Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 10 lutego 2017 roku, po rozpatrzeniu wniosku z dnia
24 stycznia 2017 roku, Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. odmówił R. B. prawa do wcześniejszej emerytury. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że ubezpieczony nie osiągnął do dnia 1 stycznia 1999 roku 15-letniego okresu pracy w szczególnych warunkach, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, a jedynie 6 lat, 8 miesięcy i 23 dni ( tj. okres zatrudnienia od 12 listopada 1981 r. do 4 sierpnia 1988 r.). Za udowodniony – na dzień 1 stycznia 1999 roku - Zakład Ubezpieczeń Społecznych przyjął ogólny staż pracy w wymiarze 25 lat, 1 miesięcy i 15 dni, w tym 24 lata, 9 miesięcy i 29 dni okresów składkowych oraz 3 miesiące i 16 dni okresów nieskładkowych. Organ rentowy nie uznał wnioskodawcy jako pracy w warunkach szczególnych okresu zatrudnienia od 11 sierpnia 1988 roku do 30 kwietnia 1991 roku w Z.R.E.W. w W. na stanowisku starszego montera kotłów – cieśli wskazując, że wykazane w świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach stanowisko nie jest zgodne ze stanowiskiem powołanym w dziale II , poz.1, pkt 29 zarządzenia resortowego oraz okresu od 1 maja 1991 roku do 7 sierpnia 1998 roku w Z.R.E.W w W. na stanowisku starszego montera urządzeń, ponieważ wykazane w świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach stanowisko nie jest zgodne ze stanowiskiem powołanym w dziale II, poz.1 pkt 29 zarządzenia resortowego /decyzja - k.23 - 23 odwrót akt ZUS/

W dniu 2 marca 2017 roku R. B. odwołał się od powyższej decyzji. W uzasadnieniu wskazał, że w okresie od 11 sierpnia 1988 roku do 30 kwietnia 1991 roku wykonywał obowiązki pracownicze starszego montera kotłów w Zakładach (...) w W., a w okresie od 1 maja 1991 roku do 31 października 2002 roku starszego montera urządzeń elektrycznych i tym samym legitymuje się on wymaganym stażem pracy w warunkach szczególnych. Podkreślił, że dopisek ,,cieśla” oznacza, że posiadał on wówczas wyższe kwalifikacje, a co istotne, konstrukcja kotłów w tamtym czasie zawierała elementy drewniane. W ocenie skarżącego zajmowane przez niego stanowiska odpowiadają stanowiskom wskazanym w wykazie A , dziale II , poz. 1 pkt 29 zarządzenia Ministra Górnictwa i Energetyki z dnia 12 sierpnia 1983 r. /odwołanie k.2 – 3/

Odpowiadając na odwołanie pismem z dnia 3 kwietnia 2017 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. wniósł o jego oddalenie. /odpowiedź na odwołanie - k.4 – 4 odwrót/

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca R. B. urodził się (...). /okoliczność bezsporna/

R. B. nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego. /okoliczność bezsporna/

W okresie od 11 sierpnia 1988 roku do 31 października 2002 roku wnioskodawca był zatrudniony w Zakładach (...) w W. Rejon (...) Ł., w pełnym wymiarze czasu pracy, początkowo na stanowisku montera kotłów, od 1 marca 1991 r. – starszego montera kotłów, od 2 maja 1991 roku – brygadzisty – montera kotłów – I kategoria zatrudnienia, od 1 kwietnia 1993 roku – samodzielnego montera kotłów – cieśli, zaś od 1 kwietnia 1997 roku – starszego montera urządzeń energetycznych – starszego cieśli.

/dokumentacja pracownicza wnioskodawcy k.39/

Zarówno w okresie od 11 sierpnia 1988 roku do 30 kwietnia 1991 roku, jak i od 1 maja 1991 roku do 31 października 2002 roku, obowiązki pracownicze wnioskodawcy sprowadzały się do remontu (zarówno wewnątrz jak i na zewnątrz) kotłów służących do ogrzewania wody oraz wytwarzania pary napędzającej turbiny i dostarczającej ciepło oraz ciepłą wodę do mieszkań. Mniejszy kocioł Zakładów wytwarzał 130 ton pary na godzinę, a większy - 240 ton pary na godzinę, a największy - 430 ton. Kocioł łącznie z turbiną zajmował 50 m długości, 20 m szerokości i 40 m wysokości. R. B. wymieniał pierścienie, wały, koła miażdżące w tych kotłach. K. remont kotła wiązał się z uprzednią koniecznością wykonania stosownego drewnianego rusztowania, bez którego nie byłoby możliwym przeprowadzenie remontu (ustawianie rusztowania zajmowało około dnia, przy czym samo jego przygotowanie trwało od kilku dni do maksymalnie 2 tygodni w miesiącu). Poza wykonywaniem prac związanych z wykonaniem rusztowania (m.in. dopasowaniem oraz zbiciem desek) R. B. nie wykonywał innych prac stolarskich czy też ciesielskich. Z uwagi na swoją specyfikę remont kotła odbywał się na wysokości około 30 metrów bądź wyższej. Obowiązki te wnioskodawca wykonywał wspólnie z podległymi mu, jako brygadziście, pracownikami. W związku z wykonywaniem obowiązków pracowniczych, wnioskodawca był wyposażony w szelki oraz pasy bezpieczeństwa. Z uwagi zaś na duże zapylenie, R. B. używał kombinezonu przeciwpyłowego, rękawic oraz okularów.

