Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 6 września 2017 r.

Sąd Okręgowy w Świdnicy w IV Wydziale Karnym Odwoławczym w składzie:

przy udziale Julity Podlewskiej Prokuratora Prokuratury Okręgowej,

po rozpoznaniu w dniu 6 września 2017 r.

sprawy B. J.

syna G. i K. z domu G.

urodzonego (...) w K.

oskarżonego z art. 157 § 1 kk, art. 191 § 2 kk

na skutek apelacji wniesionych przez obrońcę oskarżonego, pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego oraz prokuratora

od wyroku Sądu Rejonowego w Kłodzku

z dnia 10 kwietnia 2017 r. sygnatura akt II K 339/16

I.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że na podstawie art. 72 § 1 pkt 2 kk zobowiązuje oskarżonego do przeproszenia oskarżyciela posiłkowego M. R. na piśmie w terminie 14 dni od uprawomocnienia się wyroku;

II.  w pozostałym zakresie zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy;

III.  zasądza od oskarżonego na rzecz oskarżyciela posiłkowego M. R. kwotę 840 złotych tytułem kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu odwoławczym;

IV.  zasądza od oskarżonego na rzecz Skarbu Państwa koszty sądowe związane z postępowaniem odwoławczym, w tym wymierza 180 złotych opłaty za to postępowanie.

Sygn. akt IV Ka 497 / 17

UZASADNIENIE

Sąd Rejonowy w Kłodzku wyrokiem z dnia 10 kwietnia 2017r. sygn. akt II K 339 /16:

I.  oskarżonego B. J. uznał za winnego tego, że w dniu 16 stycznia 2016 r. w N., woj. (...) spowodował u M. R. obrażenia ciała w postaci dwustronnego złamania żuchwy: trzonu po stronie prawej i okolicy kąta żuchwy po stronie lewej z przemieszczeniem, które naruszyło czynności narządów jego ciała na okres powyżej 7 dni, tj. czynu z art. 157 § 1 kk i za to na podstawie art. 157 § 1 kk wymierzył mu karę 1 (jednego) roku pozbawienia wolności;

II.  oskarżonego B. J. uznał za winnego tego, że w tym samym dniu oraz w miejscu jak pkt I działając w celu wymuszenia zwrotu wierzytelności poprzez demonstrację użycia siły oraz odepchnięcie M. R. od urządzenia z wygraną z gry losowej zmusił go do zaniechania pobrania pochodzących z ww, gry pieniędzy w kwocie około 200 złotych, zabierając je na poczet Swojej wierzytelności, tj. popełnienia czynu z art. 191 § 2 kk i za to na podstawie art. 191 § 2 kk wymierzył mu karę 6 (sześciu) miesięcy pozbawienia wolności;

III.  na podstawie art. 85 § 1 kk i art. 86 § 1 kk za zbiegające się przestępstwa wymierzył oskarżonemu karę łączną 1 (jednego) roku pozbawienia wolności;

IV.  na podstawie art. 69 § 1 kk i art, 70 § 2 kk wykonanie orzeczonej kary pozbawienia wolności warunkowo oskarżonemu zawiesił tytułem próby na okres lat 3 (trzech);

V.  na podstawie art. 73 § 2 kk oddał oskarżonego w okresie próby pod dozór kuratora sądowego;

VI.  na podstawie art. 46 § 2 kk orzekł wobec oskarżonego B. J. na rzecz pokrzywdzonego M. R. nawiązkę w wysokości 10.000 (dziesięciu tysięcy) złotych;

VII.  zasądził od oskarżonego na rzecz oskarżyciela posiłkowego M. R. kwotę 2.427 złotych tytułem poniesionych przez niego kosztów zastępstwa procesowego;

VIII.  zasądził od oskarżonego na rzecz Skarbu Państwa koszty postępowania w sprawie zwalniając go od obowiązku uiszczania opłaty.

Z wyrokiem tym nie pogodzili się oskarżony, prokurator i oskarżyciel posiłkowy M. R..

