Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 września 2017 roku

Sąd Okręgowy w Lublinie IX Wydział Gospodarczy

w składzie:

Przewodniczący: Sędzia Sądu Okręgowego Przemysław Grochowski (spr.)

Sędziowie : Sędzia Sądu Okręgowego Beata Błotnik

Sędzia Sądu Okręgowego Sławomir Boratyński

Protokolant : Monika Ostojska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 22 września 2017 roku w L.

sprawy z powództwa (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w P.

przeciwko Towarzystwu (...) spółce akcyjnej w W.

o 2.558,40 złotych z odsetkami ustawowymi

na skutek apelacji pozwanego Towarzystwa (...) spółki akcyjnej w W. od wyroku z dnia 7 grudnia 2016 roku w sprawie VIII GC 1774/15 Sądu Rejonowego Lublin-Wschód w Lublinie z siedzibą w Świdniku

I. oddala apelację;

II. zasądza od pozwanego Towarzystwa (...) spółki akcyjnej w W. rzecz powódki (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w P. kwotę 300 (trzysta złotych) tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

SSO B.Błotnik SSO P. G. SSO S. B.

IX Ga 180/17

UZASADNIENIE

Powództwo dotyczyło zasądzenia kwoty 2.558,40 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 10 maja 2015 roku do dnia zapłaty oraz kosztów procesu według norm przepisanych, od pozwanego Towarzystwa (...) Spółki Akcyjnej w W. na rzecz powoda (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w P. z tytułu odszkodowania w związku z kosztami najmu pojazdu zastępczego i nabycia wynikającej stąd wierzytelności przez powoda w drodze przelewu.

Wyrokiem z dnia 7 grudnia 2016 roku Sąd Rejonowy Lublin-Wschód w Lublinie z siedzibą w Świdniku zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 2.558,40 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 10 maja 2015 roku do dnia zapłaty oraz kwotę 745 zł tytułem zwrotu kosztów procesu wskazując jako przesłanki swojego rozstrzygnięcia, że w dniu 19 marca 2015 roku miało miejsce zdarzenie, w wyniku którego uszkodzeniu uległ samochód marki N. (...) nr rej. (...) należący do A. G.. Osoba odpowiedzialna za spowodowanie zdarzenia posiadała polisę OC w życiu prywatnym u pozwanego. W dniu 19 marca 2015 roku poszkodowany zawarł z powodem umowę wynajmu samochodu zastępczego marki H. i 30 nr. rej. (...). Poszkodowany wynajmował pojazd zastępczy przez 13 dni. W dniu 19 marca 2015 roku poszkodowany zawarł z powodem umowę cesji wierzytelności mocą której, cedent przeniósł na rzecz powoda wierzytelność obejmującą prawo do zwrotu kosztów z tytułu najmu auta zastępczego. Wynajmowany pojazd był potrzebny poszkodowanemu do zaspakajania potrzeb życia codziennego. W dniu 7 kwietnia 2015 roku powód wystawił fakturę nr: FV (...) na kwotę 2.558,40 zł brutto (2.080 zł netto) z tytułu najmu samochodu w okresie 13 dni. Decyzją z dnia 16 kwietnia 2015 roku pozwany odmówił wypłaty odszkodowania z tytułu najmu pojazdu zastępczego argumentując, że nie wchodzi ono w zakres ubezpieczenia osoby odpowiedzialnej za zdarzenie (decyzja – nienumerowane akta szkody). Uzasadniony czas wynajmu pojazdu zastępczego w związku z zaistniałą szkodą wynosił 13 dni. Sporną okazała się długość okresu najmu i dobowa stawka czynszu. W tej kwestii Sąd pierwszej instancji oparł się na opinii biegłego. Została ona oceniona jako szczegółowa, logiczna i w pełni odpowiadająca na postawione pytania. Strona powodowa opinii nie kwestionowała. Do uwag strony pozwanej biegły w sposób logiczny odniósł się na rozprawie w dniu 23 listopada 2016 roku.

Strona pozwana kładąc nacisk na przekroczenie przez biegłego tezy dowodowej nie odniosła się do szczegółowych wyliczeń biegłego odnośnie czasu naprawy, a w realiach niniejszej sprawy naturalnym jest wzięcie pod uwagę okoliczności towarzyszących tej naprawie i wpływającym na ogólny (a nie tylko technologiczny) czas naprawy. W tej sytuacji w ocenie Sądu I instancji, biegły słusznie wziął pod uwagę wynikające z materiału dowodowego okoliczności, które nie mogą obciążać poszkodowanej.