/zeznania świadka S. M. min.00:35:06 – 00:48:49 oraz zeznania wnioskodawcy min.00:50:50 – 00:53:03 w związku z jego informacyjnymi wyjaśnieniami min.00:03:00 – 00:33:45 protokołu rozprawy z dnia 10 listopada 2017 r. , płyta CD k.50/

W związku z zajmowanymi stanowiskami pracy , wnioskodawca otrzymywał dodatek za pracę w warunkach szkodliwych. /dokumentacja pracownicza wnioskodawcy k.39/

Okres pracy wnioskodawcy w Zakładach (...) w W. Rejon (...) Ł. na stanowisku starszego montera kotłów - od 11 sierpnia 1988 roku do 30 kwietnia 1991 roku został zaliczony jako praca w szczególnych warunkach - przy wytwarzaniu, przesyłaniu energii elektrycznej i cieplnej oraz montażu, remoncie i eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych i cieplnych. /świadectwo pracy k.19 akt ZUS/

Podobnie okres pracy wnioskodawcy na stanowisku starszego montera urządzeń energetycznych od 1 maja 1991 roku do 31 października 2002 roku zistał uznany za pracę w szczególnych warunkach - przy wytwarzaniu, przesyłaniu energii elektrycznej i cieplnej oraz montażu, remoncie i eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych i cieplnych. /świadectwo pracy k.20 akt ZUS/

Na dzień 1 stycznia 1999 roku wnioskodawca udokumentował staż 25 lat, 1 miesiąca i 15 dni, w tym 24 lat, 9 miesięcy i 29 dni okresów składkowych oraz 3 miesięcy i 16 dni okresów nieskładkowych. /okoliczność bezsporna/

Zakład Ubezpieczeń Społecznych zaliczył ubezpieczonemu do stażu pracy w warunkach szczególnych okres zatrudnienia od 12 listopada 1981 roku do 4 sierpnia 1988 roku w (...) S.A. – tj.6 lat, 8 miesięcy i 23 dni. /okoliczność bezsporna/

W dniu 24 stycznia 2017 r. R. B. złożył wniosek o emeryturę. /wniosek k.1 - 8 akt ZUS , decyzja - k.23 - 23 odwrót akt ZUS/

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dowodów z dokumentów jak i zeznań wnioskodawcy oraz świadka S. M..

Zeznania świadka dotyczące rodzaju prac wykonywanych przez wnioskodawcę w spornym okresie są logiczne i spójne z przesłuchaniem wnioskodawcy, a nadto korespondują z jego dokumentacją pracowniczą. Świadek potwierdził, że wnioskodawca w spornym okresie zatrudnienia wykonywał prace związane z przeprowadzanymi remontami kotłów. Sprecyzował ponadto na czym polegały obowiązki pracownicze wnioskodawcy oraz odniósł się do specyfiki wykonywania remontów kotłów. Biorąc zaś pod uwagę , że świadek był zatrudniony w tym samym zakładzie pracy i w spornym okresie, Sąd nie znalazł podstaw do zakwestionowanie wiarygodności złożonych przez niego zeznań.

S ąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią art.184 ust.1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz.U. z 2017 roku, poz.1383) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 roku przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art.32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1)  okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymagany w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2)  okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Stosownie do treści art.184 ust.2 ww. ustawy, w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2013 roku, emerytura, o której mowa w ust.1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Prawo do emerytury na podstawie art.184 ww. ustawy przysługuje ubezpieczonemu, który na dzień wejścia w życie ustawy (1 stycznia 1999 roku) spełnił określone w niej wymogi stażowe, a po tej dacie osiągnął wymagany wiek, niezależnie od tego czy w chwili osiągnięcia tego wieku wykonywał pracę w szczególnych warunkach, czy wykonywał inną pracę i czy pozostawał w zatrudnieniu.

