Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 31 października 2017 r.

Sąd Okręgowy w Olsztynie IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 31 października 2017 r. w Olsztynie

na rozprawie

sprawy K. K. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

o prawo do emerytury

na skutek odwołania K. K. (1)

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

z dnia 19 lipca 2017 r. nr (...)

I.  zmienia zaskarżoną decyzję i przyznaje K. K. (1) prawo do emerytury od dnia 08 sierpnia 2017 r. przy ustaleniu, iż pracował on w warunkach szczególnych w okresie zatrudnienia od 15 października 1977 r. do 31 grudnia 1998 r. w Jednostce Wojskowej (...) w B.,

II.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. na rzecz wnioskodawcy kwotę 180 zł (sto osiemdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego

/-/SSO B. Urbańska-Woike

Sygn. akt: IV U 1021/17

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. decyzją z dnia 19.07.2017 roku, znak: (...), odmówił (...)prawa do emerytury z tytułu wykonywania pracy w warunkach szczególnych.

Od powyższej decyzji odwołanie złożył K. K. (2) wnosząc o jej zmianę i przyznanie prawa do wnioskowanego świadczenia. W uzasadnieniu podniósł, że domaga się uznania jego pracy w okresie od dnia 15.10.1977 roku do dnia 31.12.1998 roku jako wykonywanej w warunkach szczególnych. W kolejnym piśmie procesowym podniósł, że w tym okresie wykonywał pracę jako malarz budowlany farbami olejnymi i lakierami.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie, podnosząc w uzasadnieniu, iż ubezpieczonym urodzonym po dniu 31.12.1948 roku przysługuje emerytura w wieku niższym niż 65 lat dla mężczyzn, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy tj. 1.01.1999 roku, udowodnili 25-letni okres składkowy i nieskładkowy i co najmniej 15-letni okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Wnioskodawca natomiast nie udowodnił wskazanego 15-letniego okresu. Organ emerytalny podniósł, że odmówił prawa do świadczenia, ponieważ wnioskodawca z okresu pracy od dnia 15.10.1977 roku do dnia 31.12.1998 roku w Jednostce Wojskowej Nr (...) w B. nie przedstawił prawidłowego świadectwa pracy w szczególnych warunkach ściśle według wykazu, działu i pozycji zarządzenia resortowego. Przedstawione przez niego świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach z dnia 31.03.2000 roku (k. 7 plik-I akt ZUS) obarczone jest brakiem pełnej podstawy prawnej tzn. brak jest charakteru wykonywanej pracy oraz stanowiska zgodnie z zarządzeniem.

Organ rentowy wskazał także, że w pliku akt dotyczących na potrzeby świadczenia przedemerytalnego jest świadectwo pracy z dnia 31.03.2000 roku (k. 8 plik-II akt ZUS), z którego wynika, iż w spornym okresie wnioskodawca zajmował stanowiska malarza budowlanego. Tymczasem w zarządzeniu Ministra Obrony Narodowej nr 48 z dnia 12.09.1983 roku w dziale XIV, prace różne, poz. 17 - lakierowanie ręczne lub natryskowe- niezhermetyzowane, w pkt. 3 - wyszczególnione jest stanowisko pracy - malarz farbami zawierającymi substancje toksyczne. Dlatego też organ rentowy poddał w wątpliwość, czy stanowisko malarz budowlany jest tożsame ze stanowiskiem wynikającym z działu XIV, poz. 17 i pkt. 3 zarządzenia MON z dnia 12.09.1983 roku.

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

Dnia 3.07.2017 roku skarżący K. K. (1), ur. (...), posiadający prawo do świadczenia przedemerytalnego, złożył wniosek o przyznanie prawa do emerytury z tytułu wykonywania pracy w warunkach szczególnych. We wniosku powołał się na uprzednio złożoną dokumentację oraz dołączył świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych z dnia 31.03.2000 roku wystawione przez dowódcę Jednostki Wojskowej nr (...) w B. stwierdzające, że ubezpieczony w okresie od dnia 15.10.1977 roku do 31.03.2000 roku stale i w pełnym wymiarze czasu wykonywał prace malarza budowlanego wymienione w wykazie A, dział XIV, poz. 17 pkt. 3 stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983 roku w sprawie wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. nr 8 z 1983 roku, poz. 43).