W tak ustalonym stanie faktycznym w ocenie Sądu I instancji przedstawiona przez pozwanego interpretacja § 18 punkt 2 i 3 OWU nie jest trafna. Niewątpliwie celem ubezpieczającego było uwolnienie się od wszelkich konsekwencji zdarzenia, za które może być odpowiedzialny. Do takich konsekwencji należy zaliczyć też koszty wynajęcia pojazdu zastępczego w wyniku uszkodzenia mienia, o którym § 18 punkt 3 OWU. Wyłączenie do którego dążyła strona pozwana winno być więc wyraźnie zastrzeżone. W braku takiego zastrzeżenia § 18 punkt 2 i 3 OWU muszą być interpretowane na korzyść ubezpieczającego, a poprzez to także na korzyść poszkodowanego i powoda. Do wniosku takiego upoważnia treść art. 385 § 2 kc. W związku z powyższym żądanie naprawienia szkody mogło nastąpić na podstawie art. 415 kc zgodnie, z którym kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia. Bezspornym było, że winną zdarzenia, a w konsekwencji zobowiązaną do naprawienia szkody była osoba posiadająca ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej w pozwanym towarzystwie ubezpieczeniowym. Pozwany kwestionował wysokość dobowej stawki czynszu i czas naprawy pojazdu, a przez to długość okresu najmu. W niniejszej sprawie, w zakresie zgłoszonym w pozwie prawa poszkodowanego na podstawie umowy cesji przeszły na powoda. Zgodnie z treścią art. 361 § l kc zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła. Natomiast w myśl § 2 tego artykułu w powyższych granicach, w braku odmiennego przepisu ustawy lub postanowienia umowy, naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono. Zgodnie z uchwałą Sądu Najwyższego z dnia 17 listopada 2011 roku III CZP 5/11, Lex nr 1011468 odpowiedzialność ubezpieczyciela z tytułu umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych (w niniejszej sprawie w drodze analogii z tytułu ubezpieczenia OC w życiu prywatnym) za uszkodzenie albo zniszczenie pojazdu mechanicznego niesłużącego do prowadzenia działalności gospodarczej obejmuje celowe i ekonomicznie uzasadnione wydatki na najem pojazdu zastępczego; nie jest ona uzależniona od niemożności korzystania przez poszkodowanego z komunikacji zbiorowej. W tym kontekście należy zauważyć, że pozbawienie poszkodowanego możliwości korzystania z użytkowanego pojazdu mechanicznego w następstwie czynu zabronionego generuje jego uprawienie do wynajęcia pojazdu zastępczego na czas niezbędny do naprawy jego własności. Niewątpliwie na obecnym etapie rozwoju technologicznego oraz wzrostu stopy ekonomicznej społeczeństwa pojazd samochodowy jest zwykłym, codziennym narzędziem, do którego posiadania i używania osoba będąca jego użytkownikiem przyzwyczaja się w taki sposób, że pozbawienie jej możliwości używania samochodu powoduje duże utrudnienia przy codziennych czynnościach. Stwierdzenia te należy odnieść tym bardziej do pojazdu wykorzystywanego do celów zarobkowych (taxi). W świetle powyższego nie było przeszkód do uwzględnienia jako wiarygodnego oświadczenia poszkodowanego o celach używania samochodu zastępczego. Ponadto w ocenie Sądu Rejonowy dolegliwości tych nie można potęgować poprzez przerzucanie na poszkodowanego obowiązku zorganizowania wespół z zakładem naprawczym procesu naprawy uszkodzonego pojazdu tak aby był on jak najkrótszy. Z obiektywnego punktu widzenia wystarczającymi dolegliwościami dla poszkodowanego są formalności związane z pozostawieniem auta w zakładzie naprawczym i wynajmem pojazdu zastępczego. W obecnych realiach więc pozwany jako profesjonalista winien się liczyć z wynajmem samochodu zastępczego na czas naprawy. Miał on zatem więc możliwość monitorowania (w szczególności po przekazaniu kosztorysu) przebiegu i czasu naprawy tak aby ten ostatni nie wykraczał poza akceptowane przez niego ramy czasowe. Takiej aktywności, która ujawniałaby ewentualne uchybienia zakładu naprawczego pozwany nie wykazał. Jak zaznaczono wyżej trudno natomiast wymagać takiej aktywności od poszkodowanego, dla którego wystarczającą dolegliwością było uczestniczenie w procesie likwidacji szkody, w tym konieczność pozostawienia samochodu w warsztacie naprawczym i formalności związane z wynajmem pojazdu zastępczego. Powyższe prowadzi do wniosku, że to na pozwanym zgodnie z art. 6 kc spoczywał ciężar wykazania okoliczności, które powodowałyby niezasadność obciążania go konsekwencjami czasu naprawy w wymiarze 13 dni. W ocenie Sądu I instancji biegły zatem prawidłowo dokonał oceny zgromadzonego materiału dowodowego przyjmując taką właśnie ilość dni jako uzasadnionego najmu.Utrata możliwości korzystania z rzeczy wskutek jej zniszczenia stanowi bowiem szkodę majątkową. W piśmiennictwie podkreśla się, że normalnym następstwem w rozumieniu art. 361 § 1 kc jest bardzo często niemożność korzystania z samochodu przez poszkodowanego, nie tylko w sytuacji jego uszkodzenia, ale również zniszczenia. Jeżeli więc poszkodowany poniósł w związku z tym koszty, które były konieczne, na wynajem pojazdu zastępczego, to mieszczą się one w granicach skutków szkodowych podlegających wyrównaniu (vide: uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 8 września 2004 r., IV CK 672/03,LEX nr 146324).

