Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 24 sierpnia 2017 roku

Pozwem z dnia 22 listopada 2016 r. (data prezentaty) (...) W. wniosło o zasądzenie od pozwanych K. G., H. G., K. K. oraz I. S. solidarnie kwoty 3 720,62 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od następujących kwot: 3 668,60 zł od dnia 01 listopada 2015 r. do dnia zapłaty oraz 52,02 zł od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty, a także zasądzenie od pozwanych na rzecz powoda kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu powód wskazał, że pozwani zajmują lokal mieszkalny nr (...), usytuowany w budynku nr (...), położonym w W. przy ul. (...). Najemcami przedmiotowego lokalu byli pozwani K. G. i H. G., na podstawie zaświadczenia z dnia 06 października (...). Z uwagi na zaległości czynszowe pozwanych, pismem z dnia 12 maja 2015 r. powód wypowiedział pozwanym umowę najmu ze skutkiem na dzień 30 czerwca 2015 r. Po wygaśnięciu umowy najmu, pozwani pozostali w lokalu bez tytułu prawnego. Pismem z dnia 10 sierpnia 2015 r. powód wezwał pozwanych do spłaty zadłużenia z tytułu użytkowania przedmiotowego lokalu, pismo to pozostało bez odpowiedzi. Powód wskazał, że w niniejszym postępowaniu dochodzi należności głównej w wysokości 3 668,60 zł tytułem bezumownego korzystania z lokalu za okres od dnia 01 lipca 2015 r. do dnia 31 października 2015 r. oraz skapitalizowanych odsetek ustawowych za okres od dnia 11 lipca 2015r. do dnia 31 października 2015 r. w wysokości 52,02 zł (pozew k. 3-5).

Nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym z dnia 29 grudnia 2016 r. Referendarz Sądowy w Sądzie Rejonowym dla m. st. Warszawy w Warszawie, w I Wydziale Cywilnym nakazał pozwanym zapłacenie na rzecz powoda (...) W. Zakładu (...) w D. O. (...) W. kwoty 3 720,62 zł wraz z ustawowymi odsetkami od kwoty 3 668,60 zł od dnia 01 listopada 2015 r. do dnia zapłaty oraz od kwoty 52,02 zł od dnia 21 listopada 2016 r. do dnia zapłaty oraz kwotę 647 zł tytułem zwrotu kosztów procesu (nakaz zapłaty k. 51).

W skutecznie wniesionym sprzeciwie od nakazu zapłaty pozwana K. K. wniosła o oddalenie powództwa w stosunku do niej w całości oraz zasądzenie od powoda kosztów procesu według norm przepisanych. W uzasadnieniu swego stanowiska pozwana podniosła zarzut spełnienia roszczenia. Pozwana wskazała, że nie była najemcą spornego lokalu. Umowa najmu zawarta była pomiędzy powodem a pozwanymi K. G. i H. G.. Pomimo tego jako osoba korzystająca z lokalu, pozwana przez wiele lat uiszczała przypadającą na nią część czynszu. Pozwana podała, że w przedmiotowym lokalu mieszkała do dnia 27 kwietnia 2016 r., ponieważ nie miała możliwości zamieszkać w innym lokalu. Wobec tego pozwana uiszczała przypadającą na nią część czynszu, mając na uwadze, że oprócz pozwanej w lokalu mieszkały jeszcze trzy inne osoby. Za okres, objęty żądaniem pozwu była to łącznie kwota 1 222,88 zł. Pozwana wskazała, że należna w stosunku do niej opłata wynosi ¼ wartości czynszu, przy czym nie zostało wykazane przez stronę powodową, że w okresie objętym żądaniem, pozwana stale zamieszkiwała w lokalu. Ponadto pozwana podniosła, iż żądanie zapłaty od niej jako dłużnika solidarnego jest sprzeczne z treścią przepisów prawa oraz zasadami współżycia społecznego, ponieważ pozostali pozwani są osobami bezrobotnymi, uzależnionymi od alkoholu, uniemożliwiającymi wspólne zamieszkiwanie przez m.in. zakłócanie ciszy nocnej oraz przeciwko którym toczyły się postępowania karne. Nadto pozwana wskazała, że zamieszkując wspólnie z pozwanymi padła ofiarą przemocy ze strony ojczyma-H. G.. Pozwana podała, że żądanie zapłaty od niej, chociaż była jedyną osobą, która uiszczała czynsz jest rażąco niesprawiedliwe i stanowi nadużycie prawa, w szczególności jest sprzeczne z zasadą sprawiedliwości i równości wobec prawa (sprzeciw k. 102-105).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Lokal mieszkalny nr (...), położony w budynku przy ul. (...) w W. pozostaje w zasobach mieszkaniowych (...) W.. Administrowaniem budynku zajmuje się Zakład (...) w D. O. (...) W. (okoliczności niesporne).

