Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 11 października 2017 roku

Sąd Okręgowy w Koszalinie VII Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie następującym:

Przewodniczący: sędzia SO Tadeusz Szkudlarek (spr.)

Sędziowie: SO Wiesława Stawczyk, SO Dariusz Jarząbek

Protokolant: st. sekr. sąd. Tomasz Witt

po rozpoznaniu w dniu 11 października 2017 roku w Koszalinie

na rozprawie

sprawy z wniosku D. S.

z udziałem (...) S.A. w G.

o ustanowienie służebności przesyłu za wynagrodzeniem

oraz sprawy z wniosku (...) S.A. w G.

z udziałem D. S.

o zasiedzenie służebności przesyłu

na skutek apelacji D. S.

od postanowienia Sądu Rejonowego w Drawsku Pomorskim

z dnia 6 czerwca 2017 roku, sygn. akt I Ns 130/16

p o s t a n a w i a :

I.  zmienić zaskarżone postanowienie w punkcie pierwszym przez zastąpienie dnia 2 października 2010 roku jako terminu końcowego upływu zasiedzenia dniem 5 grudnia 2010 roku;

II.  oddalić apelację w pozostałym zakresie;

III.  ustalić, że uczestnicy ponoszą koszty postępowania związane ze swoim udziałem w sprawie.

/-/ W. S. /-/ T. S. /-/ D. J.

Sygn. akt: VII Ca 549/17

UZASADNIENIE

D. S. we wniosku z 26 lutego 2016 r. domagała się ustanowienia na swoich nieruchomościach we wsi C., gminie czaplineckiej, dwóch służebności przesyłu na rzecz spółki (...) SA w G., a mianowicie służebności związanej z napowietrzną linią elektroenergetyczną niskiego napięcia 0,4 kV na działce nr (...) o obszarze 1,01 ha (księga wieczysta (...)) – za jednorazowym wynagrodzeniem 2.000 zł oraz służebności związanej z podziemną linią kablową niskiego napięcia 0,4 kV na działce nr (...) o obszarze 0,16 ha (księga wieczysta (...)) – za jednorazowym wynagrodzeniem 1.000 zł. Sprawa została zarejestrowana pod sygnaturą I Ns 130/16.

Spółka w odpowiedzi na wniosek zażądała jego odrzucenia, a ewentualnie oddalenia, zarzucając m.in., że nabyła służebność przesyłu przez zasiedzenie.

W dniu 22 lipca 2016 r. (...) SA w G. złożył wniosek o stwierdzenie, że z dniem 31 grudnia 1987 r. nabył przez zasiedzenie służebność przesyłu obciążającą działkę nr (...) we wsi C., związaną z napowietrzną linią elektroenergetyczna niskiego napięcia 0,4 kV, która została przyjęta do eksploatacji w dniu 30 grudnia 1977 r. i do dziś nieprzerwanie jest eksploatowana. Sprawa otrzymała sygnaturę I Ns 467/16.

Uczestniczka D. S. w odpowiedzi na wniosek spółki domagała się jego oddalenia.

Obie sprawy zostały połączone do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia pod sygnaturą I Ns 130/16. Sąd Rejonowy w Drawsku Pomorskim rozstrzygnął obie sprawy postanowieniem z 6 czerwca 2017 r., w którym:

I.  stwierdził, że (...) SA w G. z dniem 2 października 2010 r. nabył przez zasiedzenie służebność przesyłu na nieruchomości w postaci działki (...) położonej w C. W., opisanej w księdze wieczystej (...), stanowiącej własność D. S., która to służebność związana jest z napowietrzną linią elektroenergetyczną niskiego napięcia 0,4 kV o długości 57,40 m w granicach działki (dwa słupy podtrzymujące metalowe przewody), a polega na utrzymywaniu urządzeń na gruncie i uprawnieniach do wchodu i wjazdu w celu dokonywania przeglądów, konserwacji i napraw oraz przesyle energii elektrycznej (linia zaznaczona na mapie biegłego geodety K. M. z 16 grudnia 2016 r.);

