Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 czerwca 2017 r.

Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie IV Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący SSO Paulina Wawrzynkiewicz

Sędziowie SO Iwona Wróblewska - Pokora

SR del. Piotr Rempoła (spr.)

Protokolant p.o. protokolanta sądowego Justyna Lipka

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 9 czerwca 2017 r. w Warszawie

sprawy z powództwa (...) Sp. z o. o z siedzibą w W.

przeciwko P. S.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Rejonowego w Wołominie

z dnia 14 grudnia 2015 r., sygn. akt I C 1937/15

I.  zmienia zaskarżony wyrok, w ten sposób, że w pkt 1. zasądza od P. S. na rzecz (...) Sp. z o. o z siedzibą w W. kwotę 9160,01 (dziewięć tysięcy sto sześćdziesiąt 01/100) złotych, wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 7 grudnia 2014 r do dnia zapłaty, a w pkt 2. zasądza od P. S. na rzecz (...) Sp. z o. o z siedzibą w W. kwotę 2314,55 (dwa tysiące trzysta czternaście 55/100) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu;

II.  zasądza od P. S. na rzecz (...) Sp. z o. o z siedzibą w W. kwotę 1659 (tysiąc sześćset pięćdziesiąt dziewięć) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu w instancji odwoławczej.

Iwona Wróblewska - Pokora Paulina Wawrzynkiewicz Piotr Rempoła

Sygn. akt IV Ca 824/16

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 14 grudnia 2015r. Sąd Rejonowy w Wołominie oddalił powództwo (...) sp. z o. o. z siedzibą w W. przeciwko P. S. o zapłatę zwrotu nienależnego świadczenia i odszkodowania oraz zasądził od powoda (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. na rzecz pozwanego P. S. kwotę 1.200,00 (jeden tysiąc dwieście 00\100) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu.

Od powyższego wyroku apelację wniosła powódka (...) Sp. z o. o. z siedzibą w W., zaskarżając wyrok w całości, zarzuciła Sądowi I instancji:

1) naruszenie przepisów prawa materialnego:

a) art. 65 § 1 i 2 k.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie, polegające na nieuwzględnieniu - przy ustalaniu treści oświadczeń woli Stron, zawartych w ugodzie sądowej - preambuły do tej ugody, jej celu oraz jej treści, ani okoliczności zawarcia ugody między Stronami, skutkujące przyjęciem, że Strony w ugodzie umówiły się na wypłatę kwoty 70.000,00 zł brutto w całości tytułem odszkodowania, pomimo że z treści preambuły, samej ugody oraz z okoliczności sprawy wynika, że zapłata ww. kwoty miała nastąpić również tytułem zaspokojenia innych roszczeń Pozwanego oraz uchylenia również innego sporu niż sądowy spór o odszkodowanie;

b) art. 58 k. p. w zw. z art. 56 § 1 k. p. poprzez jego błędną wykładnię i w konsekwencji niezastosowanie, polegające na przyjęciu, iż art. 58 k. p. utracił moc i nie wiąże również w zakresie ustawowego ograniczenia wysokości odszkodowania z tytułu niezgodnego z prawem rozwiązania umowy o pracę, a w rezultacie strony mogą uzgodnić odszkodowanie określone w art. 56 § 1 k. p. w kwocie przewyższającej równowartość wynagrodzenia za okres wypowiedzenia i odszkodowanie takie będzie w całości zwolnione z obowiązku objęcia podatkiem dochodowym od osób fizycznych oraz składkami na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne, pomimo, że z powołanego przez Sąd Rejonowy wyroku Trybunału Konstytucyjnego wynika, że w ww. zakresie przepis ten nadal wiąże i wprowadza ograniczenie wysokości odszkodowania;