Na podstawie pisma nr WL-IV- (...) z dnia 6 października 1998 r. K. G. i H. G. byli najemcami lokalu mieszkalnego nr (...), położonego przy ul. (...) w W. (dowód: zaświadczenie k. 16, pismo nr WL-IV- (...) k.17).

Pismem z dnia 12 maja 2015 r. Zarząd D. O. (...) W. działając na podstawie art. 11 ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 21 czerwca 2006 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego, wypowiedział K. G. i H. G. najem lokalu mieszkalnego nr (...), przy ul. (...) w W., ze skutkiem na dzień 30 czerwca 2015 r. (okoliczność niesporna; dowód: wypowiedzenie umowy najmu wraz z potwierdzeniem nadania k. 6-9).

Pismem z dnia 10 sierpnia 2015 r. Zakład (...) w D. O. (...) W. poinformował K. G., K. K., I. S. oraz H. G., że na koncie lokalu nr (...), w budynku przy ul. (...) według stanu na dzień 01 sierpnia 2015 r., z tytułu umowy najmu figuruje zadłużenie w kwocie 5 399,42 zł, w tym odsetki w wysokości 243,75 zł oraz z tytułu bezumownego korzystania z lokalu figuruje zadłużenie w kwocie 921,24 zł, w tym odsetki w wysokości 4,09 zł, a także wezwał pozwanych do zapłaty wymienionych kwot w terminie jednomiesięcznym od dat otrzymania pism (okoliczności niesporne; dowody: ostateczne wezwania do zapłaty wraz z potwierdzeniami nadania k. 18-29).

Pozwana K. K. z tytułu zamieszkiwania w lokalu mieszkalnym nr (...), położonym w budynku przy ul. (...) w W. uiszczała na rzecz powoda, począwszy od 2005 r. należności w różnych wysokościach, stosownie do swoich możliwości finansowych. W okresie objętym żądaniem pozwu pozwana K. K. od stycznia 2015 r. do kwietnia 2016 r. uiściła na rzecz powoda czynsz w następujących wysokościach: za styczeń, luty, marzec i kwiecień 2015 r. po 304,61 zł miesięcznie oraz z tytułu bezumownego korzystania z lokalu od stycznia 2015 r. do grudnia 2015 r. po 305,72 zł miesięcznie, a także za styczeń 2016 r. kwotę 305,72 zł, za luty 2016 r. kwotę 280,72 zł, za marzec 2016 r. kwotę 330,72 zł oraz za kwiecień 2016 r. kwotę 919,68 zł. Ponadto pozwana uiszczała na rzecz powoda należności z tytułu zużycia prądu i gazu (okoliczności niesporne; dowód: wykaz wpłat dokonywanych przez pozwaną k. 106-107, potwierdzenia przelewów k. 108-109).

