Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 grudnia 2016 roku

Sąd Okręgowy w Szczecinie II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 29 grudnia 2016 roku w Szczecinie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa B. (...) Niestandaryzowanego Sekurytyzacyjnego Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego w G.

przeciwko B. R.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanej od wyroku Sądu Rejonowego Szczecin- Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie z dnia 14 kwietnia 2016 r. sygn. akt II C 453/16

1.  zmienia zaskarżony wyrok w jego punkcie I. podpunkcie 1. w ten sposób, że powództwo oddala;

2.  zasądza od powoda B. (...) Niestandaryzowanego Sekurytyzacyjnego Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego w G. na rzecz pozwanej B. R. kwotę 147 (sto czterdzieści siedem) złotych 60 (sześćdziesiąt) groszy w tym podatek od towarów i usług, tytułem kosztów postępowania apelacyjnego, obejmujących wynagrodzenie pełnomocnika pozwanej ustanowionego z urzędu.

SSO Mariola Wojtkiewicz

Sygn. akt II Ca 1047/16

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 14 kwietnia 2016 r. Sąd Rejonowy Szczecin- Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie (sygn. akt II C 453/16): uchylił w całości wyrok zaoczny Sądu Rejonowego w Goleniowie z dnia 29 maja 2014 r., sygn. akt I C 1309/13 i orzekł ponownie o żądaniu pozwu w ten sposób, że: zasądził od pozwanej na rzecz powódki kwotę 930,78 zł wraz z odsetkami ustawowymi a od 1 stycznia 2016 r. - ustawowymi za opóźnienie od dnia 10 kwietnia 2013 r. do dnia zapłaty (pkt I.1.); oddalił powództwo w pozostałym zakresie (pkt I.2.); zniósł wzajemnie między stronami koszty postępowania (pkt I.3.); przyznał radcy prawnemu A. F. od Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego Szczecin - P. i Zachód kwotę 738 zł tytułem kosztów pomocy prawnej udzielonej pozwanej w toku niniejszego postępowania wraz z podatkiem od towarów i usług (pkt II).

Sąd Rejonowy wydał rozstrzygnięcie w oparciu o następujący stan faktyczny:

W dniu 2 listopada 2005 r. pozwana zawarła umowę kredytu na zakup towarów w kwocie 1999 zł. Kredytem objęta została również opłata z tytułu ubezpieczenia kredytobiorcy w kwocie 516,10 zł. Kredyt nie został oprocentowany. Miał zostać spłacony w 36 ratach do 2 listopada 2008 r.

Pozwana tytułem zobowiązania uiściła kwotę 1.584,32 zł.

(...) Bank Spółka Akcyjna w W. złożyła wniosek o nadanie klauzuli wykonalności wystawionemu przeciwko pozwanej w dniu 20 kwietnia 2007 r. bankowemu tytułowi egzekucyjnemu pismem z dnia 10 maja 2007 r. Bankowy tytuł egzekucyjny stwierdził, że wierzytelność w kwocie 1.017,74 zł tytułem należności głównej, 69,36 zł tytułem odsetek karnych, 87,50 zł tytułem korespondencji, 60,56 zł tytułem odsetek ustawowych jest wymagalna. Na podstawie bankowego tytułu egzekucyjnego opatrzonego sądową klauzulą wykonalności co do kwoty należności głównej 1.017,74 zł oraz dalszych odsetek w kwocie 77,92 zł i kosztów sądowych - 50 zł prowadzona była egzekucja na podstawie wniosku z dnia 21 listopada 2007 r. wszczęta w dniu 19 grudnia 2007 r. Postępowanie zostało umorzone postanowieniem z dnia 15 kwietnia 2011 r. z uwagi na bezskuteczność egzekucji.

W dniu 26 kwietnia 2011 r. wierzytelność wobec pozwanej wynikająca z wymienionej powyżej umowy, na którą składało się: saldo kapitału - 930,78 zł, odsetki ustawowe - 645,79 zł, odsetki karne - 69,36 zł, koszty sądowe - 50 zł, koszty komornicze - 21,69 zł - przelana została na powódkę. Powódka zawiadomiła pozwaną o przelewie.

Pismem z dnia 24 sierpnia 2011 r. powód wezwał pozwaną do zapłaty kwoty 1.833,30 zł.

W tych okolicznościach faktycznych Sąd uznał powództwo oparte o art. 69 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe w zw. z art. 2 ust. 1 oraz ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 20 lipca 2001 r. o kredycie konsumenckim za częściowo zasadne.