II.  oddalił wniosek wnioskodawczyni D. S. o ustanowienie służebności przesyłu za wynagrodzeniem [zarówno na działce nr (...) , jak i na działce nr (...) ];

III.  –V. orzekł o kosztach postępowania i kosztach sądowych.

Powyższe rozstrzygnięcie zostało oparte na następujących ustaleniach faktycznych:

D. S. jest właścicielką nieruchomości położonych w miejscowości C., w postaci działki gruntu nr (...), dla której Sąd Rejonowy w Drawsku Pomorskim V Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą (...) i działki gruntu nr (...), dla której tenże sąd prowadzi księgę wieczystą (...)) .

Zabudowana nieruchomość w postaci działki nr (...) (siedliskowej) była własnością B. C. (1). Decyzją z 3 kwietnia 1974 r. grunt został przejęty na Skarb Państwa w zamian za rentę dla B. C. (1), który same budynki zatrzymał na własność. Po śmierci B. C. (1) jego żona A. C. przekazała przynależny jej udział w 1/4 w budynkach na Skarb Państwa za rentę, co potwierdziła decyzja z 18 lutego 1986 r. D. S. nabyła udział do 3/4 w budynkach w dniu 28 września1989 r. od J. C., H. C., Z. C. i B. C. (2) - następców prawnych B. C. (1). Decyzją administracyjną z 6 kwietnia 1994 r. na D. S. jako współwłaścicielkę budynków w 3/4 części przeniesiono udział w 3/4 w gruncie działki nr (...), dotąd przysługujący Skarbowi Państwa. W dniu 28 maja 1997 r. Skarb Państwa zbył na rzecz D. S. i jej męża M. S. pozostały udział w 1/4 części w działce nr (...) (w gruncie i w budynkach). Decyzja z 6 kwietnia 1994 r. została uchylona decyzją z 11 września 1997 r., która następnie przekazała udział w 3/4 we własności gruntu małżonkom D. i M. S.. Postanowieniem z dnia 18 lutego 2014 r. Sąd Rejonowy w Drawsku Pomorskim dokonał podziału majątku wspólnego byłych małżonków S., przyznając D. S. nieruchomość w postaci zabudowanej działki nr (...).

Drugą nieruchomość, opisaną w księdze wieczystej (...), D. S. nabyła od Skarbu Państwa w dniu 28 maja 1998 r. Ta nieruchomość to działka gruntu nr (...) o obszarze 1,01 ha (w tym rola klasy VI 0,59 ha, lasy 0,27 ha, pastwiska 0,14 ha, w-0,01 ha). Nieruchomość ta do 3 kwietnia 1974 r. była własnością B. C. (2), który wymienionego dnia zdał ją na Skarb Państwa za rentę.

W latach siedemdziesiątych ubiegłego wieku na wówczas państwowej, działce nr (...) dokonano renowacji urządzeń elektroenergetycznych w postaci napowietrznej linii elektroenergetycznej niskiego napięcia 0,4 kV wraz z dwoma stanowiskami słupowymi. Co najmniej od 31 grudnia 1977 r. poprzednicy prawni uczestniczki (...) S.A. w G. eksploatowali przedmiotową zmodernizowaną linię elektroenergetyczną, dokonując za jej pomocą przesyłu energii elektrycznej, przeprowadzając okresowe oględziny, a w razie stwierdzenia takiej potrzeby – dokonując napraw urządzeń elektroenergetycznych.

Urządzenia elektroenergetyczne tworzące fragment przedmiotowej linii elektroenergetycznej stanowiły własność poprzedników prawnych wnioskodawczyni. [uwaga SO: ściślej – było to mienie państwowe będące w zarządzie przedsiębiorstwa państwowego, które na przestrzeni lat ulegało kolejnym przemianom].

