Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

wstępne

Dnia 24 listopada 2016 roku

Sąd Rejonowy w Gliwicach Wydział I Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSR Łukasz Zamojski

Protokolant: Anna Klois

po rozpoznaniu w dniu 24 listopada 2016 roku w Gliwicach

na rozprawie

sprawy z wniosku T. S.

z udziałem W. S.

o podział majątku wspólnego

postanawia:

1.  uznając za usprawiedliwione co do zasady żądanie uczestnika W. S. ustanowienia odrębnej własności lokali w nieruchomości wspólnej zainteresowanych, położonej w P. przy ulicy (...), oznaczonej działką numer (...) o powierzchni 225 m ², dla której Sąd Rejonowy w Gliwicach prowadzi księgę wieczystą (...), upoważnić uczestnika do wykonania na własny koszt robót adaptacyjnych opisanych w opinii biegłego sądowego Z. G. (k. 160 – 171), zmierzających do wydzielenia dwóch samodzielnych lokali mieszkalnych w nieruchomości wspólnej zainteresowanych, polegających na:

a.  zlikwidowaniu ubikacji na parterze budynku;

b.  wykonaniu łazienki na parterze budynku;

c.  uzupełnieniu ścian i drzwi do stanu projektowanego na parterze budynku;

d.  wykonaniu ścianki oddzielającej przy schodach na piętrze budynku;

e.  wykonaniu drzwi oddzielających przy schodach na piętrze budynku;

f.  rozdzieleniu instalacji elektrycznej i wykonaniu zabudowy pod licznik;

g.  rozdzieleniu instalacji wodociągowej i wykonaniu zabudowy pod licznik;

h.  rozdzieleniu instalacji centralnego ogrzewania i zabudowaniu dodatkowego pieca grzewczego;

i.  rozdzieleniu instalacji gazowej i zabudowaniu dodatkowego zasilania gazu;

wszystko to w terminie 6 (sześciu) miesięcy od daty uprawomocnienia się niniejszego postanowienia;

2.  nakazać wnioskodawczyni T. S. nieprzeszkadzanie czynnościom uczestnika W. S. zmierzających do wykonania punktu 1. sentencji postanowienia.

SSR Łukasz Zamojski

I Ns 2080/14

UZASADNIENIE

Wnioskiem z dnia 5wrzesnia 2014 roku T. S. wystąpiła o podział majątku wspólnego jej i uczestnika W. S.. Wnioskodawczyni podała, że w skład tego majątku wchodzi zabudowana nieruchomość położna w P. przy ul. (...), składająca się z działki gruntu, numer (...) o powierzchni 225 m ², dla której Sąd Rejonowy w Gliwicach prowadzi Księgę Wieczystą o numerze (...) o wartości 300 000 zł, która to nieruchomość miałaby zostać przyznana na wyłączną własność wnioskodawczyni i nakazanie uczestnikowi postępowania wydania nieruchomości wnioskodawczyni w terminie 7 dni od daty uprawomocnienia się postanowienia oraz samochód osobowy marki R. (...) o wartości 5 000 zł, który miał by być przyznany na wyłączną własność uczestnika postępowania. Wnioskodawczyni wniosła również o zasądzenie od niej na rzecz uczestnika postępowania kwoty 147 500 zł tytułem wyrównania udziałów w majątku wspólnym, płatną w terminie 1 roku od daty uprawomocnienia się postanowienia o podziale majątku.

