Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 stycznia 2015 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 12 stycznia 2015 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z odwołania J. L. prowadzącego działalność gospodarczą pod firmą (...) z siedzibą w T.

przeciwko Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki

o wymierzenie kary pieniężnej

na skutek odwołania od decyzji Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki z dnia 31 grudnia 2013 r. Nr (...)

1.  zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że obniża nałożoną karę pieniężną do kwoty 15.000 zł (piętnastu tysięcy złotych);

2.  w pozostałym zakresie odwołanie oddala;

3.  zasądza od J. L. prowadzącego działalność gospodarczą pod firmą (...) z siedzibą w T. na rzecz Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki kwotę 360 zł (trzysta sześćdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu.

SSO Małgorzata Perdion-Kalicka

Sygn. akt XVII AmE 12/14

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 31 grudnia 2013 r., znak (...) Prezes Urzędu Regulacji Energetyki, po przeprowadzeniu postępowania administracyjnego w sprawie wymierzenia kary przedsiębiorcy J. L. prowadzącemu działalność gospodarczą pod firmą (...) z siedzibą w T. orzekł:

1.  że Przedsiębiorca naruszył warunek 2.2.1. koncesji na obrót paliwami ciekłymi, udzielonej Przedsiębiorcy decyzją Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki z dnia 30 września 2004 r., Nr (...), w ten sposób, iż czynił przedmiotem obrotu na stacji paliw zlokalizowanej w T. (...), woj. (...), olej napędowy (ON) nie spełniający wymagań jakościowych określonych w rozporządzeniu Ministra Gospodarki z dnia 9 grudnia 2008 r. w sprawie wymagań jakościowych dla paliw ciekłych (Dz. U. z 2013 r. poz. 1058 t.j.), ze względu na zawyżoną zawartość siarki.

2.  za działania opisane w pkt 1 wymierzam Przedsiębiorcy karę pieniężną w wysokości 30.000,00 zł, co stanowi ok. (...) jego przychodów z działalności objętej koncesją na obrót paliwami ciekłymi, osiągniętych przez Przedsiębiorcę w 2012 r.

Od powyższej decyzji odwołanie złożył J. L. prowadzący działalność gospodarczą (...) z siedzibą w T., zaskarżając ją w całości i wnosząc o jej uchylenie w całości oraz dopuszczenie dowodów w postaci: faktury VAT nr (...) z dnia (...)., orzeczenia laboratoryjnego (...) w K. nr (...) z dnia 28.08.2012 r., protokołu z kontroli z dnia 4.12.2012 r. nr(...) oraz protokołu z badań z dnia 12.12.2012 r. znak (...) – znajdujących się w aktach sprawy administracyjnej, ewentualnie na wypadek nieuwzględnienia powyższego wniosku wnoszę o zmianę Decyzji w pkt. II poprzez wydatne obniżenie kary pieniężnej nałożonej na Powoda.

Powód zarzucił zaskarżonej decyzji:

1.  błąd w ustaleniach faktycznych skutkujący przyjęciem, iż Powód naruszył warunek 2.2.1 koncesji na obrót paliwami ciekłymi udzielonej na podstawie decyzji nr (...) Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki z dnia 30 września 2004 r.;

2.  naruszenie art. 56 ust. 1 pkt 12 ustawy Prawo energetyczne (zwanej dalej: „Ustawą"), poprzez jego błędne zastosowanie do zaistniałego stanu faktycznego;

3.  naruszenie art. 58 ust. 6a Ustawy poprzez jego niezastosowanie i przyjęcie że w niniejszej sprawie ma zastosowanie art. 56 ust. 1 pkt 12 oraz ust. 6 Ustawy;

ewentualnie na wypadek uznania ww. zarzutów za niezasadne zaskarżonej decyzji zarzucam:

4.  naruszenie art. 56 ust. 1 pkt 12 oraz 6 Ustawy poprzez błędne ustalenia faktyczne skutkujące nałożeniem na Powoda kary pieniężnej niewspółmiernej do zakresu oraz okoliczności naruszenia przepisów Ustawy oraz nieznajdującej uzasadnienia w dotychczasowej działalności Powoda.

5.  zasądzenie od Pozwanego na rzecz Powoda kosztów postępowania według norm przepisanych.