Sąd uznał, że pozwana nie zdołała w toku niniejszego postępowania wykazać aby zapłaciła bądź powodowi bądź jego poprzedniczce prawnej kwotę większą niż bezspornie wskazaną 1584,32 zł, co doprowadziło Sąd do przekonania, że odnośnie kwoty niespłaconego kapitału roszczenie jest uzasadnione. Sąd wskazał, że pozwana nie podniosła żadnych zarzutów co do zasadności doliczenia do kwoty kredytu kwoty 516,10 zł tytułem ubezpieczenia.

Sąd zważył nadto, że pozwana podniosła zarzut przedawnienia. Sąd zwrócił nadto uwagę, że powód nie przedłożył dokumentu wypowiedzenia umowy kredytu. Wniosek o nadanie klauzuli wykonalności złożony został najpóźniej 14 czerwca 2007 r. - w tej dacie wydane zostało postanowienie o nadaniu mu klauzuli wykonalności. W tej sytuacji Sąd stwierdził, że nawet jeżeli przyjąć, iż kredyt został wypowiedziany dzień po zawarciu umowy, na chwilę złożenia wniosku o nadanie mu klauzuli wykonalności wierzytelność nie mogła być przedawniona zaś po złożeniu wniosku o nadanie klauzuli wykonalności a następnie o wszczęcie egzekucji bieg terminu został przerwany i począł biec na nowo po umorzeniu postępowania egzekucyjnego co nastąpiło w kwietniu 2011 r. Pozew w niniejszej sprawie został wniesiony w kwietniu 2011 r. a zatem na nowo biegnący termin przedawnienia nie upłynął.

Sąd podkreśli, że powyższe ma zastosowanie jedynie do objętych sądową klauzulą wykonalności dalszych odsetek bowiem jak wynika z wniosku o wszczęcie egzekucji oraz zajęcia dokonanego przez Komornika nie było prowadzone postępowanie egzekucyjnego co do odsetek wskazanych w tytule poza dalszymi odsetkami należnymi. Skoro powód wskazał, że dochodzi niniejszym pozwem także odsetek od dnia zawarcia umowy do dnia poprzedzającego zawarcie umowy przelewu to w zakresie odsetek do dnia wystawienia tytułu egzekucyjnego, naliczonych jak w treści, tytułu, Sąd uznał wierzytelność za przedawnioną.

W pozostałym zakresie, zdaniem Sądu roszczenie odsetkowe nie zostało wykazane (art. 6 k.c.). Powód wskazał, że dochodzi odsetek umownych do dnia poprzedzającego zawarcie umowy cesji. Tymczasem Sąd zważył, że jak wynika z treści umowy, kredyt nie był oprocentowany. Zgodnie z § 9 umowy Bank miał prawo do naliczania jedynie odsetek od zadłużenia przeterminowanego. Nieprzedłużenie wypowiedzenia umowy uniemożliwia weryfikację roszczenia w tym zakresie co najmniej za okres do wskazanej w umowie końcowej daty spłaty kredytu. Po drugie - w umowie wskazano, że odsetki te mają wynosić dwukrotność stawki oprocentowania kredytu dla oferty standardowej obowiązującej w dniu zawarcia umowy dla okresy kredytowania określonego w umowie. Tymczasem brak w aktach prawy dokumentacji pozwalającej na ustalenie owej stawki wskazanej w umowie.

W ocenie Sądu w żaden sposób nie została wykazana żądana kwota 87,50 zł tytułem kosztów poniesionych przez Bank w związku z monitoringiem płatności oraz tytułem kosztów działań windykacyjnych podejmowanych przez Bank. Z załączonych dokumentów nie wynika także zasadność domagania się od pozwanej kwoty 71,69 zł tytułem kosztów egzekucyjnych.

W ocenie Sądu, nieskuteczny okazał się zarzut nie wykazania legitymacji czynnej strony powodowej. Do akt sprawy załączony został wyciąg z umowy cesji zawartej między (...) Bankiem a powodem. Podpisy pod umową zostały notarialnie poświadczone. Załączony został wyciąg z umowy cesji, z którego wynika, iż jedną z przelanych wierzytelności jest wierzytelność wobec pozwanego. Nie została przedłożona co prawda cała umowa jednakże biorąc pod uwagę, iż przedłożony został również wyciąg z ksiąg rachunkowych funduszu jak również biorąc pod uwagę wagę i charakter bardzo ogólnych zarzutów pozwanej stawianych w tym zakresie, Sąd uznał, że całość dokumentacji, w uwzględnieniu treści art. 233 § 1 k.p.c. wskazuje, iż przelew wierzytelności został w wystarczający sposób wykazany.