W uzasadnieniu wnioskodawczyni wskazała, że małżeństwo stron zostało rozwiązane przez rozwód z winy uczestnika, wyrokiem Sądu Okręgowego w Gliwicach z dnia 31 października 2013 roku, który uprawomocnił się dnia 11 grudnia 2013 roku. Strony nie zawierały umów majątkowych małżeńskich, zatem z datą uprawomocnienia się wyroku rozwodowego nastąpiło ustanie wspólności majątkowej małżonków. Wnioskodawczyni podała, że strony w trakcie trwania związku małżeńskiego zgromadziły majątek wskazany we wniosku, a podana nieruchomość jest najcenniejszym składnikiem majątku wspólnego, w której strony wspólnie zamieszkują. Dodatkowo wnioskodawczyni wskazała, że wyposażenie nieruchomości nie przedstawia większej wartości i jest gotowa pójść na ustępstwa w zakresie podziału ruchomości. Wnioskodawczyni wskazała również, że proponowała uczestnikowi wspólną sprzedaż nieruchomości i podział uzyskanej z tego tytułu kwoty, jednakże uczestnik przedstawił kolejne żądania, którym wnioskodawczyni nie była w stanie sprostać. W ocenie wnioskodawczyni nieruchomość będąca przedmiotem podziału jest warta około 300 000 zł. Tym samym spłata, która należała by się uczestnikowi postępowania kształtowałaby się na poziomie 150 000 zł. Po potrąceniu kwoty 2 500 zł należnej wnioskodawczyni z tytułu spłaty samochodu przekazałaby ona uczestnikowi kwotę 147 500 zł. Wnioskodawczyni podkreśliła, że w okolicznościach sprawy, biorąc pod uwagę zachowanie uczestnika, wiek stron jest to jak najbardziej rozsądne zachowanie. Wnioskodawczyni bowiem w czasie kiedy będzie wyłączną właścicielką nieruchomości będzie mogła ją zbyć i rozliczyć się z uczestnikiem postępowania, stąd też wniosek o wydanie nieruchomości przez uczestnika, aby wnioskodawczyni mogła nią swobodnie rozporządzać. Jednocześnie wnioskodawczyni podała, że w przypadku w którym uczestnik postępowania nie wyrazi zgody na podział majątku w taki sposób wnioskodawczyni zastrzega prawo do złożenia wniosku o podział cywilny nieruchomości, to jest sądową jej sprzedaż i podział uzyskanej kwoty ze sprzedaży.

W odpowiedzi na wniosek o podział majątku wspólnego uczestnik wniósł o ustalenie, że w skład majątku wspólnego wchodzi samochód osobowy marki R. (...) o numerze rejestracyjnym (...) rocznik 2001 o wartości 5 000 zł, środki pieniężne w kwocie około 40 000 zł znajdujące się w posiadaniu wnioskodawczyni oraz zabudowana nieruchomość położona w P. przy ul. (...), dla której Sąd Rejonowy w Gliwicach, VIII Wydział Ksiąg wieczystych prowadzi księgę wieczystą o numerze (...) o wartości 300 000 zł; ustalenie czy udziały uczestników majątku wspólnego są równe oraz dokonanie podziału majątku wspólnego. Uczestnik wskazał sposób podziału majątku wspólnego poprzez przyznanie na rzecz uczestnika samochodu osobowego określonego powyżej z obowiązkiem spłaty na rzecz wnioskodawczyni kwoty 2 500 zł w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia w niniejszej sprawie; przyznanie na wyłączną własność wnioskodawczyni środków pieniężnych w kwocie 40 000 zł z obowiązkiem spłaty na rzecz uczestnika postępowania kwoty 20 000 zł płatnej w terminie do 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia wydanego w sprawie; dokonanie podziału przedmiotowej nieruchomości poprzez dokonanie jej fizycznego podziału poprzez wydzielenie dwóch odrębnych lokali mieszkalnych i przyznanie własności lokalu położonego na I piętrze wnioskodawczyni, a własności lokalu położonego na parterze przyznać uczestnikowi zgodnie ze sporządzonym w trakcie postępowania planem podziału.

