Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Pozwem z 20 sierpnia 2009 roku powodowie M. i J. M. wnieśli o zasądzenie od pozwanego Przedsiębiorstwa Państwowego (...) w W. odszkodowania z tytułu spadku wartości rynkowej należącej do powodów nieruchomości, odszkodowania z tytułu utraty użyteczności nieruchomości oraz odszkodowania w zakresie kosztów rewitalizacji akustycznej budynku mieszkalnego wraz z zasądzeniem kosztów procesu. Podstawą żądań powodów było objęcie nieruchomości będącej własnością powodów obszarem ograniczonego użytkowania wokół lotniska będącego w zarządzie Przedsiębiorstwa Państwowego (...) i ograniczenia korzystania z nieruchomości wynikające z zapisów ustawy o ochronie środowiska. W piśmie z 18 września 2009 roku powodowie wyrazili wartość kwotową swojego żądana na 100.000 złotych.

W odpowiedzi na pozew z 8 kwietnia 2010 roku pozwany wniósł o oddalenie powództwa wraz z zasądzeniem kosztów procesu. Pierwotnym powodem dla oddalenia powództwa miał być fakt utraty mocy obowiązującej przez Rozporządzenie Wojewody (...).

Na rozprawie 9 lutego 2011 roku pełnomocnik powodów doprecyzował żądanie powodów wnosząc o zasądzenie 100.000 złotych, w tym 40.000 złotych tytułem spadku wartości nieruchomości i 60.000 złotych tytułem kosztów rewitalizacji, jednakże kwoty te zostały wskazane szacunkowo albowiem ostateczne stanowisko powodowie mieli wskazać po opiniach biegłych. Na rozprawie 23 maja 2012 roku, pełnomocnik powodów po zapoznaniu się z opiniami biegłych wniósł o zasądzenie kwoty 109.316, 84 złotych, ograniczając powództwo w zakresie okoliczności faktycznych jedynie do kosztów rewitalizacji akustycznej budynku. Pełnomocnik powoda wycofał żądania odnoszące się do spadku wartości nieruchomości i utraty użyteczności nieruchomości powodów jako podstawy faktyczne powództwa. Sąd uznał, że takie sprecyzowanie podstawy faktycznej przez pominięcie okoliczności stanowiących pierwotnie podstawę żądania jest możliwe, przy dochodzeniu kwoty przekraczającej pierwotnie sprecyzowane żądanie.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Rozporządzeniem Wojewody (...) Nr 50 z 7 sierpnia 2007 roku w sprawie obszaru ograniczonego użytkowania dla (...) im. (...) w W., utworzony został obszar ograniczonego użytkowania (dowód rozporządzenie k- 8). Powodowie są właścicielami zabudowanej nieruchomości oznaczonej jako działka (...) , położonej przy ulicy (...), dla której prowadzona jest księga wieczysta KW (...) (dowód wypis z rejestru gruntów k- 11). Pismem z 27 lipca 2009 roku Wójt Gminy M. poinformował powoda, że działka stanowiąca jego i małżonki własność znajduje się w obszarze ograniczonego użytkowania dla (...) poza strefą M (pismo k- 12). Pismem z 6 sierpnia 2009 roku powód wezwał pozwanego do podjęcia negocjacji w sprawie zapłaty odszkodowania (pismo k- 13). 20 czerwca 2011 roku Sejmik Województwa (...) jako właściwy organ podjął uchwałę nr 76/11 w sprawie utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania dla (...) im. (...) w W. (uchwała k- 212, 298). Według treści uchwały w obszarze ograniczonego użytkowania wyróżniono dwie strefy Z1 i Z 2. Nieruchomość powodów znalazła się w obszarze ale poza strefą Z1 i Z2.