Za gołosłowny Sąd uznał zarzut pozwanej jakoby dojść miało do zaspokojenia roszczenia z telewizora, na zakup którego zaciągnięty został przedmiotowy kredyt. Sąd zważy, że z umowy kredytu wynika co prawda w niejednoznaczny sposób, że przedmiot kredytu może podlegać przewłaszczeniu jednakże nawet jeżeli do niego doszło, to zdaniem Sądu pozwana winna wykazać, iż zostało złożone oświadczenia przez stronę powodową, że zaspokaja się ona z przedmiotu przewłaszczenia i do jakiej wysokości. Tymczasem, mimo złożonej deklaracji, żaden dokument w tym zakresie nie został przedłożony do akt sprawy. Z postanowienia o umorzeniu egzekucji nie wynika również aby w jego toku dojść miało do zaspokojenia z jakichkolwiek rzeczy ruchomych.

Sąd dostrzegł nadto, że doszło nie nieprawidłowego procesowania na etapie poprzedzającym przekazanie niniejszej sprawy tutejszemu sądowi. Sąd nieprawidłowo przyjął bowiem, iż doszło do nieskutecznego doręczenia pozwanej wyroku zaocznego. Postępowanie jakie toczy się po wniesieniu sprzeciwu od nakazu zapłaty w elektronicznym postępowaniu upominawczym jest kontynuacją tego postępowania. W toku tego postępowania, pozwana została skutecznie pouczona o treści art. 136 k.p.c. i nie podała aktualnego adresu zamieszkania. Nie mogło być zatem mowy o nieskutecznych doręczeniach. Nie mogło zresztą dojść do wydania samego wyroku zaocznego bowiem pozwana zajęła stanowisko w sprawie. Sąd uznał jednakże, iż zasługiwał na uwzględnienie złożony przez pozwaną wniosek o przywrócenie terminu do wniesienia sprzeciwu za czym przemawiała szczególna sytuacja osobista pozwanej, która w tamtym czasie musiała uciekać z domu w wyniku przemocy stosowanej wobec jej męża. Zamieszkiwała u koleżanki; ponadto jest osobą niepełnosprawną. W tej sytuacji za usprawiedliwioną Sąd uznał jej argumentację, że mogła nie być świadoma konsekwencji prawnych związanych z niepodaniem jej miejsca zamieszkania, bowiem jej sytuacja wówczas nosiła charakter tymczasowości i zmienności. Jednocześnie Sad przyjął, że nawet błędne wydanie przez Sąd orzeczenia, które nie powinno być wyrokiem zaocznym, skutkuje tym, że stronie służy środek zaskarżenia zgodny z substratem jaki nadany mu został przez Sąd, choćby mylnie (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 12 kwietnia 2013 r., sygn. IV Cz 27/13, LEX nr 1347897).

Skutkiem tego Sąd uchylił wyrok zaoczny i orzekł ponownie o żądaniu pozwu.

W pozostałym zakresie Sąd powództwo oddalił.

O kosztach postępowania Sąd orzekł na zasadzie art. 100 k.p.c.

O kosztach nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej pozwanej z urzędu Sąd orzekł na podstawie art. 22 ust. 1 ustawy i radcach prawnych w zw. z § 6 pkt 3 w zw. z § 2 ust. 3 i § 15 i 16 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowiona z urzędu.

Apelację od wyroku Sądu złożyła pozwana i zaskarżając go w części obejmującej punkt I podpunkt 1. wniosła o jego zmianę i oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powódki na rzecz pozwanej zwrot kosztów postępowania w tym koszty zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Na wypadek oddalenie apelacji wniosła nadto o przyznanie od Skarbu Państwa zwrotu kosztów pomocy prawnej świadczonej z urzędu.

