Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 25 października 2017 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 25 października 2017 r. w Gliwicach

sprawy A. M.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R.

przy udziale (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w Z.

o podstawę wymiaru składek

na skutek odwołania A. M.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R.

z dnia 7 kwietnia 2017 r. nr (...)- (...)

1.  zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że stwierdza, iż podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne od miesiąca października 2016 roku dla A. M. podlegającej ubezpieczeniom jako pracownik u płatnika składek (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością stanowi kwota 4300 zł (cztery tysiące trzysta złotych) brutto,

2.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. na rzecz A. M. kwotę 1800 zł ( jeden tysiąc osiemset złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

(-) SSR del. Magdalena Kimel

Sygn. akt VIII U 904/17

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 7 kwietnia 2017 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział
w R. stwierdził iż podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne od miesiąca października 2016 r. dla A. M. podlegającej ubezpieczeniom jako pracownik u płatnika składek (...) Sp zo.o. stanowi kwota minimalnego wynagrodzenia za prace.

W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że w toku postępowania wyjaśniającego ustalono, że A. M. została zgłoszona do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę u płatnika (...) Sp. z o.o. w Z. od dnia 1 września 2014 r. Natomiast od dnia 2 listopada 2016 r. pozostaje niezdolna do pracy. Płatnik składek w imiennych raportach wykazał następujące podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne: za wrzesień 2014 r. – 0z ł; od października 2014 r. do września 2016 r. – minimalne wynagrodzenie (pełny wymiar czasu pracy); za październik 2016 r. – 832,51 zł (połowa wymiaru czasu pracy); za listopad 2016 r – 4 300 zł (pełnym wymiar czasu pracy); za grudzień 2016 r. – 143,43 zł. Z kolei w raporcie miesięcznym (...) zostały wykazane następujące przerwy w pracy: od 8 lutego 2016 r. do 25 marca 2016 r. – urlop bezpłatny oraz od 26 września 2016 r. do 28 września 2016 r. – wynagrodzenie za czas niezdolności do pracy. Organ rentowy wskazał, że ustalono ponadto, że ubezpieczona od 1 września 2014 r. do 31 sierpnia 2016 r. była zatrudniona w ramach umowy o pracę na stanowisku samodzielnej księgowej z wynagrodzeniem w wysokości 1 680 zł. Następnie w okresie od 1 września 2016 r. do 20 września 2016 r. pracowała w wymiarze ½ etatu, po czym od dnia 1 października 2016 r. płatnik zatrudnił ubezpieczoną w pełnym wymiarze czasu pracy z wynagrodzeniem w wysokości 4 300 zł. Organ rentowy podniósł, że w okresie niezdolności do pracy ubezpieczonej tj. od 2 listopada 2011 r. , płatnik nie zatrudnił żadnego innego pracownika na stanowisku samodzielnej księgowej, lecz postanowił przyjąć osobę z mniejszym doświadczeniem w celu przyuczenia, która po zakończonym stażu została zatrudniona jako pomoc księgowej z niższym wynagrodzeniem, przy czym zakres jej obowiązków był identyczny jak ubezpieczonej. Organ rentowy ponadto wskazał, że płatnik składek raport imienny dotyczący ubezpieczonej za miesiąc listopad 2016 r. z wykazaniem podstawy wymiaru składek w wysokości 4 300 zł, złożył dopiero w dniu 23 lutego 2017 r., tzn. po wszczętym przez organ rentowy postępowaniu.

Zdaniem organu rentowego, przedstawione przez fakty jednoznacznie wskazują, że wykazana ubezpieczonej podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne i ubezpieczenie zdrowotne od października 2016 r. była czynnością prawną niezgodną z zasadami współżycia społecznego, której celem było uzyskanie wyższych świadczeń pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa oraz nie była spowodowana rzeczywistym awansem ubezpieczonej ani powierzeniem jej nowych, znacznie poważniejszych obowiązków pracowniczych.

Odwołanie od powyższej decyzji złożyła ubezpieczona wnosząc o zmianę zaskarżonej deczyji, poprzez stwierdzenie, że podlega ona obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu i wypadkowemu od października 2016 r., jako pracownik u płatnika składek (...) Sp. z o.o. z podstawą wymiaru składek w kwocie wynagrodzenia w wysokości 4 300 zł brutto.