Definicja ustawowa „pracy w szczególnych warunkach” została zawarta w art.32 ust.2 ww. ustawy o emeryturach i rentach. Zgodnie z tym przepisem, za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia. Stosownie do treści art.32 ust.4 ww. ustawy wiek emerytalny, o którym mowa w ust.1 rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki na podstawie, którym osobom wymienionym w ust.2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych. Za dotychczasowe przepisy (w rozumieniu art.32 ust.4 ww. ustawy) należy uważać przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. nr 8, poz.43), ale wyłącznie w zakresie regulowanym przez ww. ustawę o emeryturach i rentach, a więc co do wieku emerytalnego, rodzaju prac lub stanowisk oraz warunków, na jakich osobom wykonującym prace określone w ust.2 i ust.3 art. 32 tej ustawy przysługuje prawo do emerytury (uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 13 lutego 2002 roku, III ZP 30/01 oraz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 września 2009 roku, II UK 31/09, Lex nr 559949). Pracę taką pracownik musi wykonywać stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku (§ 2 ust.1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze), aby nabyć prawo do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym.

Zgodnie z treścią § 3 i 4 cytowanego rozporządzenia za okres zatrudnienia wymagany do uzyskania emerytury uważa się okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczanymi do okresów zatrudnienia. Pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1)  osiągnął wiek emerytalny wynoszący 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

2)  ma wymagany okres zatrudnienia w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Powołany wykaz wskazuje wszystkie te prace w szczególnych warunkach, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego. W wykazie tym do pracy w szczególnych warunkach zostały zaliczone prace przy wytwarzaniu i przesyłaniu energii elektrycznej i cieplnej oraz przy montażu, remoncie i eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych i cieplnych ( Dział II zatytułowany ,, w Energetyce”).

Do prac tego rodzaju należy wymieniona w załączniku nr 1 do Zarządzenia Nr 17 Ministra Górnictwa i Energetyki z dnia 12 sierpnia 1983 roku w sprawie określenia stanowisk pracy w resorcie górnictwa i energetyki, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach (Dz.Urz.WUG.1983.8.12 z dnia 12 sierpnia 1983 roku) w wykazie A , dziale II , poz.1 pkt 1 praca cieśli rusztowań kotłowych, a w pkt 29 - praca montera kotłów i urządzeń pomocniczych. Wykaz ten - jako, że ma charakter informacyjny, techniczno-porządkujący, uściślający ogólne pojęcia istniejące w rozporządzeniu Rady Ministrów - stanowi swego rodzaju wskazówkę, dowód, że takie a nie inne czynności były przez pracownika istotnie wykonywane w szczególnych warunkach (por. wyrok Sądu Najwyższego z 29 stycznia 2008 roku, I UK 192/07, Lex nr 447272).

Należy także wskazać, iż prawo do emerytury przewidziane w art.184 w związku z art.32 ww. ustawy o emeryturach i rentach ma charakter wyjątkowy, jest odstępstwem od ogólnej reguły dotyczącej warunków przechodzenia na emeryturę, a zatem właściwe przepisy muszą być wykładane w sposób ścisły. Niedopuszczalna jest wykładnia rozszerzająca, prowadząca w konsekwencji do wypaczenia idei, że emerytura w wieku wcześniejszym jest wynikiem pracy w obciążających dla zdrowia warunkach. Wykonywanie pracy w szczególnych warunkach stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy oznacza, że pracownik nie ma powierzonych innych obowiązków jak tylko te, które dotyczą pracy w szczególnych warunkach.

Istotnym warunkiem przyznania świadczenia z tytułu pracy wykonywanej w szczególnych warunkach jest stwierdzenie w ramach pełnego wymiaru czasu pracy oddziaływania szkodliwych warunków na organizm pracownika. R. legis instytucji przewidzianej w art.32 ww. ustawy o emeryturach i rentach opiera się na założeniu, że praca wykonywana w szczególnych warunkach przyczynia się do szybszego obniżenia wydolności organizmu, stąd też osoba wykonująca taką pracę ma prawo do emerytury wcześniej niż inni ubezpieczeni.

Stosownie do treści §2 ust.1 cytowanego rozporządzenia okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach w nim określonych są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

Praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy), w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 listopada 2001 roku, sygn. II UKN 598/00, Lex nr 79840, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 marca 2009 roku sygn. I PK 194/08, Lex nr 653420).