Orzeczeniu zarzuciła:

1.  naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. poprzez ocenę, że z załączonych do pozwy dowodów wynikała legitymacja czynna powódki do dochodzenia roszczenia o zapłatę od pozwanej przedmiotowej kwoty, podczas gdy powódka nie wykazała legitymacji czynnej do występowania z niniejszym pozwem, nie wykazała bowiem, że skutecznie nabyła wierzytelność z umowy nr (...), której pozwana była stroną. Dokumenty załączone do pozwu nie potwierdzają, tej konkretnej okoliczności,

2.  sprzeczność ustaleń sądu ze zgromadzonym materiałem dowodowym, polegającą na przyjęciu, że powódka wykazała zasadność roszczenia w zakresie kwoty 930,78 zł. podczas gdy powódka nie wykazała zasadności roszczenia w żadnym zakresie. Sąd bezzasadnie uznał za niewiarygodne zeznania powódki, iż telewizor z którego zakupem związane było zawarcie umowy kredytu z dnia 2005-11-02 został pozwanej odebrany przez bank. W umowie kredytu w punkcie § 5 ust.3 przewłaszczono za zabezpieczenie własność towaru wymienionego w § 1. W § 14 ust. 1 zastrzeżono, że Kredytobiorca wyraża zgodę na odbiór towaru, o którym mowa w § 1. Pozwana w prawdzie nie dysponuje dokumentacją na powyższą okoliczność, gdyż ze względu na osobistą tragedię musiała uciekać z domu w którym mieszkała, i w którym znajdował się przedmiotowy telewizor, jak też dokumentacja, jednak pozwana nie zaprzeczyła tejże okoliczności w toku postępowania przez sądem rejonowym.

W odpowiedzi na apelację strona powodowa wniosła o jej oddalenie i zasądzenie na swoją rzecz kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja skutkowała zmianą zaskarżonego orzeczenia i oddaleniem powództwa.

Na wstępie Sąd Okręgowy zaznacza, że nie podziela zarzutów pozwanej skoncentrowanych wokół braku legitymacji czynnej strony powodowej.

Powód podstawy prawnej dochodzonego roszczenia upatrywał w treści przepisu art. 509 k.c., zgodnie z którym wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania (§ 1). Wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenie o zaległe odsetki (§ 2). Jeżeli dłużnik banku będący kredytobiorcą nie dotrzymuje warunków udzielenia kredytu, bank może dokonać przelewu wierzytelności na rzecz funduszu sekurytyzacyjnego bez zgody zarówno tego dłużnika jak i dłużnika banku z tytułu zabezpieczenia kredytu (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 maja 2010 r., sygn. IV CSK 558/09, postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 12 stycznia 2011 r., sygn. I CSK 118/10).

Zasadniczą przyczyną uwzględnienia apelacji był skutecznie podniesiony w sprzeciwie - zdaniem Sądu Okręgowego - zarzut przedawnienia roszczenia. Wprawdzie zarzut ten nie został powielony w apelacji jednak jego zgłoszenie w postępowaniu przed sądem pierwszej instancji obligowało Sąd Okręgowy do oceny czy roszczenie jest przedawnione czy też nie, niezależnie od podniesionych zarzutów obrazy prawa materialnego. Sąd odwoławczy jest bowiem sądem merytorycznym i naruszenie prawa materialnego bierze pod uwagę z urzędu oczywiście w granicach zaskarżenia(art. 378 § 1 k.p.c.).

Dla oceny zarzutu przedawnienia istotne są dwie kwestie, mianowicie długość terminu przedawnienia roszczenia dochodzonego pozwem oraz data wymagalności roszczenia, od którego ów termin należałoby liczyć.

Strona powodowa jednoznacznie w toku postępowania w swoich pismach procesowych, wskazywała, iż podstawą dochodzonego roszczenia jest umowa na zakup towarów z dnia 2 listopada 2005r. Sąd Okręgowy podzielił stanowisko Sądu I instancji, iż dochodzone w niniejszej sprawie przez powoda roszczenie, z uwagi na jego charakter, przedawnia się z upływem 3 lat. Na podstawie art. 118 k.c. trzyletniemu terminowi przedawnienia podlegają roszczenia przysługujące osobom prowadzącym działalność gospodarczą, powstałe w związku z tą działalnością. Zarówno bank, który był pierwotnym wierzycielem, jak i powód, jako jego następca prawny są przedsiębiorcami, a zatem roszczenia powstałe i dochodzone w związku z prowadzoną przez nich działalnością gospodarczą przedawnia się po upływie 3 lat od dnia wymagalności. Dla określenia trzyletniego terminu przedawnienia w powyższym rozumieniu nie ma znaczenia status prawny kredytobiorcy, ale kredytodawcy ( tak też Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 15.10.2015 r., II CSK 845/14 oraz z dnia 10.10.2003. II CK 113/02).

