Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 grudnia 2017 roku

Sąd Rejonowy w Człuchowie I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący Sędzia Sądu Rejonowego Marek Osowicki

Protokolant sekretarz sądowy Grażyna Pałubicka

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 19 grudnia 2017 roku w Człuchowie

sprawy

z powództwa P. G. (1)

przeciwko (...) w C.

o zadośćuczynienie za doznaną krzywdę i odszkodowanie

1.  oddala powództwo,

2.  zasądza od powoda P. G. (1) na rzecz pozwanego (...) w C. kwotę 240,00 zł (dwieście czterdzieści złotych) tytułem kosztów procesu,

3.  przyznaje od Skarbu Państwa Sądu Rejonowego w Człuchowie adw. J. P. kwotę 147,60 zł (sto czterdzieści siedem złotych sześćdziesiąt groszy) tytułem nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu.

Pobrano opłatę kancelaryjną

w kwocie zł – w znakach

opłaty sądowej naklejonych

na wniosku.

Sygn. akt I C 582/16

UZASADNIENIE

Powód P. G. (1) wniósł do Sądu Rejonowego w Pile powództwo przeciwko (...) w C. o zasądzenie na jego rzecz kwoty 5 000,00 zł tytułem zadośćuczynienia za naruszenie godności w postaci poczucia przygnębienia, niższości, wzrostu agresji, poniżenia, zniewolenia, naruszenia nietykalności cielesnej, braku prawa do intymności oraz odbywania kary w złych, warunkach związanych z brakiem możliwości korzystania z ofert kulturalno – oświatowych i zajęć z kultury fizycznej, barku dopływu powietrza, odpowiedniego oświetlenia, występowaniem zagrzybienia na ścianach, wydawaniem zniszczonych kocy i przebywaniem w celach przeludnionych.

W uzasadnieniu pozwu wskazał, iż domaga się zadośćuczynienia w oparciu o art. 24 k.c. oraz art. 448 k.c., albowiem w okresie od 14 lipca 2013 roku do 2017 roku doszło do naruszenia jego dóbr osobistych „godność do intymności”.

Postanowieniem z 7.04.2016 roku wydanym w sprawie I C 522/16 Sąd Rejonowy w Pile zwolnił powoda od kosztów sądowych w zakresie opłaty od pozwu i ustanowił dla niego pełnomocnika z urzędu.

Postanowieniem z 8 września 2016 roku wydanym w sprawie I C 522/16 Sąd Rejonowy w Pile przekazał rozpoznanie sprawy do Sądu Rejonowego w Człuchowie jako właściwemu rzeczowo i miejscowo.

Powód pismem z 3.10.2016 r. rozszerzył powództwo o zapłatę kwoty po 500 zł dziennie od 23.09.2016 r. za pozbawienie go przez administrację odbiornika radiowego i prasy, co odbija się na jego zdrowiu psychicznym.

Pozwany (...) w C. w odpowiedzi na pozew wniósł o oddalenie powództwa w całości jako bezzasadnego i zasądzenie kosztów procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu odpowiedzi na pozew pełnomocnik pozwanego podniosła, iż powód od dnia 17 lipca 2013 r. roku osadzony był w (...) w C., gdzie nie przebywał w tzw. warunkach przeludnienia. Powód w trakcie odbywania kary pozbawienia wolności miał możliwość korzystania z radia i telewizji, książek znajdujących się w bibliotece centralnej zakładu karnego, codziennie dostarczanej do oddziałów mieszkalnych prasy, organizowanych na terenie zakładu poza oddziałem mieszkalnym imprez kulturalno-oświatowych w postaci koncertów, przedstawień, wystaw, spotkań z artystami, prezentacji, różnego rodzaju konkursów organizowanych przez referat kulturalno-oświatowy, korzystania z posług religijnych poza obrębem oddziału mieszkalnego w postaci nabożeństw, katechez, spotkań z grupami wyznaniowymi, 2 razy w tygodniu – ze świetlicy do zajęć sportowych, która wyposażona jest w niezbędny sprzęt do rekreacji ruchowej oraz świetlicy pawilonowej, w której znajduje się stół do tenisa stołowego, powód może uczęszczać również na zajęcia sportowe na placu sportowym, gdzie zajęcia odbywają się na świeżym powietrzu, skazani mogą grać w gry zespołowe jak piłka nożna, siatkówka, koszykówka, korzystać z urządzeń rekreacyjnych znajdujących się w obiekcie (zgodnie z tygodniowym planem zajęć sportowych w (...) C.). Pełnomocnik pozwanego wskazała, iż wszystkie cele wyposażone były w sprzęt kwaterunkowy zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 stycznia 2014 roku w sprawie warunków bytowych osób osadzonych w zakładach karnych i aresztach śledczych, przy czym w przypadku stwierdzenia zużycia składników wyposażenia cel, wymieniane są one na zdatne do użytku lub nowe. Wymiana materacy, koców oraz odzieży skarbowej znajdujących się w celach mieszkalnych następuje na każdy wniosek osadzonego złożony do kwatermistrza oddziałowego, ponadto ręczniki, ścierki, prześcieradła wymieniane są w pawilonach mieszkalnych raz w tygodniu na całe, czyste i zdatne do użytku bądź nowe. Cele mieszkalne miały i mają dostateczny dopływ powietrza, tj. wymiana powietrza odbywa się za pomocą wentylacji grawitacyjnej nawiewno-wywiewnej i wentylacji mechanicznej w pawilonie mieszkalnym C. Ponadto cele mogą być wietrzone poprzez otwieranie okna. Pozwana jednostka zapewnia w celach odpowiednią do pory roku temperaturę, tj. min. + 20°C. Przewody kominowe pawilonów mieszkalnych są dopuszczone do eksploatacji, a wentylacja grawitacyjna wywiewno-nawiewna jest sprawna. Na obniżenie temperatury w celach (a tym samym zwiększenie wilgotności) ma wpływ m.in. nieodpowiednie wietrzenie cel (zasłanianie przez osadzonych otworów wentylacyjnych), zastawianie grzejników, branie kąpieli w celach.