W odpowiedzi na odwołanie Prezes Urzędu Regulacji Energetyki wniósł o jego oddalenie, oddalenie wniosków dowodowych zawartych w odwołaniu oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów ustalił następujący stan faktyczny:

Decyzją z dnia 30 września 2004 r., Nr (...), Prezes Urzędu Regulacji Energetyki (dalej: Prezesem URE), udzielił J. L. prowadzącemu działalność gospodarczą pod firmą (...) z siedzibą w T. koncesji na obrót paliwami ciekłymi przedsiębiorcy o numerze identyfikacji podatkowej NIP (...). /k. 5 – 10 akt adm./

W koncesji znalazł się w punkcie 2.2.1 warunek, który stanowi, że koncesjonariuszowi nie wolno czynić przedmiotem obrotu paliw ciekłych, których parametry jakościowe są niezgodne z parametrami wynikającymi z zawartych umów i z norm określonych prawem.

Podczas kontroli przeprowadzonej w dniu 6 września 2012 r. na eksploatowanej przez przedsiębiorcę stacji paliw, zlokalizowanej w T. (...), funkcjonariusze celni Referatu Dozoru Urzędu Celnego w R. pobrali próbkę oleju napędowego (ON] ze zbiornika trzykomorowego, wg protokołu pobrania prób nr (...) (...). Następnie, pobraną próbkę przekazano do akredytowanego (...) w K., w celu określenia tożsamości towaru. /k. 3 – 3v akt adm./

Ze sprawozdania z badań laboratoryjnych z dnia 9 listopada 2012 r., Nr (...) (...), wynika, iż w badanej próbce oleju napędowego (ON), stwierdzono zawyżoną zawartość siarki całkowitej, która wynosiła 17,6 mg/kg, a powinna, zgodnie z załącznikiem Nr 2 do ww. rozporządzenia, wynosić maksymalnie 10 mg/kg. Stwierdzono zatem niezgodność badanego paliwa z parametrami jakościowymi określonymi w rozporządzeniu Ministra Gospodarki z dnia 9 grudnia 2008 r. w sprawie wymagań jakościowych dla paliw ciekłych. /k. 2 – 2v akt adm./

Na skutek powyższego, pismem z dnia 6 maja 2013 r., znak:(...), Prezes URE zawiadomił Przedsiębiorcę o wszczęciu z urzędu postępowania administracyjnego w sprawie wymierzenia Przedsiębiorcy kary pieniężnej w związku z naruszeniem warunku 2.2.1. koncesji na obrót paliwami ciekłymi. Jednocześnie Przedsiębiorca został wezwany do zaprzestania naruszeń warunków koncesji. Ponadto, mając na uwadze dyspozycję art. 50, art. 77 § 1 i art. 80 k.p.a., Prezes URE wezwał Przedsiębiorcę do złożenia szczegółowych wyjaśnień w sprawie, wniosków dowodowych oraz do przekazania uwierzytelnionych kopii dokumentów mających związek z ujawnionym naruszeniem warunku 2.2.1. koncesji, w terminie 30 dni, licząc od dnia otrzymania zawiadomienia. Powyższe pismo zostało Przedsiębiorcy prawidłowo doręczone w dniu 13 maja 2013 r. /k. 12 – 14 akt adm./

W odpowiedzi na zawiadomienie o wszczęciu postępowania administracyjnego, wpłynęły do URE w dniu 19 czerwca 2013 r. wyjaśnienia przedsiębiorcy oraz dokumenty przedstawiające jego sytuację finansową. /k. 15 – 27 akt adm./

Pismem z dnia 3 lipca 2013 r. Prezes URE zawiadomił przedsiębiorcę o zakończeniu postępowania dowodowego w przedmiotowej sprawie, informując go jednocześnie o możliwości zapoznania się z zebranym materiałem dowodowym oraz złożenia ewentualnych uwag i wyjaśnień w siedzibie Urzędu, w terminie 7 dni licząc od dnia otrzymania pisma. Pismo zostało prawidłowo doręczone przedsiębiorcy w dniu 10 lipca 2013 r. /k. 31 – 32 akt adm./

W piśmie z dnia 26 lipca 2013 r., przedsiębiorca złożył dodatkowe wyjaśnienia w niniejszej sprawie. /k. 33 – 34 akt adm./

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o dokumenty zgromadzone w toku postępowania administracyjnego, które nie były przez strony kwestionowane.