Z kolei zgodnie z uchwałą Sądu Najwyższego z dnia 13 czerwca 2003 r. III CZP 32/03, Lex nr 78592 odszkodowanie przysługujące od ubezpieczyciela odpowiedzialności cywilnej za uszkodzenie pojazdu mechanicznego obejmuje niezbędne i ekonomicznie uzasadnione koszty naprawy pojazdu, ustalone według cen występujących na lokalnym rynku. W ocenie Sądu Rejonowego w realiach niniejszej sprawy nie ma przeszkód, aby stwierdzenia te odnieść do dobowej ceny najmu samochodu zastępczego zastosowanej przez powoda, a mieszczącej się w widełkach wyliczonych przez biegłego. Ponadto zgodnie z uchwałą 7 sędziów SN z dnia 17 maja 2007 r. III CZP 150/06, Lex 258523 odszkodowanie przysługujące na podstawie umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadacza pojazdu mechanicznego (w niniejszej sprawie w drodze analogii z tytułu ubezpieczenia OC w życiu prywatnym) za szkodę powstałą w związku z ruchem tego pojazdu, ustalone według cen części zamiennych i usług, obejmuje kwotę podatku od towarów i usług (VAT) w zakresie, w jakim poszkodowany nie może obniżyć podatku od niego należnego o kwotę podatku naliczonego. To samo należy odnieść do odszkodowania obejmującego zwrot kosztów najmu samochodu zastępczego. Pozwany nie kwestionował, że rozliczenie między stronami powinno nastąpić w ramach stawki czynszu brutto. Zasadność okresu najmu pojazdu zastępczego w niniejszym przypadku wyniosła 13 dni, a dobowa stawka czynszu 196,80 zł. Przemnożenie tych dwóch wielkości daje kwotę dochodzoną niniejszym pozwem. Sąd pierwszej instancji uznał powództwo za zasadne także w zakresie roszczenia odsetkowego. Pozwany nie podważał wywodów pozwu odnośnie daty początkowej naliczania odsetek. Nie budzą one też wątpliwości w świetle art. 817 § 1 kc. Rozstrzygnięcie o kosztach oparł Sąd o art.98§1 i 3 kpc kierując się wynikiem procesu.

W apelacji od tego wyroku strona pozwana wniosła o jego zmianę poprzez oddalenie powództwa w całości a także zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego zwrotu kosztów procesu za obie instancje według norm przepisanych, zarzucając :

I. naruszenie przepisów prawa procesowego, mających istotny wpływ na rozstrzygniecie sprawy, a mianowicie art. 233 § l kpc poprzez błąd w ustaleniach faktycznych polegających na uznaniu przez Sąd I instancji, iż najem pojazdu zastępczego wynika z naturalnego następstwa szkody i należy uznać go za konieczny pomimo, iż powód posiadał w tym czasie inny pojazd, mogący zastąpić pojazd uszkodzony;

II. naruszenie przepisów prawa materialnego, a mianowicie:

1. art. 65 § l i 2 kc w zw. z art. 805 § l kc poprzez ich niezastosowanie i w konsekwencji dokonanie wykładni sprzecznej z istotą umowy ubezpieczenia i uznanie, iż dopuszczalne jest w tak przedstawionym stanie faktycznym stosowanie analogii pomiędzy postanowieniami wynikającymi z dobrowolnej Umowy ubezpieczenia, a obowiązkowym ubezpieczeniem OC posiadaczy pojazdów mechanicznych, w zakresie zasad i zakresu odpowiedzialności podmiotu
zobowiązanego do świadczenia;

2. art. 65 § l i 2 kc w zw. z art. 805 § l i 2 kc w zw. z art. 822 § l kc poprzez ich niezastosowanie, co spowodowało błędną wykładnię oświadczenia woli zawartego w § 18 pkt 2 i 3 Ogólnych Warunków Ubezpieczenia (OWU) tj. pojęcia szkody rzeczowej i jej zakresu i w konsekwencji uznanie, iż zawarta Umowa ubezpieczenia OC w życiu prywatnym zobowiązuje pozwanego do pokrycia kosztów związanych z najmem pojazdu zastępczego;

