Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 maja 2017 r.

Sąd Rejonowy w Brzesku I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 18 maja 2017 r. w Brzesku

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Spółka Akcyjna w B.

przeciwko R. P.

o zapłatę

I.  uchyla nakaz zapłaty wydany w postępowaniu nakazowym przez Sąd

Rejonowy w B. I Wydział Cywilny dnia 28 grudnia 2016r. sygn. akt INc 1309/16 – w całości;

II.  zasądza od pozwanego R. P. na rzecz strony powodowej

(...) Spółka Akcyjna w B. kwotę 821,07 zł ( osiemset dwadzieścia jeden złotych siedem groszy ) z odsetkami umownymi za opóźnienie w zapłacie, które nie mogą przekraczać 2-krotności odsetek ustawowych za opóźnienie, liczonymi od dnia 13 listopada 2016r. do dnia 18 maja 2017 r.;

III.  płatność kwoty zasądzonej w pkt. II wyroku, tj. kwoty 821,07 zł, rozkłada na

17 miesięcznych rat: pierwsza rata w kwocie 21,07 zł, a kolejne raty w kwotach po 50,00 zł każda – płatnych do 5-go dnia każdego kolejno następującego po sobie miesiąca, począwszy od miesiąca następnego po miesiącu, w którym uprawomocni się niniejszy wyrok, z odsetkami umownymi za opóźnienie w zapłacie, które nie mogą przekraczać 2-krotności odsetek ustawowych za opóźnienie, w uiszczeniu którejkolwiek z rat;

IV.  oddala powództwo w pozostałej części;

V.  zasądza od strony powodowej (...) Spółka Akcyjna w B.-

Białej na rzecz pozwanego R. P. kwotę 145,00 zł (sto czterdzieści pięć złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu;

VI.  w pozostałym zakresie koszty procesu między stronami wzajemnie znosi.

Sędzia

SR Agata Gawłowska – Sobusiak

Sygn. akt I C 169/17

UZASADNIENIE

wyroku Sądu Rejonowego w Brzesku z dnia 18 maja 2017 r.

Strona powodowa (...) Spółka Akcyjna w B. domagała się zasądzenia od pozwanego R. P. kwoty 6 721, 38 zł wraz z odsetkami umownymi za opóźnienie równymi dwukrotności wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie liczonymi od dnia 13 listopada 2016 r do dnia zapłaty, przy czym strona powodowa wniosła o wydanie nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym na podstawie art. 485 § 2 kpc.

Uzasadniając pozew strona powodowa podniosła, że pozwany poprzez podpisanie weksla w dniu 19 marca 2015 r zobowiązał się do zapłaty wskazanej na wekslu kwoty 6 721, 38 zł do dnia 12 listopada 2016 r. Wobec powyższego strona powodowa wezwała pozwanego pismem z dnia 13 października 2016 r do wykupu weksla, ale bezskutecznie.

T.. Sąd nakazem zapłaty wydanym w postępowaniu nakazowym dnia 28 grudnia 2016 r sygn. akt I Nc 1309/16 zobowiązał pozwanego do zapłaty na rzecz strony powodowej dochodzonej kwoty wraz z odsetkami i kosztami postępowania.

Od powyższego nakazu zapłaty, pozwany złożył zarzuty. Pozwany nie kwestionował tego, że zawarł umowę pożyczki ze stroną powodową, ale zakwestionował wyliczenie kwoty zadłużenia objętej wekslem. Przede wszystkim pozwany zakwestionował zasadność naliczenia składki ubezpieczenia stanowiącej 200% kwoty kapitału pożyczki, a także zasadność naliczenia kosztów windykacji.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Strona powodowa (...) Spółka Akcyjna w B. udzieliła pozwanemu R. P. pożyczki. Na podstawie umowy pożyczki gotówkowej nr (...)- (...) z dnia 19 marca 2015 r strona powodowa udzieliła pozwanemu pożyczki na łączną kwotę 8 208, 00 zł, na którą składały się:

- kapitał w kwocie 2 500, 00 zł,

- jednorazowa składka ubezpieczenia w kwocie 4 668, 00 zł ( która miała być skredytowana przez stronę powodową),

- opłata przygotowawcza w kwocie 516, 00 zł,

- wynagrodzenie umowne ( odsetki kapitałowe) w kwocie 524, 00 zł.

