Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 27 listopada 2013 r. wydanym w sprawie o sygn. akt IX RC 541/11 z powództwa małoletniego M. S. (1) reprezentowanego przez przedstawicielkę ustawową A. K. (1) przeciwko M. S. (2) o alimenty Sąd Rejonowy dla Łodzi- Śródmieścia w Łodzi IX Wydział Rodzinny i Nieletnich zasądził od M. S. (2) na rzecz jego małoletniego syna M. S. (1) alimenty w kwocie po 1.200 złotych miesięcznie za okres od 14 października 2011 roku do dnia 30 kwietnia 2012 roku oraz w kwocie po 2.000 złotych miesięcznie, począwszy od 01 maja 2012 roku, płatne do rąk przedstawicielki ustawowej małoletniego powoda – A. K. (1) do 10-go dnia każdego miesiąca wraz z ustawowymi odsetkami w przypadku uchybienia terminu płatności; oddalił powództwo w pozostałym zakresie; zasądził od M. S. (2) na rzecz A. K. (1) kwotę 1008 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa adwokackiego; zasądził od A. K. (1) na rzecz M. S. (2) kwotę 43,20 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa adwokackiego; nakazał pobrać od M. S. (2) na rzecz Skarbu Państwa- Sądu Rejonowego dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi kwotę 1.200 złotych tytułem zwrotu kosztów sądowych; nadał wyrokowi w punkcie 1 rygor natychmiastowej wykonalności oraz nadaje wyrokowi w punkcie 1 klauzulę wykonalności przeciwko dłużnikowi M. S. (2). (wyrok- k. 346).

Sąd Rejonowy poczynił następujące ustaleniach faktyczne:

Małoletni powód M. S. (1) urodził się dnia (...), ma więc obecnie prawie 12 lat; jest synem A. K. (1) i M. S. (2).

A. K. (1) jest z wykształcenia grafikiem, prowadzi własną działalność gospodarczą (organizuje zajęcia plastyczne w przedszkolach), z której osiąga dochody wynoszące od 391,60 zł do 6.215, 60 zł netto miesięcznie. W miesiącach wakacyjnych przedstawicielka ustawowa nie uzyskuje dochodów z tej działalności, gdyż przedszkola są zamknięte, ale również wówczas musi uiszczać składki ZUS. W okresie wakacyjnym A. K. wykonuje zlecenia- robi plakaty, zaproszenia ślubne. Koszt swego miesięcznego utrzymania A. K. szacuje na około 1.000 złotych miesięcznie.

A. K. (1) i jej synowi pomaga dziadek powoda – H. K., który przekazuje im co miesiąc około 1.000 złotych, a wcześniej 400 – 600 zł, a nadto na jego koszt został zakupiony telewizor oraz wymienione zostały okna w mieszkaniu A. K..

Koszty utrzymania mieszkania, w którym mieszka powód z matką wynoszą około 500 zł miesięcznie bez opłat za telefon, energię i Internet. Opłata za energię wynosi średnio 100 zł miesięcznie, za telefon stacjonarny, powoda i jego przedstawicielki ustawowej wynosi średnio100 zł miesięcznie, natomiast za Internet i telewizję - łącznie 55 zł miesięcznie.

Przedstawicielka ustawowa powoda poza mieszkaniem posiada 11 - letni samochód marki O. (...). Miesięczny koszt benzyny wynosi 300 - 400 zł. Poza M. K. nie ma innych dzieci na utrzymaniu.

M. S. (1) jest dzieckiem zdrowym, ale nadpobudliwym, stwierdzono u niego także dysleksję. Uczęszczał na terapię, a od września 2009 roku jest pod opieką Poradni P.- (...) w Ł., gdzie zajęcia psychologiczne są bezpłatne.

