Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

G., dnia 7 marca 2017r

Sąd Rejonowy w Gdyni, I Wydział Cywilny

Przewodniczący: SSR Małgorzata Nowicka - Midziak

Protokolant: Yuliya Kaczor

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 21 lutego 2017r

sprawy z powództwa B. U. przeciwko A. J., U. R. i Z. R. o zapłatę

1.  oddala powództwo;

2.  kosztami procesu obciąża powoda, uznając je za uiszczone w całości.

Sygnatura akt: I C 1227/15

UZASADNIENIE

Powód B. U. wniósł pozew przeciwko pozwanym A. J., U. R. i Z. R., domagając się od pozwanych zapłaty solidarnie kwoty 15.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 2 listopada 2012r. do dnia zapłaty oraz zasądzenia zwrotu kosztów procesu.

W uzasadnieniu pozwu powód podniósł, że w dniu 2 lipca 2012r. strony zawarły umowę o współpracy, której celem było pozyskanie kredytu dla pozwanej A. J., który miał zostać przeznaczony na nabycie pozostałej połowy udziałów w budynku mieszkalnym od ówczesnego męża pozwanej. Pozwana zwróciła się do powoda o zawarcie umowy, albowiem nie była w stanie sama uzyskać kredytowania dla swej inwestycji, z uwagi na niski dochód - poniżej 2.000 zł, pozostającą na jej utrzymaniu trójkę dzieci, uprzednie obciążenie hipoteczne nieruchomości oraz podeszły wiek rodziców, którzy byli brani pod uwagę jako współkredytobiorcy. Powód przedstawił pozwanej kompleksowe rozwiązanie obejmujące dołączenie jako kredytobiorców matki pozwanej U. R. z mężem Z. R., rozwiązanie kwestii blokującej zdolność kredytową matki pozwanej w postaci pozaciąganych kredytów gotówkowych i konsumpcyjnych, rozwiązanie kwestii blokującej zdolność kredytową pozwanej A. J. w postaci zadłużenia hipotecznego nieruchomości. Wyrazem akceptacji powyższych warunków jest przedmiotowa umowa z dnia 2 lipca 2012r. Dostosowując się do sytuacji finansowej pozwanej, powód przeprowadził analizę dostępnych kredytów na rynku bankowym i ustalił, że jedynie Bank (...) może podjąć się finansowania inwestycji pozwanej. Wykorzystując sieć swoich kontaktów handlowych powód złożył wniosek kredytowy, który został zwieńczony uzyskaniem przez pozwanych decyzji kredytowej w dniu 16 lub 17 października 2012r. Tym samym, zgodnie z treścią umowy roszczenie powoda o zapłatę wynagrodzenia stało się wymagalne z dniem 30 października 2012r. Zgodnie z treścią wystawionych przez powoda rachunków termin płatności wyznaczono na dzień 31 października 2012r. Jak wskazuje powód, pozwani wymówili się od zapłaty należnego mu wynagrodzenia.

(pozew k. 2-6)

W odpowiedzi na pozew pozwani wnieśli o oddalenie powództwa i orzeczenie o kosztach postępowania według norm przepisanych.

Pozwani podnieśli zarzut przedawnienia roszczenia powoda, a nadto wskazali, że roszczenie nie jest uzasadnione merytorycznie. Pozwani podnieśli, że powód działając jako pośrednik zobowiązał się do uzyskania pozytywnej decyzji kredytowej, lecz nigdy takiej decyzji pozwani nie otrzymali ani od powoda ani też od instytucji finansowej. Zdaniem pozwanych twierdzenia powoda, że pozytywna decyzja została wydana w dniu 16 lub 17 października 2012r. są nieprawdziwe, chociażby z uwagi na treść e – maila wysłanego przez powoda w dniu 18 października 2012r. do A. J.. Pozwani podnieśli, iż w dniu 20 października 2012r. wypowiedzieli umowę oraz wskazali, że w wyniku działania powoda nigdy nie zawarli z instytucją finansową, z którą powód współdziałał, żadnej umowy. Nadto, pozwani wskazali, że jedyną decyzją, jaką otrzymali była decyzja negatywna z powodu złego stanu zdrowia U. R..

(odpowiedź na pozew k. 39-40)

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Pozwana A. J. zwróciła się o pomoc w uzyskaniu kredytu hipotecznego do pośrednika finansowego T. L.. Pośrednik nie był w stanie pomóc pozwanej i skierował ją do innego pośrednika tj. powoda B. U..