Następnie (...) sąd szczegółowo opisał przedsiębiorstwa przesyłowe, kolejno po sobie działające na obszarze tzw. (...) Środkowego, poczynając od utworzonych w 1958 r. Zakładów (...) w B. (grupujących sześć zakładów energetycznych, w tym Zakład (...) w K., od 1975 r. mający wyłączność na produkcję, dystrybucję i sprzedaż energii elektrycznej na terenie „małego” województwa (...)), przemianowanych w połowie lat 80-tych na Północny O. Energetyczny w B.. W styczniu 1989 r. w wyniku podziału przedsiębiorstwa (...) w B. wchodzące w jego skład zakłady uzyskały status samodzielnych przedsiębiorstw państwowych. Wtedy też powstało z tego podziału przedsiębiorstwo państwowe pn. Zakład (...) w K.. W lipcu 1993 r. dokonano podziału tego zakładu poprzez przekazanie niewielkiej części swojego (...) SA w W. (linii 400 kV Ż.-D. i D.–K., stacji D. 400/220/110 kV w całości z wyłączeniem rozdzielni 110 kV, linii 220 kV D.-Ż. i Ż.-K.). Reszta przedsiębiorstwa została przekształcona w jednoosobową spółkę Skarbu Państwa pn. Zakład (...) SA w K.. W skład mienia tej spółki weszła infrastruktura w Rejonie Energetycznym D., a więc i linie elektroenergetyczne przechodzące przez wieś C..

W dniu 31 grudnia 2004 r. Zakład (...) SA w K. oraz siedem innych podobnych spółek z siedzibami w G., S., E., O., T., P. i K. połączyły się w trybie art. 492 § 1 pkt 1 k.s.h. poprzez przeniesienie całego majątku na spółkę przejmującą – (...) SA w G.. W 2006 r. nastąpiła zmiana firmy tej spółki na (...) SA, a w 2007 r. na (...) SA.

Po dokonaniu powyższych ustaleń najpierw rozważył zasadność żądania (...) SA odrzucenia wniosku D. S. o ustanowienie służebności przesyłu za wynagrodzeniem, a następnie uznał, że nie jest ono zasadne.

Potem sad stwierdził, że zasadny jest wniosek (...) SA co do nabycia przez tę spółkę służebności przesyłu związanej z napowietrzną linią elektroenergetyczną niskiego napięcia 0,4 kV na działce nr (...). Dalej omówił przepisy art. 292 i 172 k.c. odnoszące się do zasiedzenia służebności. Szczególną uwagę sąd poświęcił tu kwestii dobrej i zlej wiary posiadacza, która nie jest przesłanką nabycia służebności przez zasiedzenie, ale ma wpływ na długość okresu prowadzącego do zasiedzenia (20 lub 30 lat).

Dla ustalenia, czy posiadacz służebności jest w dobrej, czy w złej wierze, ma znaczenie nie jego wiedza o tym, kto jest właścicielem obciążonej nieruchomości, ale jego przekonanie do tego, czy przysługuje mu wykonywane prawo (por. wyrok SN z dnia 19 maja 2004 r., III CSK 496/02, Lex nr 152776). Nie w każdym przypadku dobrą wiarę zasiadującego posiadacza wyłącza wiedza o prawie własności przysługującym osobie trzeciej. Przyjęcie dobrej wiary posiadacza jest uzasadnione również wówczas, gdy ingerowanie w cudzą własność w zakresie odpowiadającym służebności rozpoczęło się w takich okolicznościach, które usprawiedliwiały przekonanie posiadacza, że nie narusza on cudzego prawa (por. wyrok SN z dnia 10 lipca 2013 roku, V CSK 320/12, Lex nr 1391372).