Ustalić dalej należało, od którego momentu rozpoczął bieg termin przedawnienia roszczenia.

Stosownie do dyspozycji art. 120 § 1 k.c. bieg przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne. Jeżeli wymagalność roszczenia zależy od podjęcia określonej czynności przez uprawnionego, bieg terminu rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stałoby się wymagalne, gdyby uprawniony podjął czynność w najwcześniej możliwym terminie.

Przywołany przepis wprowadza ogólną regułę ustalania początku biegu terminu przedawnienia, zgodnie z którą, bieg ten rozpoczyna się od dnia wymagalności roszczenia. Roszczenia mogą stać się wymagalne w dniu wskazanym w treści czynności prawnej lub w ustawie, w dniu wynikającym z samej natury zobowiązania, niezwłocznie po ich powstaniu, czy też w dniu, w którym spełnił się warunek zawieszający (tak J. Ignatowicz (w:) System prawa cywilnego, t. I, 1985, s. 814), a zatem wymagalność roszczenia następuje wówczas, gdy po stronie dłużnika aktualizuje się powinność określonego zachowania będącego przedmiotem roszczenia.

W rozpoznawanej sprawie poprzednik prawny powoda udzielił pozwanej kredytu, który miał być spłacony do dnia 2 listopada 2008r. Jakkolwiek w aktach sprawy brak jest oświadczenia o rozwiązaniu umowy, tym niemniej, roszczenie to stało się najpóźniej wymagalne z dniem wystawienia przez poprzednika prawnego powoda bankowego tytułu egzekucyjnego, do czego był uprawniony w razie braku płatności ( § 5 ust. 4, § 7 ust. 1, § 8)- tj. z dniem 20 kwietnia 2007r.

Zestawiając wszystko powyższe, stwierdzić należało, że termin przedawnienia roszczenia upłynąłby z dniem 20 kwietnia 2010 roku.

W dalszej kolejności rozważyć należało, czy w trakcie biegu terminu przedawnienia podjęto czynności skutkujące przerwaniem jego biegu, i co istotne, czy tego rodzaju działania podjęte przez pierwotnego wierzyciela odniosły skutek względem nabywcy wierzytelności.

Stosownie do dyspozycji art. 123 § 1 pkt 1 k.c., bieg przedawnienia przerywa się przez każdą czynność przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym, przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia. Ustawodawca przy tym przewidział w treści przepisu art. 124 k.c., iż po każdym przerwaniu przedawnienia biegnie ono na nowo (§ 1). W razie przerwania przedawnienia przez czynność w postępowaniu przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym albo przez wszczęcie mediacji, przedawnienie nie biegnie na nowo, dopóki postępowanie to nie zostanie zakończone (§ 2).

Sąd Odwoławczy dostrzegł, iż przed upływem okresu przedawnienia pierwotny wierzyciel wystąpił do Sądu Rejonowego w Goleniowie z wnioskiem o nadanie przeciwko pozwanej klauzuli wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu, co skutkowało wydaniem w dniu 14 czerwca 2007r. roku postanowienia w tym przedmiocie, sygn. akt I Co 768/07 (vide k. 150). Następnie w oparciu o wyżej wymieniony tytuł, w dniu 21 listopada 2007 r. wierzyciel wystąpił z wnioskiem o wszczęcie postepowania egzekucyjnego, które ostatecznie zostało umorzone postanowieniem komornika sądowego z dnia 15 kwietnia 2011r., roku na podstawie art. 824 § 1 pkt 3 k.p.c. tj. z uwagi na jego bezskuteczność ( k. 153).

