Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 24 listopada 2016 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. odmówił W. H. prawa do emerytury. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, iż wnioskodawca na wymagane 15 lat zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze udokumentował jedynie 7 lat, 5 miesięcy i 2 dni takiej pracy. Organ rentowy nie uwzględnił wnioskodawcy jako pracy w szczególnych warunkach okresu zatrudnienia w Zakładach (...) od 17 października 1978 roku do 24 października 1979 roku oraz od 13 listopada 1981 roku do 31 stycznia 1988 roku. /decyzja k. 34-34 odw. pliku akt ZUS zainicjowanego wnioskiem z dnia 27.10.2016r./

W dniu 12 grudnia 2016 roku W. H. złożył odwołanie od powyższej decyzji, wnosząc o jej zmianę poprzez uwzględnienie, że w całym okresie zatrudnienia w Zakładach (...) – od 17 października 1978 roku do 31 sierpnia 1992 roku (obejmującego okres czynnej służby wojskowej) wykonywał pracę szczególnych warunkach na stanowisku operatora wentylatorów. /odwołanie k. 2-4/

Odpowiadając na odwołanie pismem z dnia 22 grudnia 2016 roku organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podtrzymując argumentację zawartą w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji. /odpowiedź na odwołanie k. 21-21 odw./

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

W. H. urodził się w dniu (...). /bezsporne/

W okresie od 17 października 1978 roku do 31 sierpnia 1992 roku wnioskodawca był zatrudniony w Zakładach (...) S.A. w Ł. w pełnym wymiarze czasu pracy, przy czym w okresie tego zatrudnienia odbywał zasadniczą służbę wojskową. /świadectwo pracy k. 51/

Służbę wojskową zakończył w dniu 29 października 1981 roku, a do pracy stawił się w dniu 13 listopada 1981 roku. /kserokopia książeczki wojskowej, zaświadczenie k 27 odw.-28 pliku akt ZUS zainicjowanego wnioskiem z dnia 27.10.2016r./

Zakłady (...) S.A. w Ł. zajmowały się produkcją tkanin. /bezsporne/

Od początku zatrudnienia w tych Zakładach wnioskodawca obsługiwał wentylatory przemysłowe nawiewne i wyciągowe. Pracował w dziale Głównego (...). W każdej komorze wentylacyjnej były 2 wentylatory nawiewne i 1 wentylator wyciągowy. Wentylator nawiewny miał gabaryty 2,5 m na 3,5-4 m, a wentylator wyciągowy był jeszcze większy. W komorze były też 2 pompy wody, które podawały wodę pod ciśnieniem do komory zraszania. Dalej były nagrzewnice, które podawały uzdatnione powietrze przez kanały klimatyzacyjne na halę. Wszystkie te maszyny i urządzenia razem tworzyły sieć elektroenergetyczną. To były także urządzenia cieplne i mechaniczne. /zeznania świadka E. P., zeznania świadka Z. W. (1), przesłuchanie wnioskodawcy – e-protokół rozprawy płyta CD koperta k 75/

Wnioskodawca przez cały czas zajmował się przeglądami, konserwacją urządzeń cieplnych, wodnych, klimatyzacyjnych w komorach klimatyzacyjnych. Oprócz serwisu ubezpieczony zajmował się także drobnymi naprawami związanymi z obsługą tych urządzeń np. regulował pasy klinowe, smarował łożyska, czyścił kratki, zraszacze. Do wykonywania tych prac potrzebne były uprawnienia na eksploatację i dozór urządzeń elektroenergetycznych. Co 4 lata przechodził szkolenia i egzamin. /zeznania świadka C. B., zeznania świadka E. P., zeznania świadka Z. W. (1), przesłuchanie wnioskodawcy – e-protokół rozprawy płyta CD koperta k 75/

Opisaną pracę wykonywał przez cały okres mojego zatrudnienia i ciągle tą samą - operatora wentylatorów, zarówno przed pójściem do wojska jak i po powrocie z wojska. /zeznania świadka E. P., zeznania świadka Z. W. (1) przesłuchanie wnioskodawcy e-protokół rozprawy płyta CD koperta k 75/

Ze względu na dużą inflację w tamtym okresie co 2 miesiące były przeszeregowania. /przesłuchanie wnioskodawcy – e-protokół rozprawy płyta CD koperta k 75/

Pracował przy potężnym huku, hałasie, przy dużej wilgotności. Był narażony na przepięcia elektroenergetyczne, zwłaszcza jak była mokra posadzka. /zeznania świadka C. B., zeznania świadka E. P., zeznania świadka Z. W. (1), przesłuchanie wnioskodawcy – e-protokół rozprawy płyta CD koperta k 75/