W budynku , w którym mieszkają powodowie jest również zarejestrowane biuro , w którym nie są zatrudnieni pracownicy. Powodowie nabyli nieruchomość w 1993 lub w 1994 roku, a w 1997 roku wprowadzili się do wybudowanego na działce budynku. W sąsiedztwie działki powodów jest szkoła, budynek urzędu gminy, przedszkole. Powodowie kupując działkę mieli świadomość, że funkcjonuje lotnisko w W. ale jednocześnie uważali, że w niedługim czasie powstanie drugie lotnisko, które ograniczy ruch samolotów z O.. W związku z zakłóceniami i hałasem, powodowie zamierzali założyć klimatyzację aby mieć zachowany komfort przebywania w zamkniętym pomieszczeniu.

W tym zakresie Sąd ustalił stan faktyczny na podstawie złożonych dokumentów. Dla ustalenia okoliczności istotnych z punktu widzenia treści żądania, Sąd dopuścił dowóz z opinii biegłych na okoliczność wartości nieruchomości oraz wartości prac koniecznych do wykonania w budynku, celem zapewnienia właściwego klimatu akustycznego. Biegły A. K. rzeczoznawca budowlany wydał opinię według której, celem zapewnienia w budynku powodów właściwego klimatu akustycznego powinno się wykonać nakłady , których łączna wartość wyniosłaby 118.880 złotych (opinia z 5 października 2011 roku k- 179). A. Z. rzeczoznawca majątkowy 4 października 2010 roku sporządził opinię na okoliczność ustalenia wartości nieruchomości przed wprowadzeniem obszaru ograniczonego użytkowania i po wprowadzeniu tego obszaru (opinia k- 237- 266). Z treści opinii wynikało, że wartość nieruchomości nie spadła po utworzeniu obszaru ograniczonego użytkowania lecz podlegała dynamicznemu wzrostowi.

Pozwany zakwestionował opinię A. K., przy czym co jest istotne w odniesieniu do okoliczności podniesionych na późniejszym etapie postępowania, pozwany odwoływał się do normy określonej PN-87/B-02151/02 (pismo pozwanego k- 294 pkt 4). Biegły A. K. z własnej inicjatywy sporządził opinię uzupełniającą (opinia k- 338), w której określił izolacyjność akustyczną budynku oraz na nowo wycenił wartość prac z uwzględnieniem zmian cen, uzyskując wartość 109.316,84 złote biorąc pod uwagę normę PN – En ISO 717-1:999. Wyliczenia w opinii zostały dokonane dla izofonii w przedziale 45-50 w porze nocnej i 50-55 w dzień dla strefy poza Z1 i Z2. Wobec zastrzeżeń przedstawionych przez pełnomocnika pozwanego, Sąd dopuścił dowód z opinii uzupełniającej celem wypowiedzenia się biegłego odnośnie zarzutów zgłoszonych przez stronę. Biegły potwierdził w opinii, że dla działki powodów położonej poza strefą Z 1 i Z 2 wskaźnik poziomu dźwięku A określony jest dla nocy jako L AEQN w przedziale 45-50 dB a dla dnia LAEQD w przedziale 55-60 dB. Wobec tego, budynki położone w obszarze ograniczonego użytkowani powinny mieć klimat akustyczny jako wypadkową izolacyjności zewnętrznych przegród budynku w odniesieniu do wyżej podanych wskaźników. Z opinii biegłego wynikało, że jeżeli chodzi o ściany zewnętrzne z oknami o powierzchni okien mniejszej niż 50 % całkowitej powierzchni ściany, nie występuje potrzeba wykonania dodatkowej warstwy dźwiękochłonnej w celu zwiększenia izolacyjności akustycznej właściwej przegrody. Ponadto według biegłego istniejący stropodach nie wymagał zaprojektowania dodatkowej warstwy dźwiękochłonnej. Wymieniona natomiast powinna być stolarka okienna i drzwiowa na dźwiękochłonną co miałoby kosztować 40.643, 36 złotych bez klimatyzacji. Opinia uzupełniająca jak również zeznania biegłego zostały ponownie zakwestionowane przez pełnomocnika pozwanego.