Sąd Rejonowy dla m. st. Warszawy w Warszawie III Wydział Karny w sprawie o sygn. III K 305/08 w dniu 08 grudnia 2010 r. wydał wyrok, w którym uznał oskarżonego H. G. za winnego tego, że w okresie od marca 2005 r. do 16 lutego 2008 r. w mieszkaniu nr (...) przy ul. (...) w W. znęcał się psychicznie nad K. K., pozostającą w stałym stosunku zależności, w ten sposób, że będąc pod wpływem alkoholu bezpodstawnie wszczynał awantury, podczas których groził pozbawieniem życia oraz wyzywał słowami powszechnie uznanymi za obelżywe, zakłócał odpoczynek nocny oraz utrudniał korzystanie ze sprzętów domowego użytku tj. popełnienia czynu wyczerpującego dyspozycję art. 207 § 1 k.k. i za to skazał oskarżonego i wymierzył mu karę 9 miesięcy pozbawienia wolności (okoliczności niesporne; dowód wyrok k. 111).

W dniu 07 kwietnia 2011 r. Sąd Rejonowy dla m. st. Warszawy w Warszawie V Wydział Karny w sprawie o sygn. V K 3392/10 uznał H. G. za winnego tego, że w dniach 27/28 luty 2010 r., 06 lipca 2010 r. oraz 20/21 marca 2010 r. w W. przy ul. (...), będąc w mieszkaniu nr (...), poprzez głośną rozmowę, krzyki, odgłosy awanturowania się zakłócił ciszę i spoczynek nocny K. K. (okoliczności niesporne; dowód wyrok k. 113).

Wyrokiem Nakazowym z dnia 07 maja 2014 r. wydanym przez Sąd Rejonowy dla m. st. Warszawy w Warszawie V Wydział Karny w sprawie o sygn. V K 5360/13, obwinieni K. G. i H. G. zostali uznani za winnych tego, że w dniu 12 października 2013 r. w godzinach nocnych w W. jako osoby odpowiedzialne za lokal (...) przy ul. (...) w W. zakłócali cisze nocną poprzez głośne odtwarzanie muzyki, głośne rozmowy i krzyki K. K. wspólnie z nimi zamieszkałej i za to wymierzono im karę jednego miesiąca ograniczenia wolności z obowiązkiem wykonywania nieodpłatnej kontrolowanej pracy na cele społeczne w wymiarze 30 godzin (okoliczności niesporne; dowód wyrok k. 112).

W dniu 22 czerwca 2016 r. Sąd Rejonowy dla m. st. Warszawy w Warszawie III Wydział Karny w sprawie o sygn. III K 412/13, uznał oskarżonego H. G. za winnego w ramach zarzucanego mu aktem oskarżenia czynu, tego iż w dniu 03 marca 2013 r. w W., w mieszkaniu przy ul. (...), w trakcie rozmowy telefonicznej prowadzonej z córką I. G., groził pozbawieniem życia K. K., przy czym groźba ta wzbudziła w K. K. uzasadnioną obawę, że zostanie spełniona tj. czynu wyczerpującego dyspozycję przepisu art. 190 § 1 k.k. i za czyn ten skazał oskarżonego i wymierzył mu karę 5 miesięcy pozbawienia wolności (okoliczności niesporne; dowód wyrok k. 110).

W dniu 07 marca 2017 r. pomiędzy powodem (...) W., a pozwaną K. K. zawarta została umowa spłaty wierzytelności nr 28/17 na mocy, której strony uzgodniły zaspokojenie należności w wysokości 14 016,44 zł w ten sposób, że należność ta zostanie rozłożona na okres 1 roku, na dwanaście miesięcznych rat. Terminy oraz wysokości poszczególnych rat określone zostały w harmonogramie spłat, stanowiącym załącznik nr 1 do umowy (dowód: umowa spłaty wierzytelności k. 123-124, harmonogram k. 125).

Obecnie w lokalu mieszkalnym nr (...), położonym w budynku przy ul. (...) w W. zamieszkują K. G., H. G. oraz I. S.. Pozwana K. K. od 27 kwietnia 2016 r. nie zamieszkuje w tym lokalu. W dniu 22 kwietnia 2016 r. pomiędzy (...) W. a pozwaną K. K. zawarta została umowa najmu lokalu mieszkalnego nr (...), której przedmiotem był lokal mieszkalny nr (...), położony w W. przy ul. (...). Umowa najmu zawarta została na czas nieoznaczony ( (okoliczności niesporne; dowód: umowa najmu k. 127-131).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie wyżej wskazanych dokumentów oraz ich kserokopii złożonych do akt sprawy. Okoliczności stanu faktycznego jako przyznane przez stronę przeciwną, Sąd na podstawie art. 229 k.p.c. i 230 k.p.c. uznał za udowodnione, ponadto znajdują one potwierdzenie w złożonych do akt dokumentach, co do wiarygodności których Sąd nie miał wątpliwości, ponieważ składają się na spójny, logiczny, korelujący ze sobą obraz stanu faktycznego poddany ocenie Sądu w rozpoznawanej sprawie.

