączony do pozwu Regulamin korzystania ze zbiorów i usług Biblioteki Głównej nie przewidywał kar pieniężnych za nieterminowy zwrot książek. Wskazywał również, iż wysokość kary jest niewspółmierna do wysokości szkody.

W niniejszej sprawie poza sporem było, iż pozwany jako student (...) Technologicznego miał prawo korzystania z zasobów systemu biblioteczno- informacyjnego Biblioteki Głównej (...). W dniu 13 października 2011 r. podpisał deklarację numer (...), w której zobowiązał się do przestrzegania „Regulaminu korzystania ze zbiorów i usług Biblioteki Głównej (...) w S.”. Pozwany nie kwestionował również okoliczności zwrotu wypożyczonych przez siebie książek z przekroczeniem terminu. Spór pomiędzy stronami dotyczył zatem jedynie powstania po stronie pozwanego obowiązku uiszczenia na rzecz powoda kary za nieterminowy zwrot wypożyczonych książek, a zatem ustalenia czy przyjęta przez Rektora wysokość opłaty za nieterminowy zwrot materiałów bibliotecznych stała się częścią łączącego strony stosunku prawnego.

Zważywszy na powyższe wskazania wymaga, iż możliwość obciążania osób korzystających ze zbiorów bibliotecznych karą za nieterminowy zwrot wypożyczonych pozycji wynika z potrzeby skłonienia strony zobowiązanej (osoby wypożyczającej) do ścisłego wypełnienia zobowiązania (zwrotu książki w terminie). Zapłata takiej kary stanowi sankcję przysługującą powodowi w stosunku do pozwanego w wypadku niewykonania przez niego lub nienależytego wykonania zobowiązania z przyczyn, za które odpowiada. Istotnym przy tym jest, iż w przypadku tego rodzaju kary umownej strony zobowiązane są ustalić z góry wielkość odszkodowania. Z tego też względu, powinna ona być wyrażona wprost w pieniądzu albo przez wskazanie parametrów odnoszących się do zabezpieczonego świadczenia, które umożliwiają ustalenie jej wysokości. Zauważyć przy tym należy, że jakkolwiek wysokość kary umownej w zasadzie jest dowolna, to jednakże, z racji tego, iż stanowi ona odszkodowanie umowne, jej wysokość nie powinna przewyższać wielkości świadczenia, którego wykonanie ma zabezpieczać. Prawidłowo ukształtowany stosunek kontraktowy pomiędzy stronami powinien umożliwiać powodowi, dla realizacji przysługującego mu roszczenia o zapłatę takiej kary, wykazanie jedynie istnienia i treści zobowiązania łączącego go z pozwanym, a także fakt niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania.

Odnosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy, Sąd Okręgowy zauważa, iż w okolicznościach analizowanej sprawy powód nie mógł skorzystać z takich możliwości bowiem łączący strony stosunek nie określał wysokości kary, którą mógłby dochodzić w niniejszym postępowaniu.

Pozwany G. B. dnia 13 października 2011 roku podpisał deklarację członkowską, w której oświadczył iż zapoznał się z Regulaminem Biblioteki Głównej (...) i zobowiązał się do jego przestrzegania. Co istotne, wskazany Regulamin zawiera tylko jedno postanowienie dotyczące opłaty za korzystanie ze zbiorów i usług biblioteki, stanowiąc iż wysokość tych opłat określa rektor na wniosek dyrektora zaopiniowany przez radę biblioteczną (§ 1 ust 4). Nadto w § 14 ust 3 lit c wskazano, że w przypadku nieterminowych zwrotów wypożyczonych książek stosowana jest sankcja pieniężna. Regulamin nie zawiera zatem żadnych konkretnych unormowań dotyczących opłat za nieterminowy zwrot wypożyczonych materiałów bibliotecznych. Zabrakło w nim również danych co do wysokości i sposobu ich naliczania, a także odesłania do innych uregulowań dotyczących tych kwestii. Nie ulega zaś wątpliwości, iż postanowienia regulaminu powinny precyzyjnie i jednoznacznie określać zasady obciążania opłatami za nieterminowy zwrot oraz ich wysokość.