Wnioskodawca osiągnął wiek 60-ciu lat, udokumentował co najmniej 25 lat stażu pracy tj. 25 lat, 4 miesiące i 6 dni, i nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego.

Odwołujący w dniu 15.10.1977 roku został zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy w Jednostce Wojskowej nr (...) w B. na stanowisku malarza. W związku z reorganizacją JW w B. z dniem 1.01.1997 roku wnioskodawca stał się pracownikiem JW. Nr (...). Następnie wobec likwidacji (...) w B. z dniem 1.01.2000 roku dotychczasowe obowiązki wynikające ze stosunku pracy z ubezpieczonym przejęła (...) w B. JW. (...) (umowa o pracę i zawiadomienia - w aktach osobowych na k. 39 akt sprawy).

Niezależnie od zmiany nazwy jednostki ubezpieczony pracował w tym samym miejscu, w jednostce w B.. Na jej terenie działała Wojskowa Administracja K. i Mieszkań , która miała za zadanie utrzymać obiekty na terenie koszar w stałej gotowości . W komórce organizacyjnej zatrudnieni byli w tym celu pracownicy fizyczni o różnych specjalnościach : stolarze, hydraulicy, palacze , kierowca oraz dwóch malarzy . Jednostka Wojskowa (...) w B. należała do dużych . Na jej terenie stacjonował pułk chemiczny , składający się z pododdziałów liniowych i szkoły podoficerskiej . Łącznie stacjonowało w zasadniczej służbie około 1300 żołnierzy . Kadra szkoleniowa wynosiła około 250 osób , nie licząc 120 pracowników cywilnych .

W skład jednostki wojskowej wchodziło około 40 budynków koszarowych . Oprócz nich znajdowały się budynki sztabowe, kuchnia , izba chorych ,kasyno wojskowe, magazyny garnizonowe , garaże oraz budynku mieszkalne kardy oraz pracowników cywilnych – łącznie cztery budynki czteropiętrowe oraz cztero –klatkowe, a także kantyny, świetlice, sale kinowe, hala sportowa. Na terenie jednostki nieustannie trwały prace remontowe , renowacyjne wykonywane na tzw. protokół szkód bądź protokół konieczności . Prace wykonywane były na polecenie dowódcy . Remonty związane były ze zmianą kompanii , wówczas sprawdzany był stan techniczny pomieszczeń , bądź na bieżąco , w reakcji na dewastację mienia czy też przed zapowiedzianą wizytacją dowództwa. . Jednym z zatrudnionych malarzy był wnioskodawca. Z uwagi na utrwalony podział zadań tylko on wykonywał prace malarskie farbami olejnymi . Drugi z nich z racji posiadanych przymiotów ( wysoki wzrost , a jego poprzednik z racji starszego wieku ) malował wyłącznie farbami innego typu ściany powyżej lamperii oraz sufity. Zapotrzebowanie na pracę wnioskodawcy było codziennie i w pełnym wymiarze godzin pracy . Malował on framugi okiem ,drzwi , lamperie , listwy przypodłogowe, grzejniki i inne elementy wymagające pokrycia farbą olejną . Były także pomieszczenia, w których nawet sufit musiał być pomalowany farbami olejnymi np. magazynki Malowali ręcznie. Pracę tą wykonywali codziennie od 7.00 do 15.00. Wnioskodawca malował farbami olejnymi w budynkach mieszkalnych oficerów, budynkach koszarowych oraz w pozostałych obiektach . Na terenie jednostki trwał nieustannie remont. Kiedy zachodziła taka konieczność skarżący miał do pomocy grupy żołnierskie. Przez cały okres zatrudnienia zakres prac malarzy podlegał podziałowi: skarżący malował farbami olejnymi, nitro i chlorokauczukowymi, a drugi z malarzy – A. R. (1) – farbami emulsyjnymi, klejowymi i wapnem.