(okoliczności bezsporne ustalone w oparciu o: zeznania świadka T. L. płyta CD k. 60, przesłuchanie pozwanej A. J. płyta CD k. 84)

W dniu 2 lipca 2012r. pozwani A. J., U. R. i Z. R. zawarli z B. U., prowadzącym działalność gospodarczą pod firmą (...) z siedzibą w G., umowę o współpracy dotyczącą pośredniczenia w zakresie pozyskania kredytu hipotecznego stanowiącego w rozumieniu umowy bankowy produkt kredytowy zabezpieczony na nieruchomości. Na podstawie § 2 umowy pośrednik zobowiązany był doradzać oraz przedstawiać klientowi warunki dostępnych ofert kredytów hipotecznych poszczególnych instytucji finansowych; świadczyć pomoc na rzecz klienta w celu uzyskania kredytu hipotecznego, możliwie w najszybszym czasie; świadczyć pomoc w wypełnianiu, kompletowaniu wymaganych dokumentów. Zgodnie z § 2 pkt 4 umowy pośrednikowi nie wolno było działać na niekorzyść klienta. Stosownie do § 3 umowy klient zobowiązany był przedłożyć wszelkie wymagane przez instytucje finansowe dokumenty. Klient nie miał prawa składać dokumentów do instytucji finansowych z pominięciem usług pośrednika. Klient od dnia podpisania umowy z pośrednikiem zobowiązany był korzystać wyłącznie z jego usług w zakresie pozyskania pierwszego kredytu następującego po dniu podpisania umowy. Klient nie mógł wykorzystywać materiałów opracowanych przez pośrednika oraz informacji od niego uzyskanych celem pozyskania kredytu za pośrednictwem innego podmiotu, a także we własnym zakresie. Wszelkie materiały sporządzone przez pośrednika oraz informacje od niego uzyskane nie mogły zostać wykorzystane przez klienta, w sposób wpływający niekorzystnie na sytuację pośrednika. Zgodnie z § 3 pkt 6 klient zobowiązany był zapłacić pośrednikowi kwotę netto 15.000 zł. W myśl § 3 pkt 7 płatność miała zostać uiszczona przez klienta na rzecz pośrednika nie później niż w ciągu 14 dni od dnia podjęcia pozytywnej decyzji kredytowej przez instytucję finansową. Zgodnie z § 4 pkt 1 umowa miała obowiązywać do dnia zapłaty na rzecz pośrednika przez klienta honorarium określonego w § 3 pkt 6. Wedle § 4 pkt 2 umowa mogła zostać wypowiedziana tylko w formie pisemnej jedynie pod warunkiem działania pośrednika na szkodę klienta. Okresem wypowiedzenia był okres trzymiesięczny, liczony od ostatniego dnia miesiąca, w którym wpłynęło pismo strony o wypowiedzeniu umowy.

(okoliczności bezsporne ustalone w oparciu o umowę o współpracy z pośrednikiem k. 8-10)

Powód prowadzi stale działalność gospodarczą pod firmą (...) z siedzibą w G. w zakresie świadczenia usług finansowych.

(okoliczność bezsporna)

Powód przekazał wniosek kredytowy A. W., pracownikowi firmy (...), która miała zawartą umowę m.in. z Bankiem (...) S.A. A. W. złożył wniosek kredytowy w banku.

(dowód: zeznania świadka A. W. płyta CD k. 60, zeznania świadka P. P. płyta CD k. 60)

W dniu 16 października 2012r. Bank (...) S.A. Oddział Operacyjny w G. wydał decyzję kredytową nr (...)/ (...) w sprawie ustalenia warunków transakcji kredytowej pod warunkiem m.in. złożenia deklaracji przystąpienia do pakietu ubezpieczeń i uzyskania pozytywnej decyzji ubezpieczyciela.

(okoliczności bezsporne ustalone w oparciu o decyzję kredytową k. 88-90)

Powód nigdy nie doręczył pozwanym wyżej wskazanej decyzji kredytowej.

(dowód: przesłuchanie pozwanej A. J. płyta CD k. 84)

W dniu 17 października 2012r. bank wystawił skierowania dla U. R. i Z. R. na badania lekarskie.

(okoliczności bezsporne ustalone w oparciu o skierowania na badania medyczne k. 64-65)

Z. R. i U. R. nie stawili się na badania lekarskie.

(okoliczność bezsporna ustalona w oparciu o zeznania świadka A. W. płyta CD k. 60)