Angaże miał różne, ale cały czas zajmował się komorami klimatyzacyjnymi z wentylatorami. Po części pompy wodne były urządzeniami hydraulicznymi, dlatego wpisano mu w angażach stanowisko montera instalacji i urządzeń hydraulicznych. Zarówno przed wojskiem i po wojsku zajmował się tylko i wyłącznie wentylatorami. /przesłuchanie wnioskodawcy – e-protokół rozprawy płyta CD koperta k 75/

Wnioskodawca pracował w pełnym wymiarze czasu pracy, także w nadgodzinach. Nie był delegowany do innych prac. /zeznania świadka C. B., zeznania świadka E. P. e-protokół rozprawy płyta CD koperta k 75/

Na okres od 1 stycznia 1989 roku do 31 grudnia 1989 roku wnioskodawcy powierzono funkcję brygadzisty, jednak miał on organizować i nadzorować pracę brygady jedynie dodatkowo, poza pracą z zespołem. /zlecenie pełnienia funkcji brygadzisty k 58/

Dyżurka, do której wnioskodawca wchodził w czasie pracy, również znajdowała się w kanale wentylacyjnym. zeznania świadka Z. W. (1) e-protokół rozprawy płyta CD koperta k 75/

W. H. ostawał dodatek za pracę w warunkach szkodliwych i uciążliwych do 20% stawki godzinowej, posiłki regeneracyjne, napoje. /zeznania świadka E. P., zeznania świadka Z. W. (1) e-protokół rozprawy płyta CD koperta k 75/

W dniu 27 października 2016 roku wnioskodawca złożył wniosek o emeryturę, wskazując że jest członkiem OFE, wnosząc jednocześnie o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w tym funduszu na dochody budżetu państwa. /wniosek k. 1 – 8 pliku akt ZUS zainicjowanego wnioskiem z dnia 27.10.2016r./

Łączny ogólny staż pracy wnioskodawcy na dzień 1 stycznia 1999 roku wynosi 26 lat, 6 miesięcy i 19 dni. /bezsporne/

Organ rentowy uznał za pracę wnioskodawcy w szczególnych warunkach w okresie jego zatrudnienia:

- w Zakładzie (...) w Ł. od 2 września 1974 roku do 29 lutego 1976 roku,

- w Fabryce (...) S.A. od 29 maja 1976 roku do 30 września 1977 roku

- w Zakładach (...) w Ł. od 1 lutego 1988 roku do 31 sierpnia 1992 roku.

/niesporne/

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie zgromadzonych dowodów zarówno w postaci dokumentów jak i osobowych źródeł dowodowych w postaci przesłuchania wnioskodawcy korespondującego z zeznaniami świadków – osób zatrudnionych w nim w spornym okresie pracy w Zakładach (...) w Ł..

Zgromadzonym dowodom Sąd dał wiarę. Zeznania świadków nie budzą wątpliwości przy ocenie ich wiarygodności, uzupełniają się z przesłuchaniem wnioskodawcy co do charakteru świadczonej pracy na zajmowanych przez niego stanowiskach, nie są sprzeczne z treścią załączonych do akt sprawy dokumentów osobowych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje :

Odwołanie jest zasadne.

W myśl art.184 ust.1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2016 roku poz. 887 z późn. zm.), ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 roku przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy tj. w dniu 1 stycznia 1999 roku osiągnęli:

1)  okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 65 lat – dla mężczyzn oraz,

2)  okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Zgodnie z treścią art.184 ust.2 emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Przepis art.27 powołanej ustawy stanowi z kolei, że ubezpieczonym urodzonym przed 1 stycznia 1949 roku przysługuje emerytura, jeżeli spełnili łącznie następujące warunki: osiągnęli wiek emerytalny wynoszący co najmniej 65 lat (dla mężczyzn), oraz mają okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 25 lat (dla mężczyzn).

Stosownie do treści art.32 ust.1 cytowanej ustawy, ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 roku, będącym pracownikami, o których mowa w ust. 2 – 3, zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art.27 pkt 1.

Według treści § 3 i 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43 z późn. zm.) za okres zatrudnienia wymagany do uzyskania emerytury, zwany dalej „wymaganym okresem zatrudniania” uważa się okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia. Pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1)  osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn;

2)  ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Powołany wykaz wskazuje wszystkie te prace w szczególnych warunkach, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego.

W świetle § 2 ust.1 i 2 tegoż rozporządzenia oraz zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy, przy czym powyższe okoliczności pracownik jest obowiązany udowodnić (por. wyrok SN z 15.12.1997 r. II UKN 417/97 – (...) i US (...) i wyrok SN z 15.11. 2000 r. II UKN 39/00 Prok. i Prawo (...)).

