Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 21 września 2017 roku

W pozwie z dnia 04 listopada 2015 roku, złożonym do tut. Sądu w dniu 18 listopada 2015 roku (data nadania przesyłki poleconej), powodowie H. S., R. S., K. B., T. K., M. K., B. P., A. S., I. B., M. B. (1), A. i A. B. (1) oraz M. D. (dalej również zwani łącznie jako (...)) wnieśli o zasądzenie od pozwanego (...) Związku (...) w W. (dalej zwani również jako: (...)) na rzecz:

1.  H. S. kwoty 41.031,78 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 03 listopada 2015 roku do dnia zapłaty,

2.  R. S. kwoty 41.031,78 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 03 listopada 2015 roku do dnia zapłaty,

3.  K. B. kwoty 20.515,89 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 03 listopada 2015 roku do dnia zapłaty,

4.  T. K. kwoty 20.515,89 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 03 listopada 2015 roku do dnia zapłaty,

5.  M. K. kwoty 69.940,54 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 03 listopada 2015 roku do dnia zapłaty,

6.  B. P. kwoty 69.940,54 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 03 listopada 2015 roku do dnia zapłaty,

7.  A. S. kwoty 62.169,35 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 03 listopada 2015 roku do dnia zapłaty,

8.  I. B. kwoty 12.064,62 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 03 listopada 2015 roku do dnia zapłaty,

9.  M. B. (1) kwoty 12.064,62 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 03 listopada 2015 roku do dnia zapłaty,

10.  A. B. (2) i A. B. (1) kwoty 20.515,89 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 03 listopada 2015 roku do dnia zapłaty,

11.  M. D. kwoty 6.216,93 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 03 listopada 2015 roku do dnia zapłaty.

Żądanie pozwu obejmowało również zasądzenie kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego w wysokości 2.400 zł oraz opłaty skarbowej od dokumentu pełnomocnictwa.

W uzasadnieniu wskazali, iż są współwłaścicielami nieruchomości położonej w P. przy ul. (...), stanowiącej działkę gruntu nr (...) o powierzchni (...)m ², dla której Sąd Rejonowy Poznań-Stare Miasto w P., V Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą nr (...), z której w okresie od grudnia 2006 roku do końca października 2012 roku korzystał Pozwany, nie mając ku temu podstaw prawnych, a ponadto udostępniał ją swoim członkom. W konsekwencji Powodowie domagają się od Pozwanego zapłaty wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z tej nieruchomości we wskazanym wyżej okresie odpowiednio do wielkości przysługujących im udziałów i przyjęciu miesięcznego czynszu dzierżawnego według stawki 2 zł/m ². Odnosząc się do żądania zapłaty odsetek, Powodowie wyjaśnili, iż dochodzą oni zapłaty odsetek od kwot objętych żądaniem pozwu od dnia następnego po dniu, który wyznaczono jako termin do dokonania zapłaty w wezwaniu do zapłaty, które zostało doręczone Pozwanemu dnia 26 października 2015 roku.

Kolejno wskazali, iż tut. Sąd wyrokiem z dnia 14 lipca 2014 roku w sprawie XVI C 548/13 z powództwa pozostałych współwłaścicieli opisanej powyżej nieruchomości zasądził od (...) Związku (...) w W. na ich rzecz należności za bezumowne korzystanie z tej nieruchomości we wskazanym wyżej okresie. Apelacja Pozwanego od tego wyroku została oddalona wyrokiem Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 08 września 2015 roku w sprawie V Ca 3467/14. Podnieśli, iż należności za bezumowne korzystanie z należącej do nich nieruchomości w okresie od września 2005 roku do listopada 2006 roku zostały zasądzone na ich rzecz od Pozwanego przez Sąd Rejonowy dla Warszawy-Woli w Warszawie wyrokiem z dnia 02 marca 2012 roku w sprawie I C 341/11 i również w tym przypadku apelacja Pozwanego została oddalona przez Sąd Okręgowy w Warszawie wyrokiem wydanym w dniu 05 listopada 2012 roku w sprawie V Ca 2004/12. (k. 1-10 – pozew; k. 73 - koperta z odciskiem datownika pocztowej placówki nadawczej)

W odpowiedzi na pozew z dnia 22 marca 2016 roku, złożonej do tut. Sądu w dniu 30 marca 2016 roku (data nadania przesyłki poleconej), pozwany (...) Związek (...) w W. wniósł o oddalenie powództwa oraz zasądzenie od powodów solidarnie na jego rzecz kosztów procesu w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych oraz opłaty skarbowej od dokumentu pełnomocnictwa.