Posadowiona na działce nr (...) napowietrzna linia elektroenergetyczna 0,4 kV została zmodernizowana w 1977 r. , jej odbiór techniczny nastąpił 30 grudnia 1977 r. i od tego dnia istnieje w kształcie niezmiennym do dziś i jest nieprzerwanie eksploatowana. Stanowi ona fragment infrastruktury zasilającej pobliski budynek gospodarsko-mieszkalny oraz tartak lub inny zakład w C. W.. Zasady życiowe każą przyjąć, że znaczenie dostaw energii elektrycznej dla funkcjonowania gospodarstw domowych i rolnych czy przedsiębiorstw wymuszało rozpoczęcie przesyłu tuż po odbiorze technicznym linii elektroenergetycznej. Z tego względu datą pewną przystąpienia do eksploatacji linii 0,4 kV na działce nr (...) (w obecnym kształcie tej linii) jest dzień 31 grudnia 1977 r.

Kolejna kwestia rozważona przez (...) sąd to dzień, który należy uznać za początek okresu posiadania prowadzącego do zasiedzenia. Działka nr (...) od 3 kwietnia 1974 r. do 28 maja 1998 r. należała do Skarbu Państwa. Służebność ze swej istoty jest prawem na rzeczy cudzej. Zasada jednolitej własności państwowej, obowiązująca do 1 lutego 1989 r., nie pozwalała przedsiębiorstwu państwowemu nabywać praw rzeczowych na gruntach skarbowych. Sytuacja prawna przedsiębiorstw państwowych zmieniła się z dniem 5 grudnia 1990 r., gdy z mocy prawa nastąpiło uwłaszczenie przedsiębiorstw państwowych (na podstawie art. 2 ust. 1 i 2 ustawy z 29 września 1990 r. o zmianie ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczeniu nieruchomości, Dz. U. Nr 79, poz. 464). [ Uwaga SO: Wojewoda (...) deklaratoryjną decyzją z 5 sierpnia 1992 r. nr G.VI.- (...)-149e/92 stwierdził, że Zakład (...) w K. jako dotychczasowy zarządca nieruchomości stanowiącej własność Skarbu Państwa położonej przy ul. (...) w K. (działka nr (...) o obszarze 3,8485 ha) stał się z mocy prawa – art. 2 ust. 1-3 ustawy z 29 września 1990 r. (…) – wieczystym użytkownikiem do dnia 5 grudnia 2089 r. działki nr (...) i nabył nieodpłatnie na własność wymienione w Załączniku Nr 1 budynki i urządzenia na tej działce (gdzie znajdowała się siedziba Zakładu). Ten załącznik zawiera 20 pozycji, a wśród nich m.in. biurowiec, dwa budynki techniczne, budynek służb technicznych, magazyny, warsztaty, garaże, stołówka, portiernia, wiaty, rozdzielnia elektroenergetyczna, trafostacja, druga rozdzielnia z dwiema innymi trafostacjami. Dla tej nieruchomości Sąd Rejonowy w Koszalinie prowadzi księgę wieczystą (...). Urządzenia elektroenergetyczne na działce nr (...) w K. miały i mają połączenie z siecią elektroenergetyczną na obszarze działania Zakładu (...) w K., a obecnie (...) Oddziału (...) SA w K.. Także urządzenia elektroenergetyczne na obszarze Rejonu Energetycznego D. mają połączenie z urządzeniami na działce nr (...), stanowiąc część przedsiębiorstwa (zob. art. 49§ 1 k.c.) ]. Zdaniem (...) sądu niewątpliwe jest, że Zakład (...) w K. – poprzednik prawny (...) SA w G. – z dniem 5 grudnia 1990 r. nabył własność urządzeń elektroenergetycznych w C. W. i od tego momentu rozpoczął zasiadywanie związanych z tymi urządzeniami służebności. Te urządzenia bowiem są funkcjonalnie powiązane z urządzeniami i budynkami na nieruchomości przy ul. (...) w K., na których przedsiębiorstwo przesyłowe zostało uwłaszczone. Z dniem 5 grudnia 1990 r. Skarb Państwa utracił posiadanie mienia państwowego, które to posiadanie wykonywał za pośrednictwem zarządcy, czyli Zakładu (...) w K., zaś wynikające z tego zarządu dzierżenie tego mienia prze ów Zakład przekształciło się z mocy prawa w posiadanie właścicielskie. Tę część rozważań (...) sąd podsumował wnioskiem, że bieg terminu zasiedzenia służebności przesyłu związanej z urządzeniami elektroenergetycznymi na działce nr (...) w C. W. rozpoczął się z dniem 5 grudnia 1990 r. Jednak w sentencji orzeczenia sąd omyłkowo przyjął dzień 2 października 1990 r. za ów początek.