Wymienioną kwotę 8 208, 00 zł pozwany zobowiązał się spłacić w 48 miesięcznych ratach, po 171, 00 zł każda, przy czym w pierwszej kolejności miała być spłacana opłata przygotowawcza, w następnej składka ubezpieczenia, kapitał, wynagrodzeniem umowne.

Dowód:

- umowa pożyczki gotówkowej nr (...)- (...) z dnia 19 marca 2015 r – k. 33, 42, 46-49,

- kalendarz spłat – k. 34, 50.

Zabezpieczeniem zwrotu pożyczki był weksel in blanco podpisany przez pozwanego i opatrzony datą 19 marca 2015 r wraz z deklaracją wekslową.

Dowód:

- deklaracja wekslowa wystawcy weksla z dnia 19 marca 2015 r – k. 43,

- odpis weksla – k. 5.

Nadto zabezpieczeniem zwrotu pożyczki było wyrażenie zgodny na objęcie pozwanego ochroną ubezpieczeniową na wypadek śmierci i utraty zdrowia. Pozwany – za pośrednictwem strony powodowej – zawarł z C. Towarzystwo (...) umowę ubezpieczenia na życie, tj. wyraził zgodę na objęcie go takim ubezpieczeniem. Odpowiedzialność ubezpieczyciela rozpoczynała się po podpisaniu umowy pożyczki, podpisaniu deklaracji przystąpienia do ubezpieczenia oraz po opłacenia jednorazowej składki (art. 5 OWU).

Strona powodowa nie uiściła jednak jednorazowej składki w kwocie 4 668, 00 zł, którą miała skredytować.

Dowód:

- wyciąg z umowy ubezpieczenia - stanowiący ogólne warunki ubezpieczenia - k. 44-45.

Zgodnie z umową pożyczki, strona powodowa uprawniona była do wypowiedzenia tej umowy, jeżeli pozwany nie zapłaci w terminach określonych w umowie pełnych rat pożyczki za co najmniej dwa okresy płatności. Strona powodowa mogła wypowiedzieć umowę z zachowaniem 30-dniowego okresu wypowiedzenia, po uprzednim wezwaniu pozwanego do zapłaty zaległości w terminie 7 dni od otrzymania wezwania.

Dowód:

- umowa pożyczki gotówkowej nr (...)- (...) z dnia 19 marca 2015 r – k. 33, 42, 46-49.

Pozwany dokonał wpłat tylko do 17-tej raty pożyczki, którą uiścił częściowo, nadto dokonywał wpłat z opóźnieniem. Łącznie na poczet pożyczki pozwany wpłacił kwotę 2 744, 00 zł.

Strona powodowa pismem z dnia 13 września 2016 r wezwała pozwanego do zapłaty 334, zł, czyli dwóch pełnych zaległych rat.

Dowód:

- karta klienta – k. 51,

- wezwanie do zapłaty z dnia 13 września 2016 r – k. 52.

Wobec zalegania ze spłatą, strona powodowa pismem z dnia 13 października 2016 r wypowiedziała pozwanemu umowę pożyczki, podając, że całkowite zadłużenie pozwanego wynosi 6 721, 38 zł, a to:

- kwota 5 464, 00 zł (8 208, 00 zł – 2 744, 00 zł= 5 464, 00 zł),

- odsetki (?) w kwocie 19, 51 zł,

- koszty windykacji w kwocie 1 092, 80 zł,

- opłaty z tabeli – 135, 00 zł,

- odsetki umowne dzienne w kwocie 10, 07 zł.

Zgodnie z umową pożyczki strona powodowa, w przypadku wypowiedzenia umowy, była uprawniona do naliczenia odsetek umownych za opóźnienie w wysokości czterokrotności wysokości stopy kredytu lombardowego NBP (art. 11. 2 a OWU).

