Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 listopada 2017 r.

Sąd Okręgowy w Olsztynie w VII Wydziale Karnym Odwoławczym

w składzie:

Przewodniczący: SSO Dariusz Firkowski ( spr.),

Sędziowie: SO Dorota Lutostańska,,

SO Andrzej Żurawski,

Protokolant: stażysta Małgorzata Serafińska

przy udziale Prokuratora Prokuratury Okręgowej Jolanty Jankowskiej

po rozpoznaniu w dniu 22 listopada 2017 r.

sprawy M. M. ur. (...) w B., syna F. i T. z domu B.

oskarżonego z art. 177§2 kk

na skutek apelacji wniesionej przez obrońcę oskarżonego

od wyroku Sądu Rejonowego w G. z dnia 28 lipca 2017 r., sygn. akt (...)

I utrzymuje w mocy zaskarżony wyrok,

II zasądza od oskarżonego M. M. na rzecz Skarbu Państwa koszty sądowe za postępowanie odwoławcze, w tym kwotę 300 ( trzysta ) zł tytułem opłaty za II instancję oraz kwoty po 566,66 ( pięćset sześćdziesiąt sześć złotych i sześćdziesiąt sześć groszy ) zł na rzecz oskarżycieli posiłkowych Z. P., E. S. i G. P. tytułem zwrotu wydatków poniesionych na zastępstwo procesowe ich pełnomocnika w postępowaniu odwoławczym.

Sygn. akt VII Ka 1094/17

UZASADNIENIE

M. M. został oskarżonego o to, że w dniu 25 sierpnia 2016 r. na drodze między miejscowościami M. - S., kierując samochodem marki F. (...) o nr rej. (...), na prostym odcinku drogi, nieumyślnie naruszył zasadę bezpieczeństwa w ruchu lądowym, przewidzianą w art. 3 ust. 1 oraz art. 19 ust. 2 pkt 3 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym, w ten sposób, że nie zachowując należytej ostrożności, zaniechał właściwej obserwacji drogi, nie dostrzegając jadącej przed nim na rowerze J. P., w wyniku czego uderzył narożem prawym przednim prowadzonego przez niego pojazdu w tył roweru pokrzywdzonej powodując nieumyślny wypadek, w wyniku którego J. P. doznała obrażeń w postaci krwiaka podtwardówkowego obustronnego, krwotoku podpajęczynówkowego, stłuczenia i obrzęku mózgu, podbiegnięcia torebki włóknistej tarczycy i krwiaka przestrzeni zagardłowej, złamania trzonu mostka na wysokości międzyżebrza, stłuczenia obu płuc, złamania żeber IV, V, VI, VII, VIII i IX strony prawej w linii łopatkowej oraz złamania żeber III, IV, V, VI strony lewej i prawej w linii przymostkowej, pęknięcia nerki w okolicy wnęki, prowadzących do ostrej niewydolności krążeniowo oddechowej w przebiegu wstrząsu urazowego spowodowanego wielonarządowym urazem, w wyