Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 16 października 2013 r.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu Wydział II Cywilnym Odwoławczy

w składzie następujący :

Przewodniczący Sędzia SO Beata Stachowiak

Sędziowie Sędzia SO Monika Kuźniar

Sędzia SO Katarzyna Wręczycka

Protokolant Elżbieta Biała

po rozpoznaniu w dniu 2 października 2013 r. we Wrocławiu

na rozprawie

sprawy z wniosku W. Ł.,

przy udziale S. S.,

o dział spadku po A. J. oraz podział do korzystania,

postanawia:

I .zmienić zaskarżone postanowienie :

1. w pkt II w ten sposób ,że dokonać podziału nieruchomości położonej w B., gmina O., obejmującej działkę nr (...) o powierzchni 0,1674 ha, dla której Sąd Rejonowy w Oławie prowadzi księgę wieczystą KW nr (...) i z nieruchomości tej wydzielić:

a) działkę nr (...), o powierzchni 0,0653 ha;

b) działkę nr (...), o powierzchni 0,0653 ha;

c) działkę nr (...), o powierzchni 0,0376 ha;

według projektu biegłego sądowego Z. T. z dnia 14 grudnia

2009 r. wariant III (k. 224 akt sprawy), przyjętego do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego w dniu 22.12.2010 r .,za numerem (...) ;

2. w pkt IV w ten sposób ,że :

a) W. Ł. przyznać na własność:

- działkę nr (...), o powierzchni 0,0653 ha i wartości 53 970 zł ;

- samodzielny lokal mieszkalny numer (...), o którym mowa w punkcie III podpunkt a) postanowienia, o wartości 75 738 zł;

b) S. S. przyznać na własność:

- działkę nr (...), o powierzchni 0,0653 ha i wartości 48 573 zł ,

- samodzielny lokal mieszkalny numer (...), o którym mowa w punkcie III podpunkt b) postanowienia, o wartości 80 307 zł ;

c) przyznać na współwłasność działkę nr (...) o powierzchni 0,0376 ha i wartości 31 076 zł w udziałach - W. Ł. w 46/100 i S. S. 54/100

3. uchylić pkt V ;

4 .w pkt VI w ten sposób ,że :

- w ppkt a - W. Ł. przyznać do wyłącznego korzystania część działki nr (...) o powierzchni 0,0048 ha, oznaczonej w opinii biegłego sądowego Z. T. (k. 545 akt sprawy) numerem 2;

- w ppkt b -S. S. przyznać do wyłącznego korzystania część działki nr (...) oznaczoną w opinii biegłego sądowego Z. T. (k. 545 akt sprawy) numerem 3 ,przy czym od strony wejścia do budynku linia podziału biegnie tylko w odległości 1,5 m od końca ganku do granicy z działką nr (...) na szerokości 2,5 m;

- w ppkt c – pozostawić do wspólnego korzystania przez W. Ł. i S. S. pozostałą część działki nr (...) o powierzchni 0,0206 ha, oznaczoną w opinii biegłego sądowego Z. T. (k. 545 akt sprawy) numerem 1 oraz część podwórza przed budynkiem mieszkalnym znajdującą się między opisaną w pktVI ppkt a częścią działki oznaczoną nr (...) i działką nr (...) oraz granicami działek nr (...) , nie naruszając rozstrzygnięcia tego punktu w pozostałym zakresie ;

5. dodać pkt IX o treści : obciążyć nieruchomość powstałą w wyniku wydzielenia działki nr (...) służebnością dojazdową (droga konieczna) na rzecz każdoczesnego właściciela działki nr (...) przebiegającą od drogi publicznej nr (...) przez istniejącą bramę wjazdową do granicy działki nr (...) według projektu biegłego sądowego Z. T. z dnia 14 grudnia 2009 r. wariant III (k. 224 akt sprawy), przyjętego do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego w dniu 22.12.2010 r ., za numerem (...) ;

II. oddalić obie apelacje w pozostałym zakresie ;

III . ustalić ,iż strony ponoszą koszty związane ze swoim udziałem w postępowaniu apelacyjnym .

Sygn. akt II Ca 839/13

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem z dnia 19 kwietnia 2013 r. Sąd Rejonowy w pkt I ustalił, że w skład spadku po A. J. wchodzi prawo własności nieruchomości położonej w B., gmina O., obejmującej działkę nr (...) o powierzchni 0,1674 ha, dla której Sąd Rejonowy w Oławie prowadzi księgę wieczystą KW nr (...); w pkt II dokonał podziału działki nr (...) w ten sposób, że z nieruchomości tej wydzielił : działkę nr (...) o powierzchni 0,0499 ha; działkę nr (...) o powierzchni 0,0780 ha; działkę nr (...) powierzchni 0,0318 ha; działkę nr (...) powierzchni 0,0085 ha według projektu biegłego sądowego Z. T. z dnia 8 sierpnia 2012 r. (k. 547-547v akt sprawy), przyjętego do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego w dniu 8 sierpnia 2012 r. za nr (...) ; w pkt III w budynku mieszkalnym położonym na obszarze działki nr (...), wydzielił dwa samodzielne lokale mieszkalne : 1. samodzielny lokal mieszkalny numer (...) o łącznej powierzchni 71,67 m ^{(( 2))}, składający się z: kuchni o powierzchni 9,82 m ^{(( 2))}, położonej na parterze, pokoju o powierzchni 20,38 m ^{(( 2))}, położonego na parterze, łazienki o powierzchni 5,10 m ^{(( 2))}, położonej na parterze, pokoju o powierzchni 17,77 m ^{(( 2))}, położonego na poddaszu wraz z przynależnym pomieszczeniem strychowym nr (...) o powierzchni 6,60 m ^{(( 2))}, przynależnym pomieszczeniem strychowym nr (...) powierzchni 6,60 m ^{(( 2))} i przynależnym pomieszczeniem strychowym nr (...) o powierzchni 5,40 m ^{(( 2))}, z którym to lokalem związany jest udział 46/100 we współwłasności części wspólnych budynku oraz gruntu obejmującego działkę nr (...); 2. samodzielny lokal mieszkalny numer (...) o łącznej powierzchni 85,66 m ^{(( 2))}, składający się z: kuchni o powierzchni 12,07 m ^{(( 2))}, położonej na parterze, pokoju o powierzchni 16,72 m ^{(( 2))}, położonego na parterze, pokoju o powierzchni 18,13 m ^{(( 2))}, położonego na parterze, łazienki o powierzchni 3,24 m ^{(( 2))}, położonej na parterze, wraz z przynależnym pomieszczeniem strychowym nr (...) o powierzchni 35,50 m ^{(( 2))}, z którym to lokalem związany jest udział 54/100 (pięćdziesiąt cztery setne) we współwłasności części wspólnych budynku oraz gruntu obejmującego działkę nr (...); według projektu biegłej sądowej E. G. (k. 43 akt sprawy; strona 7-9 opinii); w pkt IV. dokonał działku spadku po A. J. w ten sposób, że W. Ł. przyznał na własność: działkę nr (...), o powierzchni 0,0780 ha i wartości 64 467 zł; samodzielny lokal mieszkalny numer (...), o którym mowa w punkcie III podpunkt a) postanowienia o wartości 73 533 zł;