Odnośnie złej lub dobrej wiary posiadacza dla jej oceny istotny jest moment, w którym rozpoczęło się jego posiadanie, a nie okoliczności z późniejszego okresu. Tu tej oceny należy dokonać na dzień 5 grudnia 1990 r. Wszakże dla tej oceny istotne znaczenie mają okoliczności wcześniejsze, związane z wybudowaniem urządzeń w 1977 r. na gruncie wówczas skarbowym i ich eksploatacją aż do dnia uwłaszczenia. P. cały ten czas posiadacz urządzeń i sprawujący w jego imieniu zarząd nad tymi urządzeniami Zakład (...) byli w dobrej wierze co do tego, że przysługuje im wykonywane prawo. Doliczenie okresu od 31 grudnia 1977 r. do 5 grudnia 1990 r. do okresu posiadania prowadzącego do zasiedzenia służebności uniemożliwiła przeszkoda prawna wynikająca z jednolitej własności państwowej (konfuzja uprawnień właściciela i posiadacza).

Dalej sąd powołał się na domniemanie dobrej wiary (art. 7 k.c.), które jest dla niego wiążące (art. 234 k.p.c.). Ciężar obalenia tego domniemania spoczywał na uczestniczce D. S.. Sąd jeszcze raz podkreślił, że fakt wybudowania urządzeń elektroenergetycznych przez przedsiębiorstwo państwowe na gruncie państwowym i następnie fakt eksploatacji tych urządzeń przez to przedsiębiorstwo jednoznacznie przemawia za przyjęciem dobrej wiary poprzednika prawnego wnioskodawcy. Nie ulega bowiem wątpliwości, że przedsiębiorstwo energetyczne od samego początku legitymowało się uprawnieniem do ingerencji w sferę własności nieruchomości, na której urządzenia zostały postawione, ingerencji polegającej na utrzymywaniu tych urządzeń i korzystaniu z gruntu w zakresie niezbędnym do ich eksploatacji. Skoro te urządzenia stały na gruncie państwowym służyły celom państwowym, to poprzednik prawny wnioskodawcy miał pełne podstawy do przypuszczenia, że przysługuje mu prawo korzystania z nieruchomości w zakresie objętym treścią służebności. Zarząd Zakładu (...) w K. nad przydzielonym mu mieniem państwowym początkowo miał charakter dzierżenia wykonywanego w imieniu własnym, ale na rachunek Skarbu Państwa, przy tym przedsiębiorstwo państwowe z pewnością miało wiedzę i świadomość prawa do korzystania z urządzeń elektroenergetycznych. W tym zakresie niczego nie zmieniło ani uchylenie art. 128 k.c. [zasady jednolitej własności państwowej], ani skutki regulacji art. 2 ust.1 i 2 ustawy z 29 września 1990 r. [uwłaszczenie przedsiębiorstw państwowych]. Ze zmian własnościowych w zakresie mienia państwowego nie można wyprowadzać w okolicznościach niniejszej sprawy wniosków o złej wierze Zakładu (...) w K., który z dniem 5 grudnia 1990 r. rozpoczął zasiadywanie służebności. Uczestniczka D. S. nie udowodniła, że do kupna przez nią 28 maja 1998 r. działki nr (...) organy Skarbu Państwa czyniły jakiekolwiek przeszkody przedsiębiorstwu energetycznemu w korzystaniu z tej działki w zakresie treści służebności przesyłu. Zatem pozostawało ono w uzasadnionym przekonaniu, że przysługuje mu prawo, które wykonywa.