Odnośnie zarzutu dotyczącego zabudowy kącików sanitarnych wyjaśniła, że we wszystkich celach (...) w C. urządzenia sanitarne oddzielone są od celi zabudową. Wszystkie cele mieszkalne w pawilonach mieszkalnych były i są malowane w przypadku stwierdzenia konieczności malowania i zgodnie z harmonogramem prac remontowo – konserwacyjnych. Usterki zgłaszane przez osadzonych, oddziałowych, wychowawców, komisję wizytującą wszystkie pomieszczenia pawilonów są naprawiane, usuwane przez służbę konserwacyjno-remontową działu kwatermistrzowskiego.

Pełnomocnik pozwanego podniosła też zarzut przedawnienia roszczenia powoda za okres wcześniejszy niż 3 lata przed dniem wniesienia powództwa oraz wskazała, iż w 2014 r. powód złożył już pozew do Sądu Okręgowego w Słupsku, Wydziału I Cywilnego, przeciwko (...) w C. o zapłatę za krzywdę jaką doznał na skutek niewłaściwych warunków bytowych. Pozew ten został zarejestrowany w tym sądzie pod sygn. akt I C 65/14. Oświadczeniem złożonym w piśmie procesowym z dnia 9 czerwca 2014 r. powód cofnął przedmiotowe powództwo. W konsekwencji czego postępowania to zostało umorzone.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Powód P. G. (1) odbywał karę pozbawienia wolności w (...) w C. w następujących terminach i celach:

- od dnia 17 lipca 2013 r. do dnia 17 lipca 2013 r. – pawilon mieszkalny (...), cela nr (...), metraż celi 6.40 m ^{( 2)} – osadzony 1- cela przejściowa dla mężczyzn;

- od dnia 17 lipca 2013 r. do dnia 22 lipca 2013 r. – pawilon mieszkalny(...) cela nr (...), metraż celi 11,06 m ^{( 2 )}– osadzonych 3;

- od dnia 22 lipca 2013 r. do dnia 12 sierpnia 2013 r. – pawilon mieszkalny (...) cela nr (...), metraż celi 11.06 m ^{( 2)} – osadzonych 3;

- od dnia 12 sierpnia 2013 r. do dnia 7 listopada 2013 r. – pawilon mieszkalny (...) cela m (...), metraż celi 10,83 m ^{( 2)} – osadzonych 3;

- od dnia 7 listopada 2013 r. do dnia 14listopada 2013 r. – pawilon mieszkalny (...) cela nr (...), metraż celi 8.95 m ^{( 2)}-osadzonych 2;

- od dnia 14 listopada 2013 t. do dnia 19 listopada 2013 r. – pawilon mieszkalny (...) cela nr (...), metraż celi 23.60 m ^{( 2)}-osadzonych 7;

- od dnia 19 listopada 2013 r, do dnia 26 marca 2014 r. – pawilon mieszkalny (...) cela nr (...); metraż celi 10,20 m ^{( 2)}-osadzonych 3;

- od dnia 26 marca 2014 r. do dnia 11 lipca 2014 r. – pawilon mieszkalny (...) cela nr (...), metraż celi 10.20 m ^{( 2)} – osadzonych 3

- od dnia 11 lipca 2014 r. do dnia 25 września 2014 r. – pawilon mieszkalny (...) cela nr (...), metraż celi 28,96 m ^{( 2)} – osadzonych 9;

- od dnia 25 września 2014 r. do dnia 13 października 2014 r. – pawilon mieszkalny (...) cela nr (...), metraż celi 23,21 m ^{( 2)} – osadzonych 7.