S. S. przyznał na własność : działkę nr (...) o powierzchni 0,0499 ha i wartości 37 115 zł; samodzielny lokal mieszkalny numer (...), o którym mowa w punkcie III podpunkt b) postanowienia o wartości 80 719 zł ; W. Ł. i S. S. przyznał na współwłasność, w udziałach po 1/2 na rzecz każdej z nich działkę nr (...), o powierzchni 0,0085 ha i wartości 7 025 zł; zasądził od W. Ł. na rzecz S. S. dopłatę w kwocie 10 083 zł płatną w ratach szczegółowo w tym punkcie opisanych ; w pkt V dokonał podziału do korzystania działki nr (...) oraz części wspólnych budynku mieszkalnego wzniesionego na obszarze tej nieruchomości, w sposób następujący ,że W. Ł. przyznał do wyłącznego korzystania część działki nr (...) o powierzchni 0,0048 ha, oznaczoną w opinii biegłego sądowego Z. T. (k. 545 akt sprawy) numerem 2; pomieszczenie piwniczne o powierzchni 8,20 m ², opisane w opinii biegłej sądowej E. G. (k. 441-442 akt sprawy); poddasze o powierzchni 13,20 m ², opisane w opinii biegłej sądowej E. G. (k. 607 akt sprawy); S. S. przyznał do wyłącznego korzystania część działki nr (...) o powierzchni 0,0064 ha, oznaczoną w opinii biegłego sądowego Z. T. (k. 545 akt sprawy) numerem 3; do wspólnego korzystania przez W. Ł. i S. S. przeznaczył część działki nr (...) o powierzchni 0,0206 ha, oznaczoną w opinii biegłego sądowego Z. T. (k. 545 akt sprawy) numerem 1; ganek o powierzchni 2,99 m ², opisany w opinii biegłej sądowej E. G. (k. 43 akt sprawy; załącznik nr 2.1. opinii); korytarz z klatką schodową na parterze budynku, o powierzchni 6,80 m ², opisany w opinii biegłej sądowej E. G. (k. 43 akt sprawy załącznik nr 2.1. opinii); korytarz z klatką schodową na poddaszu budynku, o powierzchni 14,90 m ², opisany w opinii biegłej sądowej E. G. (k. 43 akt sprawy załącznik nr 2.2. opinii) oraz zastrzegł, że W. Ł. i S. S. zobowiązane są wzajemnie do udostępnienia sobie przyznanych im do wyłącznego korzystania części działki nr (...), w wypadku konieczności przeprowadzenia prac związanych utrzymaniem budynku mieszkalnego, znajdującego się na obszarze tej nieruchomości, lub w razie innej potrzeby, uzasadnionej utrzymaniem nieruchomości wspólnej; w pkt VI . nakazał W. Ł., aby uiściła na rzecz Skarbu Państwa (kasa Sądu Rejonowego w Oławie) kwotę 9 695,49 zł kosztów opinii biegłych oraz kwotę 300 zł opłaty sądowej i nakazał S. S., aby uiściła na rzecz Skarbu Państwa

(kasa Sądu Rejonowego w Oławie) kwotę 9 695,48 zł kosztów opinii biegłych oraz kwotę 300 zł opłaty sądowej.

Podstawę rozstrzygnięcia Sądu Rejonowego stanowiły następujące ustalenia faktyczne:

W dniu 4 stycznia 1976 r. zmarł P. J., zaś spadek po nim, wraz z gospodarstwem rolnym opisanym w księdze wieczystej KW nr (...), nabyła żona A. J.. W dniu 1 września 1977 r. zmarła A. J., a spadek po niej, wraz z gospodarstwem rolnym opisanym w księdze wieczystej KW nr (...), nabyły córki W. Ł. i S. S. po ½. Spadkodawczyni A. J. była właścicielką zabudowanej nieruchomości rolnej, obejmującej działkę nr (...) o powierzchni 0,1674 ha, położonej w miejscowości B. (gmina O.), dla której Sąd Rejonowy w Oławie prowadzi księgę wieczystą KW nr (...). W dniu 18 czerwca 1980 r. strony zawarły ugodę sądową w sprawie o podział do korzystania spadkowej nieruchomości . Na obszarze działki nr (...) znajduje się dwukondygnacyjny, częściowo podpiwniczony, budynek mieszkalny, który zajmują obecnie obie strony. Na parterze wnioskodawczyni wykorzystuje aktualnie kuchnię położoną po lewej stronie od wejścia do budynku, pokój i łazienkę, zaś na drugiej kondygnacji pokój. Uczestniczka zajmuje natomiast na parterze kuchnię urządzoną ze starej obory, dwa pokoje i łazienkę, na piętrze zaś trzy pomieszczenia strychowe. Strony wspólnie korzystają z ganku, korytarzy i klatek schodowych. W domu wzniesionym na działce nr (...) istnieje możliwość wydzielenia dwóch samodzielnych lokali mieszkalnych zarówno przy zachowaniu obecnego układu pomieszczeń (bez ingerencji w substancję budynku), jak i przy założeniu dobudowy klatki schodowej. W pierwszym wariancie samodzielny lokal mieszkalny nr (...) (utworzony z pomieszczeń wykorzystywanych przez wnioskodawczynię) liczy łącznie 71,67 m ^{(( 2))} i obejmuje kuchnię, pokój i łazienkę na parterze budynku, pokój na piętrze oraz pomieszczenie przynależne w postaci strychu nr (...) na piętrze. Samodzielny lokal mieszkalny nr (...) (utworzony z pomieszczeń wykorzystywanych przez uczestniczkę) liczył natomiast 85,66 m ^{(( 2))} i obejmuje kuchnię, łazienką i dwa pokoje na parterze oraz trzy przynależne pomieszczenia strychowe. W takim wypadku udział częściach wspólnych budynku i w gruncie, związany z lokalem nr (...), wynosi 46/100, zaś z lokalem nr (...). Do pomieszczeń wspólnych zalicza się: ganek wejściowy, korytarz na parterze, klatka schodowa, korytarz z klatką schodową na piętrze, piwnica 8,20 m ^{(( 2))} oraz poddasze nad strychem, o powierzchni 13,20 m ^{(( 2))}.