c) art. 21 ust. 1 pkt 3 oraz pkt 3b) ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U.2012.361 z późn. zm.) poprzez jego błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie, polegające na przyjęciu, że kwota 70.000,00 zł brutto stanowi w całości odszkodowanie zwolnione z podatku dochodowego od osób fizycznych i powinna być wypłacona Pozwanemu w całości, pomimo że z przepisów powyższych wynika, że zwolnione z opodatkowania są odszkodowania, jeżeli ich wysokość lub sposób ustalania określa ustawa — i wyłącznie w takiej wysokości, ale nie kwoty wyższe;

d) § 2 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe) oraz

e) art. 18 ust. 1 w zw. z art. 4 pkt 9 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.u.2015.121 z późn. zm.) oraz

f) art. 81 ust. 1 w zw. z art. 66 ust. 1 pkt la) ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz.U.2015.581 z późn. zm.) pkt. d), e) i f) - poprzez ich błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie, polegające na przyjęciu, że kwota 70.000,00 zł brutto stanowi w całości odszkodowanie zwolnione z podatku dochodowego od osób fizycznych, a w konsekwencji z obowiązku uiszczenia składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne i powinna być wypłacona Pozwanemu w całości, pomimo że kwota powyżej 43.044,00 zł stanowi w istocie przychód objęty obowiązkiem uiszczenia ww. składek;

g) art. 405 k.c. poprzez jego niezastosowanie i odmowę nakazania Pozwanemu zwrotu nienależnie uzyskanej korzyści;

h) art. 410§ 2 k.c. poprzez jego błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie, polegające na nieuzasadnionym przyjęciu, że Pozwany wyegzekwował od Powoda należne mu kwoty pomimo, że z właściwych przepisów wynika, iż Powód był obowiązany do pomniejszenia wypłacanej kwoty o odpowiednie należności publicznoprawne;

2) naruszenie przepisów postępowania, które mogło mieć wpływ na wynik sprawy, tj.:

a) art. 236 k.p.c. polegające na niewydaniu postanowień o przeprowadzeniu dowodu pomimo takiego obowiązku;

b) art. 244§1 k.p.c. polegające na nieuzasadnionej odmowie przyznania mocy dowodowej dokumentom w postaci interpretacji indywidualnych i orzeczeń sądów pomimo, że są to dokumenty urzędowe;

c) art. 233 § 1 k.p.c. polegające na niedokonaniu wszechstronnej oceny zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, jak również poprzez dokonanie oceny dowodów w sposób dowolny, sprzeczny z zasadami doświadczenia życiowego, skutkujące błędnym przyjęciem, iż Powód zobowiązał się do zapłaty kwoty 70.000,00 zł brutto w całości tytułem odszkodowania z tytułu niezgodnego z prawem rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia i że taka była intencja i zgodny zamiar Stron w ugodzie, pomimo, że z jej treści oraz z nieuwzględnionej przez Sąd preambuły w sposób oczywisty wynika coś innego, jak również polegające na odmowie przyznania mocy dowodowej dokumentom w postaci interpretacji indywidualnych i orzeczeń sądów z przyczyny rzekomo odmiennego stanu faktycznego, jaki miał wskazać Powód na potrzeby uzyskania tychże korzystnych interpretacji i orzeczeń, pomimo, że Sąd nie wskazuje, z czego wyprowadza takie wnioski, nie wskazuje tych zarzucanych odmienności, a materiału dowodowego w żaden sposób ta odmienność nie wynika.

d) art. 365 k.p.c. polegające na odmowie uwzględnienia postanowienia Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi - Południe w Warszawie z dnia 27 maja 2015 r., sygn. akt: II Co 1402/14 oraz postanowienia Sądu Okręgowego Warszawa — Praga w Warszawie, IV Wydział Cywilny Odwoławczy, z dnia 25 sierpnia 2015r., sygn. akt IV Cz 1395/15, w których sądy orzekały na skutek skargi Powoda na czynność komornika i zbadały kwestię zasadności wyegzekwowania przez Pozwanego tych kwot, które nie zostały mu bezpośrednio przekazane, ale wpłacone na rachunki Urzędu Skarbowego i Zakładu Ubezpieczeń Społecznych oraz w konsekwencji na niezastosowaniu się do wiążących Sąd ustaleń prawomocnych orzeczeń.