Uczęszcza on na kurs języka angielskiego, co obecnie rodzi wydatek około 280 zł miesięcznie, ponadto chodzi na zajęcia karate, co kosztuje 120 zł miesięcznie, na tenis ziemny – 120 zł miesięcznie oraz na basen dwa razy w tygodniu– 100 zł w skali miesiąca. Miesięczny koszt przeznaczany na zakup odzieży i obuwia średnio 480 zł, środki czystości – 100 zł, koszt rozrywki w postaci wycieczek, wyjść do kina i teatru to 150 zł oraz prenumerata czasopisma (...) – 100 zł. Opłaty za obiady w szkole wynoszą miesięcznie 70 zł. Koszt pozostałego wyżywienia powoda oscyluje wokół 20 złotych dziennie (600 złotych na miesiąc). Do kosztów utrzymania powoda należy doliczyć też koszty związane z wyjazdami na ferie, czy wakacje. W wakacje 2012 roku M. S. (1) był z matką na 14-dniowym wyjeździe do M., którego koszt wyniósł 2000 złotych dla samego tylko powoda. W 2013 roku A. K. wyjechała z synem na wakacje, co kosztowało 2800 zł.

M. S. (1) dostawał z reguły od ojca prezenty z okazji uroczystości. Czasami były to rzeczy o znacznej wartości - otrzymał od ojca PlayStation, laptop, rower i keyboard. (...) do pokoju M. zostały zakupione przez jego ojca. Pozwany kupował mu też buty, ubrania. Od lipca 2011 roku pozwany nie przekazał na utrzymanie M. S. (1) dodatkowych pieniędzy poza wspomnianymi alimentami.

M. S. (2) zakupił M. S. (1) sprzęt narciarski oraz opłacił wyjazd M. na ferie w lutym 2011 roku, jednak chłopiec nie wyjechał na ferie.

Małoletni powód spotykał się z ojcem najczęściej w niedziele i wtedy pozostawał na utrzymaniu ojca. Razem z ojcem odbywali spacery w lesie, wyjeżdżali do hoteli należących do spółki, w której pozwany ma większość udziałów. Jednakże obecnie od kwietnia 2012 roku powód jedynie raz spotkał się z ojcem od czasu ich wspólnego wyjazdu, podczas którego rzekomo – jak twierdzi A. K. – pozwany pobił powoda.

Pozwany M. S. (2) ma 67 lat. Jest z wykształcenia filozofem, jest założycielem Akademii (...) w Ł. (dawniej Wyższej Szkoły (...)) oraz właścicielem ponad 90 % udziałów Instytucie (...) spółki z o.o. w Ł.. Spółka (...) prowadzi trzy hotele w Polsce: M., M. i P.. Posiada udziały również w spółkach kapitałowych: Instytucie (...) sp. z o.o. w Ł. i w (...) Sp. z o.o. M. S. (2) jest także (...)w Zakładach (...) sp. z o.o. i z tego tytułu osiąga dochód z wysokości około 4.000 zł miesięcznie. M. S. jest też właścicielem gospodarstwa rolnego w T.otrzymanego po ojcu, do którego sam dokupił ziemię. Ponadto M. S. (2) jest właścicielem dwóch zabudowanych nieruchomości na terenie miasta Ł.. W okresie od stycznia 2012 roku do czerwca 2012 roku wynagrodzenie pozwanego w powyższym Instytucie (...) wynosiło od 9.656,20 złotych do 10.377,89 złotych netto na miesiąc.

W 2011 roku pozwany osiągnął dochód z tytułu należności ze stosunku pracy w wysokości 235.341,30 złotych i tytułem działalności wykonywanej osobiście – 135.173,97 złotych, co dało sumę 370.515, 27 zł.

Obecnie pozwany otrzymuje emeryturę w wysokości około 4.091 zł miesięcznie netto. Ponadto pracuje w Akademii (...) za wynagrodzeniem w wysokości około 1.000 zł miesięcznie.