Drugi wariant zakładający utworzenie 2 lokali przez podział budynku wymagałby przeprowadzenia prac budowlanych o szacunkowym koszcie 30 000 – 40 000 zł. Ponadto pokryty być musi koszt projektu i koszt postępowania administracyjnego rzędu 8.000 – 10.000 zł. Według pierwszej koncepcji podziału (bez przebudowy budynku mieszkalnego) wartość samodzielnego lokalu nr (...) wynosi 73 533 zł, zaś wartość samodzielnego lokalu nr (...) – 80 719 zł (przy założeniu, że lokale te wydzielone są w budynku położonym na działce nr (...), o powierzchni 0,0318 ha). Tak wydzielone lokale są lokalami samodzielnymi w rozumieniu przepisów ustawy o własności lokali. Każdy z nich posiada oddzielne zasilanie energią elektryczną i odrębne wodomierze. Układ przestrzenny działki nr (...) umożliwia jej podział fizyczny w kilku wariantach. Biorąc jednak pod uwagę zgodność z prawem miejscowym oraz społeczno-gospodarcze przeznaczenie powstałych po podziale gruntów zasadne jest wydzielenie z działki nr (...) jedynie czterech nieruchomości (w tym jednej pod budynkiem mieszkalnym, dwóch do zagospodarowania pod zabudowę i jednej dla celów komunikacyjnych). Racjonalne jest przy tym wydzielenie odrębnej działki o charakterze drogi wewnętrznej, w miejsce ewentualnej służebności drogowej. Jest to ,bowiem wariant bardziej korzystny z punktu widzenia wartości i możliwości wykorzystania pozostałych działek. Linia zabudowy w Gminie O. będzie przesunięta w głąb działek, wobec czego dla uzyskania gruntów jak najlepiej nadających się do późniejszego zagospodarowania zasadne jest, by projektowany podział zakładał wyprostowane i odpowiednio szerokie granice pomiędzy nieruchomościami wydzielanymi dla stron. Podział działki nr (...) odpowiadający takim kryteriom zakłada wydzielenie następujących nieruchomości gruntowych:

działki nr (...), o powierzchni 0,0499 ha; działki nr (...), o powierzchni 0,0780 ha; działki nr (...), o powierzchni 0,0318 ha; działki nr (...), o powierzchni 0,0085 ha. Szerokość pasa drogowego (działka nr (...)) przy takim podziale wynosi 4 metry i jest wystarczająca dla przejazdu samochodu oraz ciągnika. Podwórze zaprojektowanej działki nr (...) (zabudowanej domem mieszkalnym) jest na tyle znaczne, że możliwe będzie wybudowanie tam nowego ganku ze schodami na piętro. Podział działki nr (...) na działkę nr (...), o powierzchni 0,0499 ha, działkę nr (...), o powierzchni 0,0780 ha działkę nr (...), o powierzchni 0,0318 ha oraz działkę nr (...), o powierzchni 0,0085 ha został przyjęty do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego w dniu 8 sierpnia 2012 r., za numerem (...). Aktualna wartość powstałych w ten sposób nieruchomości wynosi: dla działki nr (...) –

37 115 zł; dla działki nr (...) – 64 467 zł; dla działki nr (...) – 7 025 zł. Bezpośrednio przy budynku mieszkalnym wnioskodawczyni wykorzystuje obecnie część gruntu położoną od strony ulicy. Uczestniczka posiada natomiast obszar za domem, w kierunku szopy. Podział do korzystania projektowanej wspólnej działki nr (...), uwzględniający aktualne jego zagospodarowanie, zakłada: przyznanie wnioskodawczyni do wyłącznego korzystania terenu o powierzchni 0,0048 ha od strony ulicy; przyznanie uczestniczce do wyłącznego terenu o powierzchni 0,0064 ha za budynkiem mieszkalnym; przyznanie stronom do wspólnego korzystania podwórza i gruntu pod budynkiem mieszkalnym o powierzchni 0,0206 ha. Taki podział do korzystania działki nr (...) umożliwia dostęp do znajdującego się za gankiem okna piwnicznego, z terenu przeznaczonego do wspólnego korzystania (podwórza). Wydzielenie z działki nr (...) jeszcze jednej nieruchomości (działki oznaczonej roboczo numerem (...), o powierzchni 0,0120 ha) na potrzeby prowadzenia ogródka warzywnego nie jest uzasadnione. Wartość tak zaprojektowanej nieruchomości jest, bowiem znikoma a jej lokalizacja przy drodze zmniejsza wartość potencjalnych plonów. Podział taki wyklucza ponadto możliwość zagospodarowania działki tej pod zabudowę. Wnioskodawczyni wykorzystuje obecnie budynek gospodarczy znajdujący się po prawej stronie nieruchomości, natomiast uczestniczka zajmuje budynek gospodarczy położony za domem mieszkalnym. W. Ł. jest emerytką. Pobiera emeryturę w kwocie 1 200 – 1 300 zł miesięcznie. Zwykle przez 5 miesięcy w roku pracuje przy produkcji świec, gdzie zarabia około 800 do 1 000 zł miesięcznie. Wnioskodawczyni zamieszkuje na obszarze wspólnej nieruchomości wraz z niepełnosprawnym synem, który zarabia około 1000 zł miesięcznie, z czego jednak około 200 zł przeznacza na leczenie i rehabilitację. Na leki W. Ł. wydaje około 500 zł miesięcznie. S. S. także jest emerytką, przy czym jej emerytura wynosi 750 zł miesięcznie i stanowi ona wyłączne źródło utrzymania uczestniczki postępowania. W sklepie S. S. często zaopatruje się „na zeszyt”. Nikt nie pomaga jej finansowo. Na podstawie umowy częściowego zniesienia współwłasności z dnia 25 marca 1996 r. wnioskodawczyni uzyskała prawo własności działki nr (...) o powierzchni 0,6656 ha (KW nr (...)), której wartość szacuje ona na 60 000 – 90 000 zł. Uczestniczce przypadło natomiast prawo własności działki nr (...) o powierzchni 0,5105 ha (KW nr (...)). Na podstawie powyższych ustaleń faktycznych Sąd Rejonowy wskazał ,iż obie strony opowiadały się za podziałem działki nr (...), jak wykazało natomiast postępowanie dowodowe, podział taki był