Strona powodowa była uprawniona do naliczenia poniesionych kosztów windykacji, które nie mogły przekroczyć 20% kwoty pozostałej do zapłaty tj. 20% z kwoty 5 464, 00 zł = 1 092, 80 zł (art. 11. 2 a OWU).

Nadto strona powodowa była uprawniona od naliczenia opłat z tabeli, przy czym opłata za wezwanie do zapłaty wynosiła 15, 00 zł.

Dowód:

- umowa pożyczki gotówkowej nr (...)- (...) z dnia 19 marca 2015 r – k. 33, 42, 46-49,

- wyliczenie odsetek za opóźnienie – k. 59.

Jednocześnie strona powodowa wypełniła weksel na kwotę 6 721, 38 zł płatną do dnia 12 listopada 2016 r.

Dowód:

- odpis weksla – k. 5.

Pozwany zaciągnął pożyczkę u strony pozwanej, albowiem potrzebował środków pieniężnych na leczenie. Pozwany cierpi na przepuklinę kręgosłupową, nadciśnienie, żylakowe owrzodzenie nóg.

Pozwany jest w separacji faktycznej z żoną, prowadzą odrębne gospodarstwa domowe. Pozwany zamieszkuje w domu syna, w którym przysługuje mu służebność mieszkania. Pozwany pobiera emeryturę obciążoną zajęciem komorniczym, w konsekwencji „na rękę” otrzymuje kwotę 400, 00 zł miesięcznie. Z tej kwoty pozwany może uiszczać raty najwyżej po 50, 00 zł miesięcznie.

Dowód:

- przesłuchanie pozwanego – k. 65.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w pierwszej kolejności w oparciu o wyżej wymienione dokumenty.

Dokumenty w postaci: umowy pożyczki, kalendarza spłat, deklaracji wekslowej, weksla, wyciągu z umowy ubezpieczenia, karty klienta, wezwania do zapłaty, wyliczenia odsetek – jako dokumenty prywatne – stanowiły dowód tego, że osoba, która je podpisała złożyła oświadczenia w nich zawarte. Na podstawie tych dokumentów Sąd ustalił, jakie roszczenie przysługuje stronie powodowej wobec pozwanego, tj. z jakiego tytułu i w jakiej wysokości.

Sąd dał wiarę przesłuchaniu pozwanego R. P. dotyczącym głównie jego sytuacji finansowej, a mającym istotne znaczenie dla rozpoznania wniosku o rozłożenie spłaty zadłużenia na raty. Zeznania te były spontaniczne, szczere i przekonywujące.

Sąd zważył co następuje:

W przedmiotowej sprawie strona powodowa (...) Spółka Akcyjna w B. domagała się zasądzenia od pozwanego R. P. kwoty 6 721, 38 zł wraz z odsetkami umownymi za opóźnienie na podstawie weksla wystawionego jako zabezpieczenie spłaty pożyczki.

Wydanie nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym na podstawie weksla umożliwia, w wypadku wniesienia zarzutów, poszerzenie podstawy faktycznej i prawnej sporu o stosunek podstawowy zarówno z inicjatywy powoda, jak i pozwanego, co miało miejsce w przedmiotowej sprawie.

Jak wynika z przeprowadzonego postępowania dowodowego, pozwany zawarł umowę pożyczki ze stroną powodową. Strona powodowa udzieliła pozwanemu pożyczki na łączną kwotę 8 208, 00 zł, na którą składały się:

- kapitał w kwocie 2 500, 00 zł,

- jednorazowa składka ubezpieczenia w kwocie 4 668, 00 zł ( która miała być skredytowana przez stronę powodową),

- opłata przygotowawcza w kwocie 516, 00 zł,

- wynagrodzenie umowne ( odsetki kapitałowe) w kwocie 524, 00 zł.

Na poczet tej umowy pozwany uiścił kwotę 2 744, 00 zł, po czym zaprzestał spłat.

Zatem strona powodowa wypowiedziała umowę pożyczki i wezwała pozwanego do zapłaty całego wymagalnego zadłużenia wyliczonego na kwotę 6 721, 38 zł, a to:

- kwota 5 464, 00 zł (8 208, 00 zł – 2 744, 00 zł= 5 464, 00 zł),

- odsetki (?) w kwocie 19, 51 zł,

- koszty windykacji w kwocie 1 092, 80 zł (20% z kwoty 5 464, 00 zł),

- opłaty z tabeli – 135, 00 zł,

- odsetki umowne dzienne w kwocie 10, 07 zł.