W dniu 18 października 2012r. powód przesłał pozwanej A. J. e – maila, informując m.in. o konieczności zawarcia nowej umowy przedwstępnej, wykonania badań lekarskich przez pozwanych U. R. i Z. R., a także wskazał, że pozwana ma „bardzo dobre parametry decyzji (oprocentowania), a decyzja ma krótki okres ważności”. W odpowiedzi, w e – mailu z dnia 19 października 2012r. A. J. wyraziła oburzenie traktowaniem przez powoda jej i jej matki, jego złośliwymi komentarzami. Nadto, pozwana wskazała, że ponosi wyłącznie koszty związane z pozyskaniem kredytu, a działalność powoda ogranicza się wyłącznie do wyciągania od pozwanych nowych dokumentów, które pozwana i tak musi samodzielnie segregować i kompletować. Pozwana wyraziła także oburzenie z powodu prowizji w wysokości 3.375 zł, co jej zdaniem było bezprawne i bezpodstawne. Jednocześnie pozwana złożyła powodowi oświadczenie o wypowiedzeniu umowy z uwagi na jego działanie na szkodę pozwanych. W reakcji na powyższą wiadomość, powód e - mailem z dnia 19 października 2012r. zagroził skierowaniem wezwania do zapłaty, a następnie skierowaniem sprawy na drogę sądową, podnosząc, że będzie domagał się zapłaty kwoty 15.000 zł oraz kary umownej w wysokości 10.000 zł.

(okoliczności bezsporne ustalone w oparciu o: wydruki wiadomości e – mail k. 41-42, 68, przesłuchanie pozwanej A. J. płyta CD k. 84)

W dniu 20 października 2012r. pozwani na piśmie wypowiedzieli powodowi umowę o współpracy, wskazując, że powód działa na szkodę pozwanych.

(okoliczność bezsporna ustalona w oparciu o wypowiedzenie umowy z dnia 20 października 2012r. k. 43, przesłuchanie pozwanej A. J. płyta CD k. 84)

W dniu 22 października 2012r. powód skierował do pozwanych U. R. i Z. R. pismo, w którym zarzucił A. J. nieetyczne zachowanie, zachowanie „jak oszustka”, a także zasugerował, że niezwłocznie po przyznaniu kredytu pozwana podjęła próby zerwania umowy, by zaoszczędzić sobie rozliczeń.

(okoliczności bezsporne ustalone w oparciu o pismo powoda z dnia 22 października 2012r. k. 69, przesłuchanie pozwanej U. R. płyta CD k. 84, przesłuchanie pozwanego Z. R. płyta CD k. 84)

W kolejnym e – mailu z dnia 23 października 2012r. A. J. poinformowała powoda, że po konsultacji z prawnikiem jest przekonana o bezpodstawności jego roszczeń, gdyż nie został sfinalizowany przedmiot umowy. W odpowiedzi, w e – mailu z dnia 23 października 2012r. powód podważył uczciwość pozwanej i zagroził wystąpieniem na drogę sądową.

(okoliczności bezsporne ustalone w oparciu o wydruki wiadomości e – mail k. 70)

W dniu 19 października 2012r. pozwani złożyli wniosek kredytowy w oddziale Banku (...) S.A. w S.. W dniu 31 października 2012r. Bank (...) S.A. Oddział Operacyjny w S. wydał decyzję kredytową nr (...)/ (...) w sprawie ustalenia warunków transakcji kredytowej pod warunkiem m.in. złożenia deklaracji przystąpienia do pakietu ubezpieczeń i uzyskania pozytywnej decyzji ubezpieczyciela. Umowa uległa rozwiązaniu z dniem 30 listopada 2012r., albowiem A. Towarzystwo (...) S.A. nie wyraziło zgody na objęcie Z. R. i U. R. ochroną ubezpieczeniową.

(okoliczności bezsporne ustalone w oparciu o: pismo (...) S.A. z dnia 22 lutego 2016r. k. 67, pismo (...) z dnia 18 lipca 2016r. k. 78, decyzję kredytową z dnia 31 października 2012r. k. 79-80, przesłuchanie pozwanej A. J. płyta CD k. 84)

W dniu 17 października 2012r. powód wystawił pozwanym rachunek za pośrednictwo w uzyskaniu kredytu w (...) w wysokości 15.000 zł z terminem zapłaty do dnia 31 października 2012r.

(okoliczności bezsporne ustalone w oparciu o rachunek z dnia 17 października 2012r. k. 11)

Sąd zważył, co następuje:

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił po rozważeniu całego zebranego w niniejszej sprawie materiału dowodowego w postaci dowodów z dokumentów przedłożonych przez strony, dowodu z zeznań świadków T. L., A. W., P. P., a także dowodu z przesłuchania pozwanych.

Oceniając zebrany w niniejszej sprawie materiał dowodowy Sąd nie dopatrzył się żadnych podstaw do kwestionowania wiarygodności i mocy dowodowej dowodów z dokumentów prywatnych przedłożonych przez strony oraz wezwane instytucje w postaci umowy o współpracę z dnia 2 lipca 2012r., wypowiedzenia umowy, wydruków korespondencji e – mailowej, czy też decyzji kredytowych. Żadna ze stron bowiem nie kwestionowała autentyczności tych dokumentów ani też nie zaprzeczyła, że osoby podpisane pod tymi pismami nie złożyły oświadczeń w nich zawartych.