- od dnia 13 października 2014 r. do dnia 15 października 2014 r. – pawilon mieszkalny (...) cela nr (...), metraż celi 19.65 m ^{( 2)} – osadzonych 6;

- od dnia 15 października 2014 r. do dnia 27 października 2014 r. – pawilon mieszkalny (...) cela nr (...), metraż celi 9,11 m ^{( 2)} – osadzonych 3;

- od dnia 27 października 2014 r. do dnia 5 listopada 2014 r. – pawilon mieszkalny P. (...) cela nr (...), metraż celi 11,41 m ^{( 2)} – osadzonych 3;

- od dnia 5 listopada 2014 r. do dnia 12 lutego 2015 r. – pawilon mieszkalny (...) cela nr (...), metraż celi 9,37 m ^{( 2)} – osadzonych 3;

- od dnia 12 lutego 2015 r. do dnia 2 kwietnia 2015 r. – pawilon mieszkalny (...) cela nr (...), metraż celi 23,18 m ^{( 2)} – osadzonych 7

- od dnia 2 kwietnia 2015 r. do dnia 8 kwietnia 2015 r. – pawilon mieszkalny (...) cela nr (...), metraż celi 23,00 m ^{( 2)} – osadzonych 7;

- od dnia 8 kwietnia 2015 r. do dnia 16 kwietnia 2015 r. – pawilon mieszkalny (...) cela nr (...), metraż celi 10,96 m ^{( 2)} – osadzonych 3;

- od dnia 16 kwietnia 2015 r. do dnia 28 kwietnia 2015 r. – pawilon mieszkalny (...) cela nr (...), metraż celi 9,63 m ^{( 2)} – osadzonych 3;

- od dnia 28 kwietnia 2015 r. do dnia 9 czerwca 2015 r. – pawilon mieszkalny (...) cela nr (...), metraż celi 9,16 m ^{( 2)} – osadzonych 3;

- od dnia 9 czerwca 2015 r. do dnia 22 czerwca 2015 I. – pawilon mieszkalny (...) cela nr (...), metraż celi 23,58 m2 – osadzonych 7;

- od dnia 22 czerwca 2015 r. do dnia 26 czerwca 2015 r, - pawilon mieszkalny (...) cela nr (...), metraż celi 10,20 m ^{( 2)} – osadzonych 3;

- od dnia 26 czerwca 2015 r. do dnia 9 lipca 2015 r. – pawilon mieszkalny (...) cela nr metraż celi 577 m2 -1 osadzony-cela izolacyjna:

- od dnia 3 lipca 2015 r. do dnia 6lipca 2015 r. – pawilon mieszkalny (...) cela nr (...), metraż celi 9,31 m ^{( 2)}-osadzonych 3;

- od dnia 6 lipca 2015 r. do dnia 19 sierpnia 2015 r. – pawilon mieszkalny (...) cela nr (...), metraż celi 11,41 m ^{( 2)} – osadzonych 3;

- od dnia 5 stycznia 2016 r. do dnia 271utego 2016 r. – pawilon mieszkalny (...) cela nr (...) metraż celi 9,19 m ^{( 2)} – osadzonych 3

- od dnia 27 lutego 2016 r. do dnia 29 lutego 2016 r. – pawilon mieszkalny (...) cela nr (...), metraż celi 10,20 m ^{( 2)} – osadzonych 3;

- od dnia 29 lutego 2016 r. do dnia 29 marca 2016 r. – pawilon mieszkalny (...) cela nr (...), metraż celi 9,19 m ^{( 2)} – osadzonych 3;

- od dnia 29 marca 2016 r. do dnia 5 kwietnia 2016 r. – pawilon mieszkalny (...) cela nr (...) metraż celi 28,21 m ^{( 2)} – osadzonych 9

- od dnia 8 czerwca 2016 r. do dnia 5 lipca 2016 r. – pawilon mieszkalny (...) cela nr (...), metraż celi 29,01 m ^{( 2)} – osadzonych 9

- od dnia 5 lipca 2016 r. do dnia 23 sierpnia 2016 r. – pawilon mieszkalny (...) cela nr (...) metraż celi 9,66 m ^{( 2)} – osadzonych 3

- od dnia 14 września 2016 r. do dnia 3 października 2016 r. – pawilon mieszkalny (...) cela nr (...), metraż celi 11.06 m ^{( 2)} – osadzonych 3;

- od dnia 3 października 2016 r. do dnia 23 listopada 2016 r. – pawilon mieszkalny (...) cela nr (...), metraż celi 8,55 m ^{( 2)} – osadzonych 2;

- od dnia 23 listopada 2016 r. do dnia udzielenia odpowiedzi na pozew – pawilon mieszkalny (...) cela nr (...), metraż celi 10,42 m ^{( 2)}-osadzonych 3.