W uzasadnieniu uczestnik przyznał, że w czasie trwania małżeństwa nie zawierał wraz z wnioskodawczynią żadnych umów majątkowych małżeńskich. Uczestnik przyznał również, że w trakcie trwania związku małżeńskiego wraz z wnioskodawczynią zgromadzili wspólny majątek, jednakże prócz nieruchomości zabudowanej domem jednorodzinnym oraz samochodu, w skład majątku wspólnego wchodziły również środki pieniężne , które w formie oszczędności zostały zgromadzone na wspólnym rachunku bankowym. Uczestnik podał, że do czasu kiedy między nim a wnioskodawczynią stosunki były poprawne mógł dysponować środkami finansowymi. W chwili gdy stosunki między stronami uległy pogorszeniu wnioskodawczyni cofnęła pełnomocnictwo dla uczestnika pozwalające na korzystanie z konta oszczędnościowego. Uczestnik podkreślił, że podobnie jak wnioskodawczyni wyraża wolę dokonania ugodowego podziału rzeczy ruchomych stanowiących wyposażenie domu w naturze, zastrzegając sobie prawo do zmiany stanowiska. Jednocześnie uczestnik zakwestionował stanowisko wnioskodawczyni wskazując, że przedmiotowa nieruchomość jest zdatna do fizycznego podziału co potwierdza analiza budowlana oraz propozycja podziału tejże nieruchomości. W konsekwencji czego wnioskodawca wniósł o nie przychylanie się do stanowiska wnioskodawczyni w przedmiocie przyznania jej na własność owej nieruchomości. Zdaniem uczestnika wniosek taki sprzeciwia się zasadom współżycia społecznego i prowadziłoby do pokrzywdzenia osoby uczestnika, gdyż nie posiadałby on miejsca do zamieszkania. Uczestnik wskazał również, że sprzedaż domu nie jest wskazana również uwagi na posiadanie synów przez strony postępowania, natomiast w sytuacji wydzielenia lokali dom mógłby służyć w przyszłości synom stron.

Wnioskodawczyni w piśmie procesowym z dnia 14 stycznia 2015 roku wskazała, że strony próbowały w sposób polubowny dokonać podziału majątku i wypracować wspólne zasady, jednakże nie udało się osiągnąć kompromisu. Jednocześnie wnioskodawczyni oświadczyła, że nie widzi możliwości fizycznego dokonania podziału nieruchomości i to nie tylko z uwagi na przeszkody techniczne, ale także z uwagi na stopień skonfliktowania stron. W treści przedmiotowego pisma wnioskodawczyni rozszerzyła żądanie wniosku o ustalenie, iż w skład majątku wspólnego stron wchodzą oszczędności będące w posiadaniu uczestnika w kwocie około 20 000 zł oraz wnioskodawczyni zaprzeczyła jakoby była w posiadaniu środków pieniężnych w kwocie 40 000 zł. Środki te będące oszczędnościami zostały zużyte na potrzeby rodziny.

Postanowieniem z dnia 19 marca 2015 roku Sąd dopuścił dowód z opinii biegłego z zakresu techniki budowlanej i budownictwa celem ustalenia czy jest możliwość dokonania podziału nieruchomości poprzez wyodrębnienie dwóch lokali mieszkalnych, a jeśli tak to sporządzenie planu podziału.

Na rozprawie w dniu 16 lutego 2016 roku wnioskodawczyni podtrzymała dotychczasowe stanowisko nie widząc możliwości przebudowy nieruchomości, a jedynie jej sprzedaż i podział kwoty uzyskanej ze sprzedaży, tak by każda ze stron mogła zakupić swoje mieszkanie. Uczestnik natomiast podtrzymał swoje dotychczasowe stanowisko stwierdzając, że wyodrębnienie dwóch lokali jest najlepszym rozwiązaniem, a to z uwagi na jego podeszły wiek, zły stan zdrowia oraz sentymentalny związek z miejscem, w którym obecnie mieszka. Nadto uczestnik wskazał, że w miejscu tym posiada przyjaciół i znajomych, którzy w razie potrzeby mogą świadczyć mu pomoc. Uczestnik wskazał również, że strony już od 4 -5 lat zamieszkują osobne piętra domu, w związku z czym podział domu na dwie odrębne części jest w pełni uzasadniony i ze wszech miar praktyczny.