W uzasadnieniu odwołania podniosła, że umowa o pracę z dnia 30 września 2016 r. z wynagrodzeniem w wysokości 4 300 zł brutto, nie była umową zawartą w celu obejścia prawa. Wskazała, że płatnik składek darzył ją dużym zaufaniem, tym samym powierzył jej inne zadania, które wiązały się z większą odpowiedzialnością, zaangażowaniem, dyspozycyjnością i wynikały z obsługi dużych firm. W związku z tym, określone w umowie wynagrodzenie odpowiadało nie tylko randze obsługiwanych przez nią klientów, lecz również nakładowi jej pracy, doświadczeniu oraz kompetencji, będąc w istocie dla niej swoistym awansem. Natomiast zatrudnienie innej osoby na staż celem przyuczenia miało na celu odciążyć ubezpieczoną z jej rozległych obowiązków. Podniosła nadto, że zawarta z płatnikiem poprzednia umowa o pracę w wymiarze ½ etatu na okres jednego miesiąca miała charakter przejściowy i była związana z opieką nad chorym krewnym oraz poprzedzała zawarcie przez nią związku małżeńskiego.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy podtrzymał swoje dotychczasowe stanowisko i wniósł o jego oddalenie.

Prezes Zarządu zainteresowanej (...) Sp. z o.o. w Z. S. C. na rozprawie w dniu 13 września 2017 r. poparła stanowisko ubezpieczonej.

Sąd ustalił, co następuje:

Ubezpieczona A. M. w dniu 12 lipca 2014 r ukończyła studia drugiego stopnia na kierunku administracja o specjalności administracja publiczna na Wyższej Szkole (...) w S..

W trakcie studiów, ubezpieczona ukończyła szkolenie „Pracownik biurowy” (od 28 lutego 2011 r. do 18 marca 2011 r.) oraz szkolenie na temat „Jak prowadzić księgowość w małej firmie”; (od 28 lutego do 18 marca 2011 r., od 19 listopada 2012 r. do 26 listopada 2012 r.).

Ponadto w okresie od 1 marca 2010 r. do 30 listopada 2010 r. odbywała staż organizowany przez Powiatowy Urząd Pracy w Z. w przedsiębiorstwie (...) Sp. z o.o. w Z. na stanowisku pracownik biurowy. Natomiast w okresie od 18 kwietnia 2011 r. do 18 listopada 2011 r. była zatrudniona na stanowisku pracownik biurowy w F. P.H.U. (...) w G..

Od 2012 r. ubezpieczona była zatrudniona w (...) Biurze (...) prowadzonym przez S. C..

W dniu 1 września 2014 r. zawarła z (...) Sp. z o.o. w Z., umowę o pracę na czas określony która miała trwać do dnia 31 sierpnia 2016 r. na stanowisku samodzielnej księgowej z wynagrodzeniem wynoszącym 1 680 zł. W okresie tym ubezpieczona zajmowała się obsługą tzw. „małych” klientów biura rachunkowego, czyli podmiotów dla których prowadzona była księga przychodów i rozchodów. Do jej obowiązków należało przyjmowanie, gromadzenie i segregacja dokumentów księgowych; weryfikacja przyjmowanych dokumentów księgowych’ wprowadzanie dokumentów księgowych do systemów komputerowych; sporządzanie zestawień: rejestry zakupów, rejestry, sprzedaży, (...), ewidencja przychodów; numerowanie dokumentów księgowych; wypełnianie formularzy podatkowych: VAT, PIT; informowanie klientów o zobowiązaniach podatkowych; przygotowywanie korespondencji z kontrahentami, urzędami oraz bankami; wypełnianie zestawień potrzebnych klientowi, na podstawie zapisów w systemie księgowych.

Pracodawca był zadowolony z pracy ubezpieczonej, chciał w dalszym ciągu kontynuować z nią współpracę.