(dowód: przeglądarka historii rozmieszczenia skazanego k. 74)

Energia elektryczna dostarczana jest do cel mieszkalnych bez przerw w przesyle, natomiast jakiekolwiek usterki zgłaszane przez osadzonych, oddziałowych, wychowawców czy komisję wizytującą wszystkie pomieszczenia pawilonów są naprawiane, usuwane przez służbę konserwacyjno – remontową działu kwatermistrzowskiego.

Materace, koce i odzież skarbowa znajdujące się w celach mieszkalnych (przypisane personalnie do każdego osadzonego) wymieniane są na każdy wniosek osadzonego złożony do kwatermistrza oddziałowego. Wymiana ręczników, ścierek, prześcieradeł dokonywana jest w pawilonach mieszkalnych raz w tygodniu na całe czyste oraz zdatne do użytku bądź nowe. W przypadku stwierdzenia zużycia składników wyposażenia cel, wymieniane są one na zdatne do użytku lub nowe.

Każdy z osadzonych ma obowiązek dbać o higienę i czystość panującą w swojej celi przy pomocy otrzymywanych środków czystości. W tym celu otrzymuje od administracji zakładu karnego następujący asortyment – według zgłoszonego zapotrzebowania, na okres 1 miesiąca:

- 100 gram mydła toaletowego,

- 40 gram kredu do golenia,

- 2 sztuki nożyków do golenia,

- 200 gram proszku do prania,

- 1 szczoteczkę do zębów na 3 miesiące,

- 60 gram pasty do zębów,

- 2 rolki papieru toaletowego,

- 100 mililitrów szamponu do włosów,

- 200 mililitrów płynu do mycia naczyń,

- 0,5 litra do celi 1-4 osobowej płynu do mycia uniwersalnego,

- płyn do WC – według potrzeb,

- płyn do mycia szyb – według potrzeb.

W przypadku pojawienia się insektów w celi, stosowane są odpowiednie środki chemiczne. Również w sytuacji wystąpienia wszy, osadzeni kierowani są do lekarza, a wyposażenie (materace, koce, pościel i ubrania) są wymieniane na czyste.(...)w C. ma podpisane umowy w zakresie usług deratyzacji, dezynfekcji i dezynsekcji.

( bezsporne)

(...) w C. umożliwia korzystanie powodowi – jak każdemu osadzonemu – z:

- radia i telewizji

- książek znajdujących się w bibliotece centralnej zakładu karnego

- codziennie dostarczanej do oddziałów mieszkalnych prasy, którą przekazuje między celami oddziałowy pełniący w danym dniu służbę,

- wszelkich imprez organizowanych przez referat K.O. w C. w postaci koncertów, przedstawień, wystaw, spotkań z artystami, prezentacji oraz konkursów ogólnopolskich organizowanych przez inne jednostki penitencjarne z całej Polski, o których osadzeni są informowani w formie papierowej (komunikatu) wywieszanego we wszystkich pawilonach mieszkalnych na tablicach ogłoszeń oraz emitowane w telewizji zakładowej,

- korzystania z posług religijnych poza obrębem oddziału mieszkalnego w postaci nabożeństw, katechez, spotkań z grupami wyznaniowymi

- 2 razy w tygodniu mógł korzystać ze świetlicy do zajęć sportowych, która jest wyposażona w niezbędny sprzęt do rekreacji ruchowej oraz świetlicy pawilonowej, w której znajdował się stół do tenisa stołowego, TV.

Powód ma możliwość uczęszczania również na plac sportowy, gdzie zajęcia odbywają się na świeżym powietrzu, osadzeni mogą grać w zespołowe gry jak piłka nożna, siatkówka, koszykówka, korzystać z urządzeń rekreacyjnych znajdujących się w obiekcie (zgodnie z tygodniowym planem zajęć sportowych w (...) w C.), przy czym uczestnictwo w zajęciach sportowych uzależnione jest od pozytywnej opinii lekarskiej.

(bezsporne, nadto dowód: pisma. k. 79-81)

W (...) w C. przeprowadzano coroczne kontrole przewodów kominowych, w których potwierdzono sprawność wentylacji nawiewno-wywiewnej.

(dowód: protokoły kontroli przewodów kominowych k.82-99).

W (...) w C. przeprowadzano coroczne kontrole państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego, w trakcie których nie stwierdzono nieprawidłowości.

(dowód: protokoły kontroli k.100-105).

Okręgowy Inspektorat Służby Więziennej w K. w odpowiedziach na skargi powoda nie uznał ich zasadności.

(dowód: odpowiedzi na skargi k.108-111).

Prokuratura Rejonowa w Człuchowie postanowieniem z 25.06.2015 r. odmówiła wszczęcia dochodzenia w sprawie nieludzkiego traktowania powoda w (...) w C..