W tej sytuacji pozwany zakwestionował wysokość zadłużenia, przede wszystkim zasadność naliczenia składki na ubezpieczenie i kosztów windykacji.

Jak wynika z OWU, objęcie pozwanego umową ubezpieczenia uzależnione było od spełniania trzech warunków: podpisania umowy pożyczki, podpisania deklaracji o przystąpieniu od ubezpieczenia oraz uiszczeniu składki wyliczonej na kwotę 4 668, 00 zł. Sąd wzywał stronę powodową – mimo, że nie ma takiego obowiązku – o przedłożenie potwierdzenia wpłaty składki w kwocie 4 668, 00 zł, ale bezskutecznie. Skoro strona powodowa nie wykazała, że uiściła za pozwanego składkę na ubezpieczenie, należało przyjąć, że składa ta nie została uiszczona i nie można jej wliczać do kwoty całkowitego zadłużenia z umowy pożyczki.

Gdyby składka na ubezpieczenie została uiszczona przez stronę powodowa, to stanowiłaby prawie 200% kwoty kapitału pożyczki. W takiej sytuacji należałoby rozważyć, czy w przedmiotowej sprawie nie doszło do nadzabezpieczenia. W pewnych sytuacjach, w których stwierdzony został stan nadzabezpieczenia możliwe jest uznanie umowy w części dotyczącej tego zabezpieczenia za nieważną, albo abuzywną ( por. wyrok SN z dnia 28 października 2010 r sygn. akt II CSK 218/10 Legalis nr 276045). Te rozważania byłyby zasadne dopiero po przedłożeniu potwierdzenia wpłaty składki.

Zgodnie z umową pożyczki, strona powodowa w razie wypowiedzenia tej umowy mogła naliczyć koszty windykacji do kwoty stanowiącej 20% kwoty pozostałej do zapłaty, ale mogły to być tylko „koszty poniesione”. Strona powodowa nie wykazała, aby poniosła inne koszty windykacji niż kwota 15, 00 zł za wysłanie wezwania do zapłaty.

Przechodząc do kosztów z tabeli opiewający na kwotę 135, 00 zł, to strona pozwana także nie wskazała, co na te koszty się składało, oprócz kwoty 15, 00 zł za wezwanie do zapłaty.

Reasumując wykazane zadłużenie pozwanego z umowy pożyczki wynosi:

- kapitał w kwocie 2 500, 00 zł,

- opłata przygotowawcza ( wynagrodzenie strony powodowej) w kwocie

516, 00 zł,

- wynagrodzenie umowne ( odsetki kapitałowe) w kwocie 524, 00 zł,

- koszty windykacji i opłaty z tabeli w kwocie 15, 00 zł ( za wezwanie do zapłaty),

- odsetki umowne dzienne ( za opóźnienie w zapłacie) w kwocie 10, 07 zł,

łącznie kwota 3 565, 07 zł, a po odjęciu wpłat pozwanego w kwocie 2 744, 00 zł, kwota 821, 07 zł.

Zatem Sąd zasądził od pozwanego na rzecz strony powodowej wyżej wymienioną kwotę 821, 07 zł wraz z odsetkami umownymi za opóźnienie w zapłacie, które nie mogą przekraczać 2-krotności odsetek ustawowych za opóźnienie, od dnia 13 listopada 2016r. do dnia wydania wyroku tj. 18 maja 2017r – o czym poniżej, zaś w pozostałym zakresie powództwo oddalił.

W przedmiotowej sprawie pozwany wnosił także o rozłożenie zasądzonej kwoty na niskie raty.