W dniu 31 sierpnia 2016 r. ubezpieczona wniosła o obniżenie dotychczasowego wymiaru czasu pracy do ½ etatu na okres od 1 września 2016 r. do 30 września 2016 r. Do prośby tej przychyliła się Prezes Zarządu (...) Sp. z o.o. w Z. – S. C. i w konsekwencji zawarła z ubezpieczoną umowę o pracę w wymiarze ½ etatu na powyższy okres z wynagrodzeniem w wysokości 925 zł. Przyczyną wystąpienia przez ubezpieczoną z takim wnioskiem, była konieczność opieki nad chorym i niepełnosprawnym krewnym, który zmarł 2 grudnia 2016 r. oraz planowanym zawarciem związku małżeńskiego na dzień 10 września 2016 r. W okresie zatrudniania w wymiarze ½ etatu ubezpieczona samodzielnie przyjmowała, gromadziła i segregowała dokumenty księgowe; weryfikowała przyjmowanie dokumentów księgowych; wprowadzała dokumenty księgowe do systemów komputerowych; sporządzała zestawienia: rejestry zakupów, rejestry sprzedaży, (...), ewidencję przychodów, księgi rachunkowe; numerowała dokumenty księgowe.

Do października 2016 r. ubezpieczona prowadziła księgowość około 20 tzw. „małych klientów”.

Po unormowaniu się sytuacji rodzinnej oraz osobistej, ubezpieczona zawarła z (...) Sp. z o.o. w Z. kolejną umowę o pracę na okres od 1 października 2016 r. na czas nieokreślony z wynagrodzeniem w wysokości 4 300 zł. Zakres obowiązków ubezpieczonej uległ zwiększeniu, bowiem poza dotychczasowymi, zaczęła ona obsługiwać w zakresie pełnej księgowości tzw. „dużych” klientów, których dotychczas w pełni obsługiwała Prezes Zarządu (...) Sp. z o.o. w Z.. Niezależnie od tego, ubezpieczona zaczęła wykonywać część obowiązków należących do Prezesa Zarządu S. C., bowiem z uwagi na zmianę przez nią miejsca zamieszkania zaczęła pracować zdalnie i nie mogła być każdego dnia w siedzibie spółki. W związku z tym, ubezpieczona dodatkowo m.in. spotykała się z klientami; załatwiała sprawy w Urzędach Skarbowych; nadzorowała pracę pozostałych pracowników biura, w tym weryfikowała wprowadzane przez nich dokumenty; współpracowała z informatykiem obsługujących biuro rachunkowe. Ponadto została jej powierzona pełna obsługa księgowa jednego z największych klientów biura rachunkowego tj. (...) Sp. z o.o. Zmiana zakresu obowiązku wiązała się nie tylko z przejęciem odpowiedzialności materialnej za ewentualne błędy, ale i ze zwiększeniem ilości czasu, który należało poświęcić na obsługę przedsiębiorstw, gdyż każdego dnia wpływały nowe dokumenty, które ubezpieczona musiała księgować.

Ubezpieczona już od lipca 2016 r. była przyuczana do prowadzenia pełnej księgowości. Pod nadzorem Prezesa Zarządu (...) Sp. z o.o. dokonywała operacji księgowych, w tym wprowadzała faktury do systemu, które również sprawdzała z rejestrami sprzedaży i zakupu. Stopniowo przejmowała także część obowiązków S. C..

Z uwagi na ciążę, ubezpieczona od dnia 2 listopada 2016 r. była niezdolna do pracy, przebywała na zwolnieniu lekarskim. W dniu (...) urodziła dziecko.

W 2016 r. w (...) Sp. z o.o., z ubezpieczoną pracowała S. M., M. G., A. G. oraz dwie stażystki: B. D. oraz J. N..

S. M. zatrudniona jest od maja 2016 r. na stanowisku samodzielnej księgowej. Z tego tytułu otrzymuje wynagrodzenie w kwocie 2 000 zł brutto. Do jej obowiązków należy prowadzenie uproszczonej księgowości, pełnej księgowości, obsługa kadr, a także płac wybranych spółek. Przejęła ona obowiązki M. G., która w czerwcu 2016 r. przeszła na zwolnienie lekarskie w związku z ciążą.

J. N. w okresie od maja do listopada 2016 r. odbywała staż organizowany przez Urząd Pracy, po czym została zatrudniona na podstawie umowy o pracę na czas określony na stanowisku pomocy księgowej z wynagrodzeniem w wysokości 2 500 zł brutto. Pomagała ubezpieczonej w prowadzeniu księgowości „małych” klientów. W tym zakresie była także przez nią szkolona. W styczniu 2017 r. z uwagi na ciążę, J. N. przeszła na zwolnienie lekarskie.