Farby olejne były bardzo toksyczne, bo produkowano je na bazie ołowiu. Skarżący od początku zatrudnienia malował farbami nitro.

Praca ubezpieczonego z farbami toksycznymi była wykonywana codziennie.

Nie zdarzało się by w jednostce nie było czego malować. Potrzeba ciągłego malowania spowodowana była zużyciem technicznym obiektów np. cyklicznie co pół roku odmalowywano koszary. Malowanie budynków zajmowanych przez kompanię trwało np. 3-4 miesiące, bowiem należało odmalować 40 pokoi, w tym tysiące żeberek kaloryferów, 80 sztuk drzwi czy tysiąc metrów kwadratowych lamperii. Takich kompanii było 15. Wnioskodawca wykonywał swoją pracę ręcznie, wewnątrz budynku niezalenie od pory roku. Pracy tej było tak dużo, że była ona „nie do przerobienia”

( dowód :zeznania świadków :A. R. i W. P. , W S. oraz przesłuchanie wnioskodawcy e-protokół z 19.09.2017 roku i z 31.10.2017 roku).

W dniu 31.03.2000 roku na zakończenie umowy o pracę dowódca Jednostki W. nr (...) w B. wydał wnioskodawcy świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych z okresu od dnia 15.10.1977 roku do 31.03.2000 roku (świadectwo w aktach osobowych na k. 39 akt sprawy).

Organ rentowy zaskarżoną decyzją z dnia 19.07.2017 roku odmówił skarżącemu prawa do wnioskowanego świadczenia. W uzasadnieniu wskazał, że wskazane wyżej świadectwo nie zostało wydane według stosownego wzoru, bowiem nie określa rodzaju wykonywanej pracy zgodnie z rozporządzeniem z dnia 7.02.1983 roku.

(dowód: plik I-III akt ZUS dot. odwołującego; akta osobowe skarżącego z JW. W B. k. 39 akt sprawy; )

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie jest zasadne i zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17.12.1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. 2017, 1383 ze zm.) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31.12.1948 roku przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40 tj. 60 lat, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy tj. 1.01.1999 roku osiągnęli:

1.  okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn tj. 15 lat oraz

2.  okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27 tj. 25 lat dla mężczyzn.

Emerytura, o której mowa powyżej, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa (art. 184 ust. 2 ustawy).

Dla celów ustalenia powyższych uprawnień za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia. Wiek emerytalny, o którym wyżej mowa, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom tym przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych (art. 32 ust. 2 i 4 ustawy). Przepisami dotychczasowymi określającymi wiek emerytalny pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom tym przysługuje prawo do emerytury, są przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. 83, nr 8, poz. 43 ze zm.) oraz wydanych na jego podstawie innych aktów prawnych.

W myśl § 4 wskazanego rozporządzenia pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1.  osiągnął wiek emerytalny wynoszący 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

2.  ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach,

Okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w tym rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy (§ 2 ust. 1 rozporządzenia).

Bezsporny w sprawie był fakt, że wnioskodawca osiągnął wiek 60-ciu lat, na dzień 1.01.1999 roku udokumentował okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 25 lat i nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego.

Sporna pozostaje natomiast okoliczność czy praca skarżącego na rzecz wskazanych wyżej Jednostki Wojskowej w B. była pracą wykonywaną w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze w rozumieniu cytowanych przepisów.

W wyniku przeprowadzonego postępowania dowodowego Sąd ustalił, że wnioskodawca w spornym okresie od dnia 15.10.1977 roku do dnia 31.12.1998 roku (do dnia wejścia w życie powołanej ustawy o emeryturach i rentach z FUS) był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy w powołanej jednostce jako malarz. W tym jednak czasie wykonywał wyłącznie ręczne prace malarskie z użyciem toksycznych farb olejnych i chlorokauczukowych, wymienione w dziale XIV, poz. 17, pkt. 3 (malarz farbami zawierającymi substancje toksyczne) zarządzenia Ministra Obrony Narodowej Nr 48/MON z dnia 12 września 1983 roku w sprawie prac wykonywanych w jednostkach organizacyjnych resortu obrony narodowej (Dz. Roz. MON z 1983 r. Nr 48, poz. 53), co jest równoznaczne z pracami wymienionymi w wykazie A, dział XIV, poz. 17 stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. 83, nr 8, poz. 43 ze zm.) – lakierowanie ręczne lub natryskowe – niezhermetyzowane ( por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 25 września 2013r. , III AUa 343/13 ).