Na rozprawie w dniu 12 stycznia 2015r powód zgłosił kolejne wnioski dowodowe w szczególności dowód z przesłuchania w charakterze świadków funkcjonariuszy Urzędu Celnego w R., którzy pobrali próbkę oleju napędowego na okoliczność sposobu pobrania próbki paliwa do badania a także na tą samą okoliczność dowody z dokumentów w postaci wyroku Sądu Karnego uniewinniającego powoda i protokołu z przesłuchania tych samych świadków przed sądem karnym oraz wyrok WSA w Warszawie.

Sąd w oparciu o przepis art. 217 §2 k.p.c. pominął te dowody gdyż były one spóźnione a strona nie uprawdopodobniła, że nie zgłosiła ich we właściwym czasie bez swojej winy, tym bardziej, że dowody te jak chociażby protokół z zeznań świadków czy wyrok Sądu Karnego pochodziły z początku 2014r a zatem powód miał czas aby Sądowi te dowody przedstawić w takim czasie, który nie spowodowałby zwłoki w rozpoznaniu sprawy. Sąd nie znalazł także innych wyjątkowych okoliczności, które uzasadniałyby uwzględnienie spóźnionych dowodów a powód także na nie nie wskazywał.

Oczywistym jest także, że uwzględnienie spóźnionych wniosków dowodowych spowodowałoby zwłokę w rozpoznaniu sprawy, gdyż wymagałoby odroczenia rozprawy: raz celem umożliwienia pozwanemu zapoznania się ze złożonymi dokumentami (o co wnosił pełnomocnik pozwanego) a dwa odroczenia jej celem wezwania na kolejny termin rozprawy wnioskowanych świadków.

Sąd Okręgowy – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów zważył co następuje.

Odwołanie jest zasadne jedynie częściowo tj. w zakresie wysokości nałożonej kary pieniężnej, natomiast Sąd nie znalazł podstaw ani do odstąpienia od jej wymierzenia ani tym bardziej do uchylenia decyzji w całości.

Zgodnie z treścią załącznika nr 2. do rozporządzenia Ministra Gospodarki w sprawie wymagań jakościowych dla paliw ciekłych, maksymalna zawartość siarki w oleju napędowym wynosi 10,0 mg/kg. Zatem zawartość siarki na poziomie 17,6 mg/kg, stwierdzona w paliwie dystrybuowanym przez powoda zdecydowanie, bo o ponad 70 % przekraczała dopuszczalne normy.

Tym samym powód niewątpliwie naruszył warunek 2.2.1. udzielonej mu koncesji na obrót paliwami ciekłymi, który stanowił, że koncesjonariuszowi nie wolno czynić przedmiotem obrotu paliw ciekłych, których parametry jakościowe są niezgodne z parametrami wynikającymi z zawartych umów i z norm określonych prawem.

Koncesjonariusz, który nie przestrzega obowiązków wynikających z koncesji, podlega karze pieniężnej na podstawie treści art. 56 ust. 1 pkt 12 ustawy Prawo energetyczne.

Odpowiedzialność, o której mowa w powyższym przepisie, ma charakter obiektywny, co oznacza, że jest niezależna od subiektywnego elementu jakim jest wina przedsiebiorcy. Dla możliwości zastosowania sankcji pieniężnej o której mowa w przepisie istotne jest zatem jedynie istnienie obowiązku prawnego zabezpieczonego sankcją pieniężną oraz stwierdzenie samego faktu jego naruszenia przez podmiot zobowiązany. Samo naruszenie normy sankcjonowanej uzasadnia natomiast postawienie zarzutu niezachowania należytej ostrożności wymaganej w stosunkach danego rodzaju (por. wyrok SN z 1 czerwca 2010 r., III SK 5/10; wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 24 stycznia 2006 r., sygn. akt SK 52/04; Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego-A nr 2006/1/6).