Zasadne są tym samym twierdzenia Sądu Rejonowego, iż brak jest podstaw do przyjęcia, że osoba akceptująca Regulamin miała świadomość zasad w oparciu o które strona powodowa nalicza opłaty za korzystanie z zasobów biblioteki, w tym także opłat za nieterminowy zwrot materiałów.

Co więcej, strona powodowa nie wykazała, iż zapoznała pozwanego z uregulowaniami wydanymi przez rektora na podstawie § 1 ust 4 regulaminu, czyli z przedłożonymi do akt niniejszego postępowania komunikatami. Jedynie bowiem wykazanie tych okoliczności mogło dać podstawę do przyjęcia, iż pozwany miał świadomość, w jakiej wysokości i na jakich zasadach naliczane są opłaty za nieterminowy zwrot wypożyczonych książek. Tym bardziej, iż okoliczności tej pozwany zaprzeczał.

Powyższe skutkuje tym samym przyjęciem, iż brak było po stronie powoda podstaw do skutecznego naliczania opłat dochodzonych w niniejszym postępowaniu, jako iż pozwany nie miał możliwości zapoznania się zarówno z wysokością przewidywanych kar, jak i zasadami ich wymierzania. Tym samym również oświadczenie złożone przez pozwanego dnia 14 marca 2014 r. nie może być odczytywane jako kreowanie zobowiązania.

W ocenie Sądu odwoławczego nie ulega wątpliwości, że powódka nie wywiązała się z ciążącego na niej obowiązku dowodzenia i stąd nie może obarczać Sądu I instancji odpowiedzialnością za konsekwencję własnych zaniechań w zakresie inicjatywy dowodowej. Sąd Rejonowy w sposób właściwy ocenił materiał dowodowy, którym dysponował nie przekraczając, ram swobodnej oceny dowodów określonych w art. 233 § 1 k.p.c. Sąd I instancji w oparciu o zebrany w sprawie materiał dowodowy, prawidłowo ocenił, że żądanie powódki nie zostało wykazane. Wskazać jeszcze należy, że aktywność procesowa pozwanego wykraczająca poza zaprzeczenie zgłoszonemu żądaniu byłaby wymagana dopiero w sytuacji, gdyby powódka przedstawiła dowody na poparcie istnienia zobowiązania. Do tego czasu, reguła wynikająca z art. 6 k.c. wymagała nałożenia na powódkę ciężaru dowodu, któremu nie sprostała.

Sąd Rejonowy zasadnie również oddalił wniosek dowodowy w postaci przesłuchania świadka A. C., nie naruszając tym samym art. 207 § 6 k.p.c. Wniosek ten nie tylko jest spóźniony, ale nadto prowadziłby do nieuzasadnionego przedłużania postępowania. Nie ulega bowiem wątpliwości, iż wskazana osoba nie dokonywała wypożyczenia książek pozwanemu, nie mogła go zatem pouczać o obowiązujących w bibliotece zasadach czy też przewidywanych sankcjach za opóźnienie w zwrocie książek. A zatem jej zeznania co do stosowanej obecnie praktyki nie mogą odnosić się do aktualnie ocenianego przypadku. Pełnomocnik powoda nie wskazał przy tym żadnych okoliczności, które pozwoliłyby na przyjęcie, iż nie zgłoszenie tego wniosku na wcześniejszym etapie postępowania nastąpiło bez winy powoda.

Mając na uwadze powyższe stwierdzić należy, iż orzeczenie Sądu Rejonowego jest prawidłowe zaś apelacja jako nieuzasadniona na mocy art. 385 k.p.c. podlega oddaleniu.