Pozwany przebył zawał serca, w marcu 2013 roku przebył udar a także chorował na zakrzepowe zapalenie żył. Na swoje leczenie M. S. przeznacza kwotę około 400-500 zł miesięcznie. W okresie od 28 sierpnia 2011 roku do 30 listopada 2011 roku oraz od 13 lutego 2012 roku do dnia 9 lipca 2012 roku pozwany przebywał na zwolnieniu lekarskim i otrzymywał 80% wynagrodzenia, tj. 3.738,17 zł netto z Akademii (...) w Ł. oraz 8.274,74 zł z Instytutu (...) sp. z o.o. w Ł..

M. S. (2) zamieszkuje obecnie sam w Ł. przy ul. (...) w domu o powierzchni 80 m ². Pozwany zatrudniał panią do sprzątania, która porządkowała jego mieszkanie raz w tygodniu przez kilka godzin, w tym samym czasie pracownik gospodarczy przez kilka godzin wykonywał prace na nieruchomości pozwanego. M. S. (2) nie zatrudnia kierowcy.

Pozwany jest też właścicielem nowego domu, który jest położony przy ul. (...) w Ł.. Ma on powierzchnię 162 m ². M. S. (2) jest jedynym właścicielem tej nieruchomości na ul. (...). Kupił ją w styczniu 2011 roku za 800.000 zł. Miesięczna rata kredytu za zakup domu wynosi 9.596,05 zł. Pozwany udzielił poręczenia z tytułu zobowiązań dłużnika: Instytutu (...) Sp. z o.o. Łącznie wyegzekwowano od M. S. około 350.000 zł.

Koszt swego miesięcznego utrzymania pozwany szacuje na 2.000- 2.500 złotych.

M. S. (2) poza powodem posiada na utrzymaniu syna w wieku 16 lat, na którego utrzymanie przeznacza miesięcznie kwotę około 1.200 zł.

W wakacje 2011 roku pozwany wraz z oboma małoletnimi synami pojechał w B. do hotelu (...). Pojechali na 17 dni, ale byli tam razem 3 dni, bo matka M. S. (1) przyjechała po niego. Resztę wakacji powód spędził z babcią w Ł.. W dalszym czasie pozwany spędził pełne 17 dni z drugim synem.

Pozwany łoży na utrzymanie syna M. S. (1) miesięcznie kwotę 600 zł wpłacając ją na rachunek A. K. (1), do marca 2012 roku płacił na jego utrzymanie dodatkowo kwotę 800 zł miesięcznie. M. S. (2) utrzymywał kontakt z synem do końca kwietnia 2012 roku, podczas spotkań, które odbywały się najczęściej w niedziele, pozwany odbywał z synem spacery po lesie, wyjeżdżali razem na narty i w góry. Wówczas powód pozostawał na utrzymaniu ojca. Ponadto pozwany obdarowywał syna prezentami z okazji jego uroczystości oraz kupował dla niego inne przedmioty np. laptop, rower, narty, a także sfinansował zakup mebli do pokoju powoda. Od maja 2012 roku pozwany zaprzestał kontaktów z synem i płacił na jego utrzymanie jedynie kwotę 600 zł miesięcznie. Aktualnie prowadzone jest postępowanie egzekucyjne przeciwko M. S. (2) na rzecz M. S. (1) na podstawie postanowienia o zabezpieczeniu roszczeń alimentacyjnych.

Utrzymanie domu przy ul. (...) w Ł. wynosi miesięcznie około 2.000 zł. Na kwotę tę składają się też wynagrodzenia sprzątaczki i pracownika gospodarczego.

M. S. (2) korzysta z samochodu służbowego, należącego do Akademii (...).

Na podstawie powyższych ustaleń faktycznych, Sąd Rejonowy, wskazując na treść przepisów art. 133 § 1 krio, art. 135 § 1 krio, art. 96 krio uznał, iż roszczenie powoda zasługuje na częściowe uwzględnienie i zasądził od pozwanego na rzecz jego małoletniego syna alimenty w kwocie po 1.200 zł miesięcznie. Sąd I instancji uznał, że usprawiedliwiony koszt utrzymania małoletniego powoda oscyluje wokół kwoty po 2.500 zł w skali jednego miesiąca i doszedł do przekonania, że pozwany powinien łożyć na utrzymanie syna kwoty po 2.000 zł miesięcznie.