możliwy i dawał szanse na wydzielenie działek odpowiednich do późniejszego ich zagospodarowania, w sposób zgodny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem gruntów. Wspólna nieruchomość stanowi miejsce zamieszkania obu stron, wobec czego w sprawie należało w pierwszej kolejności ustalić, czy układ i charakter pomieszczeń wydzielonych w budynku mieszkalnym pozwala na wyodrębnienie dwóch, samodzielnych lokali mieszkalnych. Jak wynikało natomiast ze sporządzonej na potrzeby postępowania opinii biegłej architekt, w domu wzniesionym na działce nr (...) istnieje możliwość wydzielenia samodzielnych lokali mieszkalnych zarówno przy zachowaniu obecnego układu pomieszczeń (bez ingerencji w substancję budynku), jak i przy założeniu dobudowy klatki schodowej. Dokonując wydzielenia samodzielnych lokali mieszkalnych Sąd I instancji dokonał podziału według wariantu pierwszego .Strony nie doszły ,bowiem do porozumienia, co do ewentualnej przebudowy domu, zatem wydzielenie samodzielnych lokali mieszkalnych nastąpić musiało wedle stanu aktualnego. Drugi wariant wydzielenia lokali zakłada przeprowadzenia prac budowlanych o znacznej wartości, przy czym ostateczny koszt trudny jest w chwili obecnej nawet do oszacowania .Zważywszy na sytuację majątkową obu stron wariant ten uznany został za zbyt trudny do realizacji. Ostatecznie zresztą (na rozprawie w dniu 10 sierpnia 2011 r.) obie strony zrezygnowały z wydzielenia lokali w wersji zakładającej przebudowę domu mieszkalnego. Z uwagi na możliwość wydzielenia lokali bez dodatkowych prac, znaczny i trudny do ostatecznego oszacowania zakres potencjalnych prac, sytuację majątkową stron oraz bacząc na ich ostateczne stanowiska, Sąd postanowił o wyodrębnieniu dwóch lokali mieszkalnych wedle pierwszego z wariantów przygotowanych przez biegłą z zakresu architektury. Przyznając natomiast poszczególne lokale na własność wnioskodawczyni i uczestniczki Sąd kierował się – niekwestionowanym zresztą przez strony – stanem aktualnego posiadania . Ostatecznie wnioskodawczyni został przyznany lokal nr (...) o łącznej powierzchni 71,67 m ² z udziałem 46/100 w częściach wspólnych budynku i gruncie , uczestniczce postępowania lokal nr (...) o łącznej powierzchni 85,66 m ² z udziałem 54/100 w częściach wspólnych budynku i gruncie . Biorąc natomiast pod uwagę zgłaszane przez strony, liczne projekty podziału geodezyjnego działki nr (...) i różnorodne warianty podziału opracowane przez biegłego geodetę, Sąd obowiązany był ocenić, które z nich w sposób najodpowiedniejszy realizują postulat zgodności podziału z ustawą, społeczno-gospodarczym przeznaczeniem nieruchomości i zasadą zachowania

odpowiedniej wartości wydzielonych gruntów (art. 211 k. c.). Sąd I instancji uznał ,iż żadna z propozycji stron podziału fizycznego działek z nich nie daje podstaw do przygotowania racjonalnego projektu podziału wspólnej nieruchomości. Zaproponowany przez wnioskodawczynię w piśmie procesowym z dnia 18 stycznia 2010 r. projekt podziału wspólnej nieruchomości jest możliwy do wykonania, jednak z uwagi na przeznaczenie znacznej części nieruchomości na połączenie z drogą publiczną jest on nieracjonalny i w znacznym stopniu wpływa na zmniejszenie wartości nieruchomości zaproponowanej dla uczestniczki postępowania, co narusza powołany art. 211 k. c. Zawarty w piśmie procesowym wnioskodawczyni z dnia 8 grudnia 2010 r. projekt podziału wspólnej nieruchomości wymaga dobudowania drugiego, osobnego wejścia do budynku mieszkalnego i utworzenia drogi dojazdowej. Biorąc, zatem pod uwagę silny konflikt pomiędzy stronami, brak akceptacji uczestniczki dla tego projektu i sytuację finansową obu stron, wersje tę należało również odrzucić. Postulowany natomiast przez uczestniczkę postępowania w piśmie procesowym z dnia 1 stycznia 2011 r. projekt podziału wspólnej nieruchomości nie jest możliwy do przeprowadzania, ponieważ budynku mieszkalnego nie da się podzielić według ściany pionowej. Przeprowadzenie takiego podziału wymagałoby wybudowania dodatkowych ścian od piwnicy do połaci dachowej, do czego niezbędne jest wykonanie odpowiedniej dokumentacji technicznej i poniesienie nakładów związanych z przebudową, co – wobec omówionych już aspektów sprawy – nie wchodzi w rachubę. Wobec tego, ustalając ostateczny wariant podziału działki nr (...), Sąd bazował na projektach biegłego geodety, zweryfikowanych sugestiami rzeczoznawcy. Zdaniem Sądu – nie było podstaw do „korygowania” granic działek powstałych po podziale w sposób wskazanych w pismach wnioskodawczyni na k. 476 i k. 554v. Wprawdzie zabieg ten doprowadziłby do wyrównania powierzchni nieruchomości przypadających obu stronom, (co skutkowałoby zminimalizowaniem wzajemnych rozliczeń), jednak podział taki istotnie ograniczyłby możliwość zagospodarowania powstałych po podziale gruntów. Jak wyjaśnił ,bowiem w toku przesłuchania biegły rzeczoznawca, linia zabudowy w Gminie O. będzie przesunięta w głąb działek, wobec czego dla uzyskania gruntów jak najlepiej nadających się do późniejszego zagospodarowania zasadne jest, by projektowany podział zakładał wyprostowane i odpowiednio szerokie granice pomiędzy nieruchomościami wydzielanymi dla stron. Wymogom takim odpowiada natomiast wariant przyjęty w postanowieniu, w przeciwieństwie do omawianego projektu