(dowód: akta Prokuratury Rejonowej w Człuchowie Ds. 715/15).

Sąd zważył, co następuje:

W ocenie Sądu powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

Precyzując rodzaj naruszonych dóbr, które – zdaniem powoda – uzasadnia roszczenie o zadośćuczynienie, powołał się on na akty o charakterze międzynarodowym, jak i wewnętrznym. Należy więc ostatecznie dojść do wniosku, iż w opinii powoda zachowanie pozwanego naruszyło jego dobro osobiste w postaci godności osoby ludzkiej oraz zdrowia psychicznego.

Na gruncie prawa polskiego można uzasadnić żądanie powoda z tytułu zadośćuczynienia regulacją wynikającą z art. 24 k.c. w zw. z art. 448 k.c., bowiem pozwany zobowiązany był do zapewnienia powodowi takich warunków bytowych i sanitarnych, w których godność ludzka i zdrowie psychiczne nie doznałyby istotnego uszczerbku.

Przesłanką odpowiedzialności za naruszenie dóbr osobistych jest bezprawność tj. sprzeczność z przepisami albo zasadami współżycia społecznego. Zaznaczyć jednak należy, że pewne niedogodności są związane z pozbawieniem wolności. W związku z powyższym, z uwagi na zastrzeżenia powoda należy rozważyć czy jego zarzuty stanowią naruszenie w/w norm, czy jednak dolegliwości, z którymi nie będzie związana odpowiedzialność pozwanego.

Dla przyjęcia odpowiedzialności za zadośćuczynienie z tytułu naruszenia dóbr osobistych zgodnie z art. 24 k.c. konieczne jest zaistnienie 3 przesłanek, a więc oprócz bezprawności działania sprawcy również dwie inne przesłanki takie jak:

1.  istnienia dobra osobistego podlegającego ochronie

2.  jego naruszenia lub zagrożenia.

Bezprawność działania pozwanego jest objęta domniemaniem prawnym, co oznacza, że powód nie musi jej wykazywać. Samo zaś stwierdzenie bezprawności zachowania pozwanego jest tylko jedną z trzech przesłanek jego odpowiedzialności. Nie może więc samo przez się prowadzić do odpowiedzialności pozwanego. Odpowiedzialność ta powstaje dopiero z chwilą jednoczesnego spełnienia powyższych trzech przesłanek.

Zgodnie z ogólną zasadą dowodową wyrażoną w art. 6 k.c. w przedmiotowej sprawie ciężar wykazania istnienia dobra osobistego podlegającego ochronie oraz faktu jego naruszenia spoczywał na powodzie jako osobie, która z faktów tych wywodzi określone skutki prawne. Sąd tylko wyjątkowo winien ingerować w przebieg postępowania dowodowego dopuszczając dowody z urzędu, które to uprawnienie wynika z treści przepisu art. 232 k.p.c. Zgodnie bowiem z przyjętą linią orzecznictwa obowiązek wskazania dowodów, potrzebnych dla rozstrzygnięcia sprawy, obciąża przede wszystkim strony (por. wyrok Sądu Najwyższego z 24 października 1996 r., III CKN 6/96, OSNC 1997/3/29).

W niniejszej sprawie – pomimo pouczenia powoda o obowiązkach procesowych, w tym wykazania okoliczności, z których strona wywodzi skutki prawne ( porównaj: protokół rozprawy z dnia 17 maja 2017 roku w sprawie I Cps 31/17) – powód nie sprostał temu ciężarowi i nie wykazał podnoszonych przez siebie okoliczności, z których wywodził roszczenie, albowiem nie zaoferował jakiegokolwiek dowodu, który potwierdzałby jego zarzuty zawarte w pozwie, a które odnosiłyby się do okresu odbywania przez niego kary pozbawienia wolności w jednostce pozwanego.

Przystępując do oceny zarzutów podniesionych przez powoda, przede wszystkim podkreślić należy, iż obecnie brak jest przepisów rangi międzynarodowej, które regulowałyby ściśle kwestię warunków bytowych osób pozbawionych wolności. Jednakże każde Państwo musi zapewnić osadzonym godziwe warunki odbywania kary pozbawienia wolności. Jest to jeden z podstawowych wymagań demokratycznego państwa prawnego, które znajduje wyraz w normach prawa międzynarodowego. Każda osoba pozbawiona wolności musi być traktowana w sposób humanitarny i z poszanowaniem przyrodzonej godności człowieka ( art. 10 ust. 1 ratyfikowanego przez Polskę Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych z dnia 19 grudnia 1996r. (Dz. U. 1977r., Nr 38, poz. 167). W związku z powyższym nie budzi wątpliwości, że każda osoba pozbawiona wolności ma prawo być osadzona w zakładzie karnym w godziwych i humanitarnych warunkach, gdzie nie jest naruszona godność ludzka oraz nie jest zagrożone zdrowie. Warunki takie gwarantuje również Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej w art. 40, 41 ust. 4 i art. 47.

Zasady odbywania kary pozbawienia wolności w Polsce reguluje przede wszystkim ustawa z dnia 6 czerwca 1997 roku kodeks karny wykonawczy, dalej określana jako k.k.w. (Dz.U. Nr 90 poz. 557 z późniejszymi zmianami). Szczególne znaczenie z punktu widzenia zarzutów podniesionych przez powoda ma art. 110 § 2 k.k.w., w jego ramach ustawodawca zagwarantował, iż w celach mieszkalnych powierzchnia przypadająca na jednego skazanego nie może wynosić mniej niż 3m ², cele muszą być wyposażone w odpowiedni sprzęt kwaterunkowy zapewniający osobne miejsce do spania, odpowiednie warunki higieny, dostateczny dopływ świeżego powietrza i odpowiednią do pory roku temperaturę, a także oświetlenie. Jedynie w szczególnie uzasadnionych i okresowych wypadkach przepis art. 110 § 2a-2i k.k.w. przewiduje możliwość ograniczenia wielkości powierzchni celi. Jednak w niniejszej sprawie żaden z tych wypadków nie miał miejsca.

Realizując delegację ustawową z art. 249 § 3 ust. 2 k.k.w. Minister Sprawiedliwości rozporządzeniem z dnia 28 stycznia 2014 roku (Dz.U. z 2014r. poz. 200) – obowiązującym w okresie, w którym doszło – zdaniem powoda – do naruszenia jego dóbr osobistych, określił w sposób szczególny warunki bytowe osób osadzonych w zakładach karnych i aresztach śledczych. W jego ramach uregulował kwestię przyznawanej więźniom odzieży, obuwia, pościeli, środków higieny, konserwacji oraz sprzętu stołowego, jak też normy wyposażenia w sprzęt kwaterunkowy cel mieszkalnych oraz innych pomieszczeń w zakładach karnych.

Reasumując, rozporządzenie to do dnia 31 grudnia 2016 roku, a od 01 stycznia 2017 roku rozporządzenie z dnia 19 grudnia 2016 roku wraz z powołanym przepisem k.k.w. jest podstawowym aktem prawnym gwarantującym więźniom w Polsce przewidziane przez polskiego ustawodawcę tzw. standardy odbywania kary pozbawienia wolności. Są one sui generis idealnym wzorcem polskiego ustawodawcy, który powinien być każdorazowo zapewniony osobom osadzonym, jako gwarancja zapewnienia pewnej równowagi pomiędzy prawami jednostki a koniecznością ich ograniczenia dla potrzeb ogółu.

Zastrzec jednak należy, iż samo naruszenie powyższych norm nie może prowadzić do konstatacji, iż doszło do naruszenia konkretnego dobra osobistego. Brak jest w tym zakresie w opinii Sądu automatyzmu. Dobro osobiste samo w sobie bowiem nie jest wprost powiązane z normą prawną gwarantującą minimalne standardy dla osób odbywających karę pozbawienia wolności. Normy te mają jedynie gwarantować przestrzeganie dóbr osobistych. Ich naruszenie nie musi oznaczać, iż konkretne dobro osobiste rzeczywiście zostało naruszone, niewątpliwie jednak może prowadzić do takiegoż ustalenia in concreto.

W tym miejscu podkreślić należy, iż orzeczenia Europejskiego Trybunału Praw Człowieka – na które ogólnikowo powołuje się powód w treści uzasadniania pozwu – wydane na tle art. 3 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności wskazują na koniunkcję elementu nienormatywnej wielkości celi, w której jest osadzona osoba odbywająca karę pozbawienia wolności z innymi warunkami bytowymi ( orzeczenia ETPCz z 29 kwietnia 2003r. skarga nr (...) , z 11 marca 2004r. skarga nr (...) , z 16 grudnia 1999 skarga nr (...) i wyrok z 19 kwietnia 2001r. skarga nr (...) ). Tak więc dla oceny czy nastąpiło naruszenie art. 3 Konwencji konieczne jest kompleksowe zbadanie warunków pobytu skazanego. Dopiero ustalenie, że przeważająca większość elementów składających się na ogół warunków i rygorów pobytu podlega negatywnej kwalifikacji może stanowić o naruszeniu tego przepisu. Ocenie poddać należy więc nie tylko powierzchnię celi, ale również liczbę i płeć osób w niej osadzonych, warunki sanitarne, możliwość zachowania prywatności, ilość czasu spędzanego poza celą, możliwość korzystania z zajęć sportowych, możliwość pracy, wiek, stan zdrowia, następstwa psychiczne i fizyczne. Istotne jest również czy traktowanie skazanego uznane za poniżające było zamierzone, czy doszło do negatywnych następstw ewentualnego naruszenia w osobowości i zdrowiu poszkodowanego. Orzecznictwo Europejskiego Trybunału Praw Człowieka kładzie nacisk na obiektywną ocenę przyczyn, skutków i zamiaru, nie zaś subiektywne odczucie dyskomfortu osadzonego.