W piśmie procesowym z dnia 9 marca 2016 roku wnioskodawczyni podtrzymała swoje dotychczasowe stanowisko. Jednakże mając na uwadze stanowisko uczestnika,, wnioskodawczyni zaproponowała zawarcie ugody, na mocy której strony notarialnie darują nieruchomość po ½ częśći synom ustanawiając na swoją rzecz prawo dożywotniego użytkowania nieruchomości.

Uczestnik w piśmie procesowym z dnia 11 lipca 2016 roku wyraził zgodę na zaproponowany przez uczestniczkę podział nieruchomości. Równocześnie uczestnik podkreślił, że do rozliczenia pozostały jeszcze środki pieniężne zgromadzone przez strony w trakcie trwania związku małżeńskiego.

Mimo upływu wyznaczonego czasu strony ugody nie zawarły.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

T. S. i W. S. zawarli związek małżeński w dniu 21 kwietnia 1973 roku. Wyrokiem z dnia 31 października 2013 roku, wydanym w sprawie I RC 1218/12, który uprawomocniła się z dniem 11 grudnia 2013 roku, Sad Okręgowy w Gliwicach orzekł rozwiązanie małżeństwa przez rozwód. W czasie trwania związku małżeńskiego strony żyły w ustroju wspólności majątkowej małżeńskiej.

/okoliczność bezsporna, nadto wyrok k: 7/

W skład majątku wspólnego stron postępowania wchodzi zabudowana nieruchomość położna w P. przy ul. (...), składająca się z działki gruntu, numer (...) o powierzchni 225 m ², dla której Sąd Rejonowy w Gliwicach prowadzi Księgę Wieczystą o numerze (...).

/okoliczność bezsporna, nadto odpis zwykły z KW k: 8-9v)/

Budynek mieszkalny stanowiący zabudowanie nieruchomości, będący własnością stron postępowania składa się z dwóch pięter, z których każda ze stron zamieszkuje jedno.

/okoliczność bezsporna, nadto przyznana prze strony wtoku postępowania/

Istnieje możliwość podziału fizycznego nieruchomości budynkowej poprzez wydzielenie dwóch odrębnych lokali mieszkalnych, co jednak wymaga szeregu prac adaptacyjnych takich jak: zlikwidowanie ubikacji na parterze budynku, wykonanie łazienki na parterze budynku, uzupełnienie ścian i drzwi do stanu projektowanego na parterze budynku, wykonanie ścianki oddzielającej przy schodach na piętrze budynku, wykonanie drzwi oddzielających przy schodach na piętrze budynku, rozdzielenie instalacji elektrycznej i wykonaniu zabudowy pod licznik, rozdzielenie instalacji wodociągowej i wykonaniu zabudowy pod licznik, rozdzielenie instalacji centralnego ogrzewania i zabudowaniu dodatkowego pieca grzewczego, rozdzielenie instalacji gazowej i zabudowaniu dodatkowego zasilania gazu.

Stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o okoliczności niesporne, a nadto zeznania wnioskodawczyni i uczestnika oraz opinię biegłego z zakresu techniki budowlanej i budownictwa. Biegły w rzetelnie sporządzonej opinii wskazał możliwość wyodrębnienia dwóch lokali mieszkalnych w poprze podział przedmiotowej nieruchomości oraz w celu udokumentowania tej możliwości sporządził przykładowy plan podziału. Wnioskodawczyni w toku postępowania zakwestionowała zasadność wydanej przez biegłego opinii, jednak w ocenie Sądu opinia zasługiwała na uwzględnienie. Sąd uznał za przydatną opinie biegłego sporządzoną w tej sprawie, Sąd nie znalazł podstaw by zakwestionować ową opinię.

Sąd zważył, co następuje:

Zgodnie z treścią art. 31 § 1 ustawy kodeks rodzinny i opiekuńczy, z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków.