Apelujący imieniem oskarżonego obrońca na podstawie art. 427 §2 k.p.k. i art. 438 pkt 3 k.p.k. wyrokowi powyższemu zarzucił :

- błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia mający wpływ na jego treść a polegający na przyjęciu , iż oskarżony spowodował i pokrzywdzonego M. R. obrażenia ciała w postaci dwustronnego złamania żuchwy i trzonu po stronie prawej i okolicy kąta żuchwy po stronie lewej z przemieszczeniem , które naruszyło czynności narządów jego ciała na okres powyżej 7 dni w sytuacji gdy z zebranego w sprawie materiału dowodowego w postaci wyjaśnień oskarżonego , zeznań świadków G. J. oraz P. W. wynika , iż oskarżony działał w warunkach obrony koniecznej odpierając bezpośredni bezprawny zamach na jego osobę ze strony pokrzywdzonego , który to błąd w ustaleniach faktycznych miał wpływ na treść orzeczenia determinując je w całości.

- błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia mający wpływ na jego treść a polegający na przyjęciu , iż oskarżony działając w celu wymuszenia zwrotu wierzytelności poprzez demonstrację siły oraz odepchnięcie M. R. od urządzenia z wygraną z gry losowej zmusił go do zaniechania pobrania pochodzących z w/w gry pieniędzy w kwocie ok.200 zł. zabierając je na poczet swojej wierzytelności w sytuacji gdy prawidłowa ocena materiału dowodowego w postaci zeznań świadków G. J. oraz P. W. prowadzą do wniosku , iż oskarżony nie popełnił zarzucanego mu czynu gdyż pokrzywdzony dobrowolnie przekazał mu pieniądze z wygranej jako zwrot wierzytelności jego syna , który to błąd w ustaleniach faktycznych miał wpływ na treść orzeczenia prowadził bowiem do uznania oskarżonego za winnego popełnienia zarzucanego mu czynu.

Na podstawie art. 427 §1 k.p.k. i art. 437 §2 k.p.k, wniósł o:

1/ zmianę zaskarżonego wyroku i uniewinnienie oskarżonego od popełnienia

zarzucanego mu czynu ewentualnie

2/ uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Il instancji do ponownego rozpoznania.

Prokurator na zasadzie art. 427 § 1 i 2 kpk, art. 437 § 1 i 2 kpk, art. 438 pkt 1 kpk zarzucił temu wyrokowi obrazę przepisów prawa materialnego, a mianowicie art. 72 §lk.k., polegającą na nie orzeczeniu jednego z obowiązków wymienionych w tym przepisie w punktach od 1 do 8, gdy tymczasem w realiach tej sprawy obowiązek ten należało orzec z uwagi na dyspozycję art. 72 § 1 k.k., który stanowi, iż w wypadku zawieszenia wykonania kary pozbawienia wolności Sąd obligatoryjnie orzeka jeden z obowiązków wymienionych w punktach od 1 do 8, chyba że obok kary pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres próby orzeka środek karny, co w przedmiotowej sprawie nie miało miejsca.

Apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez orzeczenie jednego z obowiązków wymienionych wart. 72 § 1 k.k. pkt. 1-8.

Na rozprawie apelacyjnej prokurator sprecyzował wnioski apelacyjne i wniósł o orzeczenie obowiązku przeproszenia pokrzywdzonego oskarżyciela posiłkowego oraz obowiązku obowiązku informowania sądu o przebiegu próby.

Oskarżyciel posiłkowy wywiódł apelację za pośrednictwem pełnomocnika. Apelujący zaskarżonemu wyrokowi zarzucił, na podstawie art. 427 §1 i 2 k.p.k. oraz art. 438pkt 1 k.p.k.:

- obrazę przepisów prawa materialnego, a to art. 46 § 1 kk polegającą na jego niezasto­sowaniu w sytuacji gdy przy uwzględnieniu przepisów prawa cywilnego możliwe było orze­czenie o obowiązku naprawienia szkody i zadośćuczynieniu zgodnie z wnioskiem pokrzywdzonego. - obrazę przepisów prawa materialnego, a to art. 46 § 2 kk polegającą na orzeczeniu nawiązki w sytuacji gdy orzeczenie o obowiązku naprawienia szkody i zadośćuczynieniu nie było utrudnione, a nadto na przyjęciu wysokości nawiązki nieadekwatnej do poniesionej przez pokrzywdzonego szkody.