wnioskodawczyni, który przewidywał wydzielenie działki zbyt wąskiej w części wewnętrznej. Tym samym – zdaniem Sądu – wariant ten nie zapewnia optymalnego podziału, uwzględniającego społeczno-gospodarcze przeznaczenie gruntów powstałych w jego wyniku. Co się zaś tyczy postulatu uczestniczki, która domagała się wydzielenia dla niej dodatkowej, niewielkiej działki z przeznaczeniem na ogród warzywny, to również tej projekt stoi w sprzeczności z art. 211 k. c. Biegły rzeczoznawca wyjaśnił ,bowiem że wydzielenie z działki nr (...) jeszcze jednej nieruchomości (działki oznaczonej roboczo w projekcie geodezyjnym numerem (...), o powierzchni 0,0120 ha) na potrzeby prowadzenia ogródka warzywnego nie jest uzasadnione. Wartość tak zaprojektowanej nieruchomości jest znikoma a jej lokalizacja przy drodze zmniejsza wartość potencjalnych plonów. Podział taki wyklucza ponadto możliwość zagospodarowania działki tej pod zabudowę. Mając, zatem na uwadze potencjalne możliwości podziału działki nr (...), obecny sposób jej zagospodarowania i podsiadania oraz społeczno-gospodarcze przeznaczenie gruntów powstałych po podziale wraz z ich rynkową wartością Sąd uznał , że uwarunkowaniom tym najlepiej odpowiada projekt podziału z dnia 8 sierpnia 2012 r., który przyjęty został do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego, wobec czego spełnia wymogi art. 621 k. p. c. Projekt ten z jednej strony zakładał wydzielenie nieruchomości dla każdej ze stron z takim układem granic, który umożliwi ich zabudowę, biorąc pod uwagę przesunięcie linii zabudowy w gminie w głąb gruntu. Z drugiej strony wariant ten zakłada wydzielenie odrębnej działki drogowej (komunikacyjnej), co w świetle wytycznych biegłego rzeczoznawcy jest uzasadnione. W toku przesłuchania biegły A. G. stwierdził ,iż zasadne jest wydzielenie odrębnej działki o charakterze drogi wewnętrznej, w miejsce ewentualnej służebności drogowej (przewidzianej w poprzednim projekcie geodezyjnym). Jest to ,bowiem wariant bardziej korzystny z punktu widzenia wartości i możliwości wykorzystania pozostałych działek. Odpowiadając na wątpliwości wnioskodawczyni biegły geodeta wyjaśnił przy tym, że szerokość pasa drogowego (działka nr (...)) przy takim podziale wynosi 4 metry i jest wystarczająca dla przejazdu samochodu oraz ciągnika. Podwórze zaprojektowanej działki nr (...) (zabudowanej domem mieszkalnym) jest natomiast na tyle znaczne, że możliwe będzie wybudowanie tam nowego ganku ze schodami na piętro (w przypadku, gdyby strony w przyszłości podjęły decyzję o przebudowie domu, zgodnie z drugim wariantem opracowanym przez biegłą architekt). W trakcie przesłuchania i w piśmie wyjaśniającym z dnia 21 listopada

2011 r. zarówno biegły geodeta ,jak i biegły rzeczoznawca odnosili się do wariantu podziału geodezyjnego oraz podziału do korzystania zawartego w operacie z dnia 21 września 2011 r. (k. 373-377). Projekty te od przyjętego ostatecznie w postanowieniu wariantu z dnia 8 sierpnia 2012 r. różni jednak wyłącznie przebieg granicy pomiędzy projektowaną działką nr (...) (zabudowaną domem mieszkalnym) i projektowaną działką nr (...) (przypadająca uczestniczce postępowania). W operacie z 8 sierpnia 2012 r. granica ta jest ,bowiem odsunięta od ściany budynku mieszkalnego, wobec czego obszar działki nr (...) ulega niewielkiemu zmniejszeniu. Zabieg ten jest natomiast wynikiem zobowiązania biegłego (na rozprawie w dniu 8 lutego 2012 r.) do zmiany przebiegu granicy w sposób umożliwiający wykonywanie prac przy ścianach zewnętrznych budynku na obszarze wspólnej nieruchomości. Zmiana ta w żaden sposób nie wpływa natomiast na możliwości zagospodarowania działek nr (...) w kontekście przebiegu granicy pomiędzy tymi nieruchomościami. Dlatego też, uznając za najbardziej odpowiedni projekt podziału z dnia 8 sierpnia 2012 r. (k. 547) Sąd przyjął wariant ten za podstawę zniesienia współwłasności. Decydując o sposobie podziału gruntu Sąd na uwadze mieć musi, obok uzasadnionego interesu współwłaścicieli, także przepisy prawa miejscowego i fakt, iż z gruntów powstałych po podziale w przyszłości korzystać będą także inne osoby. W takiej sytuacji natomiast wydzielanie gruntów o identycznej powierzchni, z których jeden (z uwagi na kształt działki) nie będzie nadawać się wszelako pod zabudowę, jest niecelowe. Podział taki stoi ,bowiem w sprzeczności ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem rzeczy podlegającej podziałowi. Decydując natomiast o przyznaniu powstałych w wyniku podziału działek stronom postępowania Sąd miał na uwadze dotychczasowy sposób wykorzystania wspólnego gruntu oraz przeznaczenie nowopowstałych nieruchomości. Jak wynika z pism stron, faktów przez nieprzyznanych oraz opinii biegłej architekt, wnioskodawczyni wykorzystuje obecnie budynek gospodarczy znajdujący się po prawej stronie nieruchomości, natomiast uczestniczka zajmuje budynek gospodarczy położony za domem mieszkalnym. Okoliczność ta uzasadnia przyznanie na własność wnioskodawczyni działki nr (...) (położonej po prawej stronie nieruchomości i zabudowanej budynkiem gospodarczym wykorzystywanym przez W. Ł.), na własność uczestniczki zaś działki nr (...) (położonej za budynkiem mieszkalnym zabudowanej budynkiem gospodarczym wykorzystywanym przez S. S.). Działka nr (...) musi być natomiast przyznana obu stronom na współwłasność, ponieważ stanowi ona szlak komunikacyjny – wewnętrzną drogę