Z podanych powodów (...) sąd uznał, że z upływem dnia 5 grudnia 2010 r., czyli po 20 latach posiadania, doszło do nabycia przez (...) SA w G. służebności przesyłu obciążającej działkę nr (...) C. W.. Wniosek D. S. o ustanowienie służebności przesyłu za wynagrodzeniem nie mógł przerwać biegu zasiedzenia, bo wpłynął do sądu na początku 2016 r.

Kolejne obszerniejsze wywody Sądu Rejonowego (na trzech stronach) dotyczą zakresu korzystania ze służebności na gruncie działki nr (...). Nie ma potrzeby ich tu przytaczać, bo w drugiej instancji te kwestie przestały być sporne.

Odnośnie objętej wnioskiem D. S. o ustanowienie służebności działki nr (...) biegły geodeta nie znalazł na jej powierzchni śladów istnienia podziemnego kabla 0,4 kV. Świadek W. K., kierownik rejonu dystrybucji w D., zeznał, że częściowo po granicy tej działki z drogą przebiega fragment podziemnej linii niskiego napięcia 0,4 kV wybudowanej w 2011 r. Uczestniczka nie złożyła wniosku o uzupełnienie opinii geodety K. M.. W tej sytuacji sąd nie znalazł podstaw do ustalenia, że przez tę działkę wzdłuż przylegającej do niej drogi przebiega pod ziemią choćby fragment pasa służebności związanego z eksploatacją linii kablowej. Poza tym sąd wyraził wątpliwość co do zasadności takiego wniosku ze względu na niewielki fragment pasa służebności zajmującego działkę nr (...). Koszty sporządzenia uzupełniającej opinii geodety oraz opinii rzeczoznawcy majątkowego do wyceny służebności byłyby wyższe od wartości wynagrodzenia dla właścicielki działki za ustanowienie służebności.

Postanowienie z dnia 6 czerwca 2017 r. uczestniczka D. S. zaskarżyła apelacją, w której postawiła zarzut naruszenia prawa materialnego art. 172 w związku z art. 292 k.c. przez ich błędną interpretację na skutek uznania, że bieg terminu zasiedzenia należy liczyć od zbudowania urządzeń przesyłowych w 1977 r. na gruncie państwowym, a nie od chwili wejścia w posiadanie służebności przesyłu (od 5 grudnia 1990 r.) W uzasadnieniu apelacji skarżąca zarzuciła, że samo nabycie własności urządzeń przesyłowych z dniem 5 grudnia 1990 r. nie łączyło się z nabyciem prawa do korzystania z cudzego gruntu, na którym stały te urządzenia. W związku z tym Zakład (...) w K. w dniu 5 grudnia 1990 r. w złej wierze rozpoczął posiadanie służebności na działce nr (...). Nawet jeśli Zakład pozostawał w przekonaniu, że odpowiednik służebności przesyłu mu przysługuje, to nie było to przekonanie uzasadnione. Natomiast argument (...) sądu, że Skarb Państwa nie podejmował żadnych kroków, aby uniemożliwić przedsiębiorstwu korzystanie z gruntu, nie ma znaczenia. Argument byłby istotny, gdyby Skarb Państwa był bierny przez 30 lat. W tych okolicznościach do zasiedzenia służebności mogłoby dojść z dniem 5 grudnia 2020 r.

