Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 grudnia 2017 roku

Sąd Okręgowy w Sieradzu Wydział I Cywilny

w składzie:

Przewodniczący SSO Barbara Bojakowska

Sędziowie SSO Elżbieta Zalewska-Statuch

SSO Joanna Składowska

Protokolant sekretarz sądowy Elwira Kosieniak

po rozpoznaniu w dniu 21 grudnia 2017 roku w Sieradzu

na rozprawie

sprawy z powództwa K. W. i M. Ś.

przeciwko (...) SA w W.

o zadośćuczynienie

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego w Sieradzu

z dnia 27 września 2017 roku, sygnatura akt I C 578/16

I.  zmienia zaskarżony wyrok w całości na następujący:

„1. oddala powództwo;

2. zasądza od powódek K. W. i M. Ś. na rzecz pozwanego (...) SA w W. kwoty po 1000 (jeden tysiąc) złotych od każdej z nich z tytułu częściowego zwrotu kosztów procesu, nie obciążając powódek tymi kosztami w pozostałym zakresie”;

II.  zasądza od powódek K. W. i M. Ś. na rzecz pozwanego (...) SA w W. kwoty po 600 (sześćset) złotych z tytułu zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt I Ca 498/17

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 27 września 2017 roku Sąd Rejonowy w Sieradzu zasądził od pozwanego (...) Spółki Akcyjnej w W. na rzecz powódek M. Ś. i K. W. kwoty po 3000 zł z tytułu zadośćuczynienia, oddalając powództwo w pozostałym zakresie i nie obciążając powódek kosztami postępowania od oddalonej części powództwa.

Apelację od wyroku wniósł pozwany, który zaskarżył wyrok w całości, zarzucając mu:

- naruszenie prawa materialnego – art. 362 k.c. poprzez przyjęcie, że poszkodowany przyczynił się do powstania szkody w 90%, podczas gdy z materiału dowodowego wynika wyłączna wina poszkodowanego w zaistnieniu wypadku;

- naruszenie prawa materialnego art. 435 § 1 k.c. poprzez przyjęcie, że nie wystąpiła przesłanka egzoneracyjna w postaci wyłącznej winy poszkodowanego i przyjęcie, że pozwany ma odpowiadać za warunki atmosferyczne i drogowe, w sytuacji braku jakiejkolwiek winy po stornie kierującego pojazdem mechanicznym

- naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. poprzesz dokonanie dowolnej oceny materiału dowodowego i wyciągnięcie wniosków w stosunku do odpowiedzialności pozwanego jako ubezpieczyciela kierującego pojazdem mechanicznym nie pozostającego w związku przyczynowym z zaistniałym wypadkiem.

W odpowiedzi na apelację strona powodowa wniosła o jej oddalenie w całości i zasądzenie od pozwanego na rzecz każdej z powódek z osobna kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego, według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył:

Na wstępie należy zaznaczyć, że w związku z treścią zarzutów, które dotyczą tylko naruszenia prawa materialnego, a Sąd Okręgowy nie poczynił żadnych własnych ustaleń uzasadnienie wyroku zgodnie z treścią art. 387 § 2 ¹ k.p.c. zawiera jedynie wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku.

Wprawdzie apelujący formalnie zarzucił zaskarżonemu orzeczeniu naruszenie art. 233 §1 k.p.c., ale mając na uwadze jego teść oraz uzasadnienie apelacji faktycznie należy przyjąć, że jest to zarzut dotyczący prawa materialnego – art. 361 § 1 k.p.c. Apelujący bowiem nie zarzuca Sądowi dokonania błędnych ustaleń, które w rozpoznawanej sprawie na tym etapie nie są sporne, ale błędną subsumpcję ustalonego stanu faktycznego pod normę prawną

Odniesienie się do zarzutów apelacyjnych dotyczących wykładni wskazanych w nich przepisów, wymaga w pierwszej kolejności odwołania się do istoty konstrukcji art. 436 k.c. w zw. z art. 435 k.c., która polega na przeciwstawieniu przyczyn powstania szkody, a co za tym idzie okoliczności wyłączających odpowiedzialność na zasadzie ryzyka, w płaszczyźnie przyczynowości w znaczeniu art. 361 § 1 k.c., a nie w płaszczyźnie winy. Powstanie szkody musi być związane z ruchem pojazdu mechanicznego poruszanego siłami przyrody. Okolicznościami powodującymi przerwanie związku przyczynowego, mającego początek w ruchu pojazdu, są siła wyższa, wyłączna wina poszkodowanego lub osoby trzeciej, za którą posiadacz pojazdu mechanicznego nie ponosi odpowiedzialności. Wyłączna wina w spowodowaniu szkody, przewidziana w art. 435 § 1 k.c., występuje tylko wtedy, gdy zawinione działanie poszkodowanego było jedyną przyczyną wypadku. To samo na gruncie tego przepisu odnosi się do winy osoby trzeciej. Tylko taki wyłączny związek między zawinionym postępowaniem tych podmiotów, a szkodą zwalnia od odpowiedzialności posiadacza pojazdu mechanicznego poruszanego za pomocą sił przyrody (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 kwietnia 2005 r., II CK 572/04).