Pozwany zakwestionował żądanie pozwu tak co do zasady, jak i wysokości. W pierwszej kolejności Pozwany podniósł zarzut upływu rocznego terminu przedawnienia roszczenia objętego pozwem (art. 229 k.c.), którego bieg rozpoczął się z chwilą wydania przedmiotowej nieruchomości, tj. przełom października 2012 roku – stycznia 2013 roku. Pozwany przyznał, że na nieruchomość Powodów urządzony został Rodzinny O. Działkowy im. Ł. w P. i była ona przez niego użytkowana w części tzw. terenów wspólnych (alejek), pozostała jego część zagospodarowana była piętnastoma działkami jego członków. Kolejno wskazał, iż wydanie i opuszczenie przedmiotowej nieruchomości nastąpiło na skutek zawartych pomiędzy Powodami, a członkami (...) ugód. Wyjaśnił, iż w grudniu 2012 roku przesłał Powodom protokół zdawczo-odbiorczy wraz z propozycją zawarcia ugody dotyczącej zrzeczenia się roszczeń, których podpisania Powodowie odmówili. Podniósł, iż legitymację bierną w niniejszym procesie posiada nie on, lecz członkowie (...). Argumentował to tym, iż członkowie ci z racji przyznania im przez niego poszczególnych działek stali się posiadaczami zależnymi, faktycznie władającymi wydzieloną im częścią nieruchomości Powodów, on zaś pozostawał jedynie ich dysponentem. (...) podniósł także, iż Powodowie nie wykazali materialnoprawnych przesłanek dochodzonego roszczenia, mianowicie złej wiary posiadacza oraz samoistnego/zależnego charakteru posiadania. Zdaniem Pozwanego kwoty dochodzonego wynagrodzenia są rażąco wygórowane, bowiem z uwagi na fakt, iż nieruchomość Powodów położona jest w podstrefie E1 w obszarze cennym kulturowo objętym ochroną zabytków, na terenie o specjalnym sposobie zabudowy i zagospodarowania oznaczonym symbolem ZD – zgodnie z uchwałą Rady Miasta P. nr (...) z dnia 18 stycznia 2008 roku – średnio rynkowa wysokość czynszu dzierżawnego powinna być ustalona na podstawie transakcji nieruchomościami gruntowymi przeznaczonymi pod tereny zielone. Pozwany na wypadek uwzględnienia powództwa wniósł o obniżenie wynagrodzenia pełnomocnika w stosunku do każdego z Powodów z uwagi na nieskomplikowany charakter przedmiotowej sprawy – zarówno pod względem prawnym jak i faktycznym – oraz jednakowy nakład pracy ich pełnomocnika. (k.79-87 – odpowiedź na pozew; k. 144 – koperta z odciskiem datownika pocztowej placówki nadawczej)

W piśmie procesowym z dnia 13 kwietnia 2016 roku, złożonym do tut. Sądu w dniu 20 kwietnia 2016 roku (koperta z odciskiem datownika pocztowej placówki nadawczej) Powodowie przyznali, iż zawarli ugody z członkami (...) użytkownikami poszczególnych działek przydzielonych im przez (...) na podstawie, których Powodowie zrzekli się wobec nich roszczeń o wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z gruntu, zaś działkowcy roszczeń z tytułu nakładów na użytkowane przez nich działki i zobowiązali się je wydać. Jednocześnie Powodowie podkreślili, iż sam fakt zawarcia ugód nie przesądza o wydaniu im nieruchomości przez Pozwanego, gdyż żaden z działkowiczów nie był uprawniony do jego reprezentacji i dlatego podniesiony przez Pozwanego zarzut przedawnienia jest bezzasadny. Odnosząc się do zarzutu braku legitymacji biernej Powodowie wskazali, iż o tym, że to Pozwany władał przedmiotową nieruchomością jako posiadacz samoistny świadczy to, iż (...) przydzielał swoim członkom poszczególne działki, określając zasady ich zagospodarowania i organizując niezbędną infrastrukturę, zaś żaden z jego członków nie mógł użytkować działki z pominięciem struktur (...). Podnieśli również, iż o spełnieniu materialnoprawnych przesłanek dochodzonego roszczenia przesądza fakt urządzenia przez Pozwanego na nieruchomości Rodzinnego O. Działkowego – co jest między stronami bezsporne – oraz to, iż miał on pełną świadomość, że korzysta z cudzej nieruchomości w sposób nieuregulowany. (k.146-152 – pismo procesowe; k. 154 – koperta z odciskiem datownika pocztowej placówki nadawczej)

Na kolejnych rozprawach (protokół k. 167v, 195, 214, 322v) oraz w pismach procesowych Powodowie (pismo procesowe powodów k. 170-172, 236-238), jak i Pozwany (pismo procesowe pozwanego k. 156-160) podtrzymywali swoje stanowiska w sprawie.