Środkiem dowodowym stwierdzającym okresy zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest - w myśl §2 ust.2 - świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach wystawione według określonego wzoru lub świadectwo pracy, w którym zakład pracy stwierdza charakter i stanowisko pracy w poszczególnych okresach oraz inne okoliczności, od których jest uzależnione przyznanie emerytury z tytułu zatrudnienia w szczególnych warunkach. Regulacja §2, statuująca ograniczenia dowodowe i obowiązująca w postępowaniu przed organem rentowym, nie ma zastosowania w postępowaniu odwoławczym przed sądem pracy i ubezpieczeń społecznych. W konsekwencji okoliczność i okresy zatrudnienia w szczególnych warunkach sąd uprawniony jest ustalać także innymi środkami dowodowymi niż dowód z zaświadczenia zakładu pracy, w tym nawet zeznaniami świadków (uchwała Sądu Najwyższego z 27 maja 1985 roku, III UZP 5/85, Lex 14635, uchwała Sądu Najwyższego z 10 marca 1984 roku III UZP 6/84, Lex 14625; wyrok Sądu Najwyższego z 30 marca 2000 r. II UKN 446/99, Lex 48778).

Zaliczenie nieudokumentowanych okresów składkowych do uprawnień oraz wzrostu świadczeń emerytalno-rentowych wymaga dowodów niebudzących wątpliwości, spójnych i precyzyjnych (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 stycznia 1998 roku, II UKN 440/97, Lex 34199). W sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych wyłączone jest, stosownie do treści art.473§1 k.p.c., zastosowanie przepisów ograniczających dopuszczalność dowodów ze świadków i przesłuchania stron (art.246 i 247 k.p.c.).

W sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych dopuszczalne jest wykazywanie wszelkimi dowodami okoliczności, od których zależą uprawnienia do świadczeń, z ubezpieczenia społecznego, także, gdy z dokumentów wynika, co innego. Podkreślić należy, iż ustawodawca w obecnie obowiązujących przepisach celowo odszedł od szczegółowego określania stanowisk pracy, skupiając się na zakresach obowiązków, bowiem nazwy stanowisk pracy mogły być bardzo różne w zależności od zakładu pracy. Ponadto , ustalano je często na długo przed wejściem w życie przepisów określających pracę w warunkach szczególnych. Z tej przyczyny Sąd ma nie tylko prawo, ale i obowiązek ustalać rzeczywisty zakres obowiązków, bez względu na nazwę stanowiska.

Zebrany w sprawie materiał dowodowy wskazuje jednoznacznie, że w spornym okresie obowiązki pracownicze R. B. sprowadzały się do uprzedniego wykonania drewnianego rusztowania, a następnie po jego zamontowaniu w kotle i przy jego użyciu - do wymiany takich elementów kotła jak pierścienie, wały, czy też koła miażdżące. Co jednak istotne, bez uprzedniego wykonania rusztowania (biorąc pod uwagę choćby rozmiary kotłów) wnioskodawca nie mógłby przeprowadzić stosownych czynności remontowych.

Sąd rozpoznający przedmiotową sprawę uznał, że wykonywana przez wnioskodawcę w spornym okresie czasu praca była pracą wykonywaną w stałym i bezpośrednim narażeniu na zapylenie, a w związku zaś z wykonywaniem obowiązków na znacznej wysokości , wiązała się dla wnioskodawcy z koniecznością używania szelek, czy też pasów ochronnych.

Wskazać także należy, że wnioskodawca nie był oddelegowywany do wykonywania prac, które nie były związane z przeprowadzanymi remontami.

W ocenie Sądu wnioskodawca stale i w pełnym wymiarze czasu pracy zajmował się wyłącznie pracami związanymi z remontem kotłów cieplnych służących do produkcji ciepła, co odpowiada treści wskazanego powyżej działu II wykazu A załącznika.

Okres jego zatrudnienia w Zakładach (...) od 11 sierpnia 1988 roku do 31 grudnia 1998 roku (tj. stosownie do treści przywołanych przepisów) należy zatem zaliczyć do pracy w warunkach szczególnych, co wraz z okresem niespornym, daje ponad 15 lat.

Reasumując, ubezpieczony spełnił wszystkie warunki wymagane do przyznania prawa do emerytury na podstawie art.184 ust.1 ww. ustawy o emeryturach i rentach:

-

ukończył 60 lat – 2 lutego 1957 r.

-

do 31 grudnia 1998 roku ma ponad 25 lat stażu pracy,

-

nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego,

-

do 31 grudnia 1998 roku wykazał staż pracy w szczególnych warunkach ponad 15 lat.

Zgodnie z treścią art. 129 ust.1 cytowanej ustawy, świadczenia wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję z urzędu.

Wnioskodawca urodził się (...), a zatem należało przyznać mu prawo emerytury od 2 lutego 2017 roku, to jest od dnia ukończenia 60 lat.

Wobec powyższego Sąd na podstawie art.477 ¹⁴§1 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał R. B. prawo do emerytury od dnia od 2 lutego 2017 roku.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art.98 k.p.c. w zw. z §9 ust.2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2015 r., poz.1804 z późn. zm.).

S.B