Stawiając powyższe zarzuty, wniósł o:

- zmianę zaskarżonego wyroku Sądu I Instancji w zaskarżonej części i orzeczenie na podsta­wie art. 46 § 1 kk wobec oskarżonego na rzecz pokrzywdzonego obowiązku naprawienia szkody w wysokości 30.957,00 zł, i zadośćuczynienia w wysokości 40.000,00 zł (zgodnie z wnio­skiem) łącznie 70.957,00 zł, ewentualnie zmianę zaskarżonego wyroku i orzeczenie na podstawie art. 46 § 2 kk nawiązki w wysokości rzeczywiście rekompensującej poniesioną przez pokrzywdzonego szkodę.

Sąd Okręgowy zważył co następuje;

Tylko apelacja prokuratora okazała się zasadna, co skutkowało niewielką korektą zaskarżonego wyroku. Jak to trafnie zarzucił prokurator, skoro oskarżony został skazany na karę pozbawienia wolności z zastosowaniem probacji i sąd nie orzekł żadnego środka karnego, to w takiej sytuacji procesowej w myśl przepisu art. 72 § 1 kk obligatoryjnie należało nałożyć na skazanego przynajmniej jeden z wymienionych tamże obowiązków. Uwzględniając częściowo wniosek prokuratora, złożony na rozprawie apelacyjnej, nałożono na oskarżonego obowiązek z art. 72 § 1 pkt. 2) kk w postaci pisemnego przeproszenia pokrzywdzonego oskarżyciela posiłkowego w terminie 14 dni od uprawomocnienia się wyroku. W pozostałym zakresie tj. o nałożenie także obowiązku informowania sądu o przebiegu próby wniosku nie uwzględniono, skoro wobec oskarżonego w zaskarżonym wyroku w pkt. V dyspozycji orzeczono dozór kuratorski, w ramach którego oskarżony i tak jest zobowiązany do udzielania sądowi lub kuratorowi wyjaśnień co do przebiegu dozoru ( art. 169 § 3 kkw).

Ad. apelacji obrońcy oskarżonego.

Zawarte w niej zarzuty błędnych ustaleń faktycznych uznania znaleźć nie mogą. Stwierdzić zdecydowanie należy, iż Sąd Rejonowy poczynił w sprawie jedynie trafne ustalenia faktyczne, bo oparte o prawidłowo przeprowadzone i ocenione dowody. Wnioski końcowe o sprawstwie oraz zawinieniu oskarżonego B. J. co do popełnienia obu przypisanych mu występków, kwalifikowanych z art. 157 § 1 kk i z art. 191 § 2 kk, mieszczą się w granicach swobodnej oceny dowodów, w żadnym wypadku nie można im zarzucić dowolności, zaś uzasadnienie pisemne wyroku zawiera prawidłowy wywód logiczny, jest wyczerpujące, przez co odpowiada wszystkim wymogom art. 424 kpk, wobec czego Sąd Odwoławczy aprobuje je w całej rozciągłości.

Błędnie autor apelacji kwestionuje prawidłowość ustaleń faktycznych wyroku co do przebiegu zdarzenia w dniu 16 stycznia 2016r. Wedle dowodów słusznie uznanych przez Sąd Rejonowy za miarodajne ( zeznań pokrzywdzonego i w całej rozciągłości wspierających je zeznań naocznych świadków zdarzenia M. W. i A. K.), to oskarżony okazywał pokrzywdzonemu agresję, wykrzykując najpierw do niego słowa wulgarne, nazywając złodziejem i żądając zwrotu pieniędzy, po czym – gdy obaj wychodzili na zewnątrz lokalu by porozmawiać - to oskarżony idący za pokrzywdzonym zaatakował go od tyłu zadając ciosy ręką w prawą i lewą stronę głowy, a gdy zamroczony pokrzywdzony odwrócił się do oskarżonego, to jeszcze uderzył go w twarz. W kontekście powyższych ustaleń nie można dopatrzyć się ze strony pokrzywdzonego jakiegokolwiek działania, które stanowiłoby bezpośredni zamach na dobro oskarżonego w rozumieniu art. 25 § 1 kk.