Sąd Rejonowy ustalił, co następuje:

W okresie od dnia 01 grudnia 2006 roku do dnia 31 października 2012 roku H. S. w udziale (...), R. S. w udziale (...), K. B. w udziale (...), T. K. w udziale (...), M. K. w udziale (...), B. P. w udziale (...), A. S. w udziale (...), I. B. w udziale (...), M. B. (1) w udziale (...), A. B. (1) i A. B. (2) na zasadach wspólności umownej majątkowej małżeńskiej w udziale (...) oraz M. D. w udziale (...) byli współwłaścicielami nieruchomości gruntowej stanowiącej działkę ewidencyjną nr (...) położonej w P. w obrębie Ł. przy ul. (...) o pow. 0,4203 ha. Dla nieruchomości jest prowadzona księga wieczysta nr (...). Dla obszaru, na którym znajduje się przedmiotowa nieruchomość, nie został uchwalony miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego. (k.47-55 – wydruk z księgi wieczystej)

W tym okresie cała opisana wyżej nieruchomość była zajęta pod Rodzinny O. Działkowy im. J. Ł.. (...) Związek (...) użytkował tę nieruchomość od ok. 1934 roku i przekazywał poszczególne działki do użytkowania działkowcom – członkom (...) Związku (...). Uzyskanie prawa do użytkowania działki ściśle wiązało się z członkostwem w (...) Związku (...). Kandydat nie mógł zostać działkowcem bez wiedzy i woli (...) Związku (...). Poza działkami przekazanymi do użytkowania poszczególnym działkowcom, na terenie rodzinnego ogrodu działkowego znajdowały się tereny i urządzenia przeznaczone do wspólnego korzystania przez wszystkich działkowców (m. in. aleje). (okoliczności bezsporne; k. 143 – mapa geodezyjna; k. 167v-168 – zeznania H. M.; k. 215-217 – zeznania K. B.)

Współwłaściciele opisanej wyżej nieruchomości pismem z dnia 14 listopada 2005 roku wezwali (...), zaś pismami z dnia 16 stycznia 2012 roku działkowców – użytkowników poszczególnych działek przydzielonych im przez (...) Związek (...) – do wydania im zajmowanych działek, wchodzących w skład należącej do nich nieruchomości, w terminie 14 dni od dnia doręczenia wezwania. W odpowiedzi (...), reprezentujący działkowców oraz w imieniu własnym, wyraził wolę podjęcia ugodowego rozwiązania sporu, przedstawiając jednocześnie alternatywną propozycję, tj. umożliwienie działkowcom dalszego użytkowania działek w zamian za wnoszenie opłat z tego tytułu. W tym celu kilkukrotnie doszło do rozmów w kancelarii pełnomocnika Współwłaścicieli oraz w siedzibie (...). Ostatecznie w latach 2012 – 2013 Współwłaściciele opisanej wyżej nieruchomości zawarli z działkowcami – użytkującymi działki wchodzące w skład tej nieruchomości - ugody, na podstawie których Współwłaściciele zrzekli się wobec nich roszczeń o wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z gruntu, zaś działkowcy zrzekli się roszczeń z tytułu nakładów na użytkowane przez nich działki i wydali Współwłaścicielom posiadane przez nich działki. Ostatnia ugoda została zawarta w dniu 14 stycznia 2013 roku. (okoliczności bezsporne; k. 94-96 – ugody; k. 105-115 – wezwania; k. 103-104, 116-124 – korespondencja wraz dowodami nadania oraz potwierdzeniami odbioru; k. 125-142 – oświadczenia o wyrażeniu zgody na objęcie działek zastępczych; k. 242-244 – wezwanie wraz z dowodem nadania oraz potwierdzeniem odbioru; k. 167v-168, 195-196 – zeznania H. M.; k. 215-217 – zeznania K. B.; k. 217 – zeznania A. B. (2); k. 217-219 – zeznania Z. Ś.)

Działkowcy tytułem rekompensaty za zwróconą Współwłaścicielom działkę ewidencyjną nr (...) otrzymali od (...) działki w Rodzinnym O. Działkowym Euro 2012. ( k. 125-142 – oświadczenia o wyrażeniu zgody na objęcie działek zastępczych; k. 167v-168, 195-196 – zeznania H. M.; k. 217-219 – zeznania Z. Ś. )

Do końca 2012 roku Działkowcy opuścili obszar nieruchomości ewidencyjnej nr 39. ( k. 215-217 – zeznania K. B.; k. 167v-168 – zeznania H. M.; k. 214-215 – zeznania D. K.; k. 217-219 – zeznania Z. Ś. ). W konsekwencji Współwłaściciele nie zwracali się już do (...) o wydanie nieruchomości, jak również o udostępnienie im wejścia na jej teren ( k. 215-217 – zeznania K. B.; k. 217-219 – zeznania Z. Ś. ).