Odnotować należy, że art. 123 § 1 pkt 1 k.c. nie określa przesłanek jakim winna odpowiadać dana czynność, aby mogła skutecznie przerwać bieg terminu przedawnienia. Jak zauważył Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 19 listopada 2014 r., sygn. II CSK 196/14 - nie ulega jednak wątpliwości, że chodzi tu o przedsięwziętą bezpośrednio we wskazanym w przepisie celu czynność nie kogokolwiek i przeciwko komukolwiek, ale czynność podjętą przez strony stosunku prawnego, leżącego u podstaw przedawniającego się roszczenia. Do przerwania biegu przedawnienia nie wystarczy identyczność wierzytelności, niezbędna jest identyczność osób na rzecz których/przeciwko którym dana czynność, obiektywnie zdolna do przerwania przedawnienia, została dokonana. Przerwanie przedawnienia następuje jednak, co do zasady, tylko pomiędzy stronami postępowania o ile z istoty łączącego je stosunku prawnego wynika, że są materialnie zobowiązane/uprawnione; przedawnienie jest bowiem instytucją prawa materialnego a nie procesowego, mimo że do przerwania biegu dochodzi, w zasadzie, przez czynności procesowe. Tak więc, chociaż ustawodawca tego nie wyartykułował, z istoty tej instytucji wynika, że przerwanie następuje w podmiotowych i przedmiotowych granicach czynności podjętej przez wierzyciela: dotyczy tego roszczenia, które jest zabezpieczone, dochodzone, ustalane lub egzekwowane, jest skuteczne przeciwko osobie, wobec której kieruje się czynność i z korzyścią na rzecz osoby dokonującej czynności.

Czynnością przerywającą bieg przedawnienia przedsięwziętą w celu zaspokojenia roszczenia jest wniosek wierzyciela o nadanie tytułowi egzekucyjnemu klauzuli wykonalności (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 16 stycznia 2004 r., sygn. III CZP 101/03, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 grudnia 2004 r., sygn. II CK 276/04). Niewątpliwie zatem, skutek w postaci przerwania biegu przedawnienia odniosła względem powoda czynności zdziałana przez wierzyciela pierwotnego w postaci wystąpienia z wnioskiem o nadanie klauzuli wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu z dnia 20 kwietnia 2017r.

Przerwę biegu terminu przedawnienia wywołało także wszczęcie postępowania egzekucyjnego, przy czym skutek ten nie odnosi się do nabywcy wierzytelności.

Sąd Okręgowy rozstrzygając niniejszą sprawę miał na uwadze i podzielił stanowisko Sądu Najwyższego, zawarte w uchwale z dnia 29 czerwca 2016 roku, III CZP 29/16. Powyższa uchwała zapadła na kanwie sprawy, której przedmiotem rozważań sądu pytającego i Sądu Najwyższego było udzielenie jednoznacznej odpowiedzi na pytanie :czy przerwa biegu przedawnienia spowodowana złożeniem wniosku o wszczęcie egzekucji przez wierzyciela będącego bankiem wywołuje skutek wobec cesjonariusza tej wierzytelności nie będącego bankiem, gdy egzekucja prowadzona na podstawie bankowego tytułu egzekucyjnego zaopatrzonego klauzulą wykonalności została umorzona na podstawie art. 824 § 1 pkt 3 k.p.c.

Sąd Najwyższy, odpowiadając na pytanie, stwierdził, że „ Nabywca wierzytelności niebędący bankiem nie może powoływać się na przerwę biegu przedawnienia, spowodowaną wszczęciem postepowania egzekucyjnego na podstawie bankowego tytułu egzekucyjnego zaopatrzonego w klauzule wykonalności( art. 123 § 1 pkt 2 k.c.).”

Prezentowany wyżej pogląd został wyrażony w sprawie zbliżonym stanie faktycznym, albowiem jej przedmiotem była ocena skutków jakie dla nabywcy wierzytelności, wywołuje złożenie wniosku o wszczęcie postepowania egzekucyjnego przez pierwotnego wierzyciela a następnie umorzenie egzekucji z urzędu z powodu jej bezskuteczności na podstawie art. 824 § 1 pkt 3 k.p.c.