Z materiału dowodowego zgromadzonego w tej sprawie wynika, że w przypadku stron postępowania wspólność majątkowa małżeńska trwała od dnia zawarcia małżeństwa, to jest od dnia 21 kwietnia 1973 roku, do dnia uprawomocnienia się wyroku rozwodowego, to jest do dnia 11 grudnia 2013 roku.

W czasie trwania małżeństwa małżonkowie nabyli prawo własności zabudowanej nieruchomości położonej w P. przy ul. (...), składającej się z działki gruntu, numer (...) o powierzchni 225 m ², dla której Sąd Rejonowy w Gliwicach prowadzi Księgę Wieczystą o numerze (...), co było niesporne między nimi.

Sąd nie przychylił się do wniosku wnioskodawczyni o przyznanie jej w całości prawa własności w/w nieruchomości celem umożliwienia jej sprzedaży i rozliczenia środków finansowych pomiędzy strony postępowania. Sąd przychylił się do wniosku uczestnika w przedmiocie zniesienia prawa współwłasności poprzez ustanowienie odrębnej własności lokali w nieruchomości wspólnej.

Zgodnie z treścią art. 46 k.r.o. w postępowaniu o podział majątku wspólnego po ustaniu wspólności zastosowanie znajdują przepisy o wspólności majątku spadkowego oraz o dziale spadku. Prowadzi to do kolejnego odesłania - do przepisów o zniesieniu współwłasności, gdyż na mocy przepisu art. 1035 k.c. w przypadku działu spadku należy stosować odpowiednio przepisy o współwłasności w częściach ułamkowych (w tym – o zniesieniu współwłasności), stąd materialno-prawną podstawę rozstrzygnięcia w przedmiotowej sprawie stanowią również przepisy art. 210, 211, 212 i n. k.c. Z treści wskazanych przepisów wynika, że rozstrzygając sprawę o podział majątku dorobkowego w pierwszej kolejności należy sięgnąć do przepisów kodeksu rodzinnego, a dopiero w braku regulacji prawnej traktującej o podziale majątku należy sięgnąć odpowiednio do przepisów o dziale spadku, zaś w dalszej kolejności – do przepisów o zniesieniu współwłasności. Powyższe unormowania co do majątku wspólnego znajdują odzwierciedlenie w przepisach proceduralnych – w pierwszej kolejności zastosowanie znajdą przepisy o podziale majątku wspólnego (art. 566 i 567 k.p.c.), następnie z mocy odesłania z art. 567 § 3 k.p.c. – przepisy o dziale spadku (tj. art. 680-689 k.p.c.) i kolejno z mocy odesłania z art. 688 k.p.c. – przepisy o zniesieniu współwłasności (art. 618-625 k.p.c.).

Z treści art. 211 k.c., 212 k.c. i nast. oraz z art. 623 k.p.c. wynika, że podział fizyczny jest podstawowym sposobem zniesienia współwłasności, preferowanym przez ustawodawcę. Oznacza to, że w sytuacji, gdy zniesienie współwłasności następuje na podstawie orzeczenia, sąd powinien brać pod uwagę przede wszystkim ten sposób wyjścia z niepodzielności, chyba że nie są nim zainteresowani sami współwłaściciele. Przez podział fizyczny należy rozumieć także wyodrębnienie własności lokali, tzw. nieruchomości lokalowych (art. 46 § 1 in fine k.c.), co wynika z art. 7 ust. 1 i art. 11 ust. 1 i 2 u.w.l. (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 15 czerwca 2012 roku, II CSK 582/11, niepubl.). Tożsame stanowisko do zacytowanego wyraził Sąd Okręgowy w Gdańsku w postanowieniu z dnia 27 września 2012 roku (III Ca 197/12). Na gruncie regulacji art. 211 i 212 k.c. w zw. z art. 688 k.p.c. i art. 567 § 3 k.p.c. podział fizyczny jest podstawowym sposobem zniesienia współwłasności, preferowanym przez ustawodawcę - co oznacza to, że w sytuacji, gdy zniesienie współwłasności następuje z mocy orzeczenia sądu, powinien on brać pod uwagę przede wszystkim ten sposób wyjścia z niepodzielności, chyba że nie są nim zainteresowani sami współwłaściciele.

