Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 06 września 2017 roku

Sąd Okręgowy w Łodzi w V Wydziale Karnym Odwoławczym

Przewodniczący: Sędzia S.O. Maria Antecka

Protokolant: sekr. sąd. Dorota Lerka

przy udziale Prokuratora: Tomasza Makowskiego

po rozpoznaniu na posiedzeniu

w sprawie E. S.

z wniosku Urzędu Skarbowego Ł. złożonego na podstawie art 145 k.k.s o udzielenie zezwolenia na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności

w przedmiocie zażalenia Naczelnika Urzędu Skarbowego Ł. na postanowienie Sądu Rejonowego dla Łodzi-Widzewa w Łodzi z dnia 9 maja 2017 r. sygn. akt III K 133/17

na podstawie art. 437§1 i 2 k.p.k., art 438 pkt 2 k.p.k. w zw z art 113§1 k.k.s.

p o s t a n a w i a

uchylić zaskarżone postanowienie.

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 9 maja 2017 r. Sąd Rejonowy dla Łodzi-Widzewa w Łodzi w sprawie o sygn. akt III K 133/17 na podstawie art 17§1 pkt 9 k.p.k. umorzył postępowanie z uwagi na to, że prokurator sprawował nadzór nad dochodzeniem i zgodnie z art 155§2 k.k.s. akt oskarżenia zatwierdza i wnosi do Sądu Prokurator.

Na to postanowienie złożył zażalenie Naczelnik Urzędu Skarbowego Ł. zaskarżając je w całości i zarzucając:

-

obrazę przepisów postępowania tj. art 17§1 pkt 9 k.p.k. i art 148§6 k.k.s., mające wpływ na treść rozstrzygnięcia, polegające na przyjęciu, że zachodzi ujemna przesłanka procesowa w postaci braku skargi uprawnionego oskarżyciela oraz na błędnym uznaniu przez sąd, że zaszła negatywna przesłanka procesowa stanowiąca podstawę umorzenia postępowania, w sytuacji gdy w przypadku nie uwzględnienia wniosku, sąd winien zwrócić sprawę niezwłocznie finansowemu organowi postępowania przygotowawczego;

-

obrazę przepisów postępowania mającą wpływ na treść orzeczenia tj. art 142 k.k.s. poprzez błędne uznanie, że nadzór prokuratora nad postępowaniem miał decydujące znaczenie przy określeniu organów uprawnionych do wniesienia wniosku w przedmiocie dobrowolnego poddania się odpowiedzialności przy braku takich warunków wynikających z powyższego przepisu;

-

obrazę przepisów prawa materialnego tj. art 17 k.k.s. – poprzez wyłączenie możliwości skorzystania z przysługujących sprawcy uprawnień wynikających ze złożonego wniosku w przedmiocie dobrowolnego poddania się odpowiedzialności, w sytuacji spełnienia warunków do których ustawa uzależnia jego skuteczność;

-

w konkluzji skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania przez Sąd I instancji.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Zażalenie jest zasadne i zasługuje na uwzględnienie.

Przepis art 155§2 k.k.s., na który powołuje się w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia Sąd Rejonowy dotyczy wnoszenia aktu oskarżenia przez prokuratora w sprawie, w której finansowy organ postępowania przygotowawczego prowadził śledztwo oraz w sprawie o przestępstwa skarbowe, w której prowadził on dochodzenie objęte nadzorem prokuratora. W pierwszej kolejności należy odpowiedzieć, czy wniosek o zezwolenie na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności, o jakim stanowi przepis art 17 k.k.s. można uznać za surogat aktu oskarżenia. W tym przedmiocie zajął stanowisko Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 30 marca 2015 r. sygn. II KK 36/15, w którym jednoznacznie stwierdził że nie można przyjąć, aby wniosek o udzielenie zezwolenia na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności , złożony w trybie art 148 k.k.s. był jednocześnie aktem oskarżenia albo akt ten zastępował. Zdaniem Sądu Najwyższego ustawodawca dał temu wyraz w art 148§6 k.k.s, w którym nie zezwolił sądowi na rozpoznanie sprawy na podstawie takiego wniosku. Skutkiem złożenia tego rodzaju skargi jest wszczęcie postępowania jurysdykcyjnego oraz konieczność ustosunkowania się sądu do treści wniosku wyłącznie w granicach w nim postulowanych. W przypadku nieuwzględnienia wniosku w tym przedmiocie przepis ten nakazuje niezwłoczny zwrot sprawy finansowemu organowi postępowania przygotowawczego. Powyższe stanowisko zostało w pełni zaakceptowane w linii orzeczniczej i przez doktrynę. ( glosa do wyroku Sądu Najwyższego z dnia 30 marca 2015 r., II KK 36/15 Dobrochny Owsickiej; artykuł dr Hanny Gajewskiej-Kraczkowskiej „Dobrowolne poddanie się odpowiedzialności w postępowaniu karnym skarbowym i jego wpływ na postępowanie przed sądami administracyjnymi”)