A. G. w 2016 r. przebywała na urlopie macierzyńskim. Obecnie zatrudniona jest w wymiarze ½ etatu, w pozostałym zakresie korzysta z urlopu wychowawczego.

Natomiast stażystka B. D. w listopadzie 2016 r. zrezygnowała z zatrudnienia.

Z uwagi na przebywanie ubezpieczonej na zwolnieniu lekarskim, Prezes Zarządu S. C. bezskutecznie szukała nowego pracownika.

W związku z tym w listopadzie 2017 r. postanowiła zatrudnić W. P. na stanowisku pomocy księgowej z wynagrodzeniem w wysokości 2 000 zł brutto. Osoba ta została przyjęta w celach przyuczenia, bowiem nie posiadała doświadczenia z zakresu prowadzenia księgowości.

Obecnie częściowo obowiązki ubezpieczonej wykonują W. P. oraz A. G.. Natomiast pełną księgowość firmy (...) Sp. z o.o. ponownie prowadzi Prezes Zarządu S. C..

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o akta organu rentowego; akta osobowe ubezpieczonej; dokumentację potwierdzającą charakter pracy ubezpieczonej (k.36); zeznania świadków S. M. oraz J. N. złożone na rozprawie w dniu 13 września 2017 r. (k.39-41); zeznania ubezpieczonej złożone na rozprawie w dniu 13 września 2017 r. (k.41-44); zeznania S. C. reprezentującej zainteresowaną (...) Sp. z o.o. złożone na rozprawie w dniu 13 września 2017 r. (k.44-46).

Sąd ocenił zgromadzony materiał dowodowy, jako kompletny i wiarygodny, a przez to mogący stanowić podstawę ustaleń faktycznych w sprawie. Zeznania ubezpieczonej, S. C. oraz świadków J. N. i S. M. wzajemnie się pokrywały i uzupełniały, nadto znajdowały odzwierciedlenie w pozostałym materiale dowodowym, w szczególności dokumentacji księgowej, z której w sposób jednoznaczny wynika, że do zakresu obowiązków ubezpieczonej należało prowadzenie pełnej księgowości.

Sąd zważył co następuje:

Odwołanie ubezpieczonej zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 13 października 1998r.
o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U.2017.1778 j.t.), zwanej ustawą systemową, obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają, z zastrzeżeniem art. 8 i 9, osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są pracownikami, z wyłączeniem prokuratorów.

Po myśli art. 11 ust. 1 ustawy obowiązkowo ubezpieczeniu chorobowemu podlegają osoby wymienione w art. 6 ust. 1 pkt 1, 3 i 12, zaś według art. 12 ust. 1 ustawy obowiązkowo ubezpieczeniu wypadkowemu podlegają, z zastrzeżeniem ust. 2 osoby podlegające ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym.

Zgodnie z art. 13 pkt. 1 ustawy systemowej, pracownicy podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu w okresie od dnia nawiązania stosunku pracy do dnia ustania tego stosunku.

Za pracownika natomiast – w myśl art. 8 ust 1 – uważa się osobę pozostającą
w stosunku pracy, z zastrzeżeniem, że jeżeli pracownik spełnia kryteria określone dla osób współpracujących, o których mowa w ust. 11 – dla celów ubezpieczeń społecznych jest traktowany jako osoba współpracująca (ust. 2)

W myśl art. 46 ust. 1 wskazanej wyżej ustawy, płatnik składek jest obowiązany według zasad wynikających z przepisów ustawy obliczać, potrącać z dochodów ubezpieczonych, rozliczać oraz opłacać należne składki za każdy miesiąc kalendarzowy.

Natomiast po myśli art. 18 ust. 1 w związku z art. 20 ust. 1 ustawy, podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe, ubezpieczenie chorobowe oraz wypadkowe z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy stanowi przychód
w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zgodnie z treścią § 2 ust 6 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 18 kwietnia 2008 r w sprawie szczegółowych zasad i trybu postępowania w sprawach rozliczania składek, do których poboru jest zobowiązany Zakład Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U.2008.78.465), dla każdego ubezpieczonego, którego podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe stanowi przychód, w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych, płatnik składek w raporcie imiennym uwzględnia należne składki na ubezpieczenia społeczne od wszystkich dokonanych lub postawionych do dyspozycji ubezpieczonego wypłat od pierwszego do ostatniego dnia miesiąca kalendarzowego, którego deklaracja dotyczy- stanowiących podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne z uwzględnieniem ograniczenia, o którym mowa w art. 19 ustawy.