Z wymienionych wyżej regulacji wynika, że ustawodawca pośród sposobów zniesienia współwłasności faworyzuje podział fizyczny, jeżeli jest on dopuszczalny. Mając powyższe na uwadze, należało przyjąć, że to stanowisko uczestnika zasługiwało i proponowany przez niego sposób podziału majątku dorobkowego zasługuje w pierwszej kolejności na uwzględnienie.

Jak zaznacza się w orzecznictwie Sąd przy podziale powinien dążyć do ukształtowania sytuacji prawnej i ekonomicznej współwłaścicieli w sposób zbliżony do stanu sprzed zniesienia współwłasności. Tylko wówczas będzie można stwierdzić, że należne udziały zostały przekształcone w inne prawa, a nie odjęte uprawnionym (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 15 marca 2013 roku, V CSK 168/12, niepubl.).

Jak wskazuje opinia biegłego Z. G. fizyczny podział nieruchomości budynkowej poprzez wydzielenie dwóch odrębnych lokali mieszkalnych jest możliwy, jednakże wymaga on szeregu prac adaptacyjnych szczegółowo wymienionych w treści opinii. W trakcie postępowania uczestnik podkreślał, że większość prac wymienionych przez biegłego jest w stanie wykonać sam i pokryć koszty robót (pismo pełnomocnika uczestnika k. 194). Uczestnik zobowiązany do tego przez Sąd podał, że w/w prace jest w stanie wykonać w terminie 3 m-cy (pismo k. 198). Co prawda uczestnik następnie na skutek inicjatywy wnioskodawczyni sugerował możliwość przeniesienia w drodze darowizny na wspólne dzieci spornej nieruchomości z jednoczesnym ustanowieniem prawa dożywocia na rzecz stron, to jednak ostatecznie nie złożył stosowanego oświadczenia w formie aktu notarialnego.

Z mocy art. 11 ust. 2 ustawy z dnia 24 czerwca 1994 roku o własności lokali (Dz. U. 2015. 1892), zgodnie z którym, jeżeli uczynienie zadość przesłance samodzielności lokali wymaga wykonania robót adaptacyjnych, sąd może w postanowieniu wstępnym, uznającym żądanie ustanowienia odrębnej własności lokali w zasadzie za usprawiedliwione, upoważnić zainteresowanego uczestnika postępowania do ich wykonania - tymczasowo na jego koszt. W razie przeszkód stawianych przez innych uczestników, sąd - w postanowieniu wstępnym lub w postanowieniu oddzielnym - może wydać stosowne nakazy lub zakazy.

W obliczu zaistniałego stanu faktycznego w oparciu o obowiązujące przepisy Sąd zobowiązał uczestnika do podjęcia prac mających na celu ustanowienie odrębnej własności lokali w nieruchomości wspólnej stron w terminie 6 miesięcy, w punkcie drugim sentencji zakazując wnioskodawczyni czynić jakiekolwiek przeszkody w wykonaniu wymienionych prac. Określony w sentencji postanowienia zakres prac pokrywa się w pełni z treścią opinii biegłego, której żadna ze stron nie kwestionowała. Wyznaczony przez Sąd termin realnie pozwoli uczestnikowi wykonać opisane przez biegłego i znajdujące wyraz w sentencji postanowienia wstępnego prace. Należy zauważyć, że termin ten jest dłuższy niż termin deklarowany wcześniej przez uczestnika, co umożliwi rzeczywiste i prawidłowe wykonanie prac.

Mając wszystko powyższe na uwadze, Sąd wydał postanowienie wstępne. Stanowisko Sądu znajduje oparcie w cytowanych wyżej przepisach oraz jest zgodne z zasadami współżycia społecznego i ma na uwadze dobro obu stron postępowania.

SSR Łukasz Zamojski