Kolejną opinię na tę samą okoliczność wykonał biegły T. S. – biegły akustyk. Opinia została złożona 21 lutego 2014 roku. Biegły ustalił rzeczywiste wartości poziomu dźwięku w ramach pomiarów pilotażowych, mających na celu ustalenie stanu klimatu akustycznego w poszczególnych pokojach w budynku. Rzeczywiste wartości poziomu dźwięku w pomieszczeniach dotyczące hałasu lotniczego zostały skonfrontowane z normą PN-87/B- (...). Poziom dźwięku stanowiącego tło akustyczne odpowiadał we wszystkich pokojach z wyjątkiem poddasza normie PN-87/B- (...). W pokoju znajdującym się na poddaszu wystąpiło nieznaczne przekroczenie hałasu w porze nocnej. Natężenie hałasu lotniczego w porze nocnej powodowało we wszystkich pokojach, nawet przy szczelnie zamkniętych oknach, przekroczenie normy PN-87/B- (...), wynoszące od 1,1 db do 6,3 db. W porze dziennej przekroczenia normy w związku z hałasem lotniczym w zasadzie nie stwierdzono. W swoich wnioskach biegły stwierdził, że przegrody zewnętrzne w pokojach wymagają zwiększenia izolacyjności o co najmniej 6,3 dB, z wyjątkiem pokoju oznaczonego literą F, gdzie izolacyjność powinna ulec zwiększeniu o co najmniej 7,3 dB. Koniecznym według biegłego okazała się również wymiana stolarki okiennej i drzwiowej na taką, która zapewni wzrost izolacyjności akustycznej o 6,3, a na poddaszu o 7,3 dB. Ściany zewnętrzne według biegłego nie wymagają wykonania dodatkowej warstwy dźwiękoizolacyjnej dla zapewnienia klimatu, gdyż jest on wyższy o 6 dB od wskaźnika izolacyjności okien i drzwi po ich wymianie. Nie jest również wymagane wykonanie na stropodachu dodatkowej warstwy dźwiękoizolacyjnej. Wymiana według biegłego okien i drzwi o współczynniku Rw 35 spowoduje znaczne zredukowanie przenikania hałasu lotniczego do lokalu. Biegły opowiedział się za słusznością zastosowania nawiewników w miejsce klimatyzacji. Po przesłuchaniu biegłego na rozprawie 21 maja 2014 roku, biegły złożył dodatkową opinię na piśmie. Biegły ponownie odniósł się do przyjętych norm, wskazując z jednej strony na ich anachroniczność a z drugiej na fakt ich obowiązywania. Sąd uznał, że opinia sporządzona przez biegłego T. S. pozwala na przyjęcie założeń z opinii dotyczących ustalonego klimatu akustycznego w budynku. W ocenie Sądu biegły jako specjalista z dziedziny akustyki posiada odpowiednia wiedzę i umiejętności dla dokonania pomiarów, zanalizowania ich wyniku pod kątem obowiązujących norm dla takiego rodzaju hałasu, jak ten wywoływany przez poruszające się samoloty. Argumenty i zarzuty zgłaszane przez pozwanego nie zdołały podważyć opinii biegłego, który wyjaśnił wątpliwości podczas przesłuchania w dniu 21 maja 2014 roku oraz dodatkowo w opinii uzupełniającej. Biegły wyjaśnił, że opierał się na mapach akustycznych zawartych w Przeglądzie ekologicznym będącym załącznikiem do uchwały . Biegły wskazał, że budynek powodów spełnia wymagania normy PN-B- (...)-3:1999 natomiast nie spełnia normy PN-87/B- (...) i właśnie ta okoliczność spowodowała określone wnioski. Budynek powodów został wybudowany w okresie gdy obowiązywały inne normy a jeżeli chodzi o okna i drzwi, to brak było w 1997 roku jakichkolwiek norm, które powinny spełniać. Biegły odniósł się również do zarzutu wykonania pomiarów pilotażowych a jego wyjaśnienia były dla Sądu satysfakcjonujące albowiem przyjmowały dokładność pomiarów eliminującą większe błędy. Potwierdzeniem wniosków biegłego jest informacja zawarta w „Przeglądzie ekologicznym dla (...) im. (...)” z którego wynika, że oddziaływanie akustyczne portu znacznie wykracza poza teren, do którego zarządca portu posiada tytuł prawny. Oddziaływanie to jak wynika z uzasadnienia do uchwały występuje głównie na kierunkach wykonywanych operacji lotniczych i obejmuje tereny gmin W. oraz min M., na terenie których znajduje się nieruchomość powodów.