Traktowanie humanitarne to takie obchodzenie się z osobą pozbawioną wolności, które uwzględnia i respektuje pewne minimalne potrzeby każdego człowieka, odnosząc je do przeciętnych standardów danego społeczeństwa ( vide: P. Sarnecki, komentarz do art. 41 Konstytucji RP (w:) L. Garlicki (red.), Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, t. III, Warszawa 2003, s. 8)

Stosowanie przepisów wynikających z zasady humanizmu nie oznacza jednak rezygnacji z zasadniczego założenia, w świetle którego osoba skazana musi ponieść określoną dolegliwość. Z uwzględnieniem osobowości każdego człowieka należy od niego wymagać poddania się niejednokrotnie nawet surowym rygorom oraz ograniczeniom, które wynikają z istoty kary. Każde odbywanie kary ma w sobie nieodłączny element cierpienia i poniżenia. Temu służy kara więzienia. Ważne jest by określony przepisami poziom dolegliwości nie został przekroczony.

Zważywszy na powyższe podkreślić należy, iż przy ocenie czy doszło do naruszenia dobra osobistego każdorazowo koniecznym jest kompleksowe zbadanie wszystkich warunków pobytu skazanego w zakładzie karnym. Powód w procesie dowodzenia nie może więc ograniczyć się jedynie do wykazania nieznacznych odstępstw od przyjętych przepisów. Te bowiem, jak zaznaczono, co do zasady nie mogą świadczyć o naruszeniu tegoż dobra. Powód mógł wykazać powyższe fakty wszelakimi dowodami. W przypadku zaś skutecznego wykazania naruszenia dobra osobistego pozwany mógłby zwolnić się z odpowiedzialności dopiero poprzez wykazanie, iż jego działanie (zaniechanie) nie miało charakteru bezprawnego – tj. było zgodne z wiążącym go prawem (domniemanie bezprawności działania).

W pierwszej kolejności wskazać należy, iż w świetle całokształtu materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie powód nie wykazał naruszenia jakiegokolwiek dobra osobistego. Powód – w okresie odbywania kary pozbawienia wolności w pozwanej jednostce penitencjarnej – nie przebywał w warunkach przeludnienia i miał zapewnione minimum 3 m ² powierzchni celi do swojej dyspozycji. Same przeciwne twierdzenia powoda, nie stanowiły natomiast skutecznego dowodu na poparcie tezy o osadzeniu w warunkach przeludnienia. Zgodnie z obowiązującym zarządzeniem nr 7/2012 Dyrektora Generalnego Służby Więziennej z dnia 30 stycznia 2012 roku, do powierzchni celi nie wlicza się wnęki okiennej i grzejnikowej, a także powierzchni poza kratami wewnętrznymi oraz wydzielonych kącików sanitarnych. Samo subiektywne odczucie powoda, iż przebywanie w celi, której powierzchnia nie odpowiada standardom dotyczącym wielkości, albowiem powierzchnia pod łóżkami nie powinna być wliczona w ogólną powierzchnię metrażu pomieszczenia mieszkalnego, nie może stanowić, iż naruszone zostało dobro osobiste powoda. Z uwagi na fakt, iż powód nie wykazał okoliczności przeludnienia w celach, w których przebywał, nie wykazał tym samym naruszenia przepisu art. 110 § 2 k.k.w.

Nadto wskazać należy, że powód zarzucał pozwanemu brak możliwości korzystania z zajęć kulturalno-oświatowych i różnorodnych zajęć z kultury fizycznej podczas odbywania kary pozbawienia wolności, wzrostu poczucia przygnębienia, niższości, wzrostu agresji, uczucie poniżenia, zniewolenia, naruszenia jego nietykalności cielesnej , braku prawa do intymności, braku dopływu świeżego powietrza, braku odpowiedniego oświetlenia, występowanie grzybu na ścianach, wydawania zniszczonych koców.