Jeśli chodzi o ocenę zeznań przesłuchanych w niniejszej sprawie świadków to nie miały one większego znaczenia dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy. Podkreślić należy, iż T. L. zeznał jedynie, że nie był w stanie pomóc pozwanej w uzyskaniu kredytu hipotecznego i podał jej dane kontaktowe do powoda. Świadek A. W. potwierdził natomiast, że powód przedłożył mu wniosek kredytowy, który następnie świadek złożył w banku. Nadto, A. W. wskazał także, że decyzja kredytowa zawierała kilka warunków do spełnienia przez pozwanych, w tym warunek pozytywnego przejścia badań lekarskich przez U. R. i Z. R.. Zeznania świadka w powyższym zakresie korelują z treścią decyzji kredytowych, przedłożonych przez (...) S.A. Świadek nie był natomiast w stanie jednoznacznie wskazać, czy o decyzji kredytowej poinformował powoda czy też pozwanych. Nie miał także żadnej wiedzy w zakresie treści łączącego strony stosunku prawnego oraz rozliczeń pomiędzy nimi. Z kolei świadek P. P. całą wiedzę o podjętych przez powoda czynnościach w ramach umowy o współpracę z dnia 2 lipca 2012r., a także o wyniku tych działań uzyskała od powoda. Zatem, zeznania te nie stanowią własnych spostrzeżeń świadka, lecz jedynie powtórzenie wersji powoda, stąd nie były przydatne do rozstrzygnięcia niniejszej sprawy.

Natomiast Sąd w pełni dał wiarę zeznaniom pozwanych A. J., U. R. i Z. R.. W ocenie Sądu zeznania pozwanych były szczere i spójne, a także nie budziły żadnych wątpliwości w świetle zasad doświadczenia życiowego oraz logicznego rozumowania. Podkreślić przy tym należy, iż zeznania pozwanych co do przebiegu współpracy stron korelują z treścią przedłożonej przez nich korespondencji e – mailowej.

Sąd pominął natomiast dowód z przesłuchania powoda, albowiem nie stawił się na rozprawie, mimo prawidłowego wezwania.

W niniejszej sprawie powód B. U. wniósł pozew przeciwko A. J., U. R. i Z. R., domagając się od pozwanych zapłaty solidarnie kwoty 15.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 2 listopada 2012r. do dnia zapłaty, jako podstawę swojego żądania wskazując zawartą w dniu 2 lipca 2012r. umowę o współpracy. W odpowiedzi na pozew strona pozwana podniosła zarzut przedawnienia. Zdaniem Sądu, zarzut ten należało uznać za uzasadniony. Zgodnie bowiem z treścią art. 751 pkt 1 k.c. z upływem lat dwóch przedawniają się roszczenia o wynagrodzenie za spełnione czynności i o zwrot poniesionych wydatków przysługujące osobom, które stale lub w zakresie działalności przedsiębiorstwa trudnią się czynnościami danego rodzaju; to samo dotyczy roszczeń z tytułu zaliczek udzielonych tym osobom. W grupie podmiotów, do których roszczeń ma zastosowanie art. 751 pkt 1 k.c., wyróżnia się osoby stale trudniące się czynnościami danego rodzaju. Zgodnie ze stanowiskiem judykatury, stałe trudnienie się przez określoną osobę czynnościami danego rodzaju dotyczy czynności o charakterze powtarzalnym, których wykonywanie stanowi stałe zajęcie tej osoby, chociażby na przestrzeni ściśle określonego czasu, i przynosi stały (niekoniecznie wyłączny dochód). Przeciwieństwem stałego trudnienia się określonymi czynnościami (usługami), o których mowa w art. 751 pkt 1 k.c., jest wykonywanie czynności danego rodzaju sporadycznie, dorywczo, nieregularnie (por. wyrok SN z 8 marca 2012r., V CSK 90/11, L.). Bez wątpienia prowadzona przez powoda działalność gospodarcza spełnia kryteria określone w powyższym przepisie. Na podstawie ogólnodostępnych danych zawartych w rejestrach publicznych np. REGON i Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej wynika, że powód prowadzi działalność gospodarczą w zakresie usług finansowych. Działalność ta stanowi stałe zajęcie powoda (w wyżej wskazanych rejestrach brak bowiem wpisów o zawieszeniu działalności) i przynosi mu regularny dochód. Dlatego też, w przypadku roszczeń wynikających z usług świadczonych przez powoda należało zastosować dwuletni termin przedawnienia, o jakim mowa w art. 751 pkt 1 k.c. Zgodnie z art. 120 § 1 k.c. bieg przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne. Z treści pozwu wynika, że roszczenie powoda stało się wymagalne, zgodnie z twierdzeniem powoda zawartym w pozwie, zgodnie z treścią umowy, z dniem 30 października 2012r. Zważywszy, że pozew został wniesiony w dniu 23 października 2015r., to uznać należało, że w chwili wytoczenia powództwa roszczenie powoda było już przedawnienie.

