Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 października 2017 r.

Sąd Okręgowy - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Legnicy

w składzie:

Przewodniczący: SSO Krzysztof Główczyński

Protokolant: star. sekr. sądowy Magdalena Teteruk

po rozpoznaniu w dniu 24 października 2017 r. w Legnicy

sprawy z wniosku S. S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L.

o wysokość emerytury

na skutek odwołania S. S.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L.

z dnia 28 czerwca 2017 r.

znak (...)

zmienia decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. z dnia 28 czerwca 2017 r. znak (...) w ten sposób, że podjętą od 01 czerwca 2017 r. wypłatę emerytury S. S. przyznaje w wysokości określonej decyzją z dnia 08 czerwca 2017 r., (...), powiększoną w sposób określony w art. 108 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

SSO Krzysztof Główczyński

sygn. akt VU 633/17

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 28 czerwca 2016 r., znak (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. po rozpatrzeniu wniosku z dnia 21 czerwca 2017 r. ustalił wysokość i podjął wypłatę emerytury wnioskodawcy S. S. na kwotę 2.181,52 zł. Organ rentowy, ustalając wysokość emerytury w systemie zdefiniowanej składki (art. 26), uwzględnił kwotę składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego z uwzględnieniem waloryzacji w wysokości 102.609,75 zł oraz zwaloryzowanego kapitału początkowego w kwocie 456.950,17 zł.

S. S. w odwołaniu od powyższej decyzji stwierdził, że jest ona dla niego nie korzysta, bowiem obniża wysokość jego emerytury z wyliczonej w decyzji z dnia 08 czerwca 2017 r. kwoty 2.328,28 zł brutto do kwoty 2.181,52 zł brutto.

W odpowiedzi na powyższe odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. wniósł o jego oddalenie podnosząc głównie, że kwota emerytury ustalona w decyzji o przyznaniu świadczenia nie była ostateczna. Świadczenie zostało bowiem zawieszone z uwagi na pozostawanie wnioskodawcy w stosunku pracy. Poinformowano ubezpieczonego, że ostateczna wysokość emerytury zostanie ustalona po rozwiązaniu stosunku pracy i zgłoszeniu wniosku o podjęcie wypłaty emerytury. Organ rentowy stwierdził, iż wysokość emerytury jest ustalana w ostatecznej kwocie z chwilą podjęcia jej wypłaty, po rozwiązaniu stosunku pracy i zgłoszeniu wniosku o podjęcie wypłaty świadczenia. Wskazał również, że w każdym wypadku, gdy data podjęcia wypłaty emerytury jest późniejsza od daty przyznania świadczenia, wyliczona kwota emerytury różni się od pierwotnie wyliczonej z powodu innych danych dotyczących średniego dalszego trwania życia, składek za dłuższy okres, innej waloryzacji kapitału i składek. W przypadku wnioskodawcy uprawnionego do emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach przy ustalaniu kapitału początkowego ma zastosowanie art. 185 ustawy emerytalnej i stąd różnica w okresach składkowych i obniżenie kapitału początkowego (dodana została odpowiednio mniejsza liczba miesięcy, będąca różnicą pomiędzy powszechnym wiekiem emerytalnym a wiekiem, w którym nastąpiło faktyczne przejście na emeryturę – podjęcie wypłaty). Średnie dalsze trwanie życia zostało ustalone na dzień złożenia wniosku o podjęcie wypłaty emerytury, dlatego jest różne od średniego dalszego trwania życia wyliczonego w decyzji z dnia 08 czerwca 2017 r.

Z kolei mniejsza kwota zwaloryzowanych składek i zwaloryzowanego kapitału początkowego wynika z odmiennego sposobu waloryzacji, który zawsze jest mniej korzystny w miesiącu czerwcu. Zasady waloryzacji składek określa art. 25 ustawy emerytalnej, natomiast zasady waloryzacji kapitału początkowego art. 173 ustawy. Wyliczenie zwaloryzowanego kapitału początkowego, zwaloryzowanych składek oraz wybór właściwego średniego dalszego trwania życia następuje automatycznie przez aplikacje służące do wyliczenia emerytury w systemie informatycznym ZUS.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca S. S. urodził się dnia (...)