W przedmiotowym stanie faktycznym nie budzi wątpliwości fakt, iż wnioskodawca spełnia przesłanki ustawowe co do wieku – w dniu 28 października 2016 roku ukończył 60. rok życia oraz posiada ponad 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych.

W ocenie Sądu wnioskodawca spełnia również warunek posiadania 15 lat pracy w warunkach szczególnych.

Analiza treści wykazu A do powołanego rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. wskazuje, że wymieniona w dziale II praca przy wytwarzaniu i przesyłaniu energii elektrycznej i cieplnej oraz przy montażu, remoncie i eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych i cieplnych jest pracą w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Jedynie pomocnicze znaczenie w tym zakresie stanowi zarządzenie Nr 7 Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego z dnia 7 lipca 1987 r. (Dz.Urz. Nr 4), w którym w dziale II poz. 1 pkt 51 zostały wymienione prace na stanowisku operatora wentylatorów jako prace przy wytwarzaniu i przesyłaniu energii elektrycznej i cieplnej oraz przy montażu, remoncie i eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych i cieplnych.

Podkreślenia jednak wymaga, iż obecnie ustalenie pracy w warunkach szczególnych może nastąpić tylko w oparciu rozporządzenie z dnia 7 lutego 1983 roku, a to wymaga jedynie by praca wnioskodawcy w spornym okresie była, w tym wypadku, pracą zakwalifikowaną odpowiednio do prac wykonywanych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Ustawodawca celowo bowiem odszedł od wskazywania konkretnych stanowisk w wykazach prac wykonywanych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze z uwagi na fakt, iż każdy zakład ma lub mógł mieć inną nomenklaturę tych stanowisk. Podstawowe znaczenie ma zakres obowiązków, a ten niewątpliwie wskazuje na pracę wnioskodawcy w warunkach szczególnych.

Stosownie do § 2 ust.1 cytowanego rozporządzenia okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. W myśl § 2 ust.2 okresy takiej pracy stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według określonego wzoru, lub świadectwie pracy.

Regulacja § 2, statuująca ograniczenia dowodowe i obowiązująca w postępowaniu przed organem rentowym, nie ma jednak zastosowania w postępowaniu odwoławczym przed sądem pracy i ubezpieczeń społecznych. W konsekwencji okoliczność i okresy zatrudnienia w szczególnych warunkach sąd uprawniony jest ustalać także innymi środkami dowodowymi niż dowód z zaświadczenia zakładu pracy, w tym zeznaniami świadków (por. uchwała Sądu Najwyższego z 27 maja 1985 r. sygn. III UZP 5/85, uchwała Sądu Najwyższego z 10 marca 1984 r. III UZP 6/84). Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy na okoliczność pracy wykonywanej przez wnioskodawcę w szczególnych warunkach dopuścił dowód dokumentów, z zeznań świadków i wnioskodawcy.

W ocenie Sądu rozpoznającego przedmiotową sprawę wnioskodawca niezbicie wykazał w przedmiotowym postępowaniu, że w całym okresie zatrudnienia w Zakładach (...) - od 17 października 1978 roku do 31 sierpnia 1992 roku pracował bezpośrednio przy eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych i cieplnych -obsługiwał wentylatory przemysłowe nawiewne i wyciągowe pracując w dziale Głównego (...).

Świadkowie zgodnie zeznali, że w okresie tym wnioskodawca przez cały czas wykonywał tylko czynności operatora wentylatorów.

Materiał dowodowy wykazał także, że praca ta odbywała się w olbrzymim hałasie i wilgoci, a wnioskodawca nie zajmował się innymi pracami poza wyżej wymienioną.

Z dokumentu – zlecenia pełnienia funkcji brygadzisty wynika co prawda, że na okres od 1 stycznia 1989 roku do 31 grudnia 1989 roku wnioskodawcy powierzono funkcję brygadzisty, jednak miał on organizować i nadzorować pracę brygady jedynie dodatkowo, poza pracą z zespołem.

Z zeznań świadka Z. W. (2) wynika nadto, że dyżurka, do której wnioskodawca wchodził w czasie pracy, również znajdowała się w kanale wentylacyjnym.

Ustalenia Sądu wykazały także, że ubezpieczony nie był delegowany do innych prac, a za pracę w opisanych warunkach otrzymywał dodatek do wynagrodzenia oraz posiłki regeneracyjne.

Uznać zatem należy, że W. H. wykonywał opisane prace w warunkach szkodliwych dla jego zdrowia – przy eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych i cieplnych - prace operatora wentylatorów.

W ocenie Sądu, w sprawie niniejszej wnioskodawca w sposób niewątpliwy wykazał przed Sądem, że w całym okresie zatrudnienia w Zakładach (...) w Ł. (nie tylko w uznanym przez organ rentowy okresie od 1 lutego 1998 roku do 31 sierpnia 1992 roku) pracował w szczególnych warunkach.