Sąd oddalił wniosek pozwanej o dopuszczenie dowodu z zeznań świadka U. J., albowiem dowód ten nie miał znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy, w świetle dalszych rozważań prawnych. Przy czym pozwana, nawet w formie twierdzeń nie była sama w stanie wskazać w jakich konkretnie okresach obejmujących żądanie pozwu, nie zamieszkiwała w przedmiotowym lokalu.

Sąd zważył co następuje:

Powództwo w niniejszym postępowaniu podlegało oddaleniu, ze względu na wyjątkowe okoliczności występujące po stronie pozwanej.

Powód dochodził w niniejszym postępowaniu zasądzenia od pozwanej K. K. należności z tytułu bezumownego korzystania z lokalu mieszkalnego nr (...), położonego w budynku przy ul. (...) w W., za okres od 01 lipca 2015 r. do dnia 31 października 2015 r.

Zgodnie z art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (tekst jedn.: Dz.U. z 2014 r., nr 150, j.t.), zwanej dalej „ustawą o ochronie praw lokatorów”, osoby zajmujące lokal bez tytułu prawnego są obowiązane do dnia opróżnienia lokalu co miesiąc uiszczać odszkodowanie. Zgodnie z zasadą z art. 18 ust. 2 zd. cytowanej ustawy, odszkodowanie to odpowiada wysokości czynszu, jaki właściciel mógłby otrzymać z tytułu najmu lokalu. Stosownie do art. 18 ust. 3 tejże ustawy, osoby uprawnione do lokalu zamiennego albo socjalnego, jeżeli sąd orzekł o wstrzymaniu wykonania opróżnienia lokalu do czasu dostarczenia im takiego lokalu, opłacają odszkodowanie w wysokości czynszu albo innych opłat za używanie lokalu, jakie byłyby obowiązane opłacać, gdyby stosunek prawny nie wygasł. Przesłanką dochodzenia wymienionego roszczenia o odszkodowanie jest sam fakt zajmowania lokalu bez tytułu prawnego, bez konieczności wykazywania przez powoda zaistnienia jakiejkolwiek szkody. Odszkodowanie z art. 18 ust. 1 ustawy o ochronie praw lokatorów pełni funkcję zbliżoną do czynszu najmu, co uzasadnia odpowiednie stosowanie do tego rodzaju stosunku przepisów o najmie. Świadczenie okresowe należne właścicielowi w formie miesięcznego odszkodowania powinno być płatne do dziesiątego dnia każdego miesiąca (art. 669 § 2 in fine k.c.).

W rozpatrywanej sprawie, jak wynika ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego pozwana K. K. niewątpliwie do dnia 27 kwietnia 2016 r. zamieszkiwała w lokalu mieszkalnym nr (...), położonym w budynku przy ul. (...) w W., bez tytułu prawnego. Poza sporem było również, że pozwana do dnia opuszczenia spornego lokalu, uiszczała regularnie co miesiąc z tego tytułu na rzecz powoda stosownie do swoich możliwości finansowych, należności w wysokości odpowiadającej ¼ jej udziału w zobowiązaniu.

Pozwana swoje stanowisko zmierzające do oddalenia powództwa motywowała tym, że jako osoba korzystająca z lokalu, przez wiele lat jako jedyna z osób zamieszkujących w spornym lokalu, uiszczała na rzecz powoda przypadającą na nią część czynszu oraz, że żądanie zapłaty od niej jako dłużnika solidarnego jest sprzeczne z treścią przepisów prawa oraz zasadami współżycia społecznego, ponieważ pozostali pozwani są osobami bezrobotnymi, uzależnionymi od alkoholu, uniemożliwiającymi wspólne zamieszkiwanie.