Na mocy decyzji z dnia 08 czerwca 2017 r. przyznano wnioskodawcy prawo do emerytury od dnia 01 marca 2017 r., której wysokość obliczono zgodnie z art. 26 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych na kwotę 2.328,28 zł. Podstawę obliczenia emerytury według zasad określonych w art. 26 stanowiła kwota składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego z uwzględnieniem ich waloryzacji w wysokości 107.096,64 zł oraz kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego ustalona na 486.848,08 zł a także przyjęte średnie dalsze trwanie życia wynoszące 255,10 miesięcy. W decyzji przyznającej tę emeryturę organ rentowy poinformował, że wypłata emerytury została zawieszona, ponieważ ubezpieczony kontynuował zatrudnienie. Organ rentowy wskazał ponadto, że decyzja ma charakter zaliczkowy i ostateczne ustalenie wysokości emerytury nastąpi z chwilą zgłoszenia wniosku o podjęcie wypłaty świadczenia wraz z dokumentem potwierdzającym rozwiązanie stosunku pracy.

W dniu 23 czerwca 2017 r. ubezpieczony złożył wniosek o ponowne ustalenie wysokości świadczenia i podjęcie wypłaty emerytury na podstawie przekazanego organowi rentowemu świadectwa pracy, z którego wynikało, że stosunek pracy z wnioskodawcą został rozwiązany z dniem 18 czerwca 2017 r. Na skutek rozpoznania powyższego wniosku, decyzją z dnia 28 czerwca 2017 r. organ rentowy na nowo ustalił wysokość świadczenia na kwotę 2.181,52 zł i podjął jego wypłatę. Ustalając wysokość emerytury w systemie zdefiniowanej składki (art. 26), uwzględnił kwotę składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego z uwzględnieniem waloryzacji w wysokości 102.609,75 zł oraz zwaloryzowanego kapitału początkowego w kwocie 456.950,17 zł jak również średnie dalsze trwanie życia wynoszące 256,50 miesięcy.

(o k o l i c z n o ś c i n i e s p o r n e)

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie zasługiwało na uwzględnienie.

W rozpatrywanej sprawie stan faktyczny nie był sporny i w związku z tym rozstrzygnięcia wymagało jedynie zagadnienie prawne, sprowadzające się do interpretacji przepisu art. 185 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U.2015.748, dalej jako ustawa emerytalna), a w szczególności tego, czy określone tym przepisem przeliczenie kapitału początkowego następuje w związku z podjęciem wypłaty wcześniej przyznanej i następnie zawieszonej z powodu kontynuowania po przyznaniu emerytury wcześniejszej zatrudnienia.

Zgodnie z art. 185 ust. 1 wymienionej ustawy, przy ustalaniu wysokości emerytury dla osób nabywających prawo do emerytury w wieku określonym w art. 184 kapitał początkowy podlega przeliczeniu poprzez dodanie do okresów składkowych okresu równego różnicy pomiędzy wiekiem emerytalnym, o którym mowa w art. 24, a faktycznym wiekiem przejścia na emeryturę. W realiach rozpoznanej sprawy ustalenia nie tylko prawa S. S. do emerytury w wieku określonym w art. 184 ale także ustalenia jej wysokości organ rentowy dokonał wydaną na skutek wniosku z dnia 09 grudnia 2016 r., po zmianie wyrokiem z dnia 09 maja 2017 r. decyzji w przedmiocie odmowy prawa do emerytury wcześniejszej decyzji z dnia 09 lutego 2017 r., decyzją z dnia 08 czerwca 2017 r. Wydanie tej decyzji poprzedziło wydanie w dniu 07 czerwca 2017 r. decyzji o przeliczeniu kapitału początkowego wnioskodawcy. W pkt II.1 tej decyzji wskazano, że „w związku ze zgłoszonym (…) wnioskiem o przyznanie emerytury na podstawie art. 184 ustawy (…) oraz spełnieniem warunków do nabycia prawa do tej emerytury – ustalony na dzień 01.01.1999 r. kapitał początkowy podlega na przeliczeniu. Przeliczenie kapitału początkowego następuje poprzez dodanie do udowodnionych okresów składkowych okresu równego różnicy pomiędzy wiekiem emerytalnym 67 lat a faktycznym wiekiem przejścia (…) na emeryturę i ponowne ustalenie kapitału początkowego z uwzględnieniem tego okresu”. Ponad wszelką zatem wątpliwość podstawę przeliczenia wartości kapitału początkowego stanowił przepis art. 185 ustawy emerytalnej.

