Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 października 2017 roku

Sąd Okręgowy w Szczecinie II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 20 października 2017 roku w S.

sprawy z powództwa M. Ł.

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej w W.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanej od wyroku Sądu Rejonowego Szczecin P. i Zachód w S. z dnia 31 stycznia 2017 roku, sygn. akt III C 1024/16

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od pozwanej (...) Spółki Akcyjnej w W. na rzecz powoda M. Ł. kwotę 300 (trzysta) złotych tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

SSO Zbigniew Ciechanowicz

Uzasadnienie wyroku z dnia 20 października 2017 r.:

Powód M. Ł. wniósł o zasądzenie od pozwanego (...) Spółki akcyjnej w W. (noszącego obecnie nazwę (...) Spółka akcyjna V. (...)) kwoty 4945 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 15 czerwca 2016 r. i kosztami postępowania, tytułem zwrotu kwoty wykupu związanej z rozwiązaniem umowy ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym ze składką regularną (...). Powód wskazywał, że uregulowania OWU i załącznika nr 1 do tej umowy ustalających wysokość opłaty likwidacyjnej po pierwszym roku trwania umowy na 98% wartości składki stanowią niedozwolone postanowienia umowne w rozumieniu art. 385 ¹ k.c., zatem nie wiążą go jako konsumenta.

Pozwany Ubezpieczyciel zażądał oddalenia powództwa wywodząc m.in., że postanowienia dotyczące zasad naliczania i wypłacania świadczenia wykupu nie mogą być uznane za abuzywne, ponieważ determinują główne świadczenie pozwanego jako ubezpieczyciela i zostały sformułowane w sposób jednoznaczny, a ponadto nie kształtują praw i obowiązków konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami naruszając jego interesy. Przejęcie przez pozwanego odpowiedzialności za zachowanie powoda, który pomimo świadomości długoterminowego charakteru zawartej umowy doprowadził do jej rozwiązania przed zakładanym czasem osiągnięcia rentowności, ze szkodą dla pozwanego świadczyłoby o jego niegospodarności i działaniu wbrew zasadzie pokrycia kosztów działalności z pobranych składek, nadto uznanie kwestionowanych postanowień za abuzywne powodowałoby ich wyeliminowanie i brak możliwości wypłacenia powodowi jakiegokolwiek świadczenia wykupu. Konsekwencje przedterminowego rozwiązania umowy określono w § 10 ust. 5 OWU. Pozwany wywodził również, że powód nie może być uznany za osobę przeciętnie rozważną i jest jedynym podmiotem odpowiedzialnym za zawarcie umowy.

Pozwany wskazywał także, że gdyby Sąd uznał, że powodowi przysługuje prawo do żądania wypłaty jakiejkolwiek kwoty, to sprzeczne z gospodarczym przeznaczeniem tego prawa byłoby żądanie przez powoda w tym zakresie kwoty tzw. dodatkowej alokacji, tj. 1050 zł, albowiem została ona dopisana do rachunku jednostek funduszy inwestycyjnych powoda jako „bonus”, który nie zostałby przyznany, gdyby pozwany miał świadomość, że powód rozwiąże umowę przed czasem na jaki została zawarta.

Pozwany podkreślał, że w związku z zawarciem umowy ubezpieczenia i jej wykonywaniem poniósł koszty w kwocie co najmniej 10660,45 zł, zaś ocena sprzeczności z dobrymi obyczajami i rażącego naruszenia interesu powoda nie może następować w oderwaniu od rzeczywistych ciężarów poniesionych przez pozwanego (k. 68v.).

Wyrokiem z dnia 31 stycznia 2017 r. Sąd Rejonowy Szczecin P. i Zachód w S. zasądził od pozwanej (...) S.A. z siedzibą w W. na rzecz powoda M. Ł. kwotę 4945 złotych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 15 czerwca 2016 r. (pkt I) oraz koszty procesu w kwocie 1.317 zł (pkt II).

Powyższe rozstrzygnięcie oparto o następujące ustalenia:

W dniu 12 listopada 2013 r. powód M. Ł. zawarł z pozwanym (...) Spółka akcyjna w W. (noszącym obecnie nazwę (...) Spółka akcyjna V. (...)) umowę ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym ze składką regularną (...). Okres ubezpieczenia określono na 20 lat, zaś wysokość składki regularnej na kwotę 4200 zł rocznie. Integralną część umowy stanowiły Ogólne Warunki Ubezpieczenia na Życie z Ubezpieczeniowym Funduszem Kapitałowym ze Składką Regularną (...), zwane dalej OWU oraz Regulamin ubezpieczeniowych funduszy gwarancyjnych. Powód złożył oświadczenie, iż przed zawarciem umowy otrzymał i zapoznał się z treścią OWU i regulaminu.

Zgodnie z § 3 ust. 1 OWU przedmiotem umowy było życie powoda oraz inwestowanie środków pochodzących ze składek wpłacanych z tytułu umowy w ramach ubezpieczeniowych funduszy kapitałowych w okresie na jaki umowa została zawarta. Celem umowy była realizacja zysków w krótkim horyzoncie czasowym. W świetle § 3 ust. 2 OWU zakres ubezpieczenia obejmuje dożycie przez ubezpieczonego daty dożycia (pkt 1) i śmierć ubezpieczonego w okresie ubezpieczenia (pkt 2) . W świetle § 4 ust. 1 i 2 OWU w przypadku dożycia ubezpieczyciel wypłaca ubezpieczonemu świadczenie z tytułu dożycia, zaś w przypadku śmierci ubezpieczonego – ubezpieczyciel wypłaca uposażonemu lub innej osobie uprawnionej świadczenie z tytułu śmierci.

Powód zdecydował się na zawarcie umowy za namową agenta, przy zawieraniu umowy kredytowej z Bankiem (...). Powód zawarł umowę jako konsument, nie miał możliwości negocjowania jej postanowień. Podpisał umowę wraz z podpisaniem umowy kredytowej.

Z uwagi na znaczną wysokość składki powód nie odpowiedział na pismo ubezpieczyciela, nie uiścił składki na rok następny w związku z czym umowa została wypowiedziana. Uległa ona rozwiązaniu z dniem 27 grudnia 2014 r.