Podnosząc powyższe zarzuty, powódka wniosła o:

1) zmianę wyroku i uwzględnienie powództwa w całości oraz zasądzenie od Pozwanego na rzecz Powoda kosztów postępowania za I instancję, w tym zwrotu kosztów zgodnie ze spisem kosztów z dnia 10 grudnia 2015 r. oraz zwrotu kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych;

2) zasądzenie od Pozwanego na rzecz Powoda kosztów postępowania apelacyjnego, na które składa się zwrot opłaty od apelacji, koszty stawiennictwa pełnomocnika Powoda na rozprawie apelacyjnej oraz koszty zastępstwa w postępowaniu apelacyjnym według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy podziela ustalenia faktyczne Sądu I instancji szczegółowo opisane w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia (k. 128-131 akt sprawy) i przyjmuje je za własne w związku z czym nie zachodzi potrzeba powtórzenia poczynionych już ustaleń.

Apelacja powoda jest zasadna w całości.

Jednakże nie wszystkie zarzuty apelacji są zasadne. Naruszenie art.236 k.p.c. przez Sąd Rejonowy poprzez niewydanie postanowień dowodowych nie miało żadnego wpływu na treść orzeczenia, bowiem w uzasadnieniu Sąd Rejonowy wskazał w oparciu o jakie dowody dokonał ustaleń faktycznych.

Niezasadny jest zarzut naruszenia art.244§1 k.p.c., bowiem załączony do akt sprawy przed Sądem I instancji odpis wyroku Sądu Okręgowego Warszawa - Praga w Warszawie z dnia 7 listopada 2014r. o sygn. akt VII U 1679/14 rozpoznający odwołanie od decyzji ZUS w sprawie indywidualnej interpretacji przepisów prawnych nie zawiera wzmianki o prawomocności. Od takiego orzeczenia przysługuje apelacja. Zatem treść zaświadczająca nieprawomocnego wyroku, nie wiązała Sądu I instancji – art.365§1 k.p.c., a związku z tym, że mogła być zmieniona w postępowaniu apelacyjnym, Sąd I instancji nie był związany treścią zaświadczającą tego nieprawomocnego wyroku – art.244§1 k.p.c. Tak samo decyzje organów administracji publicznej muszą być ostateczne, aby można je uznać za dokument urzędowy w rozumieniu art.244§1 k.p.c. i przyjąć ich treść zaświadczającą za prawdziwą.

Zarzut naruszenia art. 233§1 k.p.c. oceny dowodu treści ugody oraz przepisów o wykładni oświadczeń woli zawartych w ugodzie sądowej o sygn. akt VI P 78/12 jest zasadny. Art.65§ 1 i §2 k.c. zawiera dyrektywy interpretacyjne jakie należy uwzględniać przy wykładni oświadczeń woli. Przy umowie ugody należy uwzględniać zgodny zamiar obu stron i cel ugody. Celem umowy było zakończenie istniejącego między stronami sporu wynikającego ze stosunku pracy i wskazanie konkretnych świadczeń jakie mają spełnić obie strony. Natomiast zgodny zamiar stron co do wysokości odszkodowania wynika z punktu 4 ugody sądowej, w którym jednoznacznie określono, iż (...) sp. z o. o. z siedzibą w W. zobowiązała się zapłacić na rzecz P. S. kwotę 70.000,00 zł brutto. Oznaczenie świadczenia w umowie ugody dotyczącej stosunku pracy jako kwoty odszkodowania brutto, jednoznacznie wskazuje, iż do wypłaty pozostanie dla pracownika kwota netto. Gdyż przepisy publicznoprawne – podatkowe i o ubezpieczeniach społecznych oraz ubezpieczeniach zdrowotnych przewidują obowiązek pracodawcy jako płatnika do obliczenia i pobrania należnych składek poprzez pomniejszenie wynagrodzenia pracownika o te składki i odprowadzenia tych składek odpowiednio do Urzędu Skarbowego i Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Ugoda wywołuje nie tylko skutki w niej wyrażone, lecz również te, które wynikają z ustawy – art.56 k.c.