W sprawie niniejszej w kwestii jakości sprzedawanego paliwa powód poprzestawał na uzyskiwaniu od dostawcy paliwa certyfikatów jego jakości. Należy jednak podkreślić, że jako koncesjonariusz i profesjonalny uczestnik obrotu gospodarczego musiała znać warunki koncesji i związane z ich naruszeniem konsekwencje, z których jasno wynika, że nie wolno mu było sprzedawać paliwa różniącego się parametrami od przewidzianych prawem. Z tego punktu widzenia, uzasadniony jest wniosek, że powód nie dochował należytej staranności w prowadzonej przez siebie działalności, w szczególności nie spowodował aby sprzedawane przez niego paliwo było odpowiedniej jakości, zwłaszcza, że nie ma dowodów wykluczających jego, choćby nieświadomy, w tym udział.

Sąd dostrzegł jednocześnie, że właściciel stacji benzynowej, w szczególności niewielkiej, nie ma możliwości zbadania jakości każdej partii dostarczanego mu paliwa przed jego wprowadzeniem do obrotu bez wstrzymywania procesu dystrybucji oraz toku własnej działalności gospodarczej. Powód mógł jednak przykładowo zabezpieczyć właściwe próbki paliwa, co pozwoliłoby później ewentualnie dowieść, że do zanieczyszczenia doszło na wcześniejszych etapach dystrybucji paliwa, a w razie powzięcia uzasadnionych wątpliwości lub też w celu li tylko sprawdzania rzetelności dostawcy mógł je wyrywkowo nawet sam kierować do analizy laboratoryjnej. W niniejszej sprawie powód jednak nie dochował staranności, o której mowa, oparł się wyłącznie na przedstawionym mu przez dostawcę orzeczeniu laboratoryjnym o spełnianiu norm przez olej napędowy. Przy czym przedstawiony mu przez dostawcę certyfikat jakości paliwa nie mógł być jednoznacznym dowodem wyłączającym odpowiedzialność powoda, skoro certyfikatu nie można było w sposób jednoznaczny powiązać z paliwem objętym fakturą sprzedaży powodowi, a ponadto badanie na którym opierał się certyfikat było dokonane kilka dni przed sprzedażą paliwa powodowi, a wreszcie do zanieczyszczenia paliwa mogło dojść po jego badaniu zarówno u dostawcy, jak i w transporcie do powoda jak też na stacji paliw prowadzonej przez powoda. Tym samy przedstawiony przez powoda certyfikat zgodnej z normami jakości paliwa nie mógł zgodnie z zasadami logiki jednoznacznie stanowić, że powód nie może ponosić odpowiedzialności za wprowadzenie do obrotu paliwa o jakości nieopowiadającej parametrom wynikającym z norm prawnych.

Z powyższych względów, należało stwierdzić naruszenie przez powoda obowiązków wynikających z udzielonej mu koncesji na obrót paliwami ciekłymi i uznać jego odpowiedzialność w tym zakresie. Celem wskazanych wyżej norm jest bowiem ochrona interesu publicznego polegającego na zapewnieniu, aby przedmiotem obrotu paliwami były tylko te o należytej jakości. Przedsiębiorcy zajmujący się obrotem paliwami są do tego zobligowani w całej swojej działalności. Dlatego winni dokładać należytej staranności jaka oczekiwana jest od profesjonalistów aby sprostać tym wymaganiom.

W tym stanie rzeczy Sąd uznał, że powód ponosi obiektywną odpowiedzialność za naruszenie warunku koncesji a zatem istnieją podstawy do zastosowania wobec niego stosownie do treści przepisu art. 56 ust. 1 pkt 12 ustawy Prawo energetyczne kary pieniężnej. Wysokość kary pieniężnej nie może przekroczyć (...) przychodu ukaranego przedsiębiorcy, wynikającego z działalności koncesjonowanej, osiągniętego w poprzednim roku podatkowym a przy jej ustalaniu należy uwzględnić stopień szkodliwości czynu, stopień zawinienia oraz dotychczasowe zachowanie podmiotu i jego możliwości finansowe (art. 56 ust 6 pe).