W uzasadnieniu uchwały, po analizie dotychczasowej linii orzeczniczej, Sąd Najwyższy wskazał, iż wniosek o wszczęcie egzekucji wywołuje skutek przerwy wtedy, gdy pochodzi od wierzyciela wskazanego w tytule egzekucyjnym, na rzecz którego została wydana klauzula wykonalności. „ Nie jest bowiem wystarczająca tożsamość wierzytelności lecz konieczna jest również identyczność osób, na rzecz których czynność ta została dokonana. Skutki prawne postępowania egzekucyjnego wszczętego na podstawie bankowego tytułu wykonawczego związane są więc tylko z podmiotami w nim uczestniczącymi na podstawie tego tytułu w granicach podmiotowych i przedmiotowych ukształtowanych treścią klauzuli wykonalności. Nie może umknąć uwadze, że przerwa biegu przedawnienia została spowodowana czynnością banku zmierzającą do egzekwowania roszczenia, podczas gdy nabywcy nie będącemu bankiem miałaby służyć do jego dochodzenia. Nabywca wierzytelności nie będący bankiem nabywa wierzytelność w swej treści i przedmiocie tożsamą z wierzytelnością zbywającego banku, ale nie wchodzi w sytuację prawną zbywcy wywołaną przerwą biegu przedawnienia i rozpoczęciem biegu na nowo. Czynność wszczęcia postępowania egzekucyjnego przez bank wywołuje materialnoprawny skutek przerwy biegu przedawnienia jedynie w stosunku do wierzyciela objętego bankowym tytułem wykonawczym, natomiast nabywca wierzytelności nie będący bankiem, nawet jeżeli nabycie nastąpiło po umorzeniu postępowania egzekucyjnego na podstawie art. 824 § 1 pkt 3 KPC i rozpoczęciu biegu terminu przedawnienia w stosunku do banku na nowo, nie może się powołać na przerwę biegu przedawnienia wywołaną wszczęciem postępowania egzekucyjnego przez pierwotnego wierzyciela będącego bankiem. Wyjątkowość przywileju wystawiania bankowego tytułu egzekucyjnego prowadzi do wniosku, że skoro nie może on być podstawą egzekucji na rzecz innych osób, niż w nim wskazane za wyjątkiem następstwa prawnego po stronie wierzyciela innego banku, to również materialnoprawne skutki wszczęcia postępowania egzekucyjnego jako czynności wierzyciela - banku prowadzącej do przerwy biegu przedawnienia dotyczą wyłącznie tego wierzyciela i nie dotyczą nabywcy nie będącego bankiem.”.

Uchwały Sądu Najwyższego kształtują kierunek interpretacyjny przepisów prawnych. Jednym z najważniejszych zadań Sądu Najwyższego jest bowiem ujednolicanie orzecznictwa sądowego. Sąd Okręgowy, podzielając powyższy pogląd, uznał, iż skutek w postaci przerwania biegu przedawnienia roszczenia, w wyniku wszczęcia postępowania egzekucyjnego przez wierzyciela pierwotnego, a następnie rozpoczęcie jego biegu na nowo po umorzeniu tegoż postepowania, odniosło skutek wyłącznie w stosunku do (...) Bank Spółka Akcyjnej w W., nie zaś w relacji nabywca wierzytelności- dłużnik ( powód- pozwana).

W związku z powyższym Sąd drugiej instancji stanął ostatecznie na stanowisku, iż ostatnią czynnością, która skutecznie względem powoda przerwała bieg przedawnienia roszczenia była czynność związana z wydaniem postanowienia o nadaniu klauzuli wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu. Najpóźniej bieg terminu przedawnienia rozpoczął się na nowo 21 listopada 2007 roku ( wierzyciel posiadał już tytuł wykonawczy, a więc doręczono mu postanowienie o nadaniu klauzuli wykonalności, gdyż tego dnia wystąpił z wnioskiem egzekucyjnym) a zakończył 21 listopada 2010 roku. Powód, zawierając w dniu 26 kwietnia 2011 roku umowę przelewu nabył wierzytelność już przedawnioną. Tak samo w tym procesie, wnosząc pozew w dniu 10 kwietnia 2013 r., dochodził wierzytelności przedawnionej. Pozwana zatem mogła na podstawie art. 117 § 2 k.p.c. uchylić się od spełnienia przedawnionego świadczenia, co też skutecznie uczyniła podnosząc zarzut przedawnienia, a w takiej sytuacji powództwo podlega oddaleniu.

Tak argumentując Sąd Okręgowy, na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. zmienił zaskarżony wyrok i powództwo oddalił, o czym orzekł jak w punkcie 1. sentencji.

Pozwana wygrała postępowanie apelacyjne w całości, stąd wedle reguły z art. 98 § 1 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. w zw. z art. 108 k.p.c. należy jej się zwrot kosztów zastępstwa procesowego. Koszt te wyniosły wraz z podatkiem Vat 147,60 zł. Podstawę ich obliczenia stanowią przepisy § 2 i § 4 ust. 3 w zw. z § 8 pkt 2 w zw. z § 16 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu (Dz. U. z 2015 r., poz., (...)). Orzeczenie zawarto w punkcie 2. sentencji.

SSO Mariola Wojtkiewicz