Należy podkreślić, że użyte na wstępie art. 185 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS sformułowanie „przy ustalaniu wysokości emerytur dla osób nabywających prawo do emerytury ...”, ustalenie wysokości świadczenia wiąże wprost z nabyciem do niego prawa. Z chwilą nabycia prawa do emerytury na podstawie art. 184 ustalana jest jej wysokość. S. S. prawo do emerytury nabył z dniem 01 marca 2017 r. na podstawie decyzji z 08 czerwca 2017 r. potwierdzającej nie tylko prawo do świadczenia ale także ustalającej jego wysokość. Spowodowane kontynuowaniem po przyznaniu prawa do emerytury – w ustalonej już od chwili nabycia prawa do świadczenia wysokości – zawieszenie wypłaty świadczenia pozostaje bez wpływu na wysokość kapitału początkowego. Należy bowiem wskazać, że w chwili przedłożenia świadectwa pracy stwierdzającego ustanie stosunku pracy ustały przyczyny zawieszenia już wcześniej określonej co do wysokości wypłaty emerytury. W dniu podjęcia wypłaty emerytury S. S. nie był osobą nabywającą prawo do emerytury (w wieku określonym w art. 184), gdyż prawo tego świadczenia uzyskał na podstawie decyzji z dnia 08 czerwca 2017 r., od 01 marca 2017 r.

Wnioskodawca należy do osób, które nabyły prawo do emerytury w wieku określonym w art. 184, tj. w wieku 60 lat, bowiem wiek ten osiągnął w dniu (...)Z kolei faktycznym wiekiem jego przejścia na emeryturę jest wiek jaki osiągnął w dniu (...), tj. wiek 60 lat i 6 miesięcy. Ta okoliczność wynika także z wydanej przez organ rentowy decyzji z dnia 07 czerwca 2017 r. o przeliczeniu w związku z wnioskiem o emeryturę kapitału początkowego. W punkcie II.1 i 3 tej decyzji wyliczono bowiem 6 lat i 6 miesięcy jako różnicę pomiędzy wiekiem emerytalnym 67 lat, a faktycznym wiekiem przejścia ubezpieczonego na emeryturę. Zatem w świetle ustaleń omawianej decyzji, wiekiem jego przejścia na emeryturę był wiek (67 lat – 6 lat 6 miesięcy =) 60 i 6 miesięcy lat.