Także zarzuty naruszenia art.58 kodeksu pracy w zw. z art. 21 ust. 1 pkt 3 oraz pkt 3b) lit. b) ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych w zw. z art. 18 ust. 1 w zw. z art. 4 pkt 9 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych w zw. z art. 81 ust. 1 w zw. z art. 66 ust. 1 pkt la) ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych są zasadne bowiem Sąd Rejonowy dokonał błędnej ich wykładni i niewłaściwego zastosowania, przyjmując, że cała kwota 70.000,00 zł brutto stanowi w całości odszkodowanie zwolnione z podatku dochodowego od osób fizycznych i z obowiązku uiszczenia składek na ubezpieczenia społeczne oraz zdrowotne i powinna być wypłacona Pozwanemu w całości. Natomiast z przepisów tych wynika, iż odszkodowanie zwolnione jest od podatku dochodowego i składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne do wysokości wynagrodzenia za okres wypowiedzenia czyli równowartość wynagrodzenia za okres 3 miesięcy, co odpowiada kwocie odszkodowania 43.044,00 zł dla P. S., zaś powyżej kwoty 43.044.00 zł stanowi przychód objęty obowiązkiem uiszczenia zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych i składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne.

Zasadnie zatem powód (...) sp. z o. o., mając taki obowiązek wynikający z ustawy (art.31 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych), jako płatnik, pomniejszył odszkodowanie powyżej kwoty 43.044,00 zł (70.000 zł – 43044 zł = 26956 zł) i od kwoty odszkodowania 26956 zł obliczył, pobrał i odprowadził należne zaliczki na podatek dochodowy i składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne w łącznej kwocie 8.173,10 zł Pomniejszając odszkodowanie 70.000 zł wypłacone P. S. o kwotę 8.173,10 zł.

Art.87 § 1 kodeksu pracy przewiduje wprost, odliczenie przez pracodawcę od wynagrodzenia pracownika składek na ubezpieczenia społeczne i zaliczek na podatek dochodowy.

(...) sp. z o. o. płacąc P. S. cześć odszkodowania przelewem na jego rachunek bankowy oraz drugą cześć odszkodowania poprzez zapłatę za P. S. należnych zaliczek na podatek dochodowy i składek na ubezpieczenia społeczne oraz zdrowotne do Urzędu Skarbowego i do ZUS-u, zapłacił całe odszkodowanie 70000 zł brutto z ugody sądowej VI P 78/12. Na skutek zapłaty 70.000 zł brutto zobowiązanie z umowy ugody wygasło.

Bezpodstawnie, zatem P. S., po otrzymaniu pełnej zapłaty 70.000 zł brutto, złożył do komornika sądowego wniosek i wyegzekwował na podstawie ugody sądowej VI P 78/12 od (...) sp. z o. o. kwotę 8.173,10 zł.

Słuszny jest zatem zarzut apelacji, iż ta kwota 8.173,10 zł jest świadczeniem niezależnym w rozumieniu art.410§2 k.c., bowiem (...) sp. z o. o. spełniając to świadczenie (komornik wyegzekwował to świadczenie od (...) sp. z o. o.) nie był już w ogóle zobowiązany wobec P. S.. Na podstawie art.410§1 k.c. P. S. ma obowiązek zwrócić świadczenie nienależne w kwocie 8.173,10 zł na rzecz (...) sp. z o. o.

Wszczynając egzekucję na podstawie tytułu wykonawczego ugody sądowej, pomimo otrzymania już wcześniej całej zapłaty, P. S. ze swojej winy wyrządził szkodę (...) sp. z o. o. zabierając jej bezpodstawnie pieniądze (poprzez bezpodstawną egzekucję). Szkoda jaką poniósł (...) sp. z o. o. w wyniku bezpodstawnej czyli bezprawnej egzekucji, to pobrana przez komornika kwota 986,91 zł obejmująca koszty postępowania egzekucyjnego. Obowiązek naprawienia tej szkody przez P. S. na rzecz (...) sp. z o. o. wynika z art.415 k.c.

