Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 września 2017 r.

Sąd Okręgowy w Świdnicy w IV Wydziale Karnym Odwoławczym w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 27 września 2017 r.

sprawy L. S.

syna A. i H. z domu M.

urodzonego (...) w Ż.

oskarżonego z art. 212 § 1 kk w zw. z art. 12 kk

na skutek apelacji wniesionej przez pełnomocnika oskarżycielki prywatnej A. S.

od wyroku Sądu Rejonowego w Świdnicy

z dnia 26 kwietnia 2017 r. sygnatura akt VI K 29/16

I.  utrzymuje w mocy zaskarżony wyrok;

II.  zasądza od oskarżycielki prywatnej A. S. na rzecz Skarbu Państwa koszty sądowe postępowania apelacyjnego w tym wymierza 100 złotych opłaty za to postępowanie.

  Sygn.akt IV Ka 473 / 17

Oskarżycielka prywatna A. S. oskarżyła L. S. o to, że w dniach 14 grudnia 2015r., 25 grudnia 2015r. i 14 stycznia 2016r. w B., woj. (...), działając w krótkich odstępach czasu, w wykonaniu z góry powziętym zamiarem pomówił A. S. o to, że jest osobą bezczelną, chamską oraz perfidną, że wykorzystuje swoje stanowisko do celów prywatnych i że przyczyną rezygnacji z funkcji (...) jest nienawiść jaką A. S. ma go darzyć, które to właściwości mogły poniżyć A. S. w opinii publicznej oraz narazić na utratę zaufania potrzebnego dla wykonywania stanowiska (...)

tj. o czyn z art. 212 § 1 kk w zw. z art. 12 kk;

Sąd Rejonowy w Świdnicy wyrokiem z dnia 26 kwietnia 2017r. sygn. akt VI K 29 /16:

I.  oskarżonego L. S. uniewinnił od popełnienia czynu opisanego w części wstępnej wyroku tj. występku z art. 212 § 1 kk w zw. z art. 12 kk;

II.  na podstawie art. 632 pkt 1 kpk zasądził od oskarżycielki prywatnej A. S. na rzecz oskarżonego L. S. koszty procesu, w tym koszty zastępstwa procesowego;

Z wyrokiem tym w całości nie pogodziła się oskarżycielka prywatna, wnosząc apelację za pośrednictwem pełnomocnika.

Apelująca w oparciu o art. 438 pkt 1 i 3 kpk wyrokowi temu zarzuciła :

• błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawą orzeczenia mający wpływ na jego treść, wyrażający się w przyjęciu, iż oskarżony działając jako obywatel oraz w trosce o dobro sołectwa a nadto korzystając z subiektywnych uprawnień jednostki broniącej swoich praw - złożył do (...) w Ś. oraz odczytał na zebraniu wiejskim „skargę", stanowiącą prawo do uzasadnionej krytyki działań/zachowań funkcjonariusza państwowego A. S. - co w konsekwencji stanowiło wyłączenie bezprawności zarzucanego mu czynu zabronionego - podczas gdy prawidłowa analiza materiału dowodowego w szczególności fakt, iż: oskarżony również sam był funkcjonariuszem publicznym/osobą pełniącą funkcję publiczną: świadome zmodyfikowanie relacji świadka H. D., w szczególności użytych pod adresem pokrzywdzonej sformułowań świadczące o wiedzy dot.fałszywości zniesławiających w piśmie zarzutów; wreszcie przedstawienie zarzutów niedotyczących działalności służbowej A. S. a jej życia prywatnego oraz brak rozpoznania przez (...) Ś. pisma oskarżonego jako skargi na działania funkcjonariusza publicznego- prowadzą do wniosku o winie L. S. w zakresie zarzucanemu mu czynu zabronionego,

• błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia mający wpływ na jego treść, wyrażający się w przyjęciu, iż praktyka wynajmu świetlicy wiejskiej przewidywała w każdym przypadku adnotację gospodarza świetlicy o wolnym terminie najmu, podczas gdy prawidłowa analiza materiału dowodowego sprawy w postaci: wniosków i podań k. 82-127; zeznań K. J. oraz K. K. - wskazują, iż wskazana praktyka była odmienna, przewidując nie tylko telefoniczną konsultację z gospodarzem świetlicy ale również pomijając ją oraz dopuszczając rozpoznanie podań mających istotne braki formalne * co w konsekwencji deprecjonuje zeznania świadka H. D. jako wiarygodne i zgodne z prawdą,

• błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia mający wpływ na jego treść, wyrażający się w przyjęciu, iż oskarżony nie z własnej woli lecz na polecenie (...) Ś. - odczytał na zebraniu wiejskim treść pisma z dnia 14.12.2015r. podczas gdy prawidłowa analiza materiału dowodowego sprawy w postaci: protokołu zebrania wiejskiego z dnia 14.01.2016r.; zeznań świadków A. G., J. M., J. S., K. K. - świadczą o tym, iż to oskarżony był osobą na wniosek której zmieniono porządek obrad zebrania z dnia 14.01.2016r. a co za tym idzie wyrażał chęć publicznego poinformowania o powodach złożonej rezygnacji co dowodzi, iż L. S. chciał odczytać przedmiotowe pismo a nie zaś został do tego zmuszony,

• obrazę przepisów prawa materialnego tj. art. 212 § 1 kk wyrażającą się w dokonaniu błędnej jego wykładni oraz niewłaściwym zastosowaniu polegającym na nieuznaniu, iż użyte przez oskarżonego sformułowania: „(...)" „perfidna" „bezczelna" „chora na władzę" „wykorzystująca swoje stanowisko co celów prywatnych" stanowią pomówienie A. S. o takie właściwości i postępowanie, które mogą poniżyć ją w opinii publicznej oraz narazić na utratę zaufania potrzebnego dla wykonywania stanowiska (...) Ś.,

zaś z ostrożności procesowej:

• obrazę przepisów prawa materialnego tj. art. 216 §1 kk poprzez jego niezastosowanie i nie potraktowanie użytych przez oskarżonego przy piśmie z dnia 14.12.2015r. sformułowań „(...)" „perfidna" „bezczelna" „chora na władzę" jako publicznie znieważających A. S. pod jej nieobecność w zamiarze by zniewaga do niej dotarła,

Mając powyższe na uwadze, w oparciu o art. 437§1 i 2 kpk apelująca wniosła o uchylenie przedmiotowego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu w

Ś. do ponownego rozpoznania,

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja okazała się całkowicie bezzasadna.

Wbrew sformułowanemu w niej zarzutowi stwierdzić należy, iż Sąd Rejonowy poczynił w sprawie jedynie trafne ustalenia faktyczne, które oparł o prawidłowo przeprowadzone dowody i ocenę ich całokształtu we wzajemnym powiązaniu. Wnioski końcowe mieszczą się więc w granicach swobodnej oceny dowodów, odpowiadają kryteriom art. 7 kpk, w żadnym wypadku nie można im zarzucić dowolności, zaś uzasadnienie pisemne wyroku zawiera prawidłowy wywód logiczny, jest wyczerpujące, przez co odpowiada wszystkim wymogom art. 424 §1 kpk i jako takie podlega aprobacie Sądu Odwoławczego.

Przedmiotem sprawy są 2 pisma sporządzone przez oskarżonego jako (...)wsi B., oba dotyczą wykonywania przezeń funkcji (...). Pisma te znajdują się w aktach sprawy ( k. 5 i 39 akt), zatem nie może być wątpliwości co do ich treści. To właśnie analiza treści tych pism w kontekście pełnionej przezeń funkcji zadecydowała o słusznym uniewinnieniu oskarżonego.

Wbrew stanowisku apelującego dla prawidłowego orzekania w sprawie bez znaczenia pozostają okoliczności akcentowane w apelacji tj. zasady wynajmu świetlicy wiejskiej, konkretne szczegóły przyjętej procedury i praktyki oraz przestrzegania ich przez córkę oskarżycielki prywatnej, czy szeroko analizowane postepowanie świadka H. D. jako gospodarza świetlicy, w tym rzekome nieprawidłowości przyjmowania i opiniowania wniosków o najem świetlicy wiejskiej. Przedmiotem sprawy nie jest także twierdzenie świadka H. D., że oskarżycielka prywatna wykorzystując swe zatrudnienie w (...) Ś. jako (...) groziła świadkowi zwolnieniem z pracy.

Pierwsze z pism oskarżonego z dnia 14 grudnia 2015r. zostało skierowane do (...) Ś., wedle jednoznacznej treści stanowi rezygnację oskarżonego z pełnienia funkcji (...) oraz uzasadnienie tego stanowiska, w którym oskarżony wskazywał na negatywne relacje, skonfliktowanie i brak współpracy z oskarżycielką prywatną sprawującą ważną funkcję urzędniczą w (...), tworzone przez nią utrudnienia w wykonywaniu jego funkcji oraz konflikt na tle wynajęcia świetlicy przez oskarżycielkę poza ustalonymi zasadami, jej negatywne potraktowanie H. D., co ostatecznie spowodowało rezygnację z funkcji członków (...) także 6-ciu wymienionych w piśmie osób.