Po opuszczeniu działek przez działkowców (...) nie użytkował już działki o nr ewid. 39 i nią nie zarządzał. ( k. 167v-168 – zeznania H. M.; k. 214-215 – zeznania D. K.; k. 217-219 – zeznania Z. Ś. ). Teren ogrodów działkowych ogrodzony był siatką, a wejście do niego prowadziło poprzez bramy ( k. 167v-168 – zeznania H. M.; k. 214-215 – zeznania D. K.; k. 215-217 – zeznania K. B.; k. 217 – zeznania A. B. (2); k. 217-219 – zeznania Z. Ś.). (...) nie posiadał kluczy do bram, były one w posiadaniu działkowiczów ( k. 217-219 – zeznania Z. Ś.). Współwłaściciele mieli możliwość wejścia na teren nieruchomości, bowiem bramy nie były zabezpieczone. Na nieruchomości wraz z jej stopniowym opuszczeniem przez D. i (...) zaczęli przybywać bezdomni, którzy dewastowali teren ( k. 167v-168 – zeznania H. M.; k. 214-215 – zeznania D. K.).

Wobec opuszczenia działek przez Działkowców oraz wydania ich Współwłaścicielom Prezydium Okręgowego Zarządu (...) Związku (...) w P. uchwałą nr 144/2013 z dnia 20 maja 2013 roku stwierdziło swój brak tytułu prawnego do gruntu użytkowanego przez Rodzinny O. Działkowy im. J. Ł. w P., położonego na działkach ewidencyjnych nr (...) oraz zawnioskowało do Prezydium (...) o zmianę stanu organizacyjnego ROD polegającego na likwidacji wskazanej części tego ogrodu. (k. 98 – uchwała; k. 217-219 – zeznania Z. Ś.)

Pismem z dnia 18 grudnia 2013 roku, doręczonym w dniu 07 stycznia 2014 roku, (...) zwrócił się do pełnomocnika Współwłaścicieli działki ewidencyjnej nr (...) o podpisanie w terminie do dnia 31 stycznia 2014 roku załączonego do tego pisma protokołu zdawczo-odbiorczego opuszczonego gruntu. Zgodnie z § 1 protokołu Okręgowy Zarząd (...) w P. wydał część gruntu (alejkę i część 1 działki) o łącznej powierzchni(...)m ^{( 2 )}(część będąca w posiadaniu (...)), na którym nie ma majątku działkowców i (...), a A. O. działając w imieniu współwłaścicieli grunt ten przyjmuje. W § 2 stwierdzono natomiast, iż działka nr (...) o powierzchni (...) m ^{( 2)} została przekazana we władanie Współwłaścicieli gruntu przez działkowców i (...) w P.. Protokół zdawczo-odbiorczy nie został jednak podpisany ani przez Współwłaścicieli, ani przez ich pełnomocnika. (okoliczność bezsporna; k. 99 – pismo; k. 100 – protokół zdawczo-odbiorczy; k. 101 – potwierdzenie odbioru; k. 102 – potwierdzenie nadania; k. 167v-168, 195-196 – zeznania H. M.)

H. S., R. S., K. B., T. K., M. K., B. P., A. S., I. B., M. B. (1), A. B. (1) i A. B. (2) oraz M. D. za pośrednictwem swojego pełnomocnika S. S. (1) pismem z dnia 22 października 2015 roku doręczonym (...) Związkowi (...) w dniu 26 października 2015 roku wezwali go do zapłaty wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z ich nieruchomości w okresie od grudnia 2006 roku do października 2012 roku w terminie 7 dni w kwotach: na rzecz H. S. – 41.031,78 zł, R. S. – 41.031,78 zł, K. B. – 20.515,89 zł, T. K. – 20.515,89 zł, M. K. – 69.940,54 zł, B. P. – 69.940,54 zł, A. S. - 62.169,35 zł, I. B. – 12.064,62 zł, M. B. (1) – 12.064,62 zł, A. B. (1) i A. B. (2) – 20.515,89 zł oraz M. D. – 6.2163,93 zł. (okoliczność bezsporna; k. 45-46 – wezwanie do zapłaty wraz z dowodem nadania oraz potwierdzeniem odbioru)

Postanowieniem Sądu Rejonowego Poznań-Grunwald i Jeżyce w Poznaniu z dnia 29 kwietnia 2009 roku w sprawie I Ns 3016/08, które uprawomocniło się na skutek postanowienia Sądu Okręgowego w Poznaniu z dnia 11 września 2009 roku w sprawie XV Ca 711/09, wniosek (...) o stwierdzenie nabycia z dniem 01 stycznia 1985 roku w drodze zasiedzenia własności nieruchomości stanowiącej działkę ewidencyjną nr (...) został oddalony. (k. 251-255 – wniosek; k. 249 – postanowienie w sprawie I Ns 3016/08; k. 250, 309-316 - postanowienie w sprawie XV Ca 711/09 wraz z uzasadnieniem)