Powód wpłacił w wykonaniu umowy składkę w łącznej wysokości 4.200 zł. Wartość części bazowej rachunku powoda wyniosła 5045,97 zł. Pozwany określił wartość świadczenia wykupu na 100,92 zł i taką też kwotę wypłacił powodowi. Powód zażądał od pozwanego zapłaty kwoty 4945 zł stanowiącej różnicę pomiędzy wartością części bazowej rachunku a kwotą wypłaconą przez pozwanego, zarzucając, iż postanowienia umowy, na podstawie których ustalono wysokość świadczenia wykupu stanowią niedozwolone postanowienia umowne.

Zgodnie z § 10 ust. 2 OWU w razie rozwiązania umowy przez ubezpieczającego pozwany zobowiązany był dokonać wypłaty kwoty w wysokości świadczenia wykupu zgodnie z zasadami określonymi w § 24. W świetle § 10 ust. 5 OWU w przypadku przedterminowego rozwiązania umowy przez ubezpieczającego wypłacana wysokość świadczenia wykupu w zakresie wartości części bazowej rachunku uwzględnia jej pomniejszenie o koszty poniesione przez ubezpieczyciela związane z dystrybucją i zawarciem umowy oraz koszty związane z prowadzoną przez ubezpieczyciela działalnością gospodarczą, które w związku z przedterminowym rozwiązaniem umowy nie będą mogły zostać pokryte z opłat określonych w § 25 ust. 1 jakie byłyby pobierane przez ubezpieczyciela w trakcie całego okresu, na jaki umowa została zawarta. Wypłacając świadczenie wykupu ubezpieczyciel nie nalicza ani nie potrąca z wypłacanego świadczenia jakiejkolwiek kary umownej lub odstępnego w rozumieniu przepisów kodeksu cywilnego związanych z przedterminowym rozwiązaniem umowy.

Świadczenie wykupu zostało zdefiniowane w §2 pkt 25 OWU jako kwota świadczenia z umowy wypłacana przez ubezpieczyciela w przypadkach określonych w OWU z przyczyn innych niż dożycie przez ubezpieczonego daty dożycia, śmierci ubezpieczonego lub odstąpienie przez ubezpieczającego od umowy.

Zgodnie z §23 ust. 5 OWU wysokość świadczenia wykupu na dany dzień jest równa wartości części wolnej rachunku oraz określonego procentu wartości części bazowej rachunku wskazanego w ust. 15 załącznika nr 1 do OWU. W świetle § 2 ust. 33 OWU wartość części bazowej rachunku to stanowiąca część bazową rachunku wartość środków zapisanych w danym dniu na rachunku jednostek funduszy, obliczona jako liczba jednostek funduszy pomnożona przez właściwe ceny tych jednostek, powiększona o wartość gotówki. W załączniku nr 1 do OWU w pkt 15 wskazano, że procent części bazowej rachunku wypłacany ubezpieczającemu w przypadku odpisania jednostek funduszy z części bazowej rachunku w związku z całkowitą lub częściową wypłatą świadczenia wykupu w pierwszym roku okresu ubezpieczenia wynosi 2 %.

Stosownie do §24 ust. 12 OWU, wypłata świadczenia wykupu nastąpi niezwłocznie po otrzymaniu przez ubezpieczyciela wszystkich dokumentów, o których mowa w ust. 3, lecz nie później niż w terminie 14 dni od uwzględnionego przy obliczaniu kwoty do wypłaty, dnia wyceny ubezpieczeniowego funduszu kapitałowego, którego jednostki zostały odpisane najpóźniej.

W świetle § 25 ust. 1 OWU z tytułu zawarcia i wykonywania umowy pozwany uprawniony był pobierać opłatę wstępną, opłatę za udzielenie tymczasowej ochrony ubezpieczeniowej, opłatę za ryzyko, opłatę administracyjną, opłatę za zarządzanie aktywami rachunku jednostek funduszy, opłatę za zarządzanie aktywami portfeli modelowych, opłatę operacyjną i inne opłaty z tytułu dodatkowych usług. Zgodnie z § 25 ust. 15 OWU opłaty te służą pokrywaniu kosztów związanych z obsługą i administrowaniem umową, kosztów jej dystrybucji, jak również innych kosztów związanych z prowadzoną przez ubezpieczyciela działalnością gospodarczą i pobierane są poprzez odpisanie z rachunku jednostek funduszy odpowiedniej części środków ubezpieczającego.

Pozwany w dniu 9 sierpnia 2016 r. sporządził zestawienie kwot, które miał wypłacić agentowi ubezpieczeniowemu z tytułu umowy ubezpieczenia zawartej z powodem, a także wyciąg z raportu prowizyjnego. Pozwany uiszczał na rzecz (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w W. wynagrodzenie za usługi pośrednictwa ubezpieczeniowego na kwotę 58347 zł brutto.

Pozwany w dniu 11 sierpnia 2016 r. sporządził zestawienie kosztów dla przedmiotowej polisy w związku z zawarciem i wykonywaniem umowy, zaliczając do nich 4204,50 zł kosztów prowizji, 5062,24 zł pozostałych kosztów akwizycji, 1050 zł dodatkowej alokacji, 338,58 zł kosztów administracyjnych związanych z wykonywaniem umowy, 5,13 zł pozostałych kosztów technicznych, łącznie 10660,45 zł.

Oceniając tak ustalony stan faktyczny Sąd I instancji powództwo uznał za zasadne w całości.

Sąd nie podziela argumentacji zaprezentowanej przez pozwanego, iż świadczenie wykupu, zdefiniowane w §2 pkt 25 OWU jako kwota świadczenia z umowy wypłacana przez ubezpieczyciela w przypadkach określonych w OWU z przyczyn innych niż dożycie przez ubezpieczonego daty dożycia, śmierci ubezpieczonego lub odstąpienie przez ubezpieczającego od umowy stanowi główne świadczenie stron, co wykluczać miało zastosowanie w niniejszej sprawie art. 385 ¹ i nast. k.c. Pojęcie „głównych świadczeń stron” należy ustalać z uwzględnieniem elementów przedmiotowo istotnych umowy. Przemawia za tym fakt, że ustawodawca posłużył się terminem „postanowienia określające główne świadczenia stron", a nie zwrotem „dotyczące” takiego świadczenia, który ma szerszy zakres (por. wyrok SN z dnia 8 czerwca (...). sygn. I CK 635/03).