Powyższe orzeczenie w dniu 13 stycznia 2014 r. pozwany zaskarżył apelacją w części- to jest w zakresie punktu 1 w zakresie orzeczenia o alimentach od dnia 1 maja 2012 r. ponad kwotę 1.200 zł miesięcznie, w zakresie punktu 3, 4 i 5 w zakresie nadania klauzuli wykonalności w zaskarżonym zakresie oraz w punkcie 7.

Skarżący zarzucił orzeczeniu:

1.  naruszenie przepisów postępowania, które miało wpływ na treść orzeczenia, tj.

- art. 100 kpc w wyniku wadliwego jego zastosowania w zakresie orzeczenia o kosztach procesu i zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda zwrotu kosztów w sytuacji, w której powództwo zostało uwzględnione jedynie w części, tj. w 28 %, a oddalone w 72 %, co narusza także normę art. 98 kpc;

- art. 233 § 1 kpc poprzez uchylenie się od wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego w zakresie braku zgodnego z załączonymi dokumentami matematycznego wyliczenia kwoty środków jakimi comiesięcznie dysponuje pozwany, z uwzględnieniem jego aktualnych przychodów z tytułu emerytury, wydatków ponoszonych na spłatę kredytu i koszty leczenia, co skutkowało ustaleniem alimentów w kwocie przenoszącej możliwości płatnicze pozwanego, w wyniku sprzecznego z materiałem dowodowym ustalenia, iż:

-pozwany łoży na utrzymanie syna kwotę 600 zł miesięcznie, w sytuacji gdy pozwany świadczył dobrowolnie lub tez została wyegzekwowana kwota 1.200 złotych miesięcznie, a po wydaniu postanowienia o zabezpieczeniu w trybie egzekucji komorniczej 1.400 złotych;

- uchylenia się od oceny materiału dowodowego w tym zakresie, iż w sytuacji świadczenia kwot opisanych powyżej potrzeby małoletniego były zaspokojone, a tym samym alimenty w tej wysokości były odpowiednie dla pokrycia usprawiedliwionych potrzeb małoletniego powoda;

- uchylenia się od oceny, iż brak kontaktów pozwanego z synem wynika z działania przedstawicielki ustawowej, która celowo uniemożliwia te kontakty, pomimo, że są one orzeczone ugodą sądową, której treść sąd pominął w swoich rozważaniach;

- wadliwej i dowolnej oceny usprawiedliwionych potrzeb małoletniego i dokonanie nieopartego na dowodach ustalenia, iż miesięczny koszt czasopisma dla powoda wynosi 100 złotych, choć sąd nie podał nawet o jakie czasopismo chodzi, a zakupu odzieży i obuwia to 480 zł. miesięcznie czyli 5.760 zł. rocznie, która to kwota nie tylko nie została udokumentowana w żaden sposób ale nadto jest wygórowana nawet dla osoby dorosłej;

- pominięcia w ocenie możliwości majątkowych pozwanego jego rzeczywistych dochodów i obciążeń, a nadto faktu, iż w okresie gdy pozwany pracował łożył na otrzymanie syna kwotę 1.200 złotych miesięcznie, która była wystarczająca, a obecnie jego możliwości majątkowe w związku z przejściem na emeryturę uległy istotnemu zmniejszeniu;

- art. 365 § 1 k.p.c. i art. 366 k.p.c. w wyniku pominięcia w rozważaniach faktu istnienia ugody sądowej, zatwierdzonej przez sąd w zakresie prawa pozwanego do kontaktów z synem i faktu, iż w granicach tych kontaktów koszty utrzymania dziecka obciążają pozwanego, a fakt, iż syn nie przebywa z pozwanym w granicach ustalonych ugodą wynika z działań przedstawicielki ustawowej, które to zachowanie nie może być źródłem korzyści majątkowej;

- art. 386 § 6 k.p.c. w związku z art. 397 § 2 zdanie 1 k.p.c. w wyniku uchylenia się od związania co do oceny prawnej i wskazań co do dalszego toku postępowania wyrażonych w postanowieniach Sądu Okręgowego wŁ. wydanych w przedmiotowej sprawie;

2. naruszenie prawa materialnego tj.