Na poparcie wywodzonych przez siebie okoliczności powód nie przedstawił dowodów pozwalających na ustalenie, że wywodzone przez niego okoliczności dotyczące warunków panujących w celach, miały miejsce. Wręcz przeciwnie z zaproponowanego przez pozwanego materiału dowodowego wynika, iż cele były wyposażone standardowo zgodnie z przepisami, wszelkie usterki były usuwane na bieżąco, cele były sukcesywnie remontowane, kąciki sanitarne były oddzielone, cele posiadały sprawną wentylację grawitacyjną i przewidziane normami oświetlenie. Skazani otrzymywali środki do higieny osobistej i do utrzymania czystości w celi, jeżeli czegoś brakowało to było to donoszone. Pościel była wymieniana co 2 tygodnie, a ręczniki co tydzień. W celi można było mieć telewizor, radio i konsolę Play Station, można było mieć też magnetofon albo discmana, czajnik elektryczny albo grzałkę. Zakład Karny organizował zajęcia kulturalno-oświatowe a prasa była dostarczana.

Powyższe znajduje również potwierdzenie w wiarygodnych, wzajemnie się uzupełniających zeznaniach zawnioskowanych przez stronę powodową świadków P. C., A. B., K. K. , N. P. i T.G..

Powód nie wykazał, aby ściany w którejś z cel, w których przebywał, był zagrzybione a także aby w jakiejkolwiek celi brakowało sprzętu kwaterunkowego bądź środków niezbędnych do utrzymywania czystości w celach. Nie przedłożył również żadnego dowodu, z którego wynikałoby, iż w celach nie było wentylacji bądź standardowego oświetlenia.

Podkreślić natomiast wymaga fakt, iż zgodnie z obowiązującymi normami wynikającymi z rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 stycznia 2014 roku (Dz.U 2014r. poz. 200) w sprawie warunków bytowych osób osadzonych w zakładach karnych i aresztach śledczych – powód miał zapewnioną odzież, pościel, środki higieny, sprzęt stołowy, również cele, w których przebywał, wyposażone były w podstawowy sprzęt kwaterunkowy oraz w inne przedmioty. Dodatkowo podczas odbywania kary pozbawienia wolności powód miał zapewniony: dostęp do posług religijnych, do służby zdrowia, telewizji, biblioteki i prasy, spaceru, łaźni, zajęć sportowych, siłowni oraz miał możliwość korzystania z okresowo organizowanych konkursów i imprez kulturalnych.

Powód w toku procesu nie wykazał również swoich twierdzeń dotyczących naruszenia zdrowia psychicznego spowodowanego brakiem odbiornika radiowego czy prasy.

Mając na względzie całokształt warunków odbywania przez powoda kary pozbawienia wolności w (...) w C., w ocenie sądu nie doszło do naruszenia dóbr osobistych powoda w postaci zdrowia psychicznego czy godności osobistej w stopniu uzasadniającym zasądzenie mu zadośćuczynienia od Skarbu Państwa. Przy ocenie warunków odbywania kary pozbawienia wolności należy bowiem mieć na uwadze przeciętne warunki bytowe i standard życia w kraju, poziom służby zdrowia oraz stan zamożności państwa. O naruszeniu godności skazanego z prawem do ochrony prawnej można mówić dopiero wtedy, gdy cierpienia i upokorzenie przekraczają konieczny element cierpienia wpisanego w odbywanie kary pozbawienia wolności.

W niniejszej sprawie pozwany(...) w C. dba o zachowanie warunków bytowych osadzonych zgodnie z obowiązującymi normami, w tym o zaspakajanie potrzeb zdrowotnych, kulturalnych, religijnych czy fizycznych skazanych, co potwierdzają dołączone przez pozwanego do odpowiedzi na pozew pisma i zeznania świadków.

W konsekwencji stwierdzić należy, że niezasadne okazało się żądanie powoda ochrony w oparciu o art. 24 k.c. w związku z art. 448 k.c. i żądanie zadośćuczynienia, wobec czego sąd oddalił jego powództwo w całości.

Sąd też pominął wnioski odwodowe strony powodowej o dopuszczenie dowodu z zeznań świadków R. B., P. M., P. B., A. K. i D. R. z uwagi na niewskazanie adresów powyższych świadków i ich prawidłowych danych, a w przypadku świadka D. R. okoliczności, na które świadek miał być przesłuchany i na mocy art. 217 § 3 k.p.c. pominął wniosek dowodowy strony powodowej o przesłuchanie świadka Ł. R. z uwagi na dostateczne wyjaśnienie okoliczności spornych oraz wielokrotne nieskuteczne awizowanie wezwania tego świadka.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c. i § 8 ust. 1 pkt 26 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22.10.2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. poz. 1804 i Dz. U. z 2016 r. poz. 1667) zasądzając od powoda na rzecz pozwanego 240 zł tytułem kosztów procesu.

Sąd też na mocy § 14 ust. 1 pkt. 26 i § 4 ust. 3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 3.10.2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (Dz.U. poz. 1714), przyznał pełnomocnikowi powoda ustanowionemu z urzędu kwotę 147,60 zł z tytułu nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu.

Z.

1. odnotować

2. odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi powoda

3. przedłożyć z apelacją, najdalej za 21 dni od wykonania

Człuchów, 11 stycznia 2018 r.