Wyjaśniono, że zgodnie z art. 805 § 1 k.c. przez umowę ubezpieczenia ubezpieczyciel zobowiązuje się, w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa, spełnić określone świadczenie w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku, a ubezpieczający zobowiązuje się zapłacić składkę. Przy ubezpieczeniu osobowym świadczenie ubezpieczyciela, stosownie do § 2 pkt 2 tego artykułu, polega w szczególności na zapłacie umówionej sumy pieniężnej, renty lub innego świadczenia w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku w życiu osoby ubezpieczonej. W świetle § 3 ust. 2 OWU zakres analizowanego ubezpieczenia obejmował dożycie przez ubezpieczonego daty dożycia (pkt 1) i śmierć ubezpieczonego w okresie ubezpieczenia (pkt 2) . W przypadku zajścia tych zdarzeń, zgodnie z § 4 ust. 1 i 2 OWU pozwany był zobowiązany wypłacić odpowiednio - świadczenie z tytułu dożycia, bądź świadczenie z tytułu śmierci. Treść umowy zawartej przez strony wskazała, że głównym świadczeniem powoda była zapłata składek, a pozwanego - obowiązek wypłaty bądź to świadczenia z tytułu dożycia, bądź z tytułu śmierci ubezpieczonego. Nie sposób w tej sytuacji, jak argumentuje pozwany, uznać za główne świadczenie w ramach umowy świadczenie wykupu wypłacane w przypadkach innych niż dożycie i śmierć ubezpieczonego oraz odstąpienie od umowy.

Niezależnie od tego wskazać należy, że trudno traktować postanowienia określające wartość świadczenia wykupu za sformułowane jednoznacznie. Zwrócić trzeba uwagę na to, iż sama wartość świadczenia wykupu była niemożliwa do ustalenia w chwili zawarcia umowy ubezpieczenia z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym, albowiem o wartości kształtujących ją jednostek funduszy decydowała sytuacja na rynku finansowym, przy czym zapisy odnoszące się do świadczenia wykupu zamieszczono w różnych częściach obszernego dokumentu jaki stanowią OWU, a mianowicie w § 2 ust. 1 pkt 25, 33-34, § 10 ust. 1 i 2, § 23, jak również w pkt 15 załącznika nr 1 OWU i aby ustalić w jaki sposób kształtowana będzie wartość świadczenia wykupu należy rozpatrywać je łącznie, poszukując odnoszących się do tego świadczenia postanowień w różnych częściach OWU.

W ocenie Sądu jedno z postanowień umownych kształtujące wysokość świadczenia wykupu, a mianowicie postanowienie zawarte w pkt 15 załącznika nr 1 OWU ( k. 17) kształtuje prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy, gdyż:

⚫

przewiduje ono de facto potrącenie przez ubezpieczyciela w kolejnych latach polisy sztywno określonego procenta - od 98 do 4% - części bazowej rachunku (w analizowanej sprawie w 1 roku ubezpieczenia 2 %), powodując utratę wszystkich, a następnie części zgromadzonych na rachunku ubezpieczonego środków finansowych.

⚫

W § 10 ust. 5 OWU (k. 13v.) wskazano, że w przypadku przedterminowego rozwiązania umowy przez ubezpieczającego wypłacana wysokość świadczenia wykupu w zakresie wartości części bazowej rachunku uwzględnia jej pomniejszenie o koszty poniesione przez ubezpieczyciela związane z dystrybucją i zawarciem umowy oraz koszty związane z prowadzoną przez ubezpieczyciela działalnością gospodarczą, które w związku z przedterminowym rozwiązaniem umowy nie będą mogły zostać pokryte z opłat określonych w § 24 ust. 1 jakie byłyby pobierane przez ubezpieczyciela w trakcie całego okresu, na jaki umowa została zawarta. Z powyższego wynika, że procent części bazowej rachunku potrącany w związku z wypłatą świadczenia wykupu miał służyć pokryciu kosztów ponoszonych przez ubezpieczyciela w związku z zawarciem umowy, jak i z prowadzoną działalnością gospodarczą, a zatem rzeczywistych, a nie abstrakcyjnych kosztów. Tymczasem postanowienia pkt 15 załącznika nr 1 OWU powodują potrącenie ze zgromadzonych środków określonego sztywnie ich procenta, bez względu na rzeczywiście poniesione koszty związane z obsługą konkretnej umowy ubezpieczenia w określnych ramach czasowych jej obowiązywania. Regulacja § 10 ust. 5 OWU wprawdzie zawiera zapisy, które mają świadczyć o tym, że wysokość potrącenia ujętego w pkt 15 załącznika nr 1 OWU ma powiązanie z realnymi kosztami poniesionymi przez ubezpieczyciela w związku z daną umową, lecz w istocie jest powiązane wyłącznie z datą wygaśnięcia ubezpieczenia w stosunku do daty zawarcia umowy. Jak trafnie wyjaśnił Sąd w sprawie o sygn. akt III C 795/16, taki zapis jawi się jako swoista sankcja dla ubezpieczonego za rezygnację z kontynuowania umowy bez powiązania z realnie poniesionymi wydatkami, przy czym potrącenie to jest zapełnienie niezależne od wartości posiadanych przez niego jednostek uczestnictwa i wpłaconych składek. Postanowienie to w istocie narusza dobre obyczaje, ponieważ pozwala na przejęcie całości lub części wykupionych przez powoda środków w oderwaniu od skali wydatków poniesionych przez pozwanego, tym samym naruszając interes powoda jako konsumenta, prowadząc do uzyskania przez pozwanego korzyści jego kosztem, zwłaszcza w sytuacji, gdy środki przezeń uzyskane byłyby znacznej wartości.

⚫

pozwany nie wykazał, iż dokonane z części bazowej rachunku potrącenie w wysokości 98 % miało związek z rzeczywistymi kosztami przez niego poniesionymi.