Zgodnie z treścią § 11 pkt. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 29 maja 1996 r w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w Kodeksie pracy (Dz.U.2017.927 j.t.), W celu obliczenia wynagrodzenia, ustalonego w stawce miesięcznej w stałej wysokości, za przepracowaną część miesiąca, jeżeli pracownik za pozostałą część tego miesiąca otrzymał wynagrodzenie określone w art. 92 Kodeksu pracy, miesięczną stawkę wynagrodzenia dzieli się przez 30 i otrzymaną kwotę mnoży przez liczbę dni wskazanych w zaświadczeniu lekarskim o czasowej niezdolności pracownika do pracy wskutek choroby. Tak obliczoną kwotę wynagrodzenia odejmuje się od wynagrodzenia przysługującego za cały miesiąc.

Wreszcie, art. 83 ust. 1 ustawy systemowej przyznaje Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych kompetencje do wydawania decyzji w zakresie indywidualnych spraw dotyczących w szczególności między innymi: zgłaszania do ubezpieczeń społecznych, przebiegu ubezpieczeń, ustalania uprawnień do świadczeń z ubezpieczeń społecznych.

W niniejszej sprawie nie był przedmiotem sporu fakt podlegania przez A. M. obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym jako pracownika zatrudnionego u płatnika składek (...) Sp. z o.o. w Z.. Fakt zatrudnienia jej przez tego płatnika składek, okres zatrudnienia i faktyczne świadczenie pracy przez odwołującą nie były bowiem negowane przez organ rentowy.

Przedmiotem sporu była natomiast wysokość podstawy wymiaru składek ustalona przez strony umowy o pracę począwszy od października 2016 r.

W ocenie organu rentowego, ustalenie wynagrodzenia w wysokości 4 300 zł miało na celu jedynie zapewnienie ubezpieczonej możliwości skorzystania z wyższych świadczeń z ubezpieczenia chorobowego. Organ rentowy powołał się na nieważność postanowień umowy dotyczących wysokości wynagrodzenia z uwagi na ich niezgodność z zasadami współżycia społecznego.

W pierwszej kolejności należy wyraźnie podkreślić, że oświadczenia woli o zawarciu umowy o pracę z wynagrodzeniem 4 300 zł nie zostały złożone dla pozoru.

Pozorność w rozumieniu art. 83 § 1 k.c., w związku z art. 300 k.p., to wada oświadczenia woli polegająca na niezgodności między aktem woli, a jej przejawem na zewnątrz, przy czym strony muszą być zgodne co do tego, aby wspomniane oświadczenie woli nie wywoływało skutków prawnych. Zgodnie z utrwaloną linią orzeczniczą nie można przyjąć pozorności oświadczenia woli o zawarciu umowy o pracę, z wysokim wynagrodzeniem, gdy pracownik podjął pracę i ją wykonywał, a pracodawca świadczenie to przyjmował (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 marca 2001r., II UKN 258/00, OSNP z 2002/21/527).

W okolicznościach ustalonych w niniejszej sprawie brak jest więc podstaw do przyjęcia pozorności złożonych oświadczeń woli. Ubezpieczona faktycznie wykonywała pracę na rzecz (...) Sp. z o.o. w Z., co znajduje swoje potwierdzenie w zebranych w sprawie materiale dowodowym, w tym dokumentacji oraz zeznaniach świadków S. M. oraz J. N., ubezpieczonej i S. C. reprezentującej zainteresowaną (...) Sp. z o.o. w Z.. Ubezpieczona spójnie i szczegółowo opisała czynności wykonywane na rzecz pracodawcy, a jej zeznania znalazły odzwierciedlenie w zebranym materiale dowodowym. Tym samym nie można zatem mówić, że warunki wynagrodzenia ustalone przez strony umowy o pracę były pozorne.

Pozostaje zatem zbadanie, czy zawarcie przedmiotowej umowy o pracę, z wynagrodzeniem w wysokości 4 300 zł nie było czynnością prawną sprzeczną z ustawą lub mającą na celu obejście ustawy, lub czynnością sprzeczną z zasadami współżycia społecznego, prowadzącą do uznania jej za czynność nieważną na podstawie art. 58 § 1 i § 2 k.c. w związku z art. 300 k.p.