Przedmiotowe pismo zostało potraktowane przez (...) Ś. jako oficjalna rezygnacja oskarżonego z funkcji, w związku z którą zostanie wszczęta procedura wyboru nowego (...) ( vide pismo (...) z dnia 23.12.2015r. k. 53 akt). Z treści tego pisma wynika także, że podnoszona przez oskarżonego w inkryminowanym piśmie sprawa wynajmu świetlicy wiejskiej w B. będzie wyjaśniona przez dyrektora Gminnego Ośrodka (...), co oznacza, że tej części pisma z dnia 14.12.2015r. adresat - (...) - nadała stosowny tryb wyjaśniający, co przeczy argumentom apelującego, że pismo zostało potraktowane wyłącznie jako rezygnacja oskarżonego z funkcji. Przedmiotem zebrania wiejskiego w dniu 14 stycznia 2016r. w B. był wybór nowego sołtysa, oprócz mieszkańców wsi uczestniczyli w nim (...) jako przewodnicząca oraz 5 przedstawicieli (...) Ś.. Podczas zebrania oskarżony jako ustępujący sołtys składał sprawozdanie z działalności i - co wydaje się oczywiste - wyjaśniał przyczyny rezygnacji przez odczytanie pisma w całości, przy czym pismo odczytał w całości na polecenie (...) ( vide m. in. zeznania świadka J. S. k. 60 akt). Jak to wynika chociażby z zeznań tego świadka i z zapisów protokołu zebrania ( k. 63 akt) Wójt publicznie zanegowała zawarte w piśmie opinie oskarżonego o oskarżycielce. Pozostało zatem ocenić, czy zawarta w nim treść wyczerpuje ustawowe znamiona występku zniesławienia z art. 212 § 1 kk. W tym zakresie depozycje Sądu I instancji są trafne, bo opierają się o prawidłowo ustalony kontekst sytuacyjny inkryminowanego działania oskarżonego.

Przyjęte fakty nie pozwalają na przypisanie oskarżonemu zamiaru działania przestępnego, umyślnego , polegającego na dążeniu do pomówienia oskarżycielki o takie postępowanie lub właściwości, które mogą poniżyć ją w opinii publicznej lub narazić na utratę zaufania potrzebnego dla wykonywania stanowiska (...). Oskarżony rezygnując z wybieralnej funkcji sołtysa miał nie tylko prawo ale i moralny obowiązek wytłumaczenia się swoim wyborcom z decyzji o rezygnacji, działał w ramach przysługującego mu uprawnienia w trosce o dobro sołectwa, przedstawiając własną ocenę problemów i przeszkód uniemożliwiających jemu jak i innym członkom (...)wykonywanie funkcji. Jak wynika z treści rezygnacji, niemożność dalszego sprawowania funkcji uzasadniał długotrwałym skonfliktowaniem z oskarżycielką prywatną, będącą zarazem ważnym urzędnikiem gminnym. Jak to wyjaśniał na rozprawie, konflikt rozpoczął się w 2009r. na tle rozliczeń finansowych dożynek, opisywał incydenty w związku z ubieganiem się o mandat radnego i cytował negatywne wypowiedzi oskarżycielki o jego osobie, tj. że sprzeniewierzył pieniądze gminne, nie ma predyspozycji do pełnienia funkcji radnego, opisywał zdarzenie podczas którego z obraźliwym komentarzem w obecności świadków odmówiła podania mu ręki itd. ( k. 58-59 akt). Ten konflikt pomiędzy stronami był powszechnie znany, np. zeznał o tym świadek A. G. ( k. 59) . Opisywane przez świadków K. P., H. D. (1) ( k. 66-67 akt) oraz T. P. (k.77-78 akt) negatywne aspekty kontaktów z oskarżycielką faktycznie wzmacniają argumentację oskarżonego. Tak więc oskarżony skorzystał z prawa do dozwolonej prawem krytyki postawy oskarżycielki prywatnej wobec niego oraz innych osób, więc jego zachowanie nie było bezprawne.

Dla uzasadnienia swego stanowiska Sąd instancji przytoczył powszechnie aprobowane judykaty Sądu Najwyższego, w sprawach sygn. III KKN 98/96, IV KKN 331/00 a także III KK 243/06 , II KK 105/10 czy II KK 152/13 ( k. 9-10 motywów), których treści apelujący faktycznie nie kwestionuje.