Wniosek o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego aktuariusza, w tym na okoliczność wpływu kosztów związanych z umową na wysokość określonych w niej świadczeń ten został oddalony, ponieważ pozwany wbrew treści art. 6 k.c. w zw. z art. 232 k.p.c. nie zaoferował Sądowi wystarczających dowodów, które mogłyby stanowić podstawę opinii. Pozwany nie złożył dokumentów źródłowych, stanowiących podstawę sporządzonego przez niego zestawienia prowizji wypłaconych agentowi z dnia 9 sierpnia 2016 r., wyciągu z raportu prowizyjnego, wyciągu z rachunku. Natomiast z faktury FV (...) nie wynika, że jest powiązana z przedmiotową umową ( k. 91). Do wiarygodności tych dokumentów, jako sporządzonych na potrzeby tego procesu, nie sposób odnieść się pozytywnie. Nawet gdyby hipotetycznie przyjąć w oparciu o zestawienie kosztów z dnia 11 sierpnia 2016 r., że koszty związane z polisą wyniosły 10660,45 zł, to z zważyć należało, iż z wartości części bazowej rachunku, tj. 5045,97 zł pozwany wypłacił powodowi jedynie 100,92 zł, a zatem kwotę 5513,56 zł zatrzymał w bliżej nieokreślonym celu (10660,45 zł -5045,97 zł – 100,92 zł = 5513,56 zł).

Ponadto nie uszło uwadze Sądu, że w świetle § 10 ust. 5 OWU z środków zgromadzonych na rachunku potrąceniu podlegać miały nie tylko koszty stricte związane z konkretną umową, ale i koszty prowadzenia przez pozwanego działalności gospodarczej, z których nie wszystkie z umową tą były związane. Zważyć przy tym należy, iż pozwany zgodnie z § 25 ust. 1 OWU uprawniony był do potrącania z ze środków ubezpieczającego zgromadzonych na rachunku jednostek szeregu różnych opłat, w tym opłaty wstępnej, opłaty administracyjnej (obejmującej zgodnie z ust. 6 czynności związane z administrowaniem umową), opłaty za zarządzanie aktywami rachunku, opłatę za zarządzanie dla części bazowej rachunku, które wedle ust. 15 służyły pokryciu kosztów związanych z obsługą i administrowaniem umową, kosztów jej dystrybucji, jak również innych kosztów związanych z prowadzoną przez ubezpieczyciela działalnością gospodarczą. Pozwany nie podjął przy tym żadnej inicjatywy dowodowej, która pozwalałaby na ustalenie, że potrącone na tej podstawie opłaty nie pokryły rzeczywistych kosztów związanych z przedmiotową umową. Ewentualne potrącenia dokonywane z kwoty stanowiącej podstawę ustalenia świadczenia wykupu mogłyby być w tej sytuacji związane ściśle z kosztami jakie pozwany poniósł w związku rozwiązaniem umowy i wykupem jednostek uczestnictwa, a nie wszystkimi kosztami jego działalności, które zostały pokryte w ramach innych opłat.

W ocenie Sądu przewidziane w pkt 15 załącznika nr 1 OWU procentowe pomniejszanie kwoty wypłacanej tytułem świadczenia wykupu miało charakter abuzywny, a zatem nie wiąże stron. W tym stanie rzeczy postanowienie to nie mogło stanowić podstawy do naliczenia kwoty wykupu. Wobec czego pozwany był zobowiązany do wypłaty wartości części bazowej rachunku, bez owego potrącenia, w tym przypadku kwoty 5045,97 zł. Z kwoty tej powód otrzymał jedynie 100,92 zł, zatem do zapłaty pozostaje dochodzona pozwem kwota 4945 zł. Wskazać w tym miejscu należy, iż roszczenie powoda o zapłatę tejże kwoty wynikało z umowy stron, a nie z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia, jak wadliwie wywodził pozwany.

Wskazano również na brak podstaw do odliczenia od tej kwoty 1050 zł (k. 68) stanowiącej dodatkową alokację, albowiem było to świadczenie spełnione w sposób dobrowolny, a ponadto alokacja składki to część składki, która w ubezpieczeniach na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym, przeznaczana jest na inwestycje. Nie można stwierdzić w jakim stopniu dodatkowa alokacja przełożyła się ostatecznie na wysokość środków na rachunku powoda.

Zgodnie z § 23 ust. 12 OWU wypłata świadczenia wykupu winna nastąpić niezwłocznie po otrzymaniu przez ubezpieczyciela wszystkich dokumentów, o których mowa w ust. 3, lecz nie później niż w terminie 14 dni od uwzględnionego przy obliczaniu kwoty do wypłaty, dnia wyceny ubezpieczeniowego funduszu kapitałowego, którego jednostki zostały odpisane najpóźniej. Skoro pozwany w dniu 31 maja 2016 r. otrzymał przedsądowe wezwanie do zapłaty kwoty 4945 zł w terminie 14 dni od otrzymania wezwania, w którym powód wskazał, ze otrzymał kwotę 100,92 zł to nie ulega wątpliwości, że w tym dniu pozwany dysponował niezbędnymi dokumentami i dokonał wyceny ubezpieczeniowego funduszu kapitałowego, którego jednostki zostały odpisane najpóźniej, a zatem winien wypłacić to świadczenie w całości w terminie 14 dni , tj. do 14 czerwca 2016 r. Od następnego dnia zatem, nie wypłacając powodowi brakującej części tego świadczenia, pozwany pozostaje w opóźnieniu w zapłacie kwoty 4945 zł, a to w świetle art. 481 § 1 i 2 k.c. uzasadniało zapłatę odsetek ustawowych za opóźnieniu w jej zapłacie od dnia 15 czerwca 2016 r. Powód domagał się zasądzenia tychże odsetek od tego dnia i Sąd będąc związany granicami pozwu, w punkcie I wyroku zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 4945 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie za okres wskazany przez powoda.

Apelację od wyroku Sądu I instancji wywiódł pozwany żądając jego zmiany i oddalenia powództwa w całości oraz zasądzenie od powoda kosztów postępowania. Dodatkowo złożono wnioski o pominięcie trybu uproszczonego w postępowaniu odwoławczym, na podstawie art. 5057 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c., wobec konieczności dopuszczenia i przeprowadzenia dowodu z opinii biegłego a także z zeznań świadka dopuszczenie dowodu z opinii biegłego aktuariusza na okoliczności wskazane w pierwszym piśmie procesowym Pozwanej.