W ocenie Sądu wobec powyższych zarzutów, powództwo powinno zostać oddalone z uwagi na klauzulę generalną w postaci zasad współżycia społecznego. Zgodnie z art. 5 k. c. nie można czynić ze swego prawa użytku, który by był sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub z zasadami współżycia społecznego. Takie działanie lub zaniechanie uprawnionego nie jest uważane za wykonywanie prawa i nie korzysta z ochrony.

Z uwagi na fakt, iż unormowanie art. 5 k.c. „przełamuje zasadę, że wszystkie prawa podmiotowe korzystają z ochrony prawnej” (uzasadnienie wyr. SN z dnia 9 grudnia 2009 r., IV CSK 290/09, Lex nr 560607), art. 5 k.c. może być stosowany tylko jako szczególny wyjątek. Oceny roszczenia przez pryzmat art. 5 k.c. Sąd dokonuje z urzędu bez względu na zarzuty podniesione przez stronę. W orzecznictwie przyjmuje się, iż nadużycie prawa podmiotowego to zachowanie rażące, nie akceptowalne z aksjologicznego, ewentualnie teleologicznego punktu widzenia (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 kwietnia 1997 r., II CKN 118/97), a zwroty użyte w art. 5 k.c. w istocie oznaczają odesłanie do zasad słuszności, dobrej wiary w sensie obiektywnym, zasad uczciwości obowiązującej w stosunkach cywilnoprawnych i zasady lojalności wobec partnera (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 października 2000 r., I CKN 308/00 i z dnia 4 października 2001 r., I CKN 458/00). Jak wskazuje się w judykaturze klauzula generalna z art. 5 k.c. dotyczy zarówno zachowań faktycznych, jak i czynności prawnych (także proceduralnych), dokonywanych na podstawie kompetencji wchodzących w zakres danego prawa podmiotowego. Zasadniczą podstawę stwierdzenia o wystąpieniu nadużycia prawa stanowić powinna analiza zachowania uprawnionego. Jego negatywna ocena może wynikać m.in. z faktu, że zajście zostało przez niego sprowokowane albo też z faktu wykorzystania położenia drugiej strony (uzasadnienie wyr. SN z dnia 9 grudnia 2009 r., IV CSK 290/09, Lex nr 560607).