Dodać jeszcze można, iż przedstawiona w tych orzeczeniach wykładnia art. 212 § 1 kk koresponduje z wykładnią zawartą w uznanej literaturze przedmiotu, i tak cyt.” Nie stanowią bezprawnego zniesławienia zarzuty stawiane w obronie własnych praw, kierowane do władz (zawarte w pismach procesowych, doniesieniach pokrzywdzonych o popełnionym przestępstwie, pozwach rozwodowych). Legalność takich zarzutów uzależniona jest jednak od potrzeb wynikających z zagrożenia własnego prawa i konieczności wykazania niebezpieczeństwa dla własnych praw ze strony postępowania lub własności innej osoby, lub podmiotu zbiorowego". (A. Zoll w. G. Bogdon, K. Buchała, Z. Ćwiąkalski, M. Dąbrowska-Kordas, P. Kordas, J. Majewski, M. Rodzynkiewicz, M. Szewczyk, W. Wróbel, A. Zoll. Kodeks Karny. Część szczególna. Komentarz. Zakamycze 1999, t. II, s. 660). W piśmiennictwie prezentowany jest także pogląd, że skierowanie pisma zawierającego zarzuty zniesławiające do określonej instytucji nie spełnia przesłanki publiczności działania sprawcy [A. Marek, Kodeks karny. Komentarz, Warszawa 2005, s. 245].

Analiza drugiego z pism oskarżonego, zatytułowanego jako „ Życzenia Bożonarodzeniowe” ( k. 39 akt), odczytanego podczas mszy świątecznej przez księdza, nie zawiera treści, wskazujących na oskarżycielkę prywatną i zamiar jej pomówienia. Treść tego pisma znacznie wykracza poza ramy życzeń świątecznych, zaś zdanie 3-cie od końca o niemożności bycia skutecznym (...) jest wręcz w okolicznościach świątecznych niestosowne, ale nie może być potraktowane za działanie przestępne.

Zauważył apelujący, iż wykluczając zamiar oskarżonego zniesławienia oskarżycielki jednocześnie należało zbadać, czy użyte w przedmiotowym piśmie określenia „(...)”, „perfidna”, „bezczelna”, „chora na władzę” nie stanowią wypełnienia znamion zniewagi z art. 216 § 1 kk. Owszem, przepis art. 214 kk wskazuje, iż brak przestępstwa wynikający z przyczyn określonych w art. 213 kk nie wyłącza odpowiedzialności sprawcy za zniewagę ze względu na formę podniesienia lub rozgłoszenia zarzutu. Zauważyć jednak należy, iż podstawą uniewinnienia oskarżonego nie był przecież kontratyp wyłączenia bezprawności zniesławienia z art. 213 kk, otwierający drogę do stosowania art. 214 kk. Nadto wypada dodać, iż celem działania oskarżonego nie było przestępne znieważenie oskarżycielki lecz przedstawienie własnej argumentacji rezygnacji ze stanowiska sołtysa wobec negatywnych działań innego funkcjonariusza publicznego, więc obrona własnych praw. Cytowane wyżej określenia „(...)”, „perfidna”, „bezczelna”, „chora na władzę” obiektywnie nie mogą zostać uznane za zniewagę. Wszak przestępną zniewagą może być jedynie zachowanie, które jest powszechnie uznawane za obelżywe, a te słowa takimi przecież nie są. Nawet jeżeli oskarżycielka prywatna czuje się nimi znieważona, to o uznaniu za zniewagę określonego zachowania, w tym przypadku treści przytoczonych sformułowań, decydują ogólnie przyjęte normy obyczajowe, w tym uznawane w określonym środowisku. Nie wykazał apelujący, by w środowisku wiejskim czy gminnych samorządowców, w jakim doszło do wystąpienia oskarżonego, inkryminowane sformułowania miały charakter obelżywych, a przez to mogących znieważyć oskarżycielkę.

Oczywiście wskazane wyżej określenia mogą naruszać dobre imię, cześć i godność oskarżycielki prywatnej, która nie jest tu bezbronna i może swych dóbr bronić w ramach powództwa cywilnego o naruszenie dóbr osobistych.

Z przytoczonych względów zaskarżony wyrok należało utrzymać w mocy.

Strona przegrywająca proces prywatnoskargowy, w tym przypadku oskarżycielka prywatna, jest obowiązana do poniesienia kosztów procesu w postępowaniu apelacyjnym na rzecz Skarbu Państwa ( art. 636 § 1 i 3 kpk) . O opłacie orzeczono na podstawie art. 13 ust. 2 ustawy o opłatach w sprawach karnych z dnia 23 czerwca 1973r./tj. DZ. U. Nr 49, poz. 223 z późn. zm./