Zaskarżonemu orzeczeniu zarzucono:

I. naruszenie przepisów prawa procesowego, które mogło mieć wpływ na wynik sprawy, tj. :

1) art. 217 § 1 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. w zw. z art. 278 § 1 k.p.c., przez oddalenie wniosku dowodowego o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego aktuariusza, mimo że dowód dotyczył faktów istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy;

2) art. 233 § 1 k.p.c., poprzez przyjęcie, że Pozwana nie przedłożyła wystarczających dowodów, które obrazowałyby wysokość rzeczywiście poniesionych kosztów, podczas gdy dokumenty przedłożone przez Pozwaną w sposób należyty dokumentują fakt poniesionych przez Pozwaną kosztów, nadto Sąd oceniając przedłożone dokumenty jako niewystarczające w istocie stosuje wiedzę specjalną, albowiem konkluzja taka byłaby ewentualnie do zaakceptowania, gdyby pochodziła od biegłego, tylko który to biegły posiada wiedzę, na podstawie jakich dowodów może wydać opinię;

II. naruszenie przepisów prawa materialnego tj.:

3) art. 65 § 1 i § 2 k.c. w zw. z art. 13 ust. 4 pkt 2, pkt 5 i pkt 6 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o działalności ubezpieczeniowej (obowiązującej w czasie zawarcia i obowiązywania umowy między stronami, dalej również jako (...)), poprzez brak uznania, że Świadczenie Wykupu jest głównym świadczeniem Pozwanej na rzecz Powoda, a w konsekwencji niesłusznego niezastosowania normy z art. 3851 § 1 zd. 2 k.c. umowy (dalej również jako (...));

4) art. 385 ¹ § 1 k.c., poprzez uznanie, że postanowienia dotyczące Świadczenia Wykupu kształtowały prawa Powoda w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interes, w szczególności poprzez dokonanie oceny przez pryzmat naruszenia dobrych obyczajów i interesów przeciętnego konsumenta, a nie osoby występującej indywidualnie z powództwem;

5) art. 385 ² k.c. poprzez jego błędną interpretację i niezastosowanie w sprawie tj. dokonanie indywidualnej kontroli wzorca umownego z pominięciem reguły interpretacyjnej wyznaczonej przez przepisy prawa, w tym w szczególności bez dokonania oceny zgodności postanowień umowy z dobrymi obyczajami według stanu z chwili zawarcia umowy, biorąc pod uwagę jej treść, okoliczności zawarcia oraz uwzględniając umowy pozostające w związku z umową obejmującą postanowienie będące przedmiotem oceny, w tym kwestii długoterminowości umowy (20 lat) oraz zadeklarowania składki rocznej w wysokości 4.200 zł, rozwiązania umowy po upływie roku jej trwania;

6) art. 385 ¹ § 1 k.c. w zw. z art. 18 ust. 2 DzUbezpU, poprzez nieuwzględnienie przy ocenie naruszenia dobrych obyczajów faktu, że zakłady ubezpieczeń są zobligowane tak tworzyć warunki umów, aby bezwzględnie zabezpieczyć pewność wykonywania wszystkich swoich umownych zobowiązań; *

7) art. 385 ² k.c. w zw. z art. 65 § 2 k.c., poprzez jego błędną interpretację i niezastosowanie w sprawie, tj. dokonanie indywidualnej kontroli wzorca umownego z pominięciem reguły interpretacyjnej wyznaczonej w art. 153 DzUbezpU, poprzez jej niezastosowanie i przyjęcie, iż Pozwana, jako zakład ubezpieczeń, nie ma prawa pokrycia kosztów prowadzonej działalności ze środków wpłaconych przez Powoda jako składki z tytułu zawartej umowy ubezpieczenia;

8) 153 DzUbezpU oraz §2 ust. 1 pkt. 19-21 oraz art. 16 Rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 28 grudnia 2009 r. w sprawie szczególnych zasad rachunkowości zakładów ubezpieczeń i zakładów reasekuracji (Dz. U. nr 226 poz. 1825 - dalej (...)) poprzez ich niezastosowanie i przyjęcie, iż Pozwana, jako zakład ubezpieczeń, nie ma prawa pokrycia kosztów prowadzonej działalności ze środków wpłaconych przez Powoda jako składka z tytułu zawartej umowy ubezpieczenia;

9) art. 30a ust. 5 w zw. z art. 24 ust. 15a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych poprzez jego niezastosowanie, podczas gdy po stronie Pozwanej powstał obowiązek zapłaty zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych w związku z zyskiem Powoda z przedmiotowej umowy.

Ponadto, z ostrożności procesowej, na wypadek uznania przez Sąd Odwoławczy, że Pozwana nie była uprawniona do zatrzymania części środków znajdujących się na rachunku ubezpieczeniowym Powoda, zarzucam Wyrokowi następujące naruszenie prawa materialnego:

10) art. 5 k.c. w zw. z art. 405 k.c. poprzez nieuwzględnienie faktu otrzymania przez Powoda Dodatkowej Alokacji w kwocie 1.050 zł, co stanowiło nadużycie prawa z jego strony i doprowadziło do bezpodstawnego wzbogacenia Powoda względem Pozwanej;

11) art. 409 k.c., poprzez jego niezastosowanie i nieuwzględnienie faktu, że Pozwana, w świetle znajdującej się w aktach dokumentacji kosztowej, zużyła korzyść uzyskaną od Powoda w taki sposób, że nie była wzbogacona o różnicę pomiędzy wartością rachunku ubezpieczeniowego a wypłaconym Świadczeniem Wykupu;

12) art. 455 k.c. w zw. z art. 817 § 1 k.c. poprzez zasądzenie odsetek od dnia 15 czerwca 2016 r., podczas gdy odsetki należałoby ewentualnie liczyć najwcześniej od 31 dnia następującego po dniu doręczenia Pozwanej wezwania do zapłaty.

Powód zażądał oddalenia apelacji i zasądzenia od pozwanej kosztów postępowania odwoławczego.

Sąd odwoławczy zważył, co następuje:

Apelacja nie była słuszna.

Sąd I instancji w sposób prawidłowy zgromadził w sprawie materiał dowodowy, a następnie dokonał jego trafnej oceny. W konsekwencji ustalił stan faktyczny, odpowiadający treści tych dowodów. Tym samym Sąd Okręgowy przyjął go za własny czyniąc go integralną częścią poniższych rozważań.