Za powyższym przemawia całokształt materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie ,w tym akta osobowe odwołującego i zeznania zawnioskowanych świadków. Świadkowie zeznali jednoznacznie, iż ww. prace malarskie wnioskodawca wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy , albowiem zapotrzebowanie na jej rodzaj oraz ilość wynikała z uwagi wielkość jednostki, ilość obiektów tam występujących oraz politykę w zakresie utrzymywania ich stale w dobrym stanie Wnioskodawca jako malarz wskazanych obiektów wykonywał prace malarskie przy użyciu farb zawierających substancje toksyczne w pełnym wymiarze czasu pracy.

Sąd dał wiarę relacjom przesłuchanych świadków oraz wnioskodawcy jako spójnym , a przez to przekonującym i tworzącym logiczny obraz zakresu obowiązków skarżącego. Sąd miał także na uwadze treść wystawionego bezpośrednio po zakończeniu umowy o pracę świadectwa pracy w warunkach szczególnych , znajdującego się w aktach osobowych wnioskodawcy .Dokumenty osobowe były prowadzone przez pracodawcę w przepisanej formie, a ich treść była jasna.

Wskazać przy tym należy, iż aktualne orzecznictwo Sądu Najwyższego potwierdza szerokie możliwości Sądów orzekających w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych do dopuszczalności dowodów w celu dochodzenia roszczeń. Sąd Najwyższy z wyroku z 6 września 1995 roku, OSNAPiUS 1996/5/77, stwierdził, iż pracownik wszelkimi dowodami, w tym zeznaniami świadków, może wykazywać okoliczności, od których zależą jego uprawnienia.

W orzecznictwie dominuje także pogląd, zgodnie z którym dla oceny czy pracownik pracował w szczególnych warunkach nie ma znaczenia nazwa zajmowanego stanowiska, tylko rodzaj powierzonej mu pracy i rzeczywiście wykonywanych zadań (wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 21.03.2013 roku, III AUa 1613/12), a okresy zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przewidziane rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 7.02.1983 roku mogą być ustalane w postępowaniu odwoławczym także innymi środkami dowodowymi niż dowód z zaświadczenia zakładu pracy (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 10.03.1984 roku, III UZP 6/84).

W realiach rozpoznawanej sprawy Sąd ustalił ponad wszelką wątpliwość, że wnioskodawca we wskazanym okresie jako malarz wykonywał prace polegające na ręcznym malowaniu farbami zawierającymi substancje toksyczne - wykaz A, dział XIV, poz. 17, stanowiący załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, oraz w dziale XIV, poz. 17, pkt. 3 zarządzenia do niego wykonawczego Ministra Obrony Narodowej nr 48 z dnia 12.09.1983 roku.

Powyższy okresy pracy odwołującego w wymiarze powyżej 20 lat, stanowi wymagany okres zatrudnienia co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach uprawniający do przyznania wnioskodawcy prawa do emerytury na podstawie art. 32 w związku z art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17.12.1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. 2017, 1383 ze zm.) w związku z § 4 rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. 83, nr 8, poz. 43) - od dnia(...) roku tj. od dnia ukończenia przez skarżącego wieku emerytalnego.

W tym stanie rzeczy Sąd w oparciu o art. 477 ¹⁴ § 2 orzekł jak w pkt. I wyroku.

O kosztach postępowania Sąd Okręgowy orzekł w myśl zasady odpowiedzialności za wynik procesu wyrażonej w art. 98 kpc w związku z § 9 pkt. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22.10.2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2015, poz. 1804) tj. 180 zł – pkt. II orzeczenia.

/-/ SSO Beata Urbańska-Woike