W związku z opinią biegłego akustyka, Sąd dopuścił dowód z opinii biegłego ze znajomością kosztorysowani prac budowlanych. Opinię w tym zakresie wykonał biegły M. T. (opinia k- 816-820 – wyliczenia , rysunki do k- 972). Według biegłego wartość robót związanych z wymianą stolarki okiennej i drzwi balkonowych powinna wynieść przy zastosowaniu stawki podatku VAT 8 % 119.272,68 złotych. W przypadku gdyby powodowie sami zakupili stolarkę okienną a montażu dokonałaby specjalistyczna firma, wówczas koszt wyniósłby 131.098,42 zł.

Sąd zważył co następuje:

Na podstawie art. 135 ust 2 ustawy z 27 kwietnia 2001 roku Prawo ochrony środowiska (Dz.U. z 2006 r., nr 129, poz. 902 ze zm.)., Rozporządzeniem Wojewody (...) nr 50 z 7 sierpnia 2007 r. utworzony został obszar ograniczonego użytkowania dla (...) im. (...) w W. albowiem zachodziła niemożność utrzymania określonych standardów jakości środowiska. Rozporządzenie Wojewody weszło w życie 25 sierpnia 2007 r. Na mocy powyższego rozporządzenia nieruchomość powodów znalazła się poza strefą M ale w obszarze ograniczonego użytkowania. Przepis art. 135 uległ zmianie na podstawie art. 19 pkt 5 ustawy z 29 lipca 2005 r. o zmianie niektórych ustaw w związku ze zmianami w podziale zadań i kompetencji administracji terenowej (Dz.U. z 2005 r., nr 175, poz. 1462), która to zmiana zaczęła obowiązywać od 1 stycznia 2008 r. Według nowego brzmienia art. 135 p.o.ś. obszar ograniczonego użytkowania dla przedsięwzięcia mogącego znacząco oddziaływać na środowisko, o którym mowa w art. 51 ust. 1 pkt 1, lub dla zakładów, lub innych obiektów, gdzie jest eksploatowana instalacja, która jest kwalifikowana, jako takie przedsięwzięcie, tworzy sejmik województwa, w drodze uchwały. Uchwałą nr 76/11 Sejmiku Województwa (...) z 20 czerwca 2011 r., która weszła w życie 4 sierpnia 2011 r., utworzono obszar ograniczonego użytkowania dla (...) im. (...) w W.. Na mocy tej uchwały nieruchomość powodów znalazła się w całości poza strefą Z1 i Z2 w obszarze ograniczonego użytkowania (załącznik do uchwały 76/11 k- 24).

Zgodnie z art. 129 ust. 2 ustawy o ochronie środowiska w związku z ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości jej właściciel może żądać odszkodowania za poniesioną szkodę; szkoda obejmuje również zmniejszenie wartości nieruchomości. Powodowie wywiedli swoje żądanie właśnie z tego przepisu. Zgodnie natomiast z art. 136 ust 3 tej ustawy w razie określenia na obszarze ograniczonego użytkowania wymagań technicznych dotyczących budynków szkodą, o której mowa w art. 129 ust 2 , są koszty poniesione w celu wypełnienia tych wymagań przez istniejące, nawet w przypadku braku obowiązku podjęcia działań w tym zakresie. W § 6 uchwały sejmiku określono wymagania techniczne dotyczące budynków objętych obszarem ograniczonego użytkowania. I tak