dojazdową do powstałych po podziale gruntów. Charakter prawny działki nr (...) (współwłasność przymusowa, wynikająca z art. 3 ustawy o własności lokali) zdefiniowany jest natomiast faktem wydzielenia w budynku na niej posadowionym dwóch samodzielnych lokali mieszkalnych). Przyjęty sposób podziału wspólnej nieruchomości respektuje – w możliwie szerokim zakresie – przyjęty przez strony w ugodzie sądowej z dnia 18 czerwca 1980 r. sposób podziału do korzystania. Wnioskodawczyni otrzymuje ,bowiem część działki położoną po prawej stronie od drogi, uczestniczka zaś część po lewej stronie, za budynkiem mieszkalnym. W konsekwencji W. Ł. przypadła na własność działka nr (...) o wartości 64 467 zł, samodzielny lokal mieszkalny nr (...) o wartości 73 533 zł oraz udział ½ we współwłasności nieruchomości obejmującej działkę nr (...) o wartości 7 025 zł, tj. mienie o łącznej wartości 141.512,50 zł. W. Ł. otrzymała natomiast prawo własności działki nr (...) o wartości 37 115 zł, prawo własności samodzielnego lokalu mieszkalnego nr (...) o wartości 80 719 zł oraz udział ½ we współwłasności nieruchomości obejmującej działkę nr (...) o wartości 7 025 zł, tj. mienie o łącznej wartości 121 346,50 zł. Wobec równych udziałów spadkowych stron każda z nich otrzymać powinna w wyniku podziału prawa o wartości 131 429,50 zł (262.859 zł / 2). Na podstawie art. 212 § 1 k. c. zasądzeniu na rzecz uczestniczki postępowania podlega, zatem dopłata w kwocie 10 083 zł , o czym orzeczono w punkcie piątym postanowienia. Za uzasadnione uznał przy tym Sąd rozłożenie zasądzonej spłaty na raty z uwagi na sytuację rodzinną i majątkową wnioskodawczyni w tym konieczność pokrycia kosztów postępowania .Z uwagi na współwłasność gruntu nr 243/8 i części wspólnych budynku wzniesionego na obszarze tej nieruchomości za uzasadniony uznać należało wniosek o przeprowadzenie podziału do korzystania tej nieruchomości oraz wspólnych pomieszczeń w budynku (wobec ugody zawartej w sprawie I Ns 888/79 żądanie to ocenić należało w istocie, jako wniosek o zmianę dotychczasowego podziału). W ocenie Sądu, fakt wystąpienia z uzasadnionym wnioskiem o zniesienie współwłasności niewątpliwie stanowi przesłankę uzasadniającą zmianę dotychczasowego sposobu korzystania z nieruchomości wspólnej. Podziału do korzystania z części wspólnych budynku oraz z działki nr (...) Sąd dokonał biorąc pod uwagę zgodne stanowiska stron w tym zakresie .Przyjęty w postanowieniu podział do korzystania gruntu pod budynkiem z jednej strony odpowiada funkcji poszczególnych części tego terenu, z drugiej zaś respektuje przyjęty dotychczas przez strony sposób wykorzystania tego obszaru.

Z uwagi na wolę wnioskodawczyni, która domagała się dostępu do okna piwnicznego, (przez które wrzuca ziemniaki do piwnicy) podziału do korzystania dokonano w ten sposób, by okno to znajdowało się na obszarze oznaczonym przez biegłego geodetę numerem 1 (podwórze przeznaczone do wspólnego korzystania . Zważywszy natomiast na konieczność zagwarantowania dostępu obu stron do ścian zewnętrznych i dachu budynku (na wypadek konieczności przeprowadzenia remontów lub innych niezbędnych prac), zastrzeżono wzajemnie obowiązek wzajemnego udostępnienia terenu przyznanego do wyłącznego korzystania wnioskodawczyni i uczestniczce w uzasadnionych przypadkach. Wobec pierwotnego zwolnienia od kosztów sądowych wnioskodawczyni (uchylonego następnie na mocy postanowienia z dnia 14 lutego 2012 r.), koszty postępowania pokryte zostały tymczasowo ze środków budżetowych. Dlatego też, na podstawie art. 520 § 2 k. p. c. w zw. z art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. z 2005 r., nr 167, poz. 1398 ze zm.) nakazano obu stronom uiszczenie kosztów związanych z opiniami biegłych oraz opłatami sądowymi (500 zł za wniosek o dział spadku i 100 zł za wniosek o ustalenie sposobu korzystania ze wspólnej nieruchomości) w równych częściach (punkt siódmy i ósmy postanowienia). W ocenie Sądu, w sprawie nie występują przesłanki upoważniające do odstąpienia od obciążenia stron tymi należnościami. Jak wynika, bowiem z akt ksiąg wieczystych KW nr (...) i KW nr (...), na podstawie umowy częściowego zniesienia współwłasności z dnia 25 marca 1996 r. wnioskodawczyni uzyskała prawo własności działki nr (...) o powierzchni 0,6656 ha (KW nr (...)), której wartość szacuje ona na 60.000 – 90.000 zł. Uczestniczce przypadło natomiast prawo własności działki nr (...) o powierzchni 0,5105 ha (KW nr (...)). Działka uczestniczki położona jest w bezpośrednim sąsiedztwie nieruchomości stanowiącej własność wnioskodawczyni, wobec czego – z uwagi na zbliżoną powierzchnię – grunt ten ma zapewne porównywalną wartość. Zważywszy, zatem że obie strony dysponują prawem własności nieruchomości o wartości, co najmniej 60 000 zł, w sprawie nie wystąpiły szczególne okoliczności upoważniające do odstąpienia od obciążenia wnioskodawczyni bądź uczestniczki kosztami postępowania.

Na powyższe rozstrzygnięcie apelację złożyła uczestniczka postępowania zaskarżając orzeczenie w części dotyczącej sposobu podziału nieruchomości gruntowej i zasądzenia od wnioskodawczyni na rzecz uczestniczki dopłaty oraz co do obciążenia

uczestniczki kosztami sądowymi .