Natomiast wskazane przez apelującego dowody w postaci wyjaśnień oskarżonego, zeznań świadków G. J. oraz P. W. w żadnej mierze nie pozwalają nawet na czynienie hipotetycznych założeń o działaniu oskarżonego w ramach obrony koniecznej. Okoliczność taka nie wynika nawet z wyjaśnień oskarżonego, który podawał cyt. „skierowaliśmy się do wyjścia i w przedsionku R. gwałtownie się do mnie skręcił a zinterpretowałem to jako próbę uderzenia mnie tym kuflem. Następnie uderzyłem go…”k. 89 v. Przywoływany w apelacji świadek G. J. krytycznego wieczoru w lokalu nie przebywał, więc przedstawił relację zasłyszaną od oskarżonego, zaś zeznania świadka P. W. ( kolegi oskarżonego) w istocie nie są spójne nawet z linią wyjaśnień oskarżonego i trafnie zostały odrzucone jako dowód niewiarygodny ( motywy wyroku k. 138 akt).

Dalsze twierdzenia apelującego, jakoby to oskarżony tylko raz uderzył pokrzywdzonego, a także że pokrzywdzony dobrowolnie oddał mu pieniądze z wygranej, stanowią tylko powielenie dotychczasowej wersji wyjaśnień oskarżonego, prawidłowo zweryfikowanej przez Sąd Rejonowy. Rzekome obawy oskarżonego, wynikające z niesprawności nogi i założonej ortezy kolanowej, to nic innego jak gołosłowna polemika z ustaleniami wyroku. Dołączona do akt dokumentacja medyczna ( k.103 akt) potwierdza, że oskarżony w dniu 6.12.2015r. doznał urazu kolana prawego, ale ta okoliczność pozostaje bez znaczenia dla oceny przedmiotowych czynów, mających miejsce półtora miesiąca później, skoro oskarżony czuł się na tyle pewnie, że od pojawienia się pokrzywdzonego w lokalu kierował wobec niego wulgarne zaczepki, po czym pobił go ręką, powodując u pokrzywdzonego dwustronne złamanie żuchwy z przemieszczeniem.

Bezskuteczne pozostają także próby zakwestionowania opinii sądowo-lekarskiej dotyczącej mechanizmu i stopnia ciężkości doznanych przez pokrzywdzonego obrażeń ciała. Co istotne i wymaga podkreślenia, w postępowaniu przed Sądem I instancji apelujący obrońca nie podważał w żaden sposób treści tej opinii. Wyrażony w apelacji zarzut, że biegły z zakresu medycyny w okolicznościach faktycznych zdarzenia cyt. „nie określił ilości ewentualnych uderzeń” jest bezpodstawny, wszak ilość tych uderzeń wskazał pokrzywdzony jako 2 uderzenia od tyłu i jedno z pięści bezpośrednio w twarz, co pozostaje w pełnej zgodności do zeznań naocznego świadka M. W., który wskazał na kilka uderzeń w głowę, po których pokrzywdzony był zamroczony, a z ust i nosa leciała mu krew. Biegła H. S. oceniła stwierdzone w dokumentacji lekarskiej obrażenia pokrzywdzonego jako powstałe od działania ze znaczna siłą narzędzia tępego- mogły powstać od uderzenia pięścią ( k. 22 v), zatem w okolicznościach podawanych w zeznaniach pokrzywdzonego i świadków M. W. oraz A. K..

Całokształt ujawnionych w toku postępowania okoliczności nie ujawnił takich, które rzutowałyby na ewentualne obniżenie wymiaru kary. Prawidłowe motywy zaskarżonego wyroku w tej części ( k.141 akt) zasługują na pełną akceptację. Wymierzone kary oscylują w dolnych granicach ustawowego zagrożenia, karę łączną określono z zastosowaniem pełnej absorpcji, zaś jej wykonanie warunkowo zwieszono na okres próby. Oskarżony jest sprawcą młodocianym, którego ustawa nakazuje traktować szczególnie, tj. by go przede wszystkim wychować ( art. 54 § 1 kk), który to wymóg wymiar kary powinien zrealizować, także w ramach prewencji ogólnej ( art. 53 § 1 i 2 kk).

