Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 października 2017 r.

Sąd Okręgowy w Siedlcach IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 12 października 2017 r. w S.

odwołania T. P.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

z dnia 6 października 2016 r. Nr (...)

w sprawie T. P.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

o prawo do rekompensaty

I.  zmienia zaskarżoną decyzję i ustala T. P. prawo do rekompensaty za okres od dnia 08 września 2016 roku do dnia 31 maja 2017 roku;

II.  oddala odwołanie w zakresie prawa do rekompensaty za okres od dnia 09 maja 2012 roku do dnia 07 września 2016 roku;

III.  umarza postępowanie w pozostałym zakresie.

Sygn. akt IV U 912/16

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 6 października 2016 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S., działając na podstawie przepisów ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (Dz. U. z 2008 r. Nr 237, poz. 1656) oraz ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2016 r. poz. 887), przeliczył emeryturę ubezpieczonej T. P. i ustalił jej wysokość na kwotę 1671,97 zł oraz odmówił przyznania wymienionej prawa do rekompensaty, gdyż z przedłożonych dokumentów wynika, iż ubezpieczona na dzień 1 stycznia 2009 r. udowodniła mniej niż 15 lat pracy w warunkach szczególnych. Do tej kategorii zatrudnienia zaliczono bowiem ubezpieczonej jedynie okres od 1 września 1999 r. do 31 grudnia 2008 r., kiedy to świadczyła pracę na rzecz Szkoły Podstawowej z Oddziałami Integracyjnymi Nr 6 w S..

Odwołanie od tej decyzji złożyła ubezpieczona T. P., wnosząc o jej zmianę i przyznanie prawa do rekompensaty. W uzasadnieniu wskazała m. in., iż świadczyła pracę jako rehabilitant dzieci niepełnosprawnych.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wnosił o jego oddalenie, gdyż ubezpieczona nie spełniła warunków do nabycia prawa do rekompensaty w myśl art. 21 ust. 1 ustawy o emeryturach pomostowych. Ubezpieczona była bowiem zatrudniona jako technik fizjoterapii w okresach od 15 lipca 1974 r. do 14 stycznia 1977 r. i od 1 kwietnia 1978 r. do 31 października 1991 r. Jako nauczyciel T. P. pracowała w niepełnym wymiarze od 1 września 1996 r. do 31 grudnia 1996 r., zaś w pełnym wymiarze od 1 września 1999 r. do 31 września 2008 r.

Sąd ustalił, co następuje:

Ubezpieczona T. P., urodzona (...), była uprzednio uprawniona do renty z tytułu niezdolności do pracy (bezsporne, akta rentowe). Od dnia (...)r., tj. od dnia osiągnięcia wieku emerytalnego, nabyła z urzędu prawo do emerytury (decyzja Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. z dnia 29 maja 2012 r. k. 10 akt emerytalnych).

W dniu 8 września 2016 r. ubezpieczona (data prezentaty) wystąpiła do (...) Oddział w S. z wnioskiem o ponowne ustalenie wysokości emerytury oraz o przyznanie prawa do rekompensaty (wniosek k. 69-70v akt emerytalnych). T. P. podała, iż pracowała dodatkowo w dziale fizjoterapii Przychodni (...) w S. (pismo k. 74 akt emerytalnych). W aktach rentowych ubezpieczonej prowadzonych przez (...) Oddział w S. znajdowało się świadectwo pracy z dnia 13 listopada 1991 r. stwierdzające zatrudnienie T. P. w Zespole (...) w S. w okresie od 1 kwietnia 1978 r. do 31 października 1991 r. na stanowisku technika fizjoterapii (k. 15 akt rentowych). Na postawie przedłożonych dokumentów ZUS ustalił, iż ubezpieczona na dzień 1 stycznia 2009 r. legitymuje się stażem pracy w warunkach szczególnych w wymiarze nieprzekraczającym 15 lat (okres zatrudnienia jako nauczyciel-rehabilitant ruchowy w Szkole Podstawowej z Oddziałami Integracyjnymi Nr 6 w S. od 1 września 1999 r. do 31 grudnia 2008 r. świadectwo pracy k. 71 akt emerytalnych).