1)  w nowoprojektowanych budynkach należy zapewnić odpowiednią izolacyjność ścian zewnętrznych, okien i drzwi w ścianach zewnętrznych, dachów i stropodachów – zgodnie z ustawą z 7 lipca 1994 r. prawo budowlane (Dz.U. z 2010 r., nr 243, poz. 1623 oraz z 2011 r. nr 32, poz. 159 i nr 45, poz. 235) i przepisami wykonawczymi do tej ustawy;

2)  w istniejących budynkach należy zastosować zabezpieczenia zapewniające właściwy klimat akustyczny w pomieszczeniach zgodnie z ustawą z 7 lipca 1994 r. prawo budowlane (Dz.U. z 2010 r., nr 243, poz. 1623 oraz z 2011 r. nr 32, poz. 159 i nr 45, poz. 235) i przepisami wykonawczymi do tej ustawy

(Dziennik Urzędowy Województwa (...) z 2011 r., nr 128, k- 161).

Zapisy uchwały wskazują, że bez względu na położenie budynku w jednej z dwóch stref lub poza strefą ale w obszarze ograniczonego użytkowania, wymagania techniczne są identyczne a elementem różnicującym jest jedynie okoliczność czy jest to nowoprojektowany budynek czy budynek istniejący. Wobec daty wybudowania budynku , którego właścicielami są powodowie, należy przyjąć , że mamy do czynienia z budynkiem istniejącym, w którym należy zastosować zabezpieczenie zapewniające właściwy klimat akustyczny.