Wyrokiem Sądu Rejonowego dla Warszawy-Woli w Warszawie z dnia 02 marca 2012 roku w sprawie I C 341/11, który uprawomocnił się w wyniku wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 05 listopada 2012 roku w sprawie V Ca 2004/12, (...) Związek (...) został zobowiązany do zapłaty na rzecz W. S., H. S., R. S., K. B., A. B. (2), T. K., K. H., M. P., M. S. (1), S. S. (2), S. J., M. K., B. P., H. J., M. J., I. B., M. B. (1), M. B. (2), M. B. (3), M. B. (4), W. M. (1), S. S. i M. S. (2) wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z działki ewidencyjnej nr (...) w okresie od września 2005 roku do listopada 2006 roku. (k.56-70- wyrok z uzasadnieniem w sprawie I C 341/11 oraz wyrok w sprawie V Ca 2004/12)

Wyrokiem Sądu Rejonowego dla Warszawy-Mokotowa w W. z dnia 14 lipca 2014 roku w sprawie XVI C 548/13, który uprawomocnił się w wyniku wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 08 września 2015 roku w sprawie V Ca 3467/17, (...) Związek (...) został zobowiązany do zapłaty na rzecz W. S., K. H., W. M. (2), S. S. (1) i M. S. (2) wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z działki ewidencyjnej nr (...) w okresie od grudnia 2006 roku do października 2012 roku. (okoliczności bezsporne; k.71 - wyrok w sprawie XVI C 548/13; k.72 – postanowienie w sprawie XVI C 548/13)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów i kopii dokumentów zgromadzonych w niniejszej sprawie. W ocenie Sądu dowody te, w zakresie w jakim stanowiły podstawę poczynionych w niniejszej sprawie ustaleń faktycznych, tworzą zasadniczo spójny i nie budzący wątpliwości w świetle wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego, a przez to zasługujący na wiarę materiał dowodowy. Ich rzetelność i prawdziwość nie były przez strony kwestionowane i Sąd nie dopatrzył się w nich niczego, co uzasadniałoby powzięcie wątpliwości odnośnie ich wiarygodności i mocy dowodowej. Wskazać należy, iż okoliczności bezsporne w ogóle nie wymagały wykazywania ich prawdziwości za pomocą dowodów, bowiem zostały przez strony wprost przyznane, bądź też nie zostały zaprzeczone, co zostało przez Sąd ocenione na zasadzie art. 229-230 k.p.c.

Przy dokonywaniu ustaleń faktycznych, Sąd oparł się również na zeznaniach świadków H. M. i D. K., a także przesłuchanych w charakterze stron powodów A. B. (2) i K. B. oraz w imieniu pozwanego (...) Z. P. Okręgowego Zarządu Działkowców. Sąd, co do zasady dał wiarę w całości zeznaniom świadków H. M. i D. K.. Zeznania te zasługują na wiarę, albowiem są spójne, rzeczowe i logiczne oraz znajdują potwierdzenie w zgromadzonym w sprawie materiale dowodowym, jak również nie są wewnętrznie sprzeczne.

Dokonując oceny zeznań stron postępowania, Sąd miał na uwadze, iż są oni osobami bezpośrednio zainteresowanymi korzystnym dla siebie wynikiem niniejszego postępowania, w związku z tym ocena ta wymagała szczególnie ostrożnej i krytycznej analizy ich treści. Ostatecznie jednak wskazywane przez nich okoliczności znalazły w potwierdzenie w pozostałym materiale dowodowym, poza tym były logiczne, rzeczowe i konsekwentne, a także zbieżne z zeznaniami przesłuchanych w toku postępowania świadków. Wolne były również od treści, które mogłyby podlegać negatywnej ocenie z punktu widzenia wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego.

Sąd oddalił wniosek Powodów o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego na okoliczność ustalenia wynagrodzenia z tytułu bezumownego korzystania z nieruchomości uznając jego przeprowadzenie za zbędne wobec skutecznie podniesionego przez Pozwanego zarzutu przedawnienia. W tej sytuacji uwzględnienie wniosku niepotrzebnie wydłużyłoby postępowanie i podwyższyłoby jego koszty.

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

Powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie, z uwagi na skutecznie podniesiony przez Pozwanego zarzut przedawnienia roszczenia.

Żądanie Powodów znajduje oparcie w treści art. 225 k.c. w zw. z art. 224 § 1 i 2 k.c., na podstawie których samoistny posiadacz nieruchomości w złej wierze jest zobowiązany do zapłaty na rzecz właściciela rzeczy wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy.

Zgodnie z art. 117 § 1 k.c. co do zasady roszczenia majątkowe ulegają przedawnieniu. Paragraf 2 tego przepis stanowi, że po upływie terminu przedawnienia ten, przeciwko komu przysługuje roszczenie, może uchylić się od jego zaspokojenia, chyba że zrzeka się korzystania z zarzutu przedawnienia.