Ponadto działając w oparciu o treść art. 368 § l pkt 4 kpc skarżący powołał nowy fakt, jakim jest okoliczność, iż poszkodowany A. G. w dacie szkody był właścicielem innego nieuszkodzonego pojazdu. Na poparcie powyższego skarżący wniósł o przeprowadzenie dowodu z wydruku Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego dot. przebiegu ubezpieczenia poszkodowanego A. G. na okoliczność bezzasadności najmu pojazdu zastępczego. Uzasadniając złożenie wniosku w postępowaniu apelacyjnym skarżący wskazał, że potrzeba późniejszego powołania ww. dowodu wynikła z uwagi na nieznane dotychczas pozwanemu okoliczności posiadania przez A. G. w dacie szkody innego pojazdu stanowiącego jego własność, który mógł potencjalnie zastąpić pojazd uszkodzony. Pozwany wskazał, że okoliczność ta nie była mu znana w postępowaniu przed Sądem I instancji z uwagi na okoliczność złożenia w dniu 19 marca 2015 roku oświadczenia przez A. G. w którym zapewnił, że nie posiada innych pojazdów. Zdaniem skarżącego oświadczenie to zasługiwało na wiarę, wobec tego pozwany nie poczynił żadnych kroków zmierzających do przedstawienia kontrdowodu i obalenia stanowiska poszkodowanego. W ocenie pozwanego skoro takie oświadczenie zostało przedłożone, to nie było podstaw to przyjęcia, iż jest ono niezgodne z prawdą. Dopiero wraz z wydaniem wyroku przez Sąd I instancji, pozwany wszedł w posiadanie informacji dot. posiadania przez poszkodowanego drugiego pojazdu i dlatego też koniecznym było potwierdzenie tej okoliczności w postaci zapytania z (...), dlatego też wskazany dokument został złożony w postępowaniu apelacyjnym.

W odpowiedzi na apelację powód wnosił o jej oddalenie oraz zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja, w świetle podnoszonych w niej zarzutów, nie prowadziła do uwzględnienia sformułowanych w niej wniosków.

Sąd Okręgowy uznał za prawidłowe ustalenia faktyczne Sądu pierwszej instancji oraz dokonaną przez ten Sąd ocenę zebranego w sprawie materiału dowodowego i podzielił je w całości.

W pierwszej kolejności wskazać należy, że Sąd Okręgowy przeprowadził dowód wskazany w treści apelacji w postaci wydruku Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego dot. przebiegu ubezpieczenia poszkodowanego, na okoliczność bezzasadności najmu pojazdu zastępczego. Pozwany wskazał, że nie miał on możliwości wcześniejszego zgłoszenia wskazanego dowodu przed Sądem I instancji, gdyż nieznane były mu dotychczas okoliczności posiadania przez A. G. w dacie szkody innego pojazdu stanowiącego jego własność. który mógł potencjalnie zastąpić pojazd uszkodzony.

Dla skutecznego zgłoszenia w postępowaniu apelacyjnym nowych faktów i dowodów ­–art. 368 § 1 pkt 4 kpc– konieczne jest wykazanie braku potrzeby ich powołania w pierwszej instancji (inaczej ujmując, że potrzeba ta powstała później). Przez wykazanie należy rozumieć wskazanie konkretnych przyczyn powodujących niemożliwość zgłoszenia dowodu przed sądem pierwszej instancji i ich uprawdopodobnienie (art. 243 kpc). Za niewystarczające trzeba uznać zatem powołanie się tylko na ogólne przesłanki wskazane w art. 368 § 1 pkt 4 kpc i art. 381 kpc, bądź też twierdzenie, iż powołany dowód nie był w toku postępowania przed sądem pierwszej instancji skarżącemu znany. Zgodnie z art. 381 kpc sąd może pominąć nowe fakty i dowody, jeżeli strona mogła je powołać w postępowaniu przed sądem pierwszej instancji, chyba że potrzeba powołania się na nie wynikła później. Nie stanowi potrzeby w rozumieniu art. 381 kpc fakt, że strona spodziewała się innej, korzystnej dla siebie oceny materiału dowodowego, ani też sam fakt wydania niekorzystnego dla skarżącego wyroku (Wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 7 kwietnia 2016 roku, sygn. akt I ACa 1832/15, Legalis nr 1470100, Wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 5 marca 2013 roku, sygn. akt I ACa 971/12, Legalis nr 1024536).

Mając na względzie powołane przez stronę okoliczności oraz wykładnię wskazanych przepisów, Sąd Okręgowy przeprowadził wskazany przez stronę dowód uznając wniosek za zasadny. Jednakże pomimo jego słuszności, zdaniem Sądu II instancji, strona pozwana nie udowodniła podniesionych twierdzeń. Z przedłożonych wydruków wynika, że w dacie zdarzenia wywołującego szkodę tj. 19 marca 2015 roku, poszkodowany A. G. był osobą ubezpieczającą samochód marki V. (...).9D CL o nr rej. (...). Nie oznacza to jednakże, że w powyższej dacie a także w okresie naprawy uszkodzonego pojazdu N. (...) nr rej. (...), poszkodowany miał faktyczną możliwość korzystania z innego pojazdu. Przeprowadzony dowód świadczy jedynie, że A. G. był w tym czasie ubezpieczającym inny pojazd. Zdaniem Sądu Okręgowego dowód ten okazał się być niewystarczający do potwierdzenia tez pozwanego. Chcąc dowieźć swojej racji skarżący winien był więc przedstawić inny dowód bądź dowody, które wskazywałby jednoznacznie na faktyczną możliwość korzystania z innego pojazdu. Wbrew twierdzeniom strony z przedłożonych dokumentów twierdzenie to nie wynika. Skoro zatem, jak słusznie wskazał Sąd Rejonowy, na pozwanym spocząć ciężar dowodu w świetle dyspozycji art. 6 kc, to winien on należycie udowodnić swoje twierdzenia. Zdaniem Sądu II instancji, pozwany nie spełnił ciążącego na nim obowiązku co nakazuje ocenić jego twierdzenia negatywnie. Dlatego wobec braku przedstawienia przez skarżącego nowych dowodów na potwierdzenie dowodzonych okoliczności, Sąd Okręgowy oddalił przedmiotową apelację, uznając również za bezzasadne zarzuty apelacji – o czym będzie mowa w dalszej części uzasadnienia.