Niezależnie od powyższego – w ocenie Sądu – za abuzywne należało uznać zapisy § 3 pkt 7 oraz § 4 pkt 2 umowy z dnia 2 lipca 2012r. Pierwsze ze wskazanych postanowień umowy określało termin płatności wynagrodzenia nie później niż w ciągu 14 dni od dnia podjęcia pozytywnej decyzji kredytowej przez instytucje finansową, natomiast drugie umożliwiało konsumentowi wypowiedzenie umowy jedynie pod warunkiem działania na szkodę klienta. W orzecznictwie podnosi się, że sąd zobowiązany jest do uwzględnienia sankcji bezskuteczności z urzędu. Takie stanowisko prezentuje (...), który w wyroku z dnia 27 czerwca 2000r. (sprawy połączone C-240/98 do C-244/98, O. Grupo E. and S. E. , Zb.Orz. 2000, s. I- (...)) wskazując, że cel, jaki przyświecał prawodawcy wspólnotowemu, nie zostałby osiągnięty, gdyby konsument, który jest stroną słabszą i nie dysponuje wiedzą prawniczą oraz zwykle nie korzysta z profesjonalnej pomocy prawnej, zobowiązany był do podniesienia bezskuteczności klauzuli niedozwolonej. W doktrynie polskiego prawa cywilnego także wskazuje się, że sąd z urzędu (a zatem nawet w braku żądania zgłoszonego przez konsumenta) może i powinien stwierdzić także bezskuteczność niedozwolonego postanowienia wzorca i odmówić jego stosowania, chyba że odmowie takiej sprzeciwi się konsument (por. E. Łętowska (red.), System prawa prywatnego. Prawo zobowiązań – część ogólna, Tom 5, wydanie 2, 2013). W związku z powyższym Sąd był zobligowany do badania przedmiotowej umowy o współpracę pod kątem abuzywności. W niniejszej sprawie nie budzi wątpliwości, iż stronami stosunku prawnego był z jednej strony przedsiębiorca – powód, zaś z drugiej strony konsumenci tj. pozwani. Zgodnie z treścią przepisu art. 22 ¹ k.c. za konsumenta uważa się bowiem osobę fizyczną dokonującą z przedsiębiorcą czynności prawnej nie związanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą. Bez wątpienia pozwana nie zawierała przedmiotowej umowy w ramach działalności gospodarczej. Podkreślić należy, iż ogólny zakaz stosowania niedozwolonych postanowień umownych (tzw. klauzul abuzywnych) w obrocie konsumenckim wynika z regulacji zawartej w przepisach art. 385 ¹ – 385 ³ k.c. Funkcja powyższych przepisów sprowadza się do ochrony słabszej strony stosunku prawnego – konsumenta. Wedle przepisów art. 385 ¹ § 1 - 4 k.c. postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nie uzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. Jeżeli postanowienie umowy zgodnie z § 1 nie wiąże konsumenta, strony są związane umową w pozostałym zakresie. Nie uzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta. Ciężar dowodu, że postanowienie zostało uzgodnione indywidualnie, spoczywa na tym, kto się na to powołuje. Wedle art. 385 ² k.c. oceny zgodności postanowienia umowy z dobrymi obyczajami dokonuje się według stanu z chwili zawarcia umowy, biorąc pod uwagę jej treść, okoliczności zawarcia oraz uwzględniając umowy pozostające w związku z umową obejmującą postanowienie będące przedmiotem oceny. Powyższe przepisy znajdują zastosowanie do umów obligacyjnych zawieranych przez przedsiębiorców z konsumentami, z użyciem lub bez użycia wzorców, ale także do klauzul wzorców umownych używanych przy zawieraniu umów (por. wyrok SN z 9 października 2003 r., V CK 277/02, OSNC 2004, nr 11, poz. 184 oraz wyrok SN z 7 grudnia 2006 r., III CSK 266/06, LEX nr 238949).