Wobec powyższego, zaskarżoną decyzją z dnia 6 października 2016 r. organ rentowy przeliczył emeryturę ubezpieczonej i jednocześnie odmówił przyznania jej prawa do rekompensaty (k. 75 akt emerytalnych).

W toku postępowania sądowego, tj. w dniu 28 kwietnia 2017 r., Samodzielny Publicznych Zakład Opieki Zdrowotnej w S. wydał zaświadczenie, w którym stwierdził, iż T. P. była zatrudniona w okresie od 1 kwietnia 1978 r. do 4 grudnia 1984 r. w pełnym wymiarze w Zespole (...) w S. na stanowisku technik fizjoterapii i stale oraz w pełnym wymiarze wykonywała prace narażające na działanie promieniowania jonizującego jak również prace narażające na działanie pól elektromagnetycznych w zakresie od 0,1 do 300.000 MHZ w strefie zagrożenia (wykaz A dział XIV poz. 4- załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze). Oryginał tego zaświadczenia został przekazany organowi rentowemu w dniu 28 czerwca 2017 r.

Następnie, decyzją z dnia 18 lipca 2017 r., organ rentowy od dnia 1 czerwca 2017 r. przeliczył emeryturę ubezpieczonej w związku z nabyciem przez nią prawa do emerytury z rekompensatą (k. 83 akt emerytalnych).

Ostatecznie, ubezpieczona wnosiła o przyznanie prawa do rekompensaty za okres od 5 lat wstecz od dnia ukończenia 60-tego roku życia, czyli od dnia 9 maja 2012 r.- dnia przejścia na emeryturę, zaś organ rentowy domagał się umorzenia postępowania w sprawie prawa do rekompensaty od dnia 1 czerwca 2017 r. oraz oddalenia odwołania w pozostałym zakresie (k. 50v akt sprawy).

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie ubezpieczonej jest częściowo zasadne.

Stosownie do treści art. 477 ¹³ § 1 kpc, zmiana przez organ rentowy zaskarżonej decyzji przed rozstrzygnięciem sprawy przez sąd - przez wydanie decyzji uwzględniającej w całości lub w części żądanie strony - powoduje umorzenie postępowania w całości lub w części. Przywołany przepis znajdzie zastosowanie na gruncie niniejszej sprawy. Bezsprzecznie bowiem w toku postępowania sądowego, tj. w dniu 18 lipca 2017 r., organ rentowy wydał decyzję, w której przyznał T. P. prawo do rekompensaty od dnia 1 czerwca 2017 r., czyli wydał decyzję uwzględniającą w części żądanie ubezpieczonej. Dlatego też postępowanie sądowe w zakresie dotyczącym przyznania prawa do rekompensaty począwszy od dnia 1 czerwca 2017 r. podlegało umorzeniu w oparciu o art. 477 ¹³ § 1 kpc, o czym Sąd rozstrzygnął w pkt III wyroku.