Zdaniem Sądu, należy zaliczyć wnioskodawcy do okresu pracy w warunkach szczególnych okres odbywania zasadniczej służby wojskowej.

Zgodnie z art. 108 ust. 1 ustawy z dnia 21 listopada 1967 roku o powszechnym obowiązku obrony Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (Dz.U. z 1967 roku, Nr 44, poz.220) czas odbywania zasadniczej lub okresowej służby wojskowej wlicza się pracownikowi do okresu zatrudnienia w zakresie wszelkich uprawnień związanych z tym zatrudnieniem, jeżeli po odbyciu tej służby podjął on zatrudnienie w tym samym zakładzie pracy, w którym był zatrudniony przed powołaniem do służby.

W myśl art. 106 ust. 1 zakład pracy, który zatrudniał pracownika w dniu powołania do zasadniczej lub okresowej służby wojskowej, jest obowiązany zatrudnić go na poprzednio zajmowanym stanowisku lub stanowisku równorzędnym pod względem rodzaju pracy oraz nie niżej opłacanym, jeżeli najpóźniej w ciągu trzydziestu dni od dnia zwolnienia z tej służby pracownik zgłosił swój powrót do zakładu pracy w celu podjęcia zatrudnienia. Niezachowanie tego terminu powoduje rozwiązanie stosunku pracy z mocy prawa, chyba że nastąpiło z przyczyn niezależnych od pracownika.

W oparciu o powyższe należy stwierdzić, że okres odbytej czynnej (zasadniczej) służby wojskowej przez pracownika zatrudnionego poprzednio w szczególnych warunkach pracy, który po zakończeniu tej służby zgłosił swój powrót do tego zatrudnienia w ustawowym 30 dniowym terminie, traktuje się tak samo jak wykonywanie takiej pracy, a skoro okres ten podlega zaliczeniu do okresu zatrudnienia w zakresie wszelkich uprawnień uzależnionych od liczby lat pracy w szczególnych warunkach, to uwzględnia się go także do stażu pracy wymaganego do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym (art. 106 i 108 z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej).

Pogląd taki wielokrotnie wyrażał także Sąd N.. Zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego, okres zasadniczej służby wojskowej odbytej w czasie trwania stosunku pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze zalicza się do stażu pracy wymaganego do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym (art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, Dz.U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353 ze zm.), jeżeli pracownik w ustawowym terminie 30 dni zgłosił swój powrót do tego zatrudnienia (por. wyrok SN z dnia 6 kwietnia 2006 r., sygn. akt III UK 5/06, OSNP 2007/7 – 8/108, M.P.Pr. (...)).

Pogląd ten został także potwierdzony w uchwale składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 16 października 2013 r. o sygn. akt II UZP 6/13, opubl. LEX nr 1385939, Biul. SN 2013/10/24, zgodnie z którą „czas zasadniczej służby wojskowej odbytej w okresie obowiązywania art. 108 ust. 1 ustawy z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (Dz. U. Nr 44, poz. 220, w brzmieniu obowiązującym do dnia 31 grudnia 1974 r.) zalicza się - na warunkach wynikających z tego przepisu - do okresu pracy wymaganego do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym (art. 184 w związku z art.32 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, jednolity tekst: Dz. U. z 2009 r., Nr 153, poz. 1227 ze zm.)”.

W ocenie Sądu Okręgowego w przedmiotowej sprawie z zebranego materiału dowodowego wynika jasno, iż wnioskodawca po zwolnieniu ze służby wojskowej zgłosił się do macierzystego zakładu pracy z zachowaniem 30 dniowego terminu. Zarówno przed powołaniem do wojska jak i po powrocie z tej służby wnioskodawca wykonywał prace w warunkach szczególnych.

Udowodnienie okresu pracy w szczególnych warunkach będącego przedmiotem niniejszego postępowania, tj. od 17 października 1978 roku do 31 stycznia 1988 roku, w tym okresu zasadniczej służby wojskowej (wobec powrotu do macierzystego zakładu pracy przed upływem 30 dni od zakończenia służby) pozwoliło ustalić, że wnioskodawca wraz z innymi okresami uznanymi przez organ rentowy niewątpliwie wykazał co najmniej 15-letni staż pracy wykonywanej w szczególnych warunkach.

Mając powyższe na uwadze Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał wnioskodawcy prawo do emerytury od dnia 28 października 2016 roku, tj. od daty powstania prawa do świadczenia - od dnia ukończenia 60 roku życia.

O kosztach zastępstwa procesowego Sąd orzekł na podstawie art.98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z § 9 ust.2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. poz.1800 z późn.zm.)