Wskazując na powyższe zarzuty, apelantka wniosła o zmianę zaskarżonego postanowienia przez oddalenie wniosku o stwierdzenie zasiedzenia służebności przesyłu oraz przez jego uchylenie w pozostałym zakresie [co do wniosku o ustanowienie służebności przesyłu za wynagrodzeniem i co do części kosztów postępowania]. Poza tym apelantka wniosła o zasądzenie na jej rzecz od spółki kosztów postępowania za obie instancje.

(...) SA w odpowiedzi na apelację wniósł o jej oddalenie i o zasądzenie od uczestniczki na jego rzecz kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie jest zasadna, zaś niewielka korekta zaskarżonego postanowienia co do daty zasiedzenia (5 grudnia 2010 r. zamiast 2 października 2010 r.) jest wynikiem błędu, do czego przyznał się Sąd Rejonowy.

Kluczową kwestią w niniejszej sprawie jest to, czy Zakład (...) w K. był w dobrej wierze z końcem dnia 5 grudnia 1990 r., gdy rozpoczął posiadanie o treści służebności przesyłu na działce nr (...) w C. W.. Poza sporem w tej sprawie jest to, że uzyskanie przez przedsiębiorstwo energetyczne w wyżej podanym momencie własności urządzeń przesyłowych nie było połączone z prawem do korzystania z gruntu w zakresie służebności. Kwestą sporną zaś jest to, czy przekonanie przedsiębiorstwa, że przysługuje mu prawo do służebności, jakie faktycznie zaczął wykonywać, było usprawiedliwione, bądź nie było, okolicznościami, w jakich do tego doszło. Sąd Rejonowy uznał, że owo przekonanie było uzasadnione. Jego zdaniem korzenie tego przekonania tkwią w latach poprzednich, poczynając od odbioru technicznego linii 0,4 kV w dniu 30 grudnia 1977 r. po jej wybudowaniu (czy modernizacji) i potem przez okres prawie 13 lat nieprzerwanej eksploatacji tej linii, wtedy znajdującej się na gruncie skarbowym. (...) sąd powołał się na to, że nie tylko przedsiębiorstwa energetyczne, ale i samo Państwo miało obowiązki w zakresie zapewnienia ludności i osobom prawnym dostaw energii elektrycznej. Z takim stanowiskiem należy się zgodzić. Na jego poparcie można wskazać przepisy ustawy z 28 czerwca 1950 r. o powszechnej elektryfikacji wsi i osiedli (Dz. U. z 1954 r. Nr 32, poz. 135), która obowiązywała do 4 grudnia 1977r.; zastąpiła ją ustawa z 10 kwietnia 1997 r. -Prawo energetyczne (Dz. U. Nr 54, poz. 348 ze zm.). Przepisy ustawy z 28 czerwca 1950 r. nałożyły określone obowiązki nie tylko na przedsiębiorstwa energetyczne, ale i na organy Państwa. Skoro organy państwowe nie reagowały na korzystanie przez Zakład (...) w K. z gruntu skarbowego bez tytułu prawnego, to zważywszy na wymienione okoliczności – przekonanie tegoż zakładu o przysługującym mu prawie do takiego korzystania – było uzasadnione. Istotne też jest to, że posiadacz w zasadzie nie musi udowadniać dobrej wiary, a kto twierdzi inaczej, powinien to wykazać (art. 7 k.c.). Tymczasem uczestniczka D. S. ograniczyła się do negacji dobrej wiary poprzednika prawnego wnioskodawcy i nie wskazała żadnych dowodów na poparcie swojego twierdzenia.