Oceniając ww. klauzule umowne tj. § 3 pkt 7 oraz § 4 pkt 2 umowy z dnia 2 lipca 2012r. przez pryzmat przesłanek określonych w powyżej przywołanych przepisach, w pierwszej kolejności ustalić należało, czy powyższe postanowienia umowy zostały uzgodnione indywidualnie przez strony. Należy zauważyć, że zgodnie z treścią art. 385 ¹ § 4 k.c. ciężar dowodu, że postanowienie zostało uzgodnione indywidualnie, spoczywa na tym, kto się na to powołuje. Jak podnosi się w doktrynie prawa cywilnego najczęściej będą to sytuacje, gdy umowa zawierana była z użyciem wzorca umownego albo jest tylko elementem tego wzorca, albo zostało przejęte do umowy (w całości lub części) z wzorca umownego. Wykładnia przepisu art. 385 ¹ § 3 k.c., posiłkując się regułą interpretacyjną a fortiori, nakazuje przyjąć, że skoro ustawodawca zwraca szczególną uwagę na przypadki przejęcia postanowień wzorca przez umowę, to tym bardziej rozciąga ochronę konsumenta na sytuacje, gdy postanowienia wzorca wiążą konsumenta na mocy art. 384 k.c., nie zostały bowiem objęte konsensem. Za nieuzgodnione indywidualnie należy także uznać postanowienia umów nie zawieranych przy użyciu wzorca, jeżeli nie były one przedmiotem pertraktacji między stronami (klauzule narzucone) (por. A. Olejniczak [w:] A. Kidyba (red.) Kodeks cywilny. Komentarz. Tom III, Zobowiązania – część ogólna, LEX 2014). „Okoliczność, że konsument znał treść danego postanowienia i rozumiał ją, nie przesądza o tym, że zostało ono indywidualnie uzgodnione. Za uzgodnione indywidualnie należy bowiem uznać tylko takie klauzule umowne, na których treść istotnie mógł on w praktyce oddziaływać. Chodzi zatem o postanowienia rzeczywiście, a nie w sposób fingowany, negocjowane bądź o klauzule włączone do umowy wskutek propozycji zgłoszonej przez konsumenta” (por. E. Łętowska (red.), System prawa cywilnego. Tom 5. Prawo zobowiązań – część ogólna, Warszawa 2006, s. 659). W ocenie Sądu brak jest jakichkolwiek dowodów na to, że sporna umowa była przedmiotem negocjacji pomiędzy stronami. Nie ulega przy tym wątpliwości, że wzór umowy został przygotowany przez stronę powodową zawodowo trudniącą się świadczeniem usług finansowych. Zatem, przyjąć należało, że oba wskazane powyżej postanowienia umowy zostały jednostronnie przygotowane i wciągnięte do umowy przez powoda, a strona pozwana nie miała żadnego wpływu na ich treść. Jednocześnie z zeznań pozwanego Z. R. wynika, że powód nie tłumaczył pozwanym poszczególnych zapisów zawieranej umowy, co w ocenie Sądu tylko potwierdza, że umowa została w całości przygotowana przez powoda. Powód nie wykazał przy tym, że strona pozwana miała jakikolwiek wpływ na możliwość zmiany tych postanowień umownych.

Zważyć należy, iż przepis art. 385 ¹ § 1 k.c., obok postanowień uzgodnionych indywidualnie z konsumentem, nie dopuszcza możliwości uznania za klauzulę niedozwoloną postanowień określających jednoznacznie główne świadczenia stron. Nie budzi wątpliwości, że w umowach nazwanych główne świadczenia stron określają ich essentialia negotii (por. wyrok SN z dnia 10 lipca 2014r., I CSK 531/13, L.). Bez wątpienia, oba wymienione postanowienia umowy z dnia 2 lipca 2012r. nie określają głównych świadczeń stron, albowiem jedno dotyczy terminu zapłaty, zaś drugie uprawnienia do wypowiedzenia umowy. W przypadku przedmiotowej umowy głównymi świadczeniami stron były z jednej strony obowiązek wykonania przez powoda na rzecz pozwanej określonej usługi, a z drugiej strony obowiązek zapłaty wynagrodzenia przez pozwanych za wykonanie tych usług. Pozostałe postanowienia umowy, w tym kwestionowane klauzule umowne tj. § 3 pkt 7 oraz § 4 pkt 2 - jako nie określające głównych świadczeń stron - podlegają badaniu pod kątem ich abuzywności.