Trafnie podnosi skarżący, że odpowiedzialność na zasadzie ryzyka nie może iść tak daleko, aby można było ją wiązać z każdym ruchem pojazdu mechanicznego przy pominięciu przyczynowości w rozumieniu art. 361 k.c. (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 grudnia 1981 r., OSNC 1982, nr 5-6, poz. 88). Wyłączność winy poszkodowanego lub osoby trzeciej, wykluczająca odpowiedzialność posiadacza pojazdu mechanicznego podlega ocenie przy uwzględnieniu zasady ograniczonego zaufania do innych uczestników ruchu, zgodnie z którą prowadzący pojazd powinien się liczyć z możliwością ich nieodpowiedniego zachowania. Oznacza to, że jeżeli posiadaczowi pojazdu można przypisać złamanie tej zasady, nie będzie on mógł wyłączyć swojej odpowiedzialności na zasadzie ryzyka, a szkody nie będzie można uznać za zaistniałą wyłącznie na skutek zawinionego zachowania poszkodowanego lub osoby trzeciej (wyrok SN z dnia 19 lipca 2000 r., II CKN 1123/98). Zgodnie ze stanowiskiem Sądu pierwszej instancji, w okolicznościach sprawy kierujący samochodem nie uchybił żadnym zasadom ruchu drogowego.

Niewątpliwie błędny był pogląd Sadu Rejonowego, że wyłączenie odpowiedzialności z tytułu ryzyka z art. 435 § 1 i art. 436 § 1 k.c. następuje tylko wówczas, gdy szkoda nastąpiła wyłącznie z winny poszkodowanego. Językowa wykładnia art. 435 § 1 k.c., znajdująca poparcie w poglądach doktryny i orzecznictwa (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 lipca 1973 r., II CR 156/73, OSPiKA 1974 nr 5, poz. 95) prowadzi bowiem do odmiennego wniosku, a mianowicie, że odpowiedzialność posiadacza pojazdu mechanicznego wyłączona jest także w sytuacji, gdy szkoda jest wyłącznie następstwem zawinionych działań (zaniechań) poszkodowanego. Zwrot „wyłącznie” z winny poszkodowanego oznacza jedynie, że wystarczy wina tylko tej osoby, co miało miejsce w rozpoznawanej sprawie.

Wskazać zatem wypada, że wyłączność winy poszkodowanego lub osoby trzeciej, wykluczająca odpowiedzialność posiadacza pojazdu mechanicznego podlega ocenie przy uwzględnieniu zasady ograniczonego zaufania do innych uczestników ruchu, co sprawia, o czym była już mowa powyżej, że odpowiedzialność posiadacza pojazdu mechanicznego wyłączona jest także w sytuacji, gdy szkoda jest wyłącznie następstwem zawinionych działań (zaniechań) poszkodowanego i osoby trzeciej (patrz: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 czerwca 2017 r., IV CSK 542/16).

Błędna wykładnia wskazanych przepisów, doprowadziła w tych warunkach Sąd Rejonowy do nietrafnej oceny, że w ustalonych okolicznościach faktycznych sprawy kierujący samochodem uczestniczącym w zdarzeniu ponosi odpowiedzialność za szkodę jakiej doznał poszkodowany, a w konsekwencji do uznania - z naruszeniem art. 822 k.c. w zw. z art. 34 ust. 1, art. 35 i 13 UbezpObowU w zw. z art. 448 k.c. i art. 24 k.c. - że powództwo przeciwko pozwanemu ubezpieczycielowi jest uzasadnione co do zasady i podlega uwzględnieniu.

Z omówionych przyczyn Sąd Okręgowy na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. zmienił zaskarżony wyrok w ten sposób, że powództwo oddalił (pkt I.1. sentencji wyroku), zasądzając jednocześnie od każdej z powódek na rzecz pozwanego kwoty po 1000 zł z tytułu częściowego zwrotu kosztów procesu, nie obciążając powódek tymi kosztami w pozostałym zakresie (pkt I.2. sentencji wyroku)

Jakkolwiek powódki należało uznać za przegrywające postępowanie przed Sądem Rejonowym w całości, to w ocenie Sądu drugiej instancji, okoliczności sprawy przemawiały za zastosowaniem wobec nich częściowego dobrodziejstwa z art. 102 k.p.c. i obciążenie ich jedynie wskazanymi kwotami w postępowaniu pierwszoinstancyjnym.

Sąd doszedł bowiem do przekonania, że powódki są w trudnej sytuacji finansowej i mogły mieć subiektywne przekonanie o zasadności swojego żądania, zważywszy na rozmiar doznanej przez nich krzywdy.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Okręgowy orzekł w punkcie II wyroku, na podstawie art. 98 § 1 - 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. i art. 391 § 1 k.p.c., tj. zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu, który powódki przegrały w instancji odwoławczej w całości, gdyż w postepowaniu odwoławczym odpada zasada stosowania art. 102 k.p.c.

Sąd zasądził więc od każdej z powódek na rzecz pozwanego kwotę łączną po 600 zł z tytułu zwrotu kosztów w postępowaniu apelacyjnym, na która to sumę złożyła się opłata sądowa od apelacji w kwocie po 150 zł od każdego z roszczeń oraz koszty profesjonalnego zastępstwa prawnego po stronie pozwanej w wysokości po 450 zł, ustalone w oparciu o § 2 pkt 3 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2015r., poz. 1804 ze zm.).