Apelująca wskazała, iż Sąd I instancji dokonał podziału nieruchomości sprzecznie ze stanowiskiem obu stron ,które domagały się dokonanie podziału zgodnie z udziałami w spadku . Uczestniczka postępowania nie godziła się na przyznanie jej działki nr (...) wydzielonej według pkt II postanowienia . Nadto apelująca zarzuciła ,iż działka nr (...) projektowana, jako droga posiada na środku bramy dwa słupy energetyczne, co uniemożliwia wjazd na posesje. Apelująca podniosła również, iż Sąd Rejonowy niezasadnie obciążył ją kosztami w sprawie, albowiem to wnioskodawczyni zainicjowała sprawę .Nadto koszty te w znacznej mierze były zbędne , bowiem biegły geodeta proponował różne wersje podziału nieruchomości nie uwzględniając propozycji stron .

Apelację złożyła również wnioskodawczyni także kwestionując sposób podziału nieruchomości gruntowej wskazany w punkcie II zaskarżonego postanowienia oraz rozstrzygnięcie zawarte w pkt IV w części dotyczącej przyznanych stronom części gruntu ,a także pkt V . Skarżąca wskazała, iż żądała podziału gruntu po ½ dla uczestniczki i dla siebie, a także, iż nie wyrażała zgody na wydzielenie drogi wspólnej przed budynkiem gospodarczym.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja zarówno wnioskodawczyni jak i uczestniczki postępowania zasługiwała na częściowe uwzględnienie.

Przyjmując za swoje ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd I instancji ,Sąd Okręgowy podzielił zarzuty apelujących ,iż dokonując działu spadku Sąd Rejonowy naruszył art. 211 k.c.

W pierwszej kolejności wskazać należało ,iż chociaż obie strony w swoich apelacjach wskazały ,iż zaskarżają tylko niektóre punkty postanowienia ,to nie ulega

wątpliwości , iż zarówno wnioskodawczyni ,jak i uczestniczka postępowania skierowały apelacje przeciwko sposobowi podziału nieruchomości gruntowej poprzez wydzielenie działek jak w pkt II i przyznanie ich w sposób opisany w pkt IV zaskarżonego postanowienia oraz zakwestionowały obowiązek dokonania spłaty na rzecz uczestniczki postępowania ,obejmując apelacjami także określony przez Sąd I instancji podział do korzystania z działki nr (...) .

Naruszenie prawa materialnego wiązało się z uchybieniem procesowym, które miało istotny wpływ na rozstrzygnięcie ,a polegającym na braku wysłuchania stron na okoliczność propozycji podziału gruntu ( art. 514 §1 k.p.c. w zw. z art.399 k.p.c. w zw. z art.622 k.p.c. i art.623 k.p.c. w zw. z art.688 k.p.c ) .Nie ulega ,bowiem wątpliwości , iż w sprawach działowych wysłuchanie stron, co do aktualnego sposobu korzystania ze współwłasności i proponowanych sposobów jej zniesienia ma kluczowe znaczenie procesowe . Aby, bowiem ocenić, jaki sposób podziału najlepiej odpowiada usprawiedliwionym interesom każdego z uprawnionych rozważenia wymaga dotychczasowy sposób korzystania z rzeczy ,udziały stron ,a także ich sytuacja osobista, majątkowa i rodzinna istniejąca w chwili dokonywania podziału . Podstawowym sposobem zniesienia współwłasności, wyraźnie proponowanym przez kodeks cywilny jest podział fizyczny rzeczy wspólnej ( art.623 k.c. ) Z punktu widzenia indywidualnych interesów współwłaścicieli taki podział jest najbardziej sprawiedliwy, gdyż każdy z nich ma możliwość otrzymania części rzeczy wspólnej w naturze. Obie strony wskazywał przez cały czas trwania postępowania na podział nieruchomości gruntowej na części , które odpowiadałyby wartościom ich udziałów w spadku .Taki sposób podziału nieruchomości został zaproponowany przez biegłego Z. T. w opinii z dnia 14 grudnia 2009 r .wariant III .Podział ten nie jest sprzeczny z przepisami ustawy i wbrew stanowisku Sądu I instancji nie jest sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem rzeczy ,nie pociągała za sobą istotnej zmianę tej rzeczy ani nie zmniejsza znacznie jej wartości. Przeciwnie, ponieważ strony otrzymują części nieruchomości odpowiadające ich udziałom w spadku ,przy uwzględnieniu danych wynikających z opinii rzeczoznawcy A. G. ,wartość przyznanych stronom działek jest niemal równa i nie zachodzi konieczność dokonywania dopłat . Taki sposób podziału uwzględnia aktualny i przewidywany przez strony sposób korzystania z nowopowstałych działek .

Działki wydzielone według wariantu III opinii biegłego Z. T. z dnia 14 grudnia 2009 r .tworzą zamkniętą w sobie funkcjonalną całość ,a działka nr (...) ma zagwarantowany dostęp do drogi publicznej poprzez ustanowienie służebności drogi koniecznej ( por. post. z 12.10.2000 r., IV CKN 1525/00, Lex nr 52541). W toku postępowania o zniesienie współwłasności Sąd powinien nakłaniać współwłaścicieli do zgodnego przeprowadzenia podziału, wskazując im sposoby mogące do tego doprowadzić ( art. 622§1 k.p.c.). Nie ulega wątpliwości ,iż obie strony postępowania oponowały przeciwko wariantowi podziału nieruchomości ostatecznie

przyjętemu przez Sąd I instancji .Podział nieruchomości jak w pkt II zaskarżonego postanowienia nie uwzględnia przysługujących stronom udziałów we współwłasności nieruchomości i wieloletniego sposobu korzystania z działek ,przez co jest sprzeczny z usprawiedliwionymi interesami stron. Tymczasem Sąd przy zniesieniu współwłasności powinien dążyć do ukształtowania sytuacji prawnej i ekonomicznej współwłaścicieli w sposób zbliżony do stanu sprzed zniesienia współwłasności. Tylko wówczas można stwierdzić, że należne udziały zostały przekształcone w inne prawa, a nie odjęte uprawnionym. Powstałe w wyniku podziału części winny w zasadzie odpowiadać, co do swej wartości udziałom uczestników we współwłasności ( por. postanow.SN z 15.03.2013 r . ,V CSK 168/12 ,LEX nr 1331376 ) .W zakresie żądania wydzielenia nowych działek w taki sposób by ich wielkości i wartość odpowiadała udziałom stron we współwłasności strony były konsekwentnie zgodne ,a w dziale spadku - jeżeli nie zachodzą po temu przeszkody prawne wymienione w art. 622 § 2 k.p.c. -Sąd ma obowiązek uwzględnić taki zgodny wniosek . Jak to już wskazano wyżej układ przestrzenny działki nr (...) umożliwia jej podział fizyczny zgodnie z udziałami