W związku zatem ze złożeniem w dniu 21 czerwca 2017 r. wraz z wnioskiem o ponowne ustalenie wysokości emerytury i podjęcie jej wypłaty świadectwa pracy, organ rentowy prawidłowo podjął wypłatę świadczenia od 01 czerwca 2017 r. Nieprawidłowo jednak ze wskazanych wyżej przyczyn ponownie ustalił wysokość ustalonej decyzją z dnia 08 czerwca 2017 r. emerytury. Odwołując się do jednolitego utrwalonego orzecznictwa należy bowiem wskazać, że skoro kwotę emerytury w systemie zdefiniowanej składki ustala się tylko raz, albo w dniu nabycia prawa do emerytury, albo w dniu realizacji ryzyka (obecnie rozwiązania stosunku pracy) (por. stanowisko Sądu Najwyższego – Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych z dnia 03 listopada 2015 r. III UZP 12/15; Legalis numer 1349157), to jeżeli apelujący wystąpił z wnioskiem o ustalenie emerytury w dniu 30 marca 2015 r. (wnioskodawca taki wniosek złożył 09 grudnia 2016 r.) i na ten wniosek organ rentowy przyznał mu emeryturę od dnia 11 maja 2015 r. (wnioskodawcy emeryturę przyznano od dnia 01 marca 2017 r.) w wysokości ustalonej decyzją z dnia 11 maja 2015 r.(w przedmiotowej sprawie decyzję taką wydano w dniu 08 czerwca 2017 r.) – wysokość tak przyznanego świadczenia nie może już ulec obniżeniu. Oznacza to, że organ rentowy mając na uwadze przedmiotowy wniosek z dnia 01 czerwca 2014 r. (w realiach rozpoznanej sprawy – wniosek z dnia 21 czerwca 2017 r.) o „uruchomienie przyznanego świadczenia” winien podjąć od dnia 01 czerwca 2015 r. (w okolicznościach sprawy - od dnia 01 czerwca 2017 r.) wypłatę świadczenia ustalonego decyzją z dnia 11 maja 2015 r. (w okolicznościach sprawy – decyzją z dnia 08 czerwca 2017 r.), a nie był uprawniony do wydania decyzji niejako od nowa przyznającej wnioskodawcy emeryturę i od nowa wyliczającej świadczenie. Do tak przyznanego świadczenia należało doliczyć dalsze opłacanie przez wnioskodawcę składek w okresie od 01 maja 2015 r. do 31 maja 2015 r. (w okolicznościach sprawy – do 31 maja 2017 r.) na zasadzie art. 108 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2016 r., poz. 887) (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku – III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 27 lipca 2016 r., III AUa 504/16; Legalis numer 1509172). Analogiczny pogląd wyraził także Sąd Apelacyjny w Łodzi – III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w wyroku z dnia 31 maja 2017 r., III AUa 965/16 (Legalis numer 1636907) stwierdzając, iż kwotę emerytury w systemie zdefiniowanej składki ustala się tylko raz, albo w dniu nabycia prawa do emerytury albo w dniu realizacji ryzyka. Tak ustalona emerytura może być już tylko powiększona w przypadku dalszego opłacania składek w sposób podany w art. 108 ustawy emerytalnej.

Dodatkowo należy podkreślić też, że nazwanie przez organ rentowy pierwotnie wydanej decyzji z dnia 08 czerwca 2017 r. decyzją o charakterze „zaliczkowym” nie miało znaczenia prawnego. Decyzje zaliczkowe mogą być bowiem wydawane tylko w sytuacjach, w których pozwalają na to przepisy ustawy emerytalnej, w tym przypadku art. 120 ustawy emerytalnej. Z przepisu tego wynika zaś wyłącznie tyle, iż jeżeli prawo do świadczeń zostało udowodnione, ale zainteresowany nie przedłożył dowodów niezbędnych do ustalenia wysokości świadczeń, organ rentowy przyznaje zainteresowanemu świadczenia w kwocie zaliczkowej zbliżonej do kwoty przewidywanych świadczeń (ust. 1) oraz, że organ rentowy przyznaje zainteresowanemu świadczenia, o których mowa w ust. 1, również wtedy, gdy składki należne za okres, z którego ustalono podstawę obliczenia emerytury określonej w art. 26, zostały zewidencjonowane na koncie ubezpieczonego w terminie uniemożliwiającym ich uwzględnienie w podstawie obliczenia świadczenia w dniu wydania decyzji w sprawie prawa do świadczenia i ustalenia jego wysokości. Przepis ten nie stanowi więc – jak jasno wynika z jego treści – że organ rentowy może wydać decyzję o charakterze zaliczkowym wówczas, gdy osoba, która spełniła przesłanki do nabycia prawa do emerytury i złożyła stosowny wniosek, pozostaje jeszcze w stosunku pracy, a tymczasem tak właśnie uczynił w niniejszej sprawie organ rentowy.

Wobec powyższego, uwzględniając uzasadnione odwołanie, Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję i orzekł co do istoty sprawy.