W odniesieniu do zarzutów sformułowanych w apelacji, to żaden z nich nie doprowadził do zmiany zaskarżonego orzeczenia. Wbrew twierdzeniem pozwanego, Sąd Rejonowy nie dopuścił się obrazy przepisu art. 233 § 1 kpc, którego treść nakazuje, aby sąd oceniał wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania – na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału dowodowego. Jak zgodnie przyjmuje orzecznictwo i doktryna, o naruszeniu tego przepisu można zasadnie mówić tylko wtedy, gdy ustalony stan faktyczny nie jest możliwy do wywiedzenia w oparciu o przedstawione przez sąd dowody, a także wówczas, gdy sąd bezzasadnie pomija pewne dowody, opierając się przy dokonywaniu ustaleń faktycznych jedynie na części zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego. Błąd w ustaleniach faktycznych następuje, gdy zachodzi dysharmonia pomiędzy materiałem zgromadzonym w sprawie a konkluzją, do której dochodzi sąd na skutek przeinaczenia dowodu oraz wszelkich wypadków wadliwości wynikających z naruszenia przepisu art. 233 § 1 kpc (wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 3 grudnia 2014 roku, sygn. akt I ACa 704/14, Legalis 1180052; tak też wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 22 stycznia 2016 roku, I ACa 881/15, Lex nr 1993015). Przy czym, nawet w takiej sytuacji, skuteczne podniesienie zarzutu naruszenia art. 233 § 1 kpc będzie możliwe tylko wtedy, gdy prawidłowa ocena wszystkich dowodów prowadziłaby do ustaleń faktycznych mających wpływ na treść zapadłego w sprawie orzeczenia.

Po ponownej analizie akt sprawy oraz uzasadnienia zaskarżonego orzeczenia, Sąd Okręgowy nie stwierdził przekroczenia granicy swobodnej oceny dowodów przez Sąd Rejonowy. Analiza podniesionych zarzutów prowadzi do wniosku, iż skarżący w istocie całkowicie neguje ustalenia faktyczne Sądu Rejonowego i dokonaną przez ten Sąd analizę dowodów, jednocześnie nie przedstawiając dowodów przeciwnych na potwierdzenie swoich twierdzeń. Dokonując ponownej analizy zgromadzonego materiału w przedmiotowym postepowaniu a także po przeprowadzeniu dodatkowego dowodu w postępowaniu apelacyjnym, Sąd Okręgowy doszedł do jednakowych wniosków jakie poczynił Sąd pierwszej instancji. Podzielić należało argumentację, że w rozpatrywanej sprawie zasadnym było uznanie, że wynajmowany przez poszkodowanego pojazd był mu niezbędny do zaspokajania potrzeb życia codziennego zgodnie z oświadczeniem o zasadności najmu pojazdu tym bardziej, że współcześnie nie stanowi on dobra luksusowego. Wskazać przy tym należy, że strona powodowa wykazała się aktywnością procesową i przedstawiła dowody które wykazały zasadność najmu pojazdu zastępczego na skutek poniesienia szkody. Nie powtarzając ustaleń dokonanych przez Sąd Rejonowy, wskazać jedynie należy, że to na stronę pozwaną przeszedł ciężar dowodu określony dyspozycją art. 6 kc. Jednocześnie wbrew twierdzeniom pozwanego nie sposób jest na podstawie zgromadzonego materiału dowodowego ustalić, że powód posiadał inny pojazd który mógł faktycznie użytkować. Okoliczność ta nie została przez stronę pozwaną udowodniona. Dlatego też zarzut naruszenia zasady swobodnej oceny dowodów Sąd Okręgowy ocenił negatywnie.

Kolejne zarzuty dotyczące naruszenia przepisów prawa materialnego, zostaną omówione łącznie a to z uwagi na ich podobną treść. Skarżący zarzucił naruszenie art. 65 § l i 2 kc w zw. z art. 805 § l kc, zaś w trzecim zarzucie wskazane wyżej przepisy wraz z art. 822 § l kc. W ocenie pozwanego – zarzut nr 2– Sąd Rejonowy błędnie nie zastosował wskazanych przepisów i w konsekwencji dokonał wykładni sprzecznej z istotą umowy ubezpieczenia i uznał, iż dopuszczalne jest w tak przedstawionym stanie faktycznym stosowanie analogii pomiędzy postanowieniami wynikającymi z dobrowolnej Umowy ubezpieczenia, a obowiązkowym ubezpieczeniem OC posiadaczy pojazdów mechanicznych, w zakresie zasad i zakresu odpowiedzialności podmiotu zobowiązanego do świadczenia. Ponadto zdaniem skarżącego –zarzut nr 3 – Sąd pierwszej instancji błędnie nie zastosował wskazanych w zarzucie przepisów, co spowodowało błędną wykładnię oświadczenia woli zawartego w § 18 pkt 2 i 3 Ogólnych Warunków Ubezpieczenia (OWU) tj. pojęcia szkody rzeczowej i jej zakresu i w konsekwencji uznanie, iż zawarta umowa ubezpieczenia OC w życiu prywatnym zobowiązuje pozwanego do pokrycia kosztów związanych z najmem pojazdu zastępczego.