Przepisy ustawy o ochronie środowiska są wystarczającą podstawą do wystąpienia z żądaniem jak zgłoszone w pozwie. Uzupełnieniem tych przepisów są oczywiście akty prawa miejscowego określające szczegółowe warunki i konsekwencje wprowadzenia określonych obostrzeń na obszarach ograniczonego użytkowania. Jednym z wymogów dotyczącym obiektów położonych w obszarze, w którym dochodzi do przekroczeń określonych norm jest konieczność ich rewitalizacji akustycznej. Z tych względów w ocenie Sądu należało wyłącznie skupić się na kwestii ustalenia czy w budynku powodów panuje właściwy klimat akustyczny czy koniecznym są działania zmierzające do poprawy tego klimatu. Okoliczność czy w poszczególnych pomieszczenia budynku położonego przy ulicy (...) jest zapewniony właściwy klimat jest okolicznością, która wymagała zasięgnięcia wiedzy specjalistycznej biegłego. Biegły po przeprowadzeniu badań pilotażowych uznał, że w porze nocnej w niektórych pomieszczeniach w budynku zostały przekroczone dopuszczalne normy hałasu. Fakt, że zostały przeprowadzone jedynie badania pilotażowe nie umniejsza zdaniem Sądu walorów opinii na ich podstawie sporządzonej, albowiem skoro w badaniu pilotażowym wyszły przekroczenia norm należy przyjąć, że we właściwym poszerzonym badaniu, ta okoliczność zostałaby potwierdzona. W § 2 pkt 5 uchwały, który przewiduje tzw. słownik wyjaśnione jest pojęcie odpowiedniej izolacyjności akustycznej przegród budowlanych, którą jest izolacyjność akustyczna określona zgodnie z Polskimi Normami w dziedzinie akustyki budowlanej, z uwzględnieniem poziomu hałasu powodowanego przez starty, lądowania i przeloty statków powietrznych i przy zapewnieniu wymaganej wymiany powietrza w pomieszczeniu oraz w przypadku wymiany okien istniejących – zachowania ich dotychczasowej izolacyjności cieplnej. Zapis uchwały nie pozostawia wątpliwości, że izolacyjność akustyczną określają Polskie Normy w dziedzinie akustyki. Z tych względów Sąd uznał, że opinia biegłego T. S. uwzględniająca aktualne w dacie sporządzania opinii i wyrokowania normy, stanowiła wiarygodne źródło informacji. Wartości określone przez biegłego mogły w konsekwencji być podstawą wyliczeń kosztów nakładów niezbędnych do zapewnienia właściwego klimatu pomimo posadowienia budynku w obszarze narażonym na zakłócenia w zakresie hałasu wywołanego przez samoloty korzystające z lotniska zarządzanego przez pozwanego. Skoro według ustaleń biegłego, w budynku powodów są pomieszczenie, które nie spełniają norm w zakresie akustyki, a zakłócenia są wywołane przez starty , lądowania i przelot samolotów, to koniecznym jest wykonanie w budynku takich prac, które zapewnią właściwy klimat. Zakres prac niezbędnych do wykonania oraz ich wartość Sąd ustalił na podstawie opinii biegłego, który ze zrozumiałych względów musiał się odnieść do opinii biegłego akustyka. Sąd Apelacyjny w Poznaniu w wyroku z 5 czerwca 2013 roku w sprawie I ACa 391/13 stwierdził, min. „że jeżeli właściciel nie poniósł dotąd żadnych nakładów akustycznych na nieruchomość nie ma istotnego znaczenia. Brak jest podstaw do przyjęcia, że właściciel nieruchomości, w stosunku do której w przepisach o ustanowieniu obszaru ograniczonego użytkowania wprowadzono obowiązek dostosowania budynków mieszkalnych do określonych wymogów technicznych, mógłby żądać zwrotu kosztów niezbędnych ku temu adaptacji dopiero po ich poniesieniu. Taka interpretacja pozostawałaby w sprzeczności z istotą i celem omawianych uregulowań, do których należy zapewnienie pełnej rekompensaty właścicielom nieruchomości za skutki ograniczeń korzystaniu z nich z uwagi na objęcie obszarem ograniczonego użytkowania”. Z tych względów żądanie powodów zasługiwało na uwzględnienie w wysokości jaka wynikała z opinii biegłego. Wartość nakładów niezbędnych do zapewnienia właściwego klimatu uwzględnia również nakłady istotne dla zachowania koncepcji architektonicznej i estetycznej w związku z pracami , które będą ingerowały w dotychczasowy stan budynku.

Zdaniem Sądu zakłócenia jakie wywołuje ruch samolotów przelatujących nad nieruchomością powodów jest ograniczeniem w normalnym korzystaniu z nieruchomości albowiem powodowie z jednej strony muszą znosić te zakłócenia a z drugiej strony nie mogą występować z innymi żądaniami dotyczącymi ewentualnych imisji wywołanych ruchem samolotowym, niż te przewidziane w ustawie o ochronie środowiska. Okolicznością wyłączająca odpowiedzialność pozwanego nie może być fakt zakupu nieruchomości przez powodów w obszarze oddziaływania portu lotniczego, albowiem ustawa o ochronie środowiska wprowadziła określone zasady odpowiedzialności nie odnosząc ich do daty zakupu nieruchomości.

Wyrok w ocenie Sądu potwierdził słuszność żądania powodów, tak więc skoro pozew został doręczony 17 marca 2010 roku i odnosił się do kwoty 100.000 złotych, odsetki powinny być zasądzone od tej kwoty od daty doręczenia pozwu tj. zgodnie z art. 481 § 1 i 2 w związku z art. 476 k.c. Jeżeli natomiast chodzi o dalszą kwotę tj. 19.272,68 złotych, Sąd zasądził tę kwotę od daty sprecyzowania żądania w tym zakresie.

Z tych wszystkich względów orzeczono jak w sentencji. Sąd postanowił pozostawić szczegółowe rozstrzygnięcie o kosztach Referendarzowi Sądowemu zgodnie z art. 108 k.p.c. ustalając ogólne zasadny zgodne z art. 98 k.p.c.