Zgodnie z art. 58 § 1 k.c. czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, iż na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy.

W myśl § 2 nieważna jest czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.

Z kolei zgodnie z § 3 jeżeli nieważnością jest dotknięta tylko część czynności prawnej, czynność pozostaje w mocy co do pozostałych części, chyba że z okoliczności wynika, iż bez postanowień dotkniętych nieważnością czynność nie zostałaby dokonana.

W teorii prawa cywilnego uważa się, że czynnością prawną podjętą w celu obejścia ustawy jest czynność wprawdzie nie objęta zakazem prawnym, ale przedsięwzięta w celu osiągnięcia skutku zakazanego przez prawo. Skorzystanie z ochrony gwarantowanej pracowniczym ubezpieczeniem społecznym w postaci zasiłków z tego ubezpieczenia nie może być uznane za obejście przepisów prawa.

W orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjmuje się, że samo zawarcie umowy o pracę nawet w okresie ciąży, nawet gdyby głównym motywem było uzyskanie zasiłku macierzyńskiego nie jest naganne, ani tym bardziej sprzeczne z prawem (vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia z dnia 6 lutego 2006r., III UK 156/05, LEX nr 272549, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 sierpnia 2005r., II UK 320/04, OSNP 2006/7-8/122).

Natomiast ustalenie w umowie o pracę rażąco wysokiego wynagrodzenia za pracę może być, w konkretnych okolicznościach, uznane za nieważne, jako dokonane z naruszeniem zasad współżycia społecznego, polegającym na świadomym osiąganiu nieuzasadnionych korzyści z systemu ubezpieczeń społecznych kosztem innych uczestników tego systemu (art. 58 § 3 k.c. w związku z art. 300 k.p.) (vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 stycznia 2014r., I UK 302/13, LEX nr 1503234, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 sierpnia 2005r., III UK 89/05, OSNP 2006/11-12/192). Każdorazowo jednak należy badać okoliczności konkretnego przypadku.

Zgodnie z art. 78 kodeksu pracy (t.j. Dz.U. z 2014r., poz.1502) wynagrodzenie za pracę powinno być tak ustalone, aby odpowiadało w szczególności rodzajowi wykonywanej pracy i kwalifikacjom wymaganym przy jej wykonywaniu, a także uwzględniało ilość i jakość pracy.

Przyjmuje się, że podstawę wymiaru składki ubezpieczonego będącego pracownikiem stanowi wynagrodzenie godziwe, a więc należne, właściwe, odpowiednie, rzetelne, uczciwe i sprawiedliwe, zachowujące cechy ekwiwalentności do pracy. Ocena godziwości wynagrodzenia wymaga uwzględnienia okoliczności każdego konkretnego przypadku, a zwłaszcza rodzaju, ilości i jakości świadczonej pracy oraz wymaganych kwalifikacji (vide uzasadnienie do uchwały Sądu Najwyższego z dnia 27 kwietnia 2005r., II UZP 2/05, OSNP 2005/21/338). Zdaniem Sądu Najwyższego do oceny ekwiwalentności wynagrodzenia należy stosować wzorzec, który w najbardziej obiektywny sposób pozwoli ustalić poziom wynagrodzeń za pracę o zbliżonym lub takim samym charakterze, który będzie uwzględniał również warunki obrotu i realia życia gospodarczego. W wyroku z dnia 23 stycznia 2014r. (I UK 302/13, LEX nr 1503234) Sąd Najwyższy wskazał, że wzorzec godziwego wynagrodzenia, który czyni zadość ekwiwalentności zarobków do rodzaju i charakteru świadczonej pracy oraz posiadanych przez pracownika doświadczenia i kwalifikacji zawodowych będzie uwzględniał między innymi takie czynniki, jak: siatka wynagrodzeń obowiązująca w zakładzie pracy; średni poziom wynagrodzeń za taki sam lub podobny charakter świadczonej pracy w danej branży; wykształcenie; zakres obowiązków; odpowiedzialność materialna oraz dyspozycyjność.