Pierwszy ze wskazanych przepisów art. 65 kc w § 1 stanowi, iż oświadczenie woli należy tak tłumaczyć, jak tego wymagają ze względu na okoliczności, w których złożone zostało, zasady współżycia społecznego oraz ustalone zwyczaje. Natomiast w treści § 2 ustawodawca wskazał, że w umowach należy raczej badać, jaki był zgodny zamiar stron i cel umowy, aniżeli opierać się na jej dosłownym brzmieniu. Czyniąc kilka uwag natury teoretycznej wskazać należy, że treść art. 65 kc oznacza, że argumenty językowe (gramatyczne) mają znaczenie drugorzędne i ustępują argumentom odnoszącym się do woli stron, ich zamiaru i celu. Mimo to prawidłowa, pełna i wszechstronna wykładnia umowy nie może pomijać treści zwerbalizowanej na piśmie, bowiem napisane sformułowania i pojęcia, a także sama semantyka i struktura aktu umowy są jednym z istotnych wykładników woli stron, pozwalają ją poznać i ocenić. Jeśli jednak tekst umowy jest jasny, nie jest konieczne usunięcie wątpliwości przy zastosowaniu obowiązujących zasad wykładni umowy według reguł przewidzianych w art. 65 § 2 kc. Ustalając znaczenie oświadczenia woli należy zacząć od sensu wynikającego z reguł językowych, z tym że przede wszystkim należy uwzględnić zasady, zwroty i zwyczaje językowe używane w środowisku, do którego należą strony, a dopiero potem ogólne reguły językowe. Trzeba jednak przy tym mieć na uwadze nie tylko interpretowany zwrot, ale także jego kontekst. Dlatego nie można przyjąć takiego znaczenia interpretowanego zwrotu, który pozostawałby w sprzeczności z pozostałymi składnikami wypowiedzi. Kłóciłoby się to bowiem z założeniem o racjonalnym działaniu uczestników obrotu prawnego (wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 7 października 2016 roku, sygn. akt I ACa 323/16,Lexnr 2152442; zob. też W. Robaczyński (w:) P. Księżak [i in.], Kodeks cywilny. Komentarz. Część ogólna, Lex 2014, M. Piekarski (w:) F. Błahuta [i in.], Kodeks cywilny. Komentarz. t. 1, s. 185; por. M. Safjan (w:) Kodeks cywilny. Komentarz., red. K. Pietrzykowski, t. 1, 2005, s. 298 i wskazane tam orzecznictwo).

Z kolei dyspozycja art. 805 w treści § 1 stanowi, iż przez umowę ubezpieczenia ubezpieczyciel zobowiązuje się, w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa, spełnić określone świadczenie w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku, a ubezpieczający zobowiązuje się zapłacić składkę. Natomiast zgodnie z treścią § 2 świadczenie ubezpieczyciela polega w szczególności na zapłacie: przy ubezpieczeniu majątkowym - określonego odszkodowania za szkodę powstałą wskutek przewidzianego w umowie wypadku; natomiast przy ubezpieczeniu osobowym - umówionej sumy pieniężnej, renty lub innego świadczenia w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku w życiu osoby ubezpieczonej. Dyspozycja art. 805 kc wskazuje zatem, iż celem umowy ubezpieczenia jest udzielenie ubezpieczającemu ochrony na wypadek wystąpienia wskazanego w umowie ryzyka w zamian za zapłatę składki, stąd dla realizacji tej funkcji ochronnej niezbędna jest interpretacja zarówno ogólnych warunków umowy, jak i indywidualnych postanowień umownych z uwzględnieniem przede wszystkim interesu ubezpieczonego, zwłaszcza takiego, któremu nie można postawić zarzutu niestarannego działania i braku dbałości o własne interesy. Obowiązkiem ubezpieczyciela wynikającym z art. 805 § 1 kc jest spełnienie określonego świadczenia w razie zajścia przewidzianego umową wypadku, co nie jest tożsame wyłącznie z jego obowiązkiem zrekompensowania jedynie wydatków wcześniej poniesionych przez ubezpieczonego z własnych środków na usunięcie skutków wypadku. Jednocześnie wskazuje się, iż ubezpieczyciel, który powołuje się na okoliczności wyłączające jego odpowiedzialność, winien je udowodnić w sposób nie pozostawiający wątpliwości odnośnie istnienia podstaw wyłączenia odpowiedzialności (Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 maja 2016 roku, sygn. akt I CSK 360/15, Lex nr 2053629; Wyrok, Sądu Najwyższego z dnia 6 lutego 2015 roku, sygn. akt II CSK 295/14, LEX nr 1652719; por. Wyrok Sądu Okręgowego w Krakowie z dnia 18 grudnia 2013 roku, sygn. akt XII Ga 177/13, LEX nr 1715400).