Same zasady współżycia społecznego to nieskodyfikowane powszechne normy postępowania, funkcjonujące aktualnie w społeczeństwie i mające na celu ochronę społecznie akceptowanych wartości (czyli stanów rzeczy) lub dóbr niematerialnych. Zasady te mają silne zabarwienie aksjologiczne, co zbliża je do norm moralnych, charakter obiektywny, w czym są podobne do zwyczajów, oraz walor powszechności, co odróżnia je od zasad słuszności, które odnoszą się także do indywidualnych, rzadko spotykanych sytuacji. Zasady współżycia społecznego zakreślają w ramach konstrukcji zakazu nadużycia prawa podmiotowego granice wykonywania prawa podmiotowego. Zasady te nie mogą być zwłaszcza w swojej funkcji utożsamiane z normami prawnymi, choć występują w powiązaniu z nimi w licznych przepisach prawa cywilnego i innych dziedzinach prawa. Zasady współżycia społecznego stanowią reguły zachowania się nienormowane co do swej treści przez przepisy prawne (normy prawne). Stanowią one w istocie uzupełnienie porządku prawnego wynikającego z norm prawa. Nie ulega wątpliwości, iż stosowanie art. 5 k.c. wymaga ostrożności i umiaru oraz wnikliwego rozważenia okoliczności danej sprawy, a orzeczenie musi się opierać na wszechstronnym uwzględnieniu okoliczności konkretnego wypadku.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy, należy podkreślić, iż powodowi niewątpliwie przysługiwało uprawnienie do żądania zapłaty kwot w wysokości określonej w pozwie. Jednakże Sąd wziął pod uwagę przede wszystkim sposób czynienia użytku z tego uprawnienia i uznał go za sprzeczny z kryteriami zasad współżycia społecznego. Zaznaczyć należy, że powoda nie łączył z pozwaną K. K. stosunek najmu przedmiotowego lokalu. Pozwana zaś faktycznie zamieszkiwała w lokalu, w okresie objętym żądaniem pozwu, bez tytułu prawnego. Z tego tytułu pozwana jako jedyna ze współmieszkańców lokalu uiszczała na rzecz powoda należności, z tytułu czynszu oraz zużycia mediów. Chociaż przyjąć należy, że odpowiedzialność pozwanych w tym przypadku jest odpowiedzialnością in solidum (nie odpowiedzialnością solidarną jak wskazano w pozwie), to jednak w ocenie Sądu nie może budzić wątpliwości, że pozwana nawet w razie spełnienia zobowiązania nie będzie miała możliwości wystąpienia z roszczeniem regresowym przeciwko pozostałym mieszkańcom lokalu, ponieważ z uwagi na sytuację materialną i osobistą pozwanych, żądanie to byłoby bezskuteczne. Nadto zdaniem Sądu nie można nie zauważyć w tym konkretnym przypadku pokrzywdzenia pozwanej, która zamieszkiwała w przedmiotowym lokalu, tylko z uwagi na brak możliwości zamieszkania w jakimkolwiek innym lokalu oraz uiszczała z tego tytułu należności na rzecz powoda w wysokościach odpowiadającej ¼ części należnego czynszu płacąc niejako „za siebie”. Niemniej wyłącznie pozwana K. K. poczuwała się do obowiązku uiszczania opłat należnych powodowi. Przy czym pozwana uiszczała je w miarę regularnie, wedle swoich skromnych możliwości finansowych. Nie można również stracić z pola widzenia, że pozwana zamieszkując w spornym lokalu, narażona była ze strony pozostałych mieszkańców – H. G. oraz K. G. na traumatyczne przeżycia i cierpienia natury psychicznej, albowiem nieraz dochodziło pomiędzy stronami do awantur i gróźb karalnych, a także zakłócania pozwanej spokojnego zamieszkiwania w lokalu. Nie można także nie zauważyć, że powodowi była znana niezwykle trudna sytuacja osobista pozwanej K. K. oraz fakt, że pozostali mieszkańcy lokalu mieszkają w spornym lokalu de facto za darmo nie ponosząc żadnych kosztów z tego tytułu. Podkreślenia wymaga, że pozwana od 2005r. uiszczała należności na rzecz powoda, zatem nie przyczyniła się do powstania zaległości w dochodzonej wysokości. Powstałe i narastające zadłużenie jest spowodowane wyłącznie postawą pozostałych pozwanych, którzy od lat nie uiszczali żadnych należności za korzystanie z lokalu. W tych okolicznościach w ocenie Sądu, żądanie zapłaty od pozwanej jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego, a ściślej z zasadą sprawiedliwości społecznej i jako takie nie zasługuje na ochronę. Dalece niesprawiedliwe byłoby oczekiwanie, że to pozwana spłaci wszelkie zobowiązania ciążące na lokalu tylko dlatego, że to właśnie ona jako jedyna stara się prowadzić normalne życie i zarabiać na własne utrzymanie. Warto zauważyć, że pozostali pozwani nie tylko nie spełniają swoich zobowiązań wobec (...) W., ale także korzystają z pomocy społecznej czyli otrzymują od powoda świadczenia.

Również postawa pozwanej K. K. przemawia za oddaleniem powództwa, albowiem pozwana w toku postępowania w dniu 07 marca 2017 r. zawarła z powodem umowę spłaty wierzytelności. Nadto zwracała się wcześniej do powoda o rozłożenie należności na raty. Pozwana spłaca już zatem poprzednie zadłużenie.

Z tych wszystkich przyczyn orzeczono jak w sentencji wyroku.

ZARZĄDZENIE

Odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć pozwanej z pouczeniem o apelacji oraz pełnomocnikowi powoda.

W., dnia 5 września 2017 r.