Nie było sporne to, że zawarta przez strony Umowa ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym ze składką regularną (...) została rozwiązana wskutek niezapłacenia przez powoda składki regularnej (§ 10 pkt 3 OWU), więc ubezpieczyciel miał obowiązek dokonać wypłaty kwoty w wysokości Świadczenia Wykupu w wysokości określonej w § 24 ust. 5 OWU tzn. równiej Wartości Części W. Rachunku oraz określonego procentu Wartości Części Bazowej Rachunku opisanego w ust. 15 Załącznika nr 1 do OWU.

Relacje między stronami w tej kwestii mają więc charakter umowny, zaś w efekcie podstawą roszczeń powoda był § 24 ust. 5 OWU przy słusznym założeniu abuzywności postanowień opisanych w ust. 15 Załącznika nr 1 do OWU.

1.

W ocenie Sądu odwoławczego Świadczenie wykupu nie jest świadczeniem głównym, ani nawet ubocznym. W umowie ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym zobowiązanie ubezpieczyciela obejmuje dwa świadczenia główne: wypłatę sumy ubezpieczenia na wypadek śmierci osoby ubezpieczonej bądź dożycia określonego wieku oraz zarządzanie na zlecenie ubezpieczającego, lecz nie na jego rachunek, aktywami ubezpieczeniowego funduszu kapitałowego. Świadczeniom tym odpowiadają dwa główne świadczenia ubezpieczającego: zapłata składki oraz zapłata opłaty za zarządzanie. W umowie ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym kwota wykupu nie jest ani świadczeniem głównym w rozumieniu art. 385 ¹ k.c., ani świadczeniem ubocznym; nie jest przede wszystkim świadczeniem w rozumieniu art. 353 k.c., gdyż nie może być zindywidualizowana w chwili zawierania umowy (zob. wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie XVII AmC 2/14 z dnia 23 lipca 2014 r.).

2.

Wysokość Świadczenia Wykupu określona w ust. 15 Załącznika nr 1 do OWU na 2% Wartości Części Bazowej Rachunku po rozwiązaniu umowy na skutek nieopłacenia składki po roku ubezpieczenia jako postanowienie umowne ma charakter klauzuli abuzywnej i nie może stanowić podstawy rozliczeń między stronami, gdyż pozwany naruszył dobre obyczaje przerzucając cały ciężar związany z kosztami utrzymania polisy na klienta i to w pierwszym roku ubezpieczenia. Argument długoterminowości umowy nie może pozostawać w sprzeczności z ustawowym prawem ubezpieczonego do rozwiązania umowy ubezpieczenia osobowego w każdym momencie jej trwania (art. 830 k.c.). Mechanizm stworzony przez pozwanego służy stworzeniu presji zmierzającej do zatrzymania klienta pod groźbą znacznych dolegliwości materialnych.

Dokonując oceny tego postanowienia umownego pod kątem jego abuzywności, Sąd Okręgowy miał na uwadze, iż w wyroku z dnia 18 grudnia 2013 r. (I CSK 149/13). Sąd Najwyższy jednoznacznie opowiedział się za tym, iż postanowienie ogólnych warunków umowy ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym, przewidujące, że w razie wypowiedzenia umowy przez ubezpieczającego przed upływem 10 lat od daty zawarcia umowy, ubezpieczyciel pobiera opłatę likwidacyjną powodującą utratę wszystkich lub znacznej części zgromadzonych na rachunku ubezpieczającego środków finansowych, rażąco narusza interesy konsumenta i stanowi niedozwolone postanowienie umowne w świetle art. 385 ¹ zdanie pierwsze k.c.

Co prawda, w umowie stanowiącej podstawę sporu w niniejszej sprawie nie mamy do czynienia z opłatami likwidacyjnymi sensu stricto, albowiem jako takie nie znajdują odzwierciedlenia w literalnej treści umowy, to jednak ocenić należało, że zastosowanie konstrukcji procentowego współczynnika wartości wykupu prowadzi w istocie do tych samych rezultatów w sferze majątkowej ubezpieczających, albowiem dokonujące się uszczuplenie wartości środków zapisanych na indywidualnym rachunku jednostek ma ten sam wymiar, co zastosowanie opłat likwidacyjnych. Analogicznie, przysporzenie po stronie ubezpieczyciela jest takie samo. Opłata likwidacyjna, czy też przyjęcie tzw. koncepcji Świadczenia Wykupu stanowi jeden ze sposobów pomniejszenia środków ubezpieczeniowego funduszu kapitałowego w przypadku likwidacji polisy przed upływem terminu na jaki została zawarta. Pomniejszenie zwracanych ubezpieczającemu środków zgromadzonych przez czas trwania polisy o procentową wartość wykupu, niewątpliwie stanowi ukryta opłatę likwidacyjną związana z likwidacją polisy przed końcem jej trwania. Przedmiotem sporu w badanej sprawie jest różnica pomiędzy Wartością Części W. Rachunku a Świadczenia Wykupu. Różnica ta niewątpliwie stanowi świadczenie na rzecz ubezpieczyciela, które to jest potrącane z wartości umorzonych (spieniężonych) udziałów w danym funduszu inwestycyjnym. Zwrócić ponownie należy na stanowisko zajęte przez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 18 grudnia 2013 r. w sprawie I CSK 149/13, gdzie wskazane zostało, że mobilizacja i zachęcanie klientów do kontynuowania umowy w dłuższym horyzoncie czasowym nie może polegać na obciążaniu ich, w przypadku wypowiedzenia przez nich umowy przed upływem 10 lat jej trwania, opłatami likwidacyjnymi, których charakter, funkcja oraz mechanizm ustalania nie zostały w ogólnych warunkach umowy wyjaśnione. Jest to okoliczność o kluczowym znaczeniu dla oceny niedozwolonego charakteru tego postanowienia umownego w świetle art. 385 ¹ § 1 k.c. Skoro charakter produktu nie jest w jasny sposób określony, ponieważ w OWU brak jednoznacznego określenia charakteru i funkcji tego świadczenia, to sporne postanowienie narusza art. 385 § 2 k.c., który stanowi, że wzorzec umowy powinien być sformułowany jednoznacznie i w sposób zrozumiały. Ustawodawca w art. 385 § 2 zd. 1 k.c., wymaga aby wzorzec umowy był sformułowany jednoznacznie i w sposób zrozumiały, co określa się jako zasadę transparentności wzorca. Jednoznaczność oznacza, iż postanowienia wzorca nie mogą budzić wątpliwości co do ich znaczenia – postanowienia powinny zawierać zrozumiałe i pełne informacje.