Zgodnie z art. 320 kpc w szczególnie uzasadnionych wypadkach Sąd może zasądzone świadczenie rozłożyć na dogodne raty. Chodzi tu o sytuacje, w których ze względu na stan majątkowy, rodzinny czy zdrowotny spełnienie zasądzonego świadczenia byłoby dla pozwanego niemożliwe do wykonania lub w każdym razie bardzo utrudnione i narażałoby jego lub jego bliskich na niepowetowane szkody (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dn. 25.01.2013r. I Aca 1080/12, Lex 1313300). Z drugiej strony chodzi także o to, aby umożliwić pozwanemu dobrowolne wykonanie wyroku, a wierzyciela nie narażać na nieefektywne wydatki egzekucyjne. Takie rozumienie art. 320 kpc pozostaje w zgodzie z art. 31 ust. 3 Konstytucji, uzależniającym dopuszczalność ustanowienia w ustawie ograniczenia korzystania z konstytucyjnego prawa, jakim jest wierzytelność, od tego, czy nie narusza ono istoty tego prawa oraz czy jest konieczne w demokratycznym państwie m.in. dla porządku publicznego albo wolności i praw innych osób (por. uchwała SN z dnia 15 grudnia 2006 r III CZP 126/06 OSNC 2007/10/147).

W ocenie Sądu sytuacja rodzinna i finansowa pozwanego uzasadniała rozłożenie zasądzonego świadczenia na raty. Pozwany nie byłaby w stanie uiścić zasądzonej kwoty jednorazowo i niezwłocznie, albowiem dla pozwanego ta kwota jest zbyt wysoka. Pozwany utrzymuje się z niewysokiej emerytury, obciążonej dodatkowo zajęciem komorniczym, „na rękę” otrzymuje tylko 400, 00 zł. Pozwany nie ma żadnego majątku, który mógłby spieniężyć, a za mieszkuje na podstawie służebności mieszkania w domu syna. Skoro pozwany deklaruje, że chce się wywiązać się z zobowiązania, to należy dać mu szansę na dobrowolną spłatę, tym bardziej, że ewentualna egzekucja wobec pozwanego była nieskuteczna.

Rozkładając zasądzoną kwotę na raty, Sąd miał na względzie również interes strony powodowej. Należy podkreślić, że maksymalny okres spłaty rozłożonego na raty świadczenia nie może przekraczać 10 lat, mając na uwadze art. 125 kc. Sąd uznał, że ratą możliwą do spłaty przez pozwaną będzie rata w wysokości 50, 00 zł. Przy tak ustalonej wysokości raty pozwany spłaci zadłużenie w ciągu 17 miesięcy, czyli 1,5 roku.

Rozłożenie zasądzonego świadczenia na raty ma ten skutek, że wierzycielowi nie przysługują odsetki od ratalnych świadczeń za okres od daty wyroku do daty płatności poszczególnych rat. Rozkładając zasądzone świadczenie na raty, sąd nie może natomiast odmówić przyznania wierzycielowi odsetek za okres poprzedzający wydanie wyroku. Stąd odsetki od dochodzonej kwoty zostały zasądzone do dnia wydania wyroku, tj. do 18 maja 2017 r. Jeśli jednak pozwany będzie opóźniał się z zapłatą poszczególnych rat, stronie powodowej będą się należały odsetki za opóźnienia w zapłacie kolejnych rat .

W tym stanie rzeczy na podstawie powołanych przepisów orzeczono jak w sentencji.

O kosztach orzeczono zgodnie z art. 100 kpc. Pozwany wygrał proces w znacznej części. Strona powodowa domagała się zasądzenia od pozwanego kwoty 6 721, 38 zł, a Sąd zasądził tylko kwotę 821, 07 zł. Opłata sądowa od pozwu od kwoty 821, 07 zł wynosi 42, 00 zł. Pozwany uiścił opłatę sądową od zarzutów w kwocie 187, 00 zł , po odjęciu kwoty 42, 00 zł, otrzymamy kwotę 145, 00 zł.

Wobec powyższego Sąd zasądził od strony powodowej na rzecz pozwanego tytułem zwrotu kosztów procesu kwotę 145, 00 zł.

W pozostałym zakresie koszty procesu między stronami wzajemnie zniesiono, mając na uwadze także trudną sytuację rodzinną i finansowa powoda – opisaną powyżej.

SSR Agata Gawłowska-Sobusiak