- art. 96 § 1 k.r.i o. w wyniku jego błędnego zastosowania do ustalenia wysokości świadczenia alimentacyjnego;

- art. 133 § 1 k.r.i o. w związku z art. 135 § 2 k.r.i o. w wyniku pominięcia, iż obowiązek świadczeń alimentacyjnych obciąża oboje rodziców w jednakowym stopniu, a w konsekwencji wycenienia świadczeń osobistych przedstawicielki ustawowej na kwotę 1.500 złotych miesięcznie;

- art. 135 § 1 k.r.io. w wyniku wadliwej wykładni przesłanek usprawiedliwionych potrzeb małoletniego, a także możliwości majątkowych pozwanego.

Mając na uwadze powyższe skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego orzeczenia poprzez zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda od dnia 1 maja 2012 roku alimentów w kwocie po 1.200 złotych miesięcznie, zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego zwrotu kosztów postępowania w tym kosztów zastępstwa adwokackiego za obie instancje, uchylenie orzeczenia o rygorze wykonalności ponad kwotę 1.200 zł. miesięcznie i nadanie jej tylko co do kwot niezapłaconych a nadto zmianę orzeczenia o klauzuli w zakresie pkt 1 wyroku poprzez jej ograniczenie tylko do kwoty 1.200 zl. miesięcznie i tylko co do kwot niezapłaconych. (apelacja- k. 366-370).

Na rozprawie apelacyjnej w dniu 15 kwietnia 2014 r. pełnomocnik pozwanego poparł złożoną apelację, pełnomocnik przedstawicielki ustawowej małoletniego powoda wniósł o oddalenie apelacji. (protokół rozprawy z dnia 15 kwietnia 2014 r.- 00:19:22, 00:20:58).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jest niezasadna i podlega oddaleniu.

Sąd Okręgowy w całości podzielił poczynione przez Sąd I instancji ustalenia co do kosztów utrzymania powoda i możliwości majątkowych i zarobkowych pozwanego.

W ocenie Sądu II instancji, Sąd Rejonowy, przy rozpoznaniu niniejszej sprawy, nie uchybił przepisom prawa materialnego ani prawa procesowego, zaś wnioski i zarzuty apelacji są nietrafne.

Podstawę rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie stanowią przepisy art. 133 § 1 krio i art. 135 § 1 krio zgodnie z którymi rodzice obowiązani są
do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania. Zakres świadczeń alimentacyjnych jest zatem podwójnie uzależniony: z jednej strony
od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego, z drugiej zaś strony-
od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego. Współzależność między tymi czynnikami wyraża się w tym, że usprawiedliwione potrzeby osób uprawnionych powinny być zaspokojone w takim zakresie, w jakim pozwalają na to możliwości zarobkowe i majątkowe osoby zobowiązanej
do alimentacji.

Przez usprawiedliwione potrzeby należy rozumieć potrzeby bieżące
w zakresie utrzymania (tj. mieszkania, wyżywienia, ubrania) oraz w zakresie wychowania (tj. odpowiednie wykształcenie, rozwijanie zainteresowań
i uzdolnień). Rodzaj i rozmiar tych potrzeb jest uzależniony od cech osoby uprawnionej (jej wieku, stanu zdrowia, zdolności intelektualnych itp.)
oraz splotu okoliczności natury społecznej i ekonomicznej, w których osoba uprawniona się znajduje. Przez potrzeby te należy rozumieć takie, których zaspokojenie zapewni dziecku odpowiedni do jego wieku i uzdolnień prawidłowy rozwój fizyczny i duchowy.