3.

Pozwana jako zakład ubezpieczyciel ma niewątpliwie prawo do pokrycia kosztów swojej działalności ze środków pozyskiwanych ze składek, do tworzenia warunków umów umożliwiających ich wykonanie, lecz jej powinnością są uczciwe praktyki rynkowe uwzględniające interesy klientów. Przerzucanie wszystkich kosztów działalności gospodarczej na ubezpieczonych i to w pierwszym roku trwania umowy ubezpieczenia osobowego może świadczyć również o świadomości ubezpieczyciela co do realiów rynkowych związanych z ilością umów, które choć z definicji winny być wykonywanie przez dwadzieścia lat, lecz są rozwiązywanie z upływem pierwszego roku do zawarcia umowy ubezpieczenia. W takich okolicznościach nie może dziwić zamysł traktowania przez ubezpieczyciela Świadczenia Wykupu jako świadczenia głównego. To jednak odbiega od wzorca ustawowego umowy ubezpieczenia osobowego.

Wbrew twierdzeniom pozwanego Sąd Rejonowy nie zakwestionował możliwości prowadzenia przez pozwanego rentownej działalności, a zaskarżony wyrok nie narusza art. 18 ust. 2 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o działalności ubezpieczeniowej (Dz.U. z 2015 r. poz. 1206). Zaznaczyć należy, że niewłaściwe sformułowanie przez profesjonalistę OWU może wiązać się z niekorzystnymi konsekwencjami, a nawet stratą. Ryzyko takie jest jednak wpisane w działalność pozwanego. To, że jego celem jest osiągnięcie rentowności nie oznacza, że wszystkie podejmowane przez niego działania muszą mieć taki rezultat. Zauważyć trzeba, że rozwiązanie umowy i zwrot świadczenia nie było głównym świadczeniem umowy, a prawidłowe określenie sposobu ustalenia Świadczenia Wykupu i powiązanie jej z rzeczywistymi kosztami poniesionymi przez pozwanego dawałoby szanse na jej utrzymanie. Powiązanie to winno przy tym nastąpić w umowie, a nie następczo w toku procesu sądowego.

Marginalnie dostrzec należy, że przeciwko pozwanemu ubezpieczycielowi toczyło się przed Prezesem Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów postępowanie w sprawie (...)61-17/14/MZ zakończonej decyzją z dnia 15 marca 2016 r. w sprawie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów, w toku którego zostało uprawdopodobnione, że pozwany może stosować praktykę polegającą na stosowaniu we wzorcach umów indywidualnych na życie z ubezpieczeniowymi funduszami kapitałowymi, postanowień określających opłaty, pobierane w związku z rozwiązaniem przez konsumentów umów ubezpieczenia, które pobierane są z wartości rachunku jednostek funduszu kapitałowego, co może stanowić czyn nieuczciwej konkurencji w rozumieniu art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (tekst jedn. Dz. U. z 2003 r. Nr 153, poz. 1503 ze zm.), a tym samym praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów określoną w art. 24 ust. 1 i 2 pkt 3 ustawy z 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów. W wyniku postępowania nałożono na pozwaną obowiązek zwiększenia części Świadczenia Wykupu ustalanej w oparciu o Część Bazową Rachunku obliczoną zgodnie z warunkami zawartej umowy, poprzez zwiększenie jej udziału procentowego w ww. Części Bazowej Rachunku do takiego poziomu, aby ww. część Świadczenia Wykupu była w pierwszym roku obowiązywania polisy nie mniejsza niż 71% ww. Części Bazowej Rachunku.

Aczkolwiek decyzja ta nie może mieć zastosowania między stronami niniejszej sprawy, ze względu na fakt rozwiązania umowy, przed datą wydania decyzji, tym niemniej zobowiązanie ubezpieczyciela tam wyrażone, świadczy o dowolności w kształtowaniu zasad ustalania wysokości Świadczenia Wykupu.

4.

Nie można także zgodzić się z apelującym, iż przy dokonywanej oceny zgodności postanowienia umowy z dobrymi obyczajami (art. 385 ² k.c.) doszło do pominięcia indywidualnego profilu konsumenta. Nie zostało wykazane przed Sądem I instancji, aby indywidualne właściwości powoda odbiegały od cech przeciętnego konsumenta w taki sposób, że mogłoby to prowadzić do przyjęcia, że powód miał o tyle większe rozeznanie co do mechanizmów regulujących funkcjonowanie instrumentów finansowych, które pozwalałoby jej rzetelnie ocenić ryzyko związane z zawarciem umowy. Zaznaczyć przy tym należy, że nawet świadomość konsumenta co do tego, że z zawarciem umowy wiążą się koszty po stronie pozwanego, nie jest przesądzająca. Wysokość, a nawet skala tych kosztów, nie była bowiem znana powodowi i możliwa do zidentyfikowania przy zawarciu umowy.

Wskazać tu należy, iż powód zawarł opisaną pozwem umowę niejako „przy okazji” zawierania umowy o kredyt w Banku (...). Powód opisał siebie jako osobę bardzo potrzebującej pieniędzy, lecz o słabej zdolności kredytowej i był szczęśliwy, że uzyskał kredyt w kwocie ponad 70 000 zł, z którego pokryto pierwszą składkę ubezpieczeniową. Analiza indywidualnych właściwości powoda w oparciu o takie dane winna raczej skłonić pośrednika ubezpieczeniowego do poglądu, że taka osoba nie będzie skłonna kontynuować ubezpieczenia w sytuacji, gdy w kolejnych latach składkę ubezpieczeniową będzie musiała pokryć z własnych środków.

5.

Pozwany w odpowiedzi na pozew podnosił, iż sporne świadczenie miałoby służyć pokryciu kosztów pośrednich i bezpośrednich związanych z zawarciem umowy (np. kosztów pośredników ubezpieczeniowych, kosztów badań lekarskich, atestów, ekspertyz przy ocenie ryzyka ubezpieczeniowego, reklam, promocji). W ocenie Sądu odwoławczego powyższa argumentacja strony pozwanej, która w żaden sposób nie odniosła konkretnej kwoty potrąconej z Wartości Części Bazowej Rachunku, do wykazywanych przez siebie ogólnikowo poniesionych kosztów, stanowi próbę przerzucenia na konsumenta ryzyka prowadzenia działalności gospodarczej, co jest sprzeczne z dobrymi obyczajami i rażąco narusza interes konsumenta.