Ostatni z przepisów tj. art. 822 § 1 kc stanowi, że przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej ubezpieczyciel zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, wobec których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo ubezpieczony. Z uwagi na istotę ochrony ubezpieczeniowej nie sposób uznać, że wystarczającym w zakresie określenia podstawy odpowiedzialności pozwanego ubezpieczyciela jest samo powołanie się na regulację art. 822 kc. Z powyższego uregulowania wynika, że odpowiedzialność ubezpieczyciela ma charakter akcesoryjny - ubezpieczyciel ponosi odpowiedzialność tylko wtedy i tylko w takim zakresie, w jakim odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczony sprawca. Nie oznacza to zresztą, że między zakresem odpowiedzialności cywilnej ubezpieczonego sprawcy a odpowiedzialnością ubezpieczyciela można postawić znak równości. Odpowiedzialność ubezpieczonego sprawcy musi mieścić się w granicach ochrony udzielonej przez ubezpieczyciela, a poza tym musi wystąpić wypadek ubezpieczeniowy, czyli zdarzenie,
które strony w umowie ubezpieczenia określiły jako przyczynę uzasadniającą odpowiedzialność ubezpieczyciela. Wskazać również należy, że w razie istnienia uzasadnionych wątpliwości co do wzajemnej relacji treści oświadczeń ubezpieczyciela zawartych w OWU, należy zastosować normę art. 12 ust. 4 ustawy z 22 maja 2003 r. o działalności ubezpieczeniowej zgodnie z którym 4. Postanowienia sformułowane niejednoznacznie interpretuje się na korzyść ubezpieczającego, ubezpieczonego, uposażonego lub uprawnionego z umowy ubezpieczenia. Zatem w przypadku powstałych wątpliwości, nie można rozstrzygnąć ich na niekorzyść ubezpieczonego. Nadto wyłączeń odpowiedzialności ustalonych przez ubezpieczyciela, jako wyjątków od zasady ustawowej odpowiedzialności za szkodę majątkową w granicach przedmiotu i sumy ubezpieczenia, nie można wykładać
w sposób rozszerzający (tak m. in.: wyrok Sąd Apelacyjny w Łodzi z dnia 27 października
2014 roku, sygn. akt I ACa 795/14, (...) Analizy Orzeczeń Sądowych: (...) zob. też Wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 19 listopada 2013 roku, sygn. akt I ACa 1094/13, Legalis 1079724).

Odnosząc się do samej treści uzasadnienia zarzutu odnieść się należy do kwestii oparcia się przez Sąd Rejonowy na treści orzeczeń odnoszących się umów obowiązkowego ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów. Sąd ten wskazał, że na zasadzie analogii odniósł wskazane przez siebie orzeczenia względem umów dobrowolnego ubezpieczenia OC w życiu prywatnym, które miało miejsce w niniejszym postępowaniu. Zdaniem Sądu Okręgowego o ile Sąd Rejonowy wydał słuszne rozstrzygnięcie, o tyle nie uzasadnił należycie kwestii zastosowania analogii w niniejszej sprawie. Uzasadnienie w tej części ocenić należy niekompletne. Sąd I instancji nie wskazał podstaw zastosowania orzecznictwa odnoszącego się do innego rodzaju umów ubezpieczenia. Wskazać bowiem należy, że ubezpieczenie odpowiedzialności OC posiadaczy pojazdów mechanicznych stanowi szczególnego rodzaju umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej. Ustawodawca przewidując wymóg zawarcia takiej umowy poddał ją szczegółowej regulacji, którą szczegółowo reguluje ustawa z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych. W niniejszej sprawie należało raczej stosować się do norm ogólnych zawartych w kodeksie cywilnym i ogólnej wykładni umów ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej. Nie mniej okoliczność ta pozostaje bez wpływu na prawidłowość przedmiotowego wyroku, gdyż Sąd Rejonowy analizując umowę OC w życiu prywatnym prawidłowo zastosował się do reguł zawartych w treści art. 65 § l i 2 kc w zw. z art. 805 § l i 2 kc, o czym będzie mowa w dalszej części uzasadnienia.