Zarzut naruszenia art.365 k.p.c. polegający na nieuwzględnieniu przez Sąd I instancji orzeczeń Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi - Południe w Warszawie z dnia 27 maja 2015 r., sygn. akt: II Co 1402/14 oraz postanowienia Sądu Okręgowego Warszawa — Praga w Warszawie, IV Wydział Cywilny Odwoławczy, z dnia 25 sierpnia 2015r., sygn. akt IV Cz 1395/15, w których sądy orzekały na skutek skargi Powoda na czynność komornika i zbadały kwestię zasadności wyegzekwowania przez Pozwanego tych kwot, które nie zostały mu bezpośrednio przekazane, ale wpłacone na rachunki Urzędu Skarbowego i Zakładu Ubezpieczeń Społecznych oraz w konsekwencji na niezastosowaniu się do wiążących Sąd ustaleń prawomocnych orzeczeń jest bezpodstawny w zakresie dotyczącym nienależnego świadczenia. Bowiem wskazane orzeczenia w części dyspozytywnej dotyczyły tylko kosztów postępowania egzekucyjnego. Zatem jedynie co do kosztów postępowania egzekucyjnego, w których Sąd Okręgowy prawomocnie orzekł, iż koszty te ma ponieść wierzyciel P. S., zarzut, ten jest zasadny. Natomiast w pozostałym zakresie Sąd I instancji nie był związany tymi orzeczeniami.

Powód zażądał w pozwie od pozwanego odsetek ustawowych od dnia 7 grudnia 2014r. do zapłaty. Pismem z dnia 14 listopada 2014r. powód wezwał pozwanego listem poleconym do zapłaty kwoty pieniężnej obejmującej między innymi należności objęte niniejszym pozwem. Pomimo wezwania pozwany nie zapłacił należności objętych pozwem natychmiast po wezwaniu. Dłużnik P. S. jest w zwłoce ze zwrotem świadczeń pieniężnych objętych pozwem. Zgodnie z art.481 §1 k.c. jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia. Z uwagi na powyższe Sąd Okręgowy zmieniając wyrok zasądził również na podstawie art.481§1 k.c. odsetki ustawowe za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego od dnia 7 grudnia 2014r. do dnia zapłaty.

Z uwagi na powyższe Sąd Okręgowy na podstawie art.386§1 k.p.c. zmienił zaskarżony wyrok zasądzając żądanie objęte pozwem.

Uwzględniając apelację na korzyść powoda, Sąd Okręgowy zmienił również orzeczenie Sądu Rejonowego o kosztach procesu, zasądzając od pozwanego na rzecz powoda zwrot kosztów procesu za I instancję na podstawie art.98§1 i §3 k.p.c. w zw. z art.99 k.p.c. Na koszty te w wysokości 2314,55 zł składa się: 459 zł tytułem opłaty od pozwu, 17 zł opłata skarbowa od pełnomocnictwa, 638,55 wydatki na dojazd pełnomocnika na rozprawę z K. do W., 1200 zł wynagrodzenie pełnomocnika będącego radcą prawnym – obliczone na podstawie §6 pkt 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu.

O kosztach procesu w instancji odwoławczej Sąd Okręgowy orzekł na podstawie na podstawie art.98§1 i §3 k.p.c. w zw. z art.99 k.p.c. w zw. z art.391§1 k.p.c. zasądzając od pozwanego na rzecz powoda zwrot tych kosztów.

Na koszty te składają się: opłata od apelacji 459 zł i wynagrodzenie pełnomocnika będącego radcą prawnym w kwocie 1200 zł obliczone na podstawie §10 ust.1 pkt 1 w zw. z §2 pkt 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (w brzmieniu obowiązującym w dacie złożenia apelacji w lutym 2016r., przed dniem 27 października 2016r.).