Analizując naruszenia przez powoda warunku koncesji Sąd doszedł do przekonania, że powód dopuścił się czynu o bardzo dużej społecznej szkodliwości. Przekroczenie normy zawartości siarki w oleju napędowym aż o 76 % stwarza oczywiste zagrożenie dla środowiska, a także może przyczyniać się do przyspieszonej korozji elementów silnika.

Jednocześnie na taką ocenę zachowania powoda wpływa fakt, że nabywcy paliwa od powoda, zarówno inni przedsiębiorcy jak i konsumenci nie mają z oczywistych względów faktycznych możliwości zweryfikowania jakości sprzedawanego im paliwa. Jednakże okolicznością łagodząca w tym aspekcie było to, że działalność powoda jest ograniczona terytorialnie oraz rozmiarem przedsiębiorstwa, które prowadzi.

Oceniając natomiast stopień zawinienia powoda Sąd wziął pod uwagę brak dowodów jego celowej ingerencji w parametry oleju napędowego. Podkreślenia jednak wymaga, iż poza wymaganiem od dostawcy paliwa certyfikatów jego jakości, powód nie podjął żadnych działań mających na celu zapewnienie, że paliwo to jest jakości wymaganej przepisami. Zatem w braku zamiaru naruszenia obowiązków wynikających z koncesji, Sąd uznał stopień zawinienia powoda jako stosunkowo nieduży.

Na obniżenia nałożonej kary miało wpływ to, że powód nie był dotychczas karany za nieprzestrzeganie warunków koncesji, w szczególności, że podczas wcześniejszych kontroli jakości paliwa sprzedawanego na stacji powoda nie stwierdzono odchyleń jakości od norm.

W ocenie Sądu kara w wysokości wymierzonej przez Prezesa URE nie uwzględniała we właściwym zakresie możliwości finansowych przedsiębiorcy, gdyż wprawdzie przychody powoda były znaczne (ponad(...)), to jednak dochód uzyskany z działalności stanowił jedynie niewielką jego część (ok. (...)). Taka kwota dochodu wskazuje, że kara (...)zł nałożona na powoda w decyzji wprawdzie mieści się w kwocie uzyskanego przychodu, niemniej jednak należy uznać ja za przekraczającą możliwości finansowe powoda. Zważywszy, że dochód całoroczny zaspokaja potrzeby przedsiębiorcy prowadzącego jednoosobową działalność gospodarczą, to kara orzeczona w decyzji wyraźnie pogorszyłaby, sytuację finansową powoda a także mogłaby spowodować zagrożenie utraty płynności finansowej w prowadzonej przez powoda działalności.

Należy zdaniem Sądu uznać, uwzględniając w pierwszej kolejności funkcję represyjną jaką ma spełniać kara, że kara w kwocie 15 tys będąca reakcją na stwierdzone naruszenie, jest adekwatną do okoliczności sankcją i stanowi wystarczającą dolegliwość dla przedsiębiorcy. Natomiast kwota ta jest także wystarczająco wysoka aby spełnić funkcję prewencyjną kar i aby przedsiębiorca trwale zmienił swoje postępowanie. Biorąc to pod uwagę, Sąd ocenił, że kara w wysokości 15.000 zł jest proporcjonalna do stopnia szkodliwości czynu, stopnia zawinienia oraz dotychczasowego zachowania podmiotu i jego możliwości finansowych, ale równocześnie zapewnia, że powód w przyszłości będzie podejmować dostępne jemu działania w celu zagwarantowania przepisowej jakości paliw. Kara w tej wysokości stanowi ok. (...) przychodu z działalności koncesjonowanej powoda w 2012 r.

W konsekwencji, Sąd Okręgowy na podstawie art. 479 ⁵³ § 2 k.p.c. orzekł o zmianie decyzji w części poprzez obniżenie wymiaru kary do wysokości 15.000 zł.

W pozostałym zakresie odwołanie jako niezasadne zostało oddalone.

O kosztach postępowania orzeczono w oparciu o art. 100 k.p.c. z uwagi na fakt, iż pozwany uległ swojemu żądaniu tylko w niewielkim zakresie, zaś żądanie powoda nie zyskało aprobaty w całości. Dlatego Sąd uznał, że pozwanemu należy się zwrot kosztów postępowania, jakimi były koszty zastępstwa procesowego, w całości

SSO Małgorzata Perdion-Kalicka