Bieg przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne, zaś przerywa się przez każdą czynność przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym, przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia, przez uznanie roszczenia przez osobę, przeciwko której roszczenie przysługuje bądź przez wszczęcie mediacji /art. 120 § 1 i 123 § 1 k.c./. Ogólne terminy przedawnienia roszczeń określa art. 118 k.c., zgodnie z którym, jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi lat dziesięć, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej – trzy lata.

Wyjątki od powyższej zasady zostały wskazane między innymi w przepisach dotyczących ochrony własności. Zgodnie z art. 229 § 1 zd. 1 k.c. roszczenia właściciela przeciwko samoistnemu posiadaczowi o wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy, o zwrot pożytków lub o zapłatę ich wartości, jak również roszczenia o naprawienie szkody z powodu pogorszenia rzeczy przedawniają się z upływem roku od dnia zwrotu rzeczy.

Roszczenie właściciela z tytułu bezumownego korzystania z jego rzeczy jako, że nie jest roszczeniem o świadczenie okresowe ulega dziesięcioletniemu przedawnieniu (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 03 grudnia 2004 roku, IV CK 613/03, LEX nr 359461, uchwała Sądu Najwyższego z dnia 24 października 1972 roku, III CZP 70/72, OSNC 1973, nr 6, poz. 102). Właściciel w okresie ustalonym w art. 229 § 1 k.c. może zatem dochodzić wynagrodzenia za nieprzekraczający 10 lat (art. 118 zd. 2 k.c.) okres korzystania z jego rzeczy przez posiadacza w złej wierze (por. np. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 04 grudnia 1980 roku, II CR 501/80, OSN 1981, nr 9, poz. 171, uchwała Sądu Najwyższego z dnia 16 września 2010 roku, III CZP 44/10 LEX nr 599797, wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 26 września 2007 roku, I ACa 522/07, LEX nr 337313). W konsekwencji roszczenia właściciela przeciwko samoistnemu posiadaczowi o wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy przedawnia się upływem 10 lat, począwszy od dnia, w którym uprawniony mógł się domagać zaspokojenia, jednak nie później, niż w ciągu roku od dnia zwrotu nieruchomości.

Istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy ma zatem data zwrotu rzeczy, gdyż od niej biegł roczny termin dla Powodów do dochodzenia roszczeń objętych żądaniem pozwu.

W orzecznictwie podkreśla się potrzebę szerokiego rozumienia terminu „zwrot rzeczy”. Zwrotem rzeczy jest likwidacja stanu niezgodnego z prawem, czyli stanu władania cudzym gruntem bez tytułu prawnego. W takiej sytuacji zwrotem rzeczy będzie każda sytuacja faktyczna i prawna, która powoduje likwidację stanu takiej bezprawności (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 04 października 2007 roku, I ACa 952/06, Apel.-W-wa 2009/1/4; wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 27 października 2016 roku, I ACa 346/16, Legalis nr 1556346). Termin ten należy zatem wiązać z każdym zdarzeniem, w którym właściciel odzyskuje władztwo nad rzeczą. Jak stwierdził Sąd Najwyższy, ma być to zdarzenie stanowiące sposób zaspokojenia roszczenia windykacyjnego (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 15 kwietnia 2011 roku, III CZP 7/11, Legalis nr 309831; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 marca 2014 roku, III CNP 18/13, Legalis nr 1048639). „Zwrot rzeczy” należy rozumieć jako utratę przez dotychczasowego posiadacza bezpośredniego władztwa nad rzeczą i ponowne znalezienie się rzeczy w posiadaniu właściciela bez względu na to, w jaki sposób do takiego przeniesienia rzeczy doszło, a nawet czy doszło do faktycznego, fizycznego wydania rzeczy przez posiadacza właścicielowi (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 04 listopada 2011 roku, I CSK 22/11, Legalis nr 453307; uchwała Sądu Najwyższego z dnia 22 lipca 2005 roku, III CZP 47/05, OSNC 2006/6/100). Chodzi bowiem o stworzenie takiej sytuacji, w której od woli właściciela zależeć będzie, czy dokona objęcia rzeczy we władanie, czy udzieli zgody na korzystanie z rzeczy w określonych granicach przez posiadacza, np. przez zawarcie z posiadaczem umowy uprawniającej go do korzystania z rzeczy (G. M., "Zwrot rzeczy", s. 28–29 oraz 36 i n.).

Należy wskazać, że przeniesienie posiadania może tu nastąpić, zarówno w formie traditio corporalis (art. 348 zd. 1 k.c., jak i traditio longa manu (art. 348 zd. 2 k.c.). Nie jest też wykluczona postać constitutum possessorium (art. 349 k.c.) (tak: uchwała Sądu Najwyższego z dnia 22 lipca 2005 roku, III CZP 47/05, OSNC 2006, nr 6, poz. 100).