Mając na względzie powyżej przytoczone stanowiska doktryny i orzecznictwa na tle zgromadzonego materiału dowodowego, pierwszy zarzutów naruszenia prawa materialnego analizowany zarzut ocenić należało za niezasadny. Jak wskazano wstępnie w poprzednim akapicie, Sąd Rejonowy wbrew twierdzeniom strony pozwanej, prawidłowo zastosował się do wytycznych zawartych w normach zawartych w treści art. 65 § l i 2 kc w zw. z art. 805 § l i 2 kc. Sąd ten dokonał prawidłowej analizy i wykładni umowy ubezpieczenia OC w życiu prywatnym na tle przedłożonych dowodów. Słusznie Sąd Rejonowy uznał, że przedstawione przez stronę powodową dowody m. in. akta szkody, faktury VAT, umowa ubezpieczenia, wraz z OWU czy też opinii biegłego uzasadniają uwzględnienie dochodzonego powództwa. Nie sposób uznać że doszło do naruszenia art. 65 kc, gdyż Sąd Rejonowy dokonał prawidłowej wykładni umowy biorąc pod uwagę jej literalną treść a mając także na względzie art. 805 kc wziął pod uwagę jej cel. Wskazać tu należy na przytoczone stanowiska doktryny i orzecznictwa, zgodnie z którym ubezpieczyciel chcąc zwolnić się od odpowiedzialności z tytułu umowy ubezpieczenia, winien te okoliczności udowodnić. Mając na względzie powyżej przywołaną wykładnię umów ubezpieczenia słusznie Sąd I instancji wskazał, że w świetle art. 6 kc to na ubezpieczycielu spoczywa ciężar wykazania okoliczności wyłączających jego odpowiedzialność, czego w przedmiotowym postepowaniu nie uczynił. Lektura treści rozpatrywanej apelacji a także jej uzasadnienia nie zawiera, żadnych argumentów, które podważyłyby w sposób skuteczny zaskarżone rozstrzygnięcie. Dlatego też na tle powyżej podniesionych okoliczności zdaniem Sądu Okręgowego nie uzasadnienia twierdzenie pozwanego, iż Sąd Rejonowy dokonał błędnej wykładni umowy i błędnie zastosował przepisy. Mając na względzie stanowisko doktryny a także orzecznictwa, pomimo pewnej wadliwości uzasadnienia zaskarżonego wyroku, analizowany zarzut okazał się być nieskuteczny.

W podobny sposób Sąd Okręgowy ocenił ostatni z podniesionych zarzutów. Brak było podstaw do stwierdzenia naruszenia art. 65 § l i 2 kc w zw. z art. 805 § l i 2 kc w zw. z art. 822 § l kc, poprzez błędną interpretację § 18 pkt 2 i 3 OWU. Zgodnie z treścią wskazanych postanowień umownych przedmiotem ubezpieczenia jest odpowiedzialność cywilna ubezpieczonego i osób pozostających z nim we wspólnym gospodarstwie domowym, jeżeli w związku z czynnościami w życiu prywatnym lub posiadaniem mienia są oni zobowiązani, w myśl przepisów prawa, do naprawienia szkody wyrządzonej osobie trzeciej w następstwie czynu niedozwolonego. Szkoda może być osobowa lub rzeczowa: szkoda osobowa - spowodowanie śmierci, uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia, szkoda rzeczowa - utrata, zniszczenie lub uszkodzenie mienia. Zdaniem Sądu Okręgowego z powyżej wskazanych, postanowień nie wynika – przy zastosowaniu reguł wykładni oświadczeń woli– by, jak twierdzi skarżący, koszty związane z najmem pojazdu zastępczego zostały wyłączone. Taka interpretacja zaprezentowana przez pozwanego jest zbyt daleko idąca. W postanowieniu zamieszczonym w §18 ust.3 pkt 2 ogólnych warunków ubezpieczenia mowa jest o szkodzie polegającej na uszkodzeniu cudzego mienia, zaś koszty najmu pojazdu zastępczego należą do tej kategorii jak wynikające z uszkodzenia przedmiotu majątkowego poszkodowanego, są jego konsekwencją i stanowią o szkodzie o charakterze majątkowym. Dochodzone zatem roszczenie mieści się w definicji szkody rzeczowej przewidzianej w ogólnych warunkach ubezpieczenia i odpowiada pojęciu damnum emergerns, a więc szkodzie rzeczywistej oraz objętej utrata lub uszkodzeniem mienia poszkodowanego. Ponadto wskazać należy na treść § 20 ogólnych warunków ubezpieczenia, który to wskazuje w sposób precyzyjny jakie rodzaje szkód nie są objęte ubezpieczeniem OC. Próżno w jego treści szukać postanowienia wyłączającego odpowiedzialność z tytułu wynagrodzenia za korzystanie za najem pojazdu zastępczego. Dlatego też mając na względzie zasadę rozstrzygania wątpliwości na korzyść ubezpieczonego, zasadnym było uznanie objęcia ubezpieczeniem OC w życiu prywatnym również kosztów powstałych w wyniku najmu pojazdu zastępczego. Dlatego też mając na względzie wyżej przytoczone okoliczności ostatni z zarzutów pozwanego, również należało ocenić za niezasadny.

Z uwagi na powyższe, na podstawie art. 385 kpc, Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji. O kosztach postępowania apelacyjnego, zważywszy na jego wynik, orzekł w oparciu o art. 98 § 1 kpc , zaś należność z tego tytułu objęła, w myśl art. 98 § 3 kpc w zw. z art. 99 kpc, wynagrodzenie radcy prawnego.

SSO B. Błotnik SSO P. G. SSO S. B.