W postanowieniach badanego wzorca umownego (postanowień OWU i tabeli stanowiących załącznik do OWU) brak jest jednoznacznego wskazania, że niewypłacona wartość składek służy pokryciu znacznych kosztów ponoszonych przez ubezpieczyciela w związku z zawarciem umowy, w tym kosztów akwizycji i prowizji pośrednika. Takie więc ukształtowanie obowiązku nałożonego na konsumenta jest niezgodne z dobrymi obyczajami, zakładającymi lojalność przedsiębiorcy wobec konsumenta oraz konstruowanie jasnych i przejrzystych postanowień umownych bez zatajania jakichkolwiek okoliczności wpływających na prawną i ekonomiczną sytuację konsumenta w razie zawarcia umowy (zob. wyrok Sądu Najwyższego w Warszawie – I CSK 149/13 z 18.12.2013). Brak jest jakiegokolwiek uzasadnienia prawnego do określania czynników kształtujących wysokość wykupu ex post, czyli dopiero w sytuacji zaistnienia sporu.

Przy czym dostrzec należy i to, co było również przedmiotem zarzutu apelacyjnego, że pozwany ubezpieczyciel przedłożył jedynie dwa dokumenty świadczące o poniesionych kosztach związanych wynagrodzeniem prowizyjnym pośrednika: fakturę vat z dnia 11 grudnia 2013 r. i wyciąg z raportu prowizyjnego, z którego wprost wynikało, że pozwany zapłacił tytułem kosztów prowizji pośrednikowi kwotę 4200 zł, a więc równą całości pierwszej składni uiszczonej przez powoda.

Dokumenty te więc mogą stanowić co najwyżej dowód okoliczności niespornej i wprost potwierdzającej tezę, iż pozwany ubezpieczyciel przerzucił całość kosztów prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej na powoda i to w pierwszym roku trwania ubezpieczenia.

W takich okolicznościach Sąd I instancji słusznie oddalił wniosek pozwanego o dopuszczenie dowodu z opinii aktuariusza, Co prawda oczywistym jest, że biegły sądowy może i często korzysta z materiałów zgromadzonych poza postępowaniem sądowym. Jednak taka sytuacja ma miejsce jedynie wówczas gdy dochodzi do uzupełnienia postępowania dowodowego, a nie jego przeprowadzenia w całości w oparciu o materiał dowodowy niedostępny sądowi. Faktura vat zapłaty prowizji pośrednikowi może być dowodem tego co zostało stwierdzone w jej treści, a nie kwestii kosztów utrzymania danej polisy (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 29 maja 2014 r. I ACa 212/14).

Powyższe okoliczności uzasadniały również konieczność oddalenia wniosku pozwanego o powołanie biegłego aktuariusza złożonego w toku postępowania apelacyjnego.

6.

Za nietrafny uznać należy zarzut nadużycia przez powoda jego praw podmiotowych (art. 5 k.c.). Świadczenie opisane przez pozwanego jako Dodatkowa Alokacja w kwocie 1050 zł, to objęte umową powiększenie rachunków jednostek funduszu dodatkową kwotą stanowiącą 25% Składki Regularnej opisanej w § 2 Postanowień Szczególnych do Ogólnych Warunków Ubezpieczenia na Życie …. wpłacanej z roczną częstotliwością (k. 19). Dla osób, które uiszczają składki miesięcznie, kwartalnie, albo półrocznie takie powiększenie miało wynieść 15%. Pozwany nie wykazał tego, że kwota takiej alokacji to swoisty bonus, gratyfikacja nie mając jakiejkolwiek podstawy prawnej czy faktycznej, sposób bowiem sformułowania powyższego zapisu umownego świadczy o tym, że pozwany ubezpieczyciel przyznał preferencję osobom wpłacającym składki roczne jednorazowo. Aspekt ekonomiczny takiej preferencji jest jednoznaczny – możliwość dysponowania pełną składką na początku okresu, za który jest należna. Powód uiścił składkę roczną jednorazowo w dniu zawarcia umowy, więc spełnił kryterium upoważniające go do powiększenia rachunków jednostek funduszu dodatkową kwotą stanowiącą 25% Składki Regularnej. Powód zatem nie nadużył swoich praw podmiotowych.

7.

Sąd ustalił termin wymagalności świadczenia opisanego pozwem – 14 dni liczonych od dnia wezwania pozwanego pismem z dnia 24 maja 2016 r. do zapłaty, a więc zgodnie z żądaniem opisanym w pozwie. Dostrzec jednak należy, iż Sąd I instancji w sposób wyraźny wskazał, że roszczenia powoda o zapłatę Świadczenia Wykupu mają swoją podstawę w postanowieniach umownych (§ 23 ust. 12 OWU), a nie w przepisach dotyczących bezpodstawnego wzbogacenia (na co powoływał się powód) i taki pogląd uznać należy za trafny. Okoliczność ta również przesądza o niesłuszności zarzutów zużycia korzyści przez pozwanego.

Określony przez powoda termin wymagalności nie narusza więc prawa materialnego, gdyż umowy termin wymagalności zaistniał by co najmniej w dniu 21 stycznia 2015 r., tj. w dniu w którym pozwany sformułował pismo informujące powoda o rozwiązaniu umowy i wysokości „kwoty do wypłaty” (k. 36). Nie zaistniała w sprawie sytuacja uzasadniająca zastosowania 30 - dniowego terminu opisanego w treści art. 817 § 1 k.c.

Mając na uwadze wszystko powyższe Sąd Okręgowy apelację pozwanej jako bezzasadną, w oparciu o treść art. 385 k.p.c. oddalił, zaś o kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c., zgodnie z regułą odpowiedzialności stron za wynik procesu. Wobec oddalenia apelacji strony pozwanej w całości, winna ona jako przegrywająca spór zwrócić stronie przeciwnej poniesione przez nią koszty postępowania odwoławczego. Powód przed sądem drugiej instancji był reprezentowany przez adwokata, wobec czego należał mu się z tego tytułu zwrot kosztów zastępstwa procesowego w wysokości 450 zł. (§ 2 pkt 3 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. z 2015 r., poz. 1800). Sąd Okręgowy błędnie zasądził 300 zł.

SSO Zbigniew Ciechanowicz