Ad apelacji pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego.

Zawartych w niej zarzutów podzielić nie można.

W pierwszej kolejności zwraca uwagę rozbieżność pomiędzy wnioskami sformułowanymi w apelacji ( gdzie apelujący domaga się znacznie wyższej kwoty łącznej obowiązku naprawienia szkody i zadośćuczynienia tj. 70.957,00zł) a jego stanowiskiem końcowym, wyrażonym w glosach stron przed Sądem I instancji tj. o wymierzenie kary zgodnej z wnioskiem prokuratora, który domagał się m. in. nawiązki na rzecz pokrzywdzonego w kwocie 5000zł, nadto apelujący pełnomocnik wnosił tamże jedynie o orzeczenie zadośćuczynienia w wysokości 30.000 złotych ( vide protokół k. 119 v.). Sąd I instancji wyrokował w przedmiocie wskazanych zgłoszonych wniosków końcowych i orzekł w sposób podlegający akceptacji.

Unormowanie art. 46 §1 kk przewiduje nałożenie - przy uwzględnieniu przepisów prawa cywilnego - obowiązku naprawienia szkody lub zadośćuczynienia za doznaną krzywdę. O ile jednak orzeczenie takie jest znacznie utrudnione, to przepis art. 46 § 2 kk pozwala sądowi na orzeczenie nawiązki na rzecz pokrzywdzonego, które to rozwiązanie trafnie przyjął Sąd I instancji. W takiej sytuacji procesowej nie można zasadnie postawić zarzutu obrazy prawa procesowego art. 46 § 1 kk czy art. 46 § 2 kk.

Opisane w uzasadnieniu apelacji liczne skutki dla zdrowia pokrzywdzonego

(długi i bolesny i jeszcze nie zakończony proces leczenia oraz rehabilitacji, przewidywane operacyjne usuwanie płytek zespolenia, szkody na zdrowiu psychicznym, aktualnie utrzymujące się zaburzenia przyjmowania posiłków, czucia i smaku, akcentowany procentowy stopień trwałego uszczerbku zdrowia od 10 do 25 % ) oraz sytuacji zarobkowej, w tym wynikające m. in. z utraty kontaktu zagranicznego, ewidentnie dowodzą słuszności wyboru nawiązki.

By rzetelnie zweryfikować opisywany w apelacji bardzo szeroki zakres szkód na zdrowiu należałoby badać je i wyceniać przy pomocy opinii biegłych z zakresu medycyny, nie wykluczone że i biegłych kilku specjalności, poprzedzonej zbieraniem dodatkowej dokumentacji lekarskiej, co już stanowi znaczne utrudnienie i prowadziłoby do nieuzasadnionego przewlekania zakończenia sprawy karnej. Także i ocena wartości utraconego kontraktu zagranicznego zawartego przez pokrzywdzonego w Holandii, wykracza poza ramy procesu karnego o spowodowanie średnich obrażeń ciała pokrzywdzonego.

Kwestionowane rozwiązanie wyroku przecież nie przekreśla możliwości dochodzenia przez pokrzywdzonego swych roszczeń na drodze postępowania cywilnego.

O należnych oskarżycielowi posiłkowemu kosztach zastępstwa procesowego w postępowaniu odwoławczym ( pkt. II) orzeczono na podstawie art. 627 kpk, orzeczono zgodnie ze zgłoszonym wnioskiem pełnomocnika, stosując minimalną stawkę wynagrodzenia, określoną w § 11 ust. 1 pkt. 4 i ust. 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności adwokackie ( Dz.U. z dnia 5 listopada 2015r.).

O kosztach sądowych postępowania odwoławczego orzeczono na podstawie art.636 § 1 kpk i art. 627 kpk oraz na podstawie art.8 w zw. z art.2 ust.1 pkt. 3 ustawy o opłatach w sprawach karnych z dnia 23 czerwca 1973r./tj. DZ. U. Nr 49, poz. 223 z późn. zm./, obciążając nimi oskarżonego wobec przegrania apelacji.

.