Z powyższego, wypływa zasadniczy wniosek, że do zwrotu rzeczy nie jest wymagana jakakolwiek szczególna forma (rozumiana w potocznym tego słowa znaczeniu, a nie jako forma czynności prawnej). Zwrotu rzeczy nie należy wiązać nie tylko ze świadomym przekazaniem rzeczy przez dotychczasowego posiadacza właścicielowi, lecz w istocie z każdą sytuacją, w której właściciel uzyskał możność bezpośredniego władztwa nad rzeczą, a dotychczasowy posiadacz to władztwo utracił. W szczególności, nie jest wymagane protokolarne przekazanie rzeczy (por. wyrok Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z dnia 6 lutego 2015 roku, II CSK 359/14, Legalis nr 1187397.). Ze zwrotem rzeczy należy jednak utożsamiać protokolarne przekazaniu nieruchomości do dyspozycji właściciela, który bezpodstawnie odmówił jej odebrania (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 listopada 1997 roku, I CKN 323/97, OSNC 1998, nr 5, poz. 79).

Sąd w składzie orzekającym w niniejszej sprawie podziela pogląd wyrażony przez Sąd Apelacyjny w Szczecinie w wyroku z dnia 07 kwietnia 2016 roku w sprawie o sygn. I ACa 1067/15 (LEX nr 2076784), zgodnie z którym „zwrot rzeczy” w rozumieniu art. 229 k.c. wiąże się z momentem, w którym powód uzyskał wiedzę o fakcie wyzbycia się przez władającego władania nad nieruchomością, mimo braku formalnego protokołu odbioru nieruchomości. W świetle powyższego zwrot rzeczy w rozumieniu art. 229 k.c. należy utożsamiać z przesłankami wyzbycia się władztwa nad rzeczą przez władającego i powzięcia przez właściciela wiedzy (bez względu na źródło) o fakcie wyzbycia się przez władającego władania nieruchomością.

Przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy w ocenie Sądu pozwany (...) wykazał, że sporna nieruchomość została wydana Powodom. W ocenie Sądu należy przyjąć, iż zwrot przedmiotowej nieruchomości nastąpił wraz z podpisaniem w dniu 14 stycznia 2013 roku ostatniej ugody pomiędzy Współwłaścicielami przedmiotowej nieruchomości, a działkowcem A. C. - członkiem (...) Związku (...). W § 4 tej ugody A. C. oświadczyła m.in., iż wydaje posiadaną przez nią działkę nr (...) z dniem podpisania ugody. Z ustalonego stanu faktycznego sprawy wynika, iż nieruchomość faktycznie została opuszczona przez działkowców do końca 2012 roku i od tego momentu nie była ona już zarządzana, ani użytkowana przez (...). Pozwany nie dysponował kluczami do ogrodów działkowych – posiadali je działkowicze – okoliczność ta wynika z zeznań złożonych przed przedstawiciela pozwanego – Z. Ś. (k. 219). Sąd dał wiarę tym zeznaniom, jako spójnym z doświadczeniem życiowym – naturalne jest, że klucze są w posiadaniu tych osób, które faktycznie korzystają z działek, czyli samych działkowców, a powodowie nie przedstawili dowodu na to, że klucz był w posiadaniu (...) i że domagali się jego wydania. Niezależnie od tego należy zauważyć, że świadek D. K. zeznał, iż po 2012r. każdy mógł wejść na teren przedmiotowej nieruchomości.

O tym, że zawarcie ostatniej ugody, a tym samym opuszczenie nieruchomości przez działkowców, utożsamiane było przez Współwłaścicieli jako moment wydania im tej nieruchomości świadczą złożone na rozprawie w dniu 03 listopada 2016 roku zeznania powódki K. B.. Zeznała ona, iż „ Od jesieni 2012 r nie składaliśmy już wniosków do (...) o wydanie nieruchomości, bo po zdaniu tej nieruchomości przez działkowców uznaliśmy, że załatwiliśmy sprawę. Uważaliśmy, że nieruchomość została nam wydana” (k. 216). Należy zauważyć, że (...) od 2005 roku prowadził rozmowy w przedmiocie wydania spornej nieruchomości nie tylko w imieniu działkowców, ale również w imieniu własnym. Jednocześnie wraz z zawarciem ostatniej ugody Współwłaściciele nie zwracali się do Pozwanego z żądaniem czy to zwrotu części zajmowanych przez działkowców, czy to części przeznaczonych do wspólnego korzystania. Ponadto istotny jest fakt, iż Prezydium Okręgowego Zarządu (...) Związku (...) w P. w dniu 20 maja 2013 roku podjęło uchwałę nr 144/2013 stwierdzającej brak tytułu pranego do gruntu użytkowanego przez Rodzinny O. Działkowy im. J. Ł. w P., położonego na działkach ewidencyjnych nr (...) oraz zawnioskowało do Prezydium (...) o zmianę stanu organizacyjnego ROD polegającego na likwidacji wskazanej części tego ogrodu, a także to, iż (...) podjął próbę protokolarnego i bezwarunkowego wydania nieruchomości Współwłaścicielom, którzy na nią nie odpowiedzieli. W ocenie Sądu, z datowanego na dzień 18 grudnia 2013 roku pisma (k. 99) oraz jego załącznika (k. 100), doręczonych w dniu 07 stycznia 2014 roku pełnomocnikowi Powodów, reprezentującego powodów w toku ich pertraktacji z (...) i działkowcami, a także z ww. uchwały jednoznacznie wynika, że (...) za właściciela przedmiotowej nieruchomości uznaje nie siebie lecz Powodów, jak również, że wyzbył się posiadania tego gruntu i nie jest on już przez niego użytkowany. Protokół zdawczo odbiorczy obejmował całość działki gruntu, tj. części posiadane uprzednio przez poszczególnych działkowców oraz części przeznaczone do wspólnego korzystania przez wszystkich działkowców (alejki), za którą Powodowie domagali się wynagrodzenia z tytułu bezumownego korzystania. Ponadto w protokole tym brak jest zapisów wskazujących na to, że wydanie nieruchomości miałoby nastąpić pod jakimkolwiek warunkiem. W ocenie Sądu Pozwany wyzbył się władztwa nad przedmiotową nieruchomością, jej Współwłaściciele – Powodowie – powzięli o tym fakcie wiedzę i odzyskali władztwo. Bez znaczenia pozostaje okoliczność, iż Powodowie z nieznanych Sądowi przyczyn uchylili się od podpisania protokołu obioru nieruchomości.