Na potrzeby dziecka, które nie posiada własnego majątku
i nie jest w stanie – z uwagi na wiek - utrzymać się samodzielnie, składają się zatem nie tylko potrzeby fizyczne takie, jak wyżywienie, mieszkanie, odzież, zapewnienie środków leczenia, czy rehabilitacji ale również środki oddziaływania wychowawczego, odpowiadające etapowi rozwoju.

Sąd Rejonowy zasądził od pozwanego na rzecz jego małoletniego syna tytułem alimentów kwotę po 2.000 zł miesięcznie.

W ocenie Sądu Okręgowego powyższa kwota jest adekwatna zarówno do możliwości majątkowych i zarobkowych pozwanego jak i do usprawiedliwionych potrzeb powoda.

Ustalając wysokość alimentów, Sąd winien mieć na uwadze zarówno usprawiedliwione potrzeby uprawnionego jak i potencjalne możliwości majątkowe i zarobkowe obowiązanego do alimentacji. Ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego wynika, że usprawiedliwiony koszt utrzymania małoletniego powoda wynosi około 2.500 zł miesięcznie. Pozwany poza uiszczaniem alimentów na rzecz syna nie partycypuje dodatkowo w kosztach jego utrzymania, nie kupuje na jego rzecz żadnych przedmiotów, które wcześniej kupował (laptop, sprzęt narciarski). Z uwagi na powyższe okoliczności, świadczenie alimentacyjne pozwanego na rzecz syna powinno być wyższe niż matki dziecka, która poza ponoszeniem kosztów utrzymania dziecka, częściowo spełnia swój obowiązek alimentacyjny wobec syna poprzez dokładanie osobistych starań o jego utrzymanie i wychowanie.

Sąd II instancji miał na uwadze również okoliczność, iż sytuacja majątkowa pozwanego jest bardzo dobra. Mimo że jest on w wieku emerytalnym, posiada kilka źródeł utrzymania i znaczny majątek- nieruchomości, udziały w spółce wynoszące ponad 90 %, która to spółka jest właścicielem między innymi trzech hoteli, jego dochód w 2011 r. wyniósł ponad 300.000 zł. Wobec powyższego przyjąć należy, iż zasądzona tytułem alimentów na rzecz małoletniego powoda kwota po 2.000 zł miesięcznie pozostaje w granicach możliwości majątkowych i zarobkowych pozwanego i jest on w stanie łożyć na rzecz syna alimenty w takiej wysokości.

Odnosząc się do zarzutu podnoszonego w apelacji dotyczącego kosztów postępowania, wskazać należy, iż jest on częściowo zasadny, bowiem Sąd Rejonowy winien był zastosować normę ogólną wyrażoną w przepisie art. 98 kpc. Niemniej jednak powyższe rozstrzygnięcie nie może zostać zmienione, bowiem, gdyby Sąd Okręgowy zastosował ten przepis, pozwany zostałby obciążony znacznie wyższą kwotą w zakresie kosztów zastępstwa procesowego przedstawicielki ustawowej małoletniego powoda, a więc stanowiłoby to rozstrzygnięcie na niekorzyść pozwanego. Wobec zakazu reformationis in peius powyższe rozstrzygnięcie nie może zostać zmienione.

Wbrew twierdzeniom skarżącego, opłata sądowa na rzecz Skarbu Państwa została przez Sąd Rejonowy ustalona prawidłowo, jak również prawidłowo Sąd I instancji nadał wyrokowi rygor natychmiastowej wykonalności i klauzulę natychmiastowej wykonalności.

Mając powyższe na względzie, na podstawie art. 385 kpc,
Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji, oddalając apelację.

O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 98 kpc. Mając na uwadze, że strona powodowa wygrała sprawę, Sąd zasądził od M. S. (2) na rzecz A. K. (1) kwotę 1.200 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa adwokackiego w postępowaniu apelacyjnym, stosownie do treści przepisu § 7 ust. 4 w zw. z § 6 pkt 5 oraz § 13 ust. 1 pkt 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu. (Dz. U. z dnia 3 października 2002 r.).