Na gruncie prawa ubezpieczeń społecznych wysokość osiąganego wynagrodzenia ma doniosłe skutki gdyż wynagrodzenie stanowi podstawę wymiaru składek na poszczególne ubezpieczenia, a zatem ma przełożenie na wysokość pobieranych świadczeń. Niesie to za sobą skutki zarówno w sferze interesu ubezpieczonego jak i interesu społecznego. Ustalenie nadmiernie wygórowanego wynagrodzenia prowadzącego – w okolicznościach konkretnej sprawy – do pobierania wysokich świadczeń z ubezpieczenia społecznego, nieadekwatnych do odprowadzonych wcześniej składek pozostaje w sprzeczności z zasadami współżycia społecznego, do których na gruncie prawa ubezpieczeń społecznych należy zaliczyć m. in. zasadę równego traktowania wszystkich ubezpieczonych, zasadę solidaryzmu ubezpieczeń społecznych, zasadę ochrony interesów i niepokrzywdzenia innych ubezpieczonych, zasadę nieuprawnionego nieuszczuplania środków FUS.

Nie ulega wątpliwości, że ubezpieczonej od października 2016 r. zostały powierzone dodatkowe obowiązki związane z prowadzeniem pełnej księgowości tzw. „dużych” klientów, w tym obsługa księgowa jednego z największych klientów tj. (...) Sp. z o.o. Ta okoliczność potwierdzona została między innymi dokumentacja księgową złożoną do akt sprawy, podpisaną przez ubezpieczoną. Do tej pory obsługiwała ona w pełnym zakresie „małych” klientów zainteresowanej., tj. tych dla których prowadzona była księga przychodów i rozchodów, lecz też już od lipca przyuczała się pod nadzorem S. C. do obsługi klientów w zakresie „pełnej księgowości”. Ponadto ubezpieczona przejęła część obowiązków, które dotychczas wykonywała Prezes Zarządu S. C.. Tym samym ubezpieczona musiała również poświęcić więcej czasu na wywiązanie się z nowych obowiązków. Jednocześnie zwiększył się zakres odpowiedzialności ubezpieczonej, bowiem od października 2016 r. była ona także odpowiedzialna materialnie za przyjęte obowiązki. Co więcej, ubezpieczona dodatkowo kontaktowała się z pracownikami Urzędu Skarbowego, w tym reprezentowała klientów w trakcie czynności sprawdzających i kontroli skarbowych; współpracowała z informatykiem obsługującym zainteresowaną; nadzorowała pracę pozostałych pracowników biura, w tym weryfikowała wprowadzana przez nich dokumenty. Zaznaczyć należy również, iż ubezpieczona zatrudniona jest spółce (...) zo.o. od 2014 r., a od 2012 pracowała w biurze rachunkowym prowadzonym przez S. C., zatem jest zaufanym i doświadczonym pracownikiem.

W ocenie Sądu wynagrodzenie przyznane ubezpieczonej w wysokości 4 300 zł nie jest wygórowane, lecz jest adekwatne do jej stanowiska, doświadczenia, zakresu obowiązków oraz posiadanych umiejętności. Podkreślić należy, że stanowisko samodzielnej księgowej, to stanowisko niezwykle odpowiedzialne. Praca w charakterze księgowej wymaga dużych kwalifikacji, umiejętności, doświadczenia i specjalistycznej rozległej wiedzy. Brak zatem jakichkolwiek podstaw do tego by uznać, jak chce tego organ rentowy, aby podstawą wymiaru składek od października 2016 r. było minimalne wynagrodzenie. Doświadczenie zawodowe ubezpieczonej, charakter i zakres obowiązków odpowiadał uzgodnionemu w umowie z dnia 1 października 2016 r. wynagrodzeniu, którego w żadnym wypadku nie można uznać za wygórowane.

Mając na względzie wszystkie powyższe rozważania Sąd – na mocy art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. – zmienił zaskarżoną decyzję i ustalił, że podstawa wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenie społeczne od miesiąca października 2016 r. dla ubezpieczonej jako pracownika u płatnika składek (...) Sp. z o.o. stanowi kwota 4 300 zł.

O kosztach zastępstwa procesowego orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c. w zw. z § 2 pkt. 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U.2015.1800).

Wartość przedmiotu sporu w niniejszym postępowaniu wynosi 9 340,32 zł.

(-) SSR del Magdalena Kimel