Wobec powyższego stwierdzić należało, że roczny termin przedawnienia upłynął z dniem 14 stycznia 2014 roku (ewentualnie 7 stycznia 2015 roku – przy przyjęciu, że zwrot nieruchomości nastąpił w związku z pismem z dnia 18 grudnia 2013 roku, doręczonym w dniu 7 stycznia 2014r.), a więc przed wytoczeniem powództwa w niniejszej sprawie, co miało miejsce w dniu 18 listopada 2015 roku.

Należy również zauważyć, że nawet gdyby hipotetycznie przyjąć, iż nie doszło do przedawnienia roszczenia objętego pozwem, powództwo podlegałoby oddaleniu w znacznej części z tego względu, iż Pozwany, o ile przypisze mu się status posiadacza nieruchomości Powodów (obojętnie, czy samoistnego, czy zależnego) może wystąpić samodzielnie w procesie o roszczenia mające podstawę w art. 224-229 k.c. albo 224-229 k.c. w zw. z art. 230 k.c., ale skutecznie mogą być przeciwko niemu dochodzone roszczenia o wynagrodzenie za korzystanie z nieruchomości odnoszące się do tych form i zakresu korzystania z niej, jaki można będzie przypisać Pozwanemu, a nie poszczególnym działkowcom (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 03 marca 2006 roku, II CK 409/05, LEX 398289; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 czerwca 2015 roku, III CSK 357/14, LEX nr 1766008). Ostatecznie zatem Powodowie mogliby dochodzić odszkodowania za bezumowne korzystanie przez (...) z terenów i urządzeń przeznaczonych do wspólnego korzystania przez wszystkich działkowców (m. in. aleje) o łącznej powierzchni 551 m ².

Zawarte w pkt. 2-12 rozstrzygnięcie o kosztach postępowania Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 k.p.c., w związku z art. 105 k.p.c. uznając, że zachodzą znaczące różnice w wielkości udziałów przysługujących poszczególnym powodom, a w konsekwencji, że koszty powinny być rozdzielone zgodnie z dyspozycją zdania drugiego § 1 art. 105 k.p.c., mając na uwadze zachodzące po stronie powodowej współuczestnictwo formalne oraz fakt, że wspomniany art. 105 k.p.c. dotyczy zarówno współuczestników formalnych jak i materialnych. Zgodnie z art. 98 § 1 k.p.c. strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony. Za stronę przegrywającą sprawę – wobec oddalenia powództwa w całości – należało uznać Powodów. Zgodnie ze zdaniem drugim § 1 art. 105 k.p.c. Sąd może jednak nakazać zwrot kosztów odpowiednio do udziału każdego ze współuczestników w sprawie, jeżeli pod tym względem zachodzą znaczne różnice. Na poniesione przez Pozwanego koszty procesu składało się zaś wynagrodzenie jego pełnomocnika, będącego radcą prawnym, w wysokości 7.200 zł, którego wysokość Sąd ustalił na podstawie § 2 w zw. z § 6 pkt 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. z 2013, Nr 490, j.t.). Sąd obciążył Powodów obowiązkiem zwrotu poniesionych przez Pozwanego kosztów procesu w stosunku w jakim wysokość żądanych przez nich kwot odnosiła się do łącznej wartości przedmiotu sporu.

Z powyższych względów na podstawie powołanych przepisów, Sąd orzekł jak w sentencji wyroku.

ZARZĄDZENIE

1)  (...);

2)  (...)