Zgodnie z treścią art. 385 ¹ k.c. do stwierdzenia abuzywności konieczne jest również, by niedozwolone postanowienie zawarte we wzorcu umownym lub umowie kształtowało prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami i rażąco naruszało jego interesy. Jak wskazuje się w doktrynie w stosunkach z konsumentami szczególne znaczenie mają te oceny zachowań podmiotów w świetle dobrych obyczajów, które odwołują się do wartości takich jak: szacunek wobec partnera, uczciwość, szczerość, zaufanie, lojalność, rzetelność i fachowość. Postanowienia umów, które kształtują prawa i obowiązki konsumenta, nie pozwalając na realizację tych wartości, będą uznawane za sprzeczne z dobrymi obyczajami. W szczególności w taki sposób kwalifikowane są wszelkie postanowienia, które zmierzają do naruszenia równorzędności stron stosunku, nierównomiernie rozkładając uprawnienia i obowiązki między partnerami umowy (por. M. Bednarek [w:] E. Łętowska (red.) System prawa prywatnego, t. 5, Warszawa 2006, s. 662-663; W. Popiołek [w:] K. Pietrzykowski (red.) Kodeks cywilny. Komentarz, t. I, 2005, art. 385 ¹, nb 7; K. Zagrobelny [w:] E. Gniewek (red.) Kodeks cywilny. Komentarz, Warszawa 2008, art. 385 ¹, nb 9). Sprzeczne z dobrymi obyczajami będą także działania, które zmierzają do niedoinformowania, dezorientacji, wywołania błędnego przekonania u klienta, wykorzystania jego niewiedzy lub naiwności (por. I. Wesołowska [w:] C. Banasiński (red.) Niedozwolone postanowienia umowne, w: Standardy wspólnotowe w polskim prawie ochrony konsumenta, Warszawa 2004, s. 180). Postanowienia umowy lub wzorca umownego rażąco naruszają interes konsumenta, jeżeli poważnie, znacząco odbiegają od sprawiedliwego wyważenia praw i obowiązków stron. Pojęcie rażącego naruszenia interesów konsumenta nie może być sprowadzane tylko do wymiaru czysto ekonomicznego; należy też uwzględniać niewygodę organizacyjną, nierzetelność traktowania, wprowadzenie w błąd, naruszenie prywatności konsumenta (por. wyrok SN z 6 października 2004 r., I CK 162/04, (...) 2005, Nr 12, poz. 136; wyrok SN z 13 lipca 2005 r., I CK 832/04, B. (...), Nr 11). W wyroku z 13 lipca 2005 r. Sąd Najwyższy stwierdził, że "rażące naruszenie interesów konsumenta" oznacza nieusprawiedliwioną dysproporcję praw i obowiązków na jego niekorzyść w określonym stosunku obligacyjnym.

W ocenie Sądu zarówno § 3 pkt 7 jak i § 4 pkt 2 umowy z dnia 2 lipca 2012r. są sprzeczne z dobrymi obyczajami i rażąco naruszają interesy pozwanych jako konsumentów. Pierwsze z kwestionowanych postanowień umowy, jak wskazano powyżej, określa termin płatności wynagrodzenia nie później niż w ciągu 14 dni od dnia podjęcia pozytywnej decyzji kredytowej przez instytucje finansową. Zważyć należy, iż umowa w ogóle nie przewiduje obowiązku zawiadomienia konsumenta o treści decyzji podjętej przez bank. Takie sformułowanie powyższego zapisu umownego może prowadzić do rażących nadużyć ze strony przedsiębiorcy, który może domagać się od konsumentów wynagrodzenia, mimo że ci nie mają wiedzy o treści decyzji banku i tym samym nie mogą ocenić, czy druga strona umowy – przedsiębiorca spełnił swoje świadczenie, zgodnie z treścią zawartej umowy. Nie ulega wątpliwości, że skoro na konsumentach spoczywa obowiązek zapłaty wynagrodzenia to powinni zostać oni kompleksowo poinformowani o treści podjętej przez bank decyzji, włącznie z tym, że taka decyzja powinna zostać im doręczona. W przeciwnym razie może dojść do sytuacji, że już po zapłacie wynagrodzenia w tym 14 – dniowym terminie, może okazać się, że decyzja wcale nie jest dla konsumenta pozytywna. Takie postanowienie jako kształtujące relacje stron nieproporcjonalnie niekorzystnie dla konsumenta, rażąco narusza zasadę wzajemnego rzetelnego i uczciwego działania obu stron umowy. Zasada lojalności kontraktowej nakazuje, aby druga strona umowy miała pełną wiedzę o działaniach przedsiębiorcy podjętych w ramach wykonywania umowy. Bez wątpienia uzależnienie obowiązku zapłaty wyłącznie od wydania decyzji kredytowej, bez zaznajomienia konsumentów z jej treścią jest sprzeczne z dobrymi obyczajami. W toku niniejszego postępowania powód nie udowodnił, że zapoznał pozwanych z decyzją banku. W e – mailu z dnia 18 października 2012r. powód jedynie informuje pozwaną o tym, że ma ona „bardzo dobre parametry decyzji (oprocentowania), a decyzja ma krótki okres ważności”. Niemniej do e – maila nie dołączono nawet skanu decyzji kredytowej. Jednocześnie w przedmiotowej wiadomości powód informuje o konieczności zawarcia nowej umowy przedwstępnej, wykonania badań lekarskich przez pozwanych U. R. i Z. R., co mogło pozwanych tylko upewniać w przekonaniu, że pozytywna decyzja nie zapadła. Doręczenia pozwanym decyzji kredytowej nie potwierdził także żaden z przesłuchanych w niniejszej sprawie świadków. Nadto, należy zwrócić uwagę, że powód wystawił pozwanym rachunek już w dniu 17 października 2012r., a więc nawet przed wysłaniem do pozwanej e – maila, który miał rzekomo informować o podjętej przez bank (...) decyzji kredytowej. W ocenie Sądu, za abuzywne należało także uznać postanowienie § 4 pkt 2 umowy o współpracy, który ogranicza uprawnienie konsumenta do wypowiedzenia umowy jedynie do jednej sytuacji, gdy pośrednik działa na szkodę klienta. Użyte w kwestionowanym postanowieniu wyrażenie „działania na szkodę klienta” ma bez wątpienia nieostry charakter. Powyższy zwrot jest niejednoznaczny i daje pole do różnych interpretacji. Konsument przy podpisaniu umowy tak naprawdę nie wie, w jakich dokładnie okolicznościach będzie mu przysługiwało prawo do wypowiedzenia umowy. Natomiast, profesjonalista będzie miał interes i będzie dążyć do jak największego zawężenia zakresu znaczeniowego tego pojęcia, czego dowodzi niniejszy spór pomiędzy stronami. Niewątpliwie, tym postanowieniem powód istotnie ograniczył prawo konsumenta do wypowiedzenia umowy, choćby w stosunku do wzorca ustawowego przyjętego dla umowy zlecenia. Zgodnie bowiem z treścią art. 750 k.c. do umów o świadczenie usług, które nie są uregulowane innymi przepisami, stosuje się odpowiednio przepisy o zleceniu. Wobec powyższego należało uznać, że oba kwestionowane postanowienia umowy są bezskuteczne i nie wiążą konsumentów.