stron ,co wynika ze wskazanej opinii biegłego Z. T. . Projekt ten zakłada wydzielenie 3 działek , w tym 2 działek o równej powierzchni, na czym obu stronom zależało .Strony wnosiły o taki sposób podziału mimo zastrzeżeń zgłoszonych przez biegłego A. G. . Wskazać przy tym należy ,iż rzeczoznawca nie stwierdził niedopuszczalności takiego podziału ,lecz jedynie ocenił go, jako mniej korzystny z uwagi na możliwy zamiar wykorzystania działki nr (...) w przyszłości

tj .pod zabudowę mieszkalną .Zdaniem Sądu Okręgowego ustalając sposób podziału należy kierować się przede wszystkim aktualnymi potrzebami współwłaścicieli ,ich sytuacją materialną i osobistą oraz sposobem korzystania z nieruchomości ,a które to elementy składają się na społeczno-gospodarcze przeznaczenie rzeczy .Skoro wnioskodawczyni godziła się na przyznanie jej działki ,która po wydzieleniu może posiadać pewne ograniczenia w sposobie zagospodarowania ,a z drugiej strony uczestniczka nie godziła się na przyznanie jej działki o większej powierzchni niż wynikała z jej udziału ,to uznać należało ,iż orzeczenie zaskarżone orzeczenie narusza art.211 k.c. W związku ze stanowiskiem obu stron wyrażonym w apelacjach Sąd Okręgowy działając zgodnie z art.382 k.p.c. i art.622 §1 k.p.c. doprowadził do wyrażenia przez strony zgodnego stanowiska, co do sposobu podziału nieruchomości gruntowej . Na rozprawie apelacyjnej w dniu 2 .10.2013r .stron zaakceptowały podział nieruchomości według wariantu III opinii biegłego sądowego Z. T. z dnia 14 grudnia 2009 r .( k. 224 akt) . Mając, zatem na uwadze uzgodnione na rozprawie stanowisko stron , uwzględniając społeczno-gospodarcze przeznaczenie dzielonej nieruchomości , sytuację materialną stron ,przypadające im udziały we współwłasności oraz opinię biegłego T. i opinie A. G. zaskarżone postanowienie należało zmienić w ten sposób ,że z działki nr (...) wydzielić działkę nr (...) o powierzchni 0,0653 ha ,działkę nr (...) o powierzchni 0,0653 ha i działkę nr (...) o powierzchni 0,0376 ha . Zgodnie z wolą stron działka nr (...) został przyznana uczestniczce postępowania , działka nr (...) –wnioskodawczyni .Działka nr (...) pozostała we współwłasności stron ,jako działka gruntowa ,na której stoi dom mieszkalny ,przy czym udziały w działce odpowiadają udziałom w częściach wspólnych związanym z własnością samodzielnych lokali mieszkalnych (art.3 ustawy o własności lokali mieszkalnych ).

Taki sposób podziału uwzględnia aktualny sposób zagospodarowania nieruchomości , uwzględnia udziały stron oraz umożliwia dokonanie podziału bez dopłat .

Odmienny sposób podziału nieruchomości skutkuje także koniecznością częściowej zmiany podziału do korzystania z działki wspólnej nr (...) .W tym zakresie bez zmiany pozostaje przydzielenie wnioskodawczyni do korzystania działki nr (...) – przez budynkiem od strony ulicy i z tyłu budynku według projektu Z. T. (k.545 akt ) . Uczestniczka postępowania otrzymuje do korzystania część działki za domem oraz część graniczącą z działką nr (...) oznaczoną, jako działka nr (...) na tym samym projekcie ,przy czym od strony wejścia do budynku granica działki nr (...) zaczyna się w odległości 1,5 od końca ganku na szerokość 2,5 m do działki nr (...) .Pozostała część działki nr (...) tj. pas wokół budynku oraz część podwórza między działkami nr (...) pozostaje do wspólnego korzystania stron .

W pozostałym zakresie apelacja stron podlegały oddaleniu.

Odnośnie zarzutów zawartych w apelacji uczestniczki a dotyczących obciążenia skarżącej kosztami postępowania to wskazać należy, iż według zasady wyrażonej w art. 520§1 k.p.c. każdy uczestnik postępowania ponosi koszty, które wydatkował lub które powstały na skutek uwzględnienia przez Sąd jego wniosku o przeprowadzenie określonych czynności w postępowaniu nieprocesowym . W tzw. sprawach działowych nie zachodzi przewidziana w art. 520 § 2 i 3 k.p.c. sprzeczność interesów tych uczestników, którzy domagają się podziału, niezależnie od tego, jaki sposób podziału postulują i jakie wnioski składają w tym względzie ( por.postanow.SN z 16.09.2011r. , V CZ 40/11 ,LEX nr 1147785 ) . W takich postępowaniach strony są z reguły w równym stopniu zainteresowane wynikiem postępowania, a ich interesy w zasadzie są wspólne, gdyż polegają na wyjściu ze stanu wspólności. Wbrew stanowisku uczestniczki postępowania obie strony były w równym stopniu zainteresowane wyjściem ze współwłasności .W związku z powyższym skoro

w sprawie powstały koszty związane z wydaniem opinii niezbędnych do dokonania podziału masy spadkowej ,to strony winny jej ponieść w częściach równych .

Co do wysokości tych kosztów to wskazać należy ,iż żadna ze stron nie zaskarżyła postanowień o przyznaniu wynagrodzenia biegłym tak, więc postanowienia te stały się prawomocne. Jednocześnie Sąd I instancji prawidłowo ocenił sytuację materialną stron nie znajdując podstaw do odstąpienia od obciążania stron kosztami sądowymi .

Podkreślić przy tym należy ,iż do każdej z opinii obie strony zgłaszały szereg zarzutów i swoich propozycji ,co skutkowało kolejnymi opiniami biegłych ,a tym samym zwiększało koszty postępowania .

Z tych względów Sąd Okręgowy na podstawie art. 386§1 k.p.c. w zw. z art. 13§ 2 k.p.c. orzekł jak w punkcie I postanowienia, zaś na podstawie art. 386§1 k.p.c. w zw. z art. 13§2 k.p.c. postanowiono jak w punkcie II. O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 520§1 k.p.c.