Do dnia 1 lutego 1989 r. obowiązywała zasada jednolitości mienia państwowego, wyrażona w art. 7 Konstytucji PRL, a na gruncie prawa cywilnego skonkretyzowana przede wszystkim w art. 128 k.c. Ta zasada we wskazanym dniu została zniesiona, a w jej miejsce wprowadzono zasadę podzielności mienia państwowego (art. 128 k.c. w nowym brzmieniu, obowiązującym od 1 lutego 1989 r. do 30 września 1990 r.; od dnia następnego zasadnicza treść tego przepisu została przeniesiona do art. 44 ¹ §1 i 2 k.c.). Zasada podzielności mienia państwowego oznacza, że własność i inne prawa majątkowe, stanowiące mienie państwowe, przysługuje Skarbowi Państwa albo innym państwowym osobom prawnym. Do tych innych osób należą m.in. przedsiębiorstwa państwowe. Od tego dnia te osoby mogą nabywać własność nieruchomości i ruchomości państwowych oraz inne państwowe prawa majątkowe, w tym także służebności na gruntach państwowych zarządzanych przez Skarb Państwa lub państwowe osoby prawne i oczywiście również służebności na gruntach niepaństwowych (cudzych). Uwłaszczenie państwowych osób prawnych nie nastąpiło automatycznie, tj. tylko w wyniku zniesienia zasady jednolitej własności państwowej z dniem 1 lutego 1989 r. Doszło do tego, jak słusznie wskazuje Sąd Rejonowy, z mocy prawa – art. 2 ust.1-3 ustawy z dnia 29 września 1990 r. o zmianie ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości (Dz. U. Nr 79, poz. 464). Uwłaszczenie państwowych osób prawnych na zarządzanym przez nie majątku państwowym właściwi wojewodowie stwierdzali w deklaratywnych decyzjach.

Istota wymienionej zasady podzielności mienia państwowego w odniesieniu do państwowych osób prawnych polega na tym, że tym osobom przysługują atrybuty właściciela w rozumieniu prawa cywilnego, a więc triada uprawnień: posiadanie, korzystanie, rozporządzanie – art. 140 k.c. Równocześnie jednak kodeks cywilny potwierdza, że Skarb Państwa pozostaje właścicielem w sensie ekonomicznym całego mienia państwowego. Ta zasada wyraża się w formule przyznającej Skarbowi Państwa uprawnienia majątkowe względem innych państwowych osób prawnych (art. 44 ¹ §2 k.c.). Można więc zasadnie twierdzić, że państwowe przedsiębiorstwo energetyczne utrzymując będące jego własnością państwowe urządzenia przesyłowe na gruncie państwowym nie przez to przedsiębiorstwo zarządzanym, lecz przez Skarb Państwa, korzystało z gruntu nie tak bardzo cudzego jak w przypadku korzystania przez nie z gruntów prywatnych. To także jest istotny element oceny rodzaju wiary tego przedsiębiorstwa jako posiadacza służebności na gruncie państwowym.

W konsekwencji powyższego należało uznać słuszność stanowiska (...) sądu co do tego, że posiadanie służebności poprzednika prawnego wnioskodawcy na działce nr (...) w C. W. rozpoczęło się w warunkach dobrej wiary po jego stronie. A. w części wstępnej apelacji zaznaczyła, że postanowienie z 6 czerwca 2017 r. zaskarża w całości, co sugeruje, że zakresem zaskarżenia objęte jest także jej żądanie ustanowienia za wynagrodzeniem służebności przesyłu związanej z podziemnym kablem na działce nr (...). Wszakże żadnych zarzutów odnośnie oddalenia żądania co do tej służebności apelantka nie sformułowała ani w części wstępnej apelacji, ani w jej uzasadnieniu. Wobec tego Sąd Okręgowy uznał, że nie ma potrzeby rozważań w tym zakresie.

Z wszystkich wyżej wymienionych względów Sąd Okręgowy w zasadniczej części apelację oddalił z mocy art. 385 w związku z art. 518 zd. 1 i art. 13 § 2 k.p.c. (punkt II sentencji), dokonując tylko niewielkiej korekty co do daty nabycia służebności przez zasiedzenie (punkt I sentencji).

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na zasadzie określonej w art. 520 §1 w związku z art. 391 §1 zd. 1 i art. 13 § 2 k.p.c. (punkt III sentencji).

/-/ W. S. /-/T. S. /-/D. J.