W doktrynie akt oskarżenia definiuje się jako wniosek o wszczęcie postępowania sądowego i rozpoznanie sprawy przez sąd, a także wniosek o ukaranie oskarżonego. Wniosek o dobrowolne poddanie się odpowiedzialności dotyczy innych kwestii niż akt oskarżenia i skargi pełniące rolę tego aktu, w związku z tym nie zawiera on wniosku o ukaranie. Wniosek o zezwolenia na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności nie zawiera też listy osób, których wezwania oskarżyciel się domaga, bowiem w kwestii udzielenia zezwolenia na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności nie przeprowadza się postępowania dowodowego. Zatem wniosek ten nie może pełnić roli aktu oskarżenia, gdyż nie zawiera on tak istotnej części aktu oskarżenia, jaką jest wykaz dowodów i osób, których wezwania oskarżyciel żąda oraz wniosku o ukaranie, a w przypadku nie uwzględnienia wniosku o zezwolenie na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności, sąd nie może dalej kontynuować postępowania.

W tej kwestii wypowiedział się też w wyroku z dnia 8 stycznia 2008 r. Trybunał Konstytucyjny, który stwierdził, że „Dobrowolne poddanie się odpowiedzialności, oprócz uproszczenia postępowania, pozwala również sprawcy uniknąć statusu i piętna skazanego oraz recydywisty” i uznał, że dobrowolne poddanie się odpowiedzialności jest przepisem o odpowiedzialności karnej niewiążącej się z wymierzeniem kary, lecz zastosowaniem środka karnego.

Złożenie przedmiotowego wniosku inicjuje postępowanie sądowe jedynie w przedmiocie udzielenia zezwolenia na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności, a sąd zobligowany jest do rozpoznania sprawy w graniach postulowanego wniosku. W literaturze przedmiotu przyjmuje się, że dobrowolne poddanie się odpowiedzialności jest instytucją, która pozwala sprawcy przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego uniknąć skazania, przy jednoczesnym uzyskaniu przez Skarb Państwa korzyści fiskalnych. Podkreślenia wymaga, że sąd na podstawie wniosku finansowego organu postępowania przygotowawczego, nie tylko nie może skazać sprawcy, ale nie ma nawet możliwości wydania wyroku w kwestii udzielenia zezwolenia na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności modyfikującego treść wniosku. Brak uprawnień do modyfikacji wniosku wynika bezpośrednio z przepisu art 148§5 k.k.s. Instytucja dobrowolnego poddania się odpowiedzialności ma charakter konsensualny i po złożeniu takiego wniosku przez sprawcę dochodzi do negocjacji, które prowadzi organ finansowy postępowania przygotowawczego ze sprawcą. Wyrok, którym sąd zezwala na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności przez sprawcę na podstawie art 18§2 k.k.s., nie zostaje wpisany do Krajowego Rejestru Karnego, a jednocześnie zgodnie z art 18§3 k.k.s nie stanowi przesłanki recydywy skarbowej. Sprawca przestępstwa lub wykroczenia skarbowego, który dobrowolnie poddał się odpowiedzialności, ma pełne podstawy uzyskania zaświadczenia o niekaralności.

Na tle powyższych rozważań należy w pełni zgodzić się ze skarżącym, że wniosek o zezwolenie na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności nie jest aktem oskarżenia i w tej sytuacji nie ma zastosowania przepis art 155§2 k.k.s. Do złożenia wniosku w świetle art 145§1 k.k.s uprawniony jest wyłącznie finansowy organ postępowania przygotowawczego. Jeśli sąd nie zezwoli na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności zwraca sprawę organowi postępowania przygotowawczego, który widząc, że zachodzą podstawy do wniesienia w sprawie aktu oskarżenia, zobowiązany będzie do przedstawienia sprawy prokuratorowi, który w warunkach zaistniałych w sprawie jest uprawniony do zatwierdzenia i wniesienia aktu oskarżenia do sądu.

Z tych względów należało uchylić zaskarżone postanowienie, jako nieprawidłowe, gdyż Sąd uprawniony jest do rozpoznania wniesionego wniosku o zezwolenie na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności złożonego przez organ finansowy.

Mając to na uwadze Sąd Okręgowy orzekł, jak w sentencji postanowienia.