Przez pojęcie rekompensaty (art. 2 pkt 5 ustawy o emeryturach pomostowych) należy rozumieć odszkodowanie za utratę możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze dla osób, które nie nabędą prawa do emerytury pomostowej. W myśl art. 21 ust. 1 i 2 ustawy o emeryturach pomostowych, rekompensata przysługuje ubezpieczonemu, jeżeli ma okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 15 lat. Rekompensata nie przysługuje osobie, która nabyła prawo do emerytury na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Sąd przypomina, iż decyzja ZUS o nabyciu prawa z zakresu ubezpieczeń społecznych ma charakter deklaratoryjny. A zatem, stwierdza jedynie istnienie określonego, obiektywnie trwającego prawa i to niezależnie od samego faktu udowodnienia tego uprawnienia oraz czasu, w którym to udowodnienie nastąpiło. Wynika stąd, iż rozstrzygnięcie ZUS nie ma charakteru konstytutywnego, który tworzyłby prawo. Powyższe rozważania dotyczące charakteru decyzji organu rentowego wywierają praktyczny skutek w postaci przyjęcia, że nabycie przez ubezpieczoną prawa do rekompensaty powstało z dniem 8 września 2016 r., czyli z dniem złożenia wniosku o przyznanie tego prawa. W przypadku prawa do rekompensaty, podobnie z resztą jak przy pozostałych uprawnieniach do świadczeń z ubezpieczeń społecznych, nie ma bowiem decydującego znaczenia okoliczność, kiedy istnienie tego prawa zostanie udowodnione w postępowaniu prowadzonym przed organem rentowym czy też przed sądem. Kluczowe znaczenie ma natomiast złożenie wniosku o nabycie tych praw oraz fakt spełnienia przez osobę ubiegającą się o te uprawnienia wymogów przewidzianych przez właściwe normy prawne. W tym świetle argumentacja organu rentowego, który warunkował nabycie przez T. P. prawa do rekompensaty od okoliczności, czy przedłożyła ona oryginał zaświadczenia o zatrudnieniu w warunkach szczególnych, jest błędna. Nie bowiem sama chwila złożenia dokumentu stwierdzającego świadczenie pracy w warunkach szczególnych na rzecz SP ZOZ w S., lecz fakt świadczenia przez ubezpieczoną tej pracy w latach 1978-1984 ma istotne znaczenie dla nabycia przez nią prawa do rekompensaty. Dlatego też T. P. jest uprawniona do rekompensaty również w okresie od 8 września 2016 r. (dnia złożenia wniosku o nabycie tego prawa) do 31 maja 2017 r. (dzień poprzedzający przyznanie rekompensaty przez organ rentowy w drodze decyzji z dnia 18 lipca 2017 r.). W tym też zakresie zaskarżona decyzja podlegała zmianie, o czym, działając na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 kpc, Sąd orzekł w pkt I wyroku.

Jednocześnie jako niezasadne określić należy żądanie ubezpieczonej dotyczące przyznania prawa do rekompensaty za okres 5 lat wstecz od dnia ukończenia 60-tego roku życia (tj. 9 maja 2012 r. i zarazem daty nabycia uprawnień emerytalnych), do 7 września 2016 r. Artykuł 23 ust. 1 ustawy o emeryturach pomostowych, zgodnie z którym ustalenie rekompensaty następuje na wniosek ubezpieczonego o emeryturę, należy rozumieć w ten sposób, iż organ rentowy nigdy nie dokonuje ustalenia rekompensaty z urzędu (G. Gudowska, K. Ślebzak (red.) Emerytury i renty z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Emerytury pomostowe. Komentarz, Warszawa 2013 -wersja elektroniczna Legalis). Przywołani autorzy wskazują, iż rekompensata nie jest samodzielnym świadczeniem wypłacanym z zasobów systemu ubezpieczeń społecznych, ale jest przyznawana (ustalana) w formie dodatku do kapitału początkowego ustalanego na zasadach przewidzianych w art. 173 i 174 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. T. P. była uprzednio uprawniona do renty z tytułu niezdolności do pracy i z tego względu z urzędu, tj. bez składania stosownego wniosku, nabyła prawo do emerytury z dniem osiągnięcia 60-tego roku życia. Wniosek o przyznanie prawa do rekompensaty złożyła w dniu 8 września 2016 r. i dopiero od tej chwili możliwym jest przyznanie jej tego prawa. Żaden z przepisów ustawy o emeryturach pomostowych nie pozwala na przyznanie prawa do rekompensaty za okres przed dniem złożenia wniosku. Dlatego też żądanie ubezpieczonej w przywołanym zakresie należało oddalić, o czym Sąd, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 kpc, rozstrzygnął w pkt II wyroku.