Z uwagi na abuzywność § 4 pkt 2 umowy, Sąd uznał, iż złożone przez pozwanych oświadczenie o wypowiedzeniu umowy jest skuteczne. Przede wszystkim należy wskazać, że przedmiotowe oświadczenie zostało złożone jeszcze zanim doręczono pozwanym decyzję kredytową. Jednocześnie dotychczasowe okoliczności współpracy stron, w tym chociażby stawiane przez powoda coraz to nowe wymagania, które pozwana miała spełnić, mogły pozwaną utrzymywać w przeświadczeniu, że pozytywna decyzja kredytowa nie została podjęta przez bank. Nawet, w e – mailu z dnia 18 października 2012r. powód wskazywał szereg warunków do spełnienia, w tym konieczność zawarcia nowej umowy przedwstępnej, czy też wykonania badań lekarskich przez pozwanych U. R. i Z. R.. Jednocześnie, z załączonej do akt sprawy korespondencji stron wynika, że powód pozwalał sobie na nieprzyjazne uwagi w stosunku do pozwanej, a ton jego wypowiedzi był wręcz arogancki. W tych okolicznościach pozwana mogła rzeczywiście stracić zaufanie do powoda. Jednocześnie, w świetle treści dołączonej do akt niniejszej sprawy decyzji kredytowej z dnia 16 października 2012r. powstają uzasadnione wątpliwości czy przedmiotowa decyzja była rzeczywiście pozytywna. Przyznanie kredytu zostało bowiem obwarowane licznymi warunkami, w tym przede wszystkim koniecznością przejścia dość szczegółowych badań lekarskich przez Z. R. i U. R.. Co prawda, oboje pozwani nie stawili się na te badania, niemniej w analogicznych okolicznościach, Oddział (...) S.A. w S. nie udzielił pozwanym kredytu, albowiem na podstawie wyników badań lekarskich A. Towarzystwo (...) S.A. nie wyraziło zgody na objęcie Z. R. i U. R. ochroną ubezpieczeniową. Zatem, wydaje się mało prawdopodobne, aby ostatecznie doszło do zawarcia umowy kredytu na podstawie wniosku złożonego przez powoda. Dlatego, też – w ocenie Sądu – brak jest podstaw do żądania przez powoda wynagrodzenia z tytułu umowy z dnia 2 lipca 2012r.

W świetle powyższych okoliczności, zdaniem Sądu brak jest podstaw do uwzględnienia powództwa. Stąd, na podstawie przepisów art. 751 pkt 1 k.c. w zw. z art. art. 385 ¹ § 1 - 4 k.c. Sąd powództwo oddalił.

O kosztach Sąd orzekł na mocy art. 98 k.p.c. i zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik postępowania obciążył nimi przegrywającego niniejszą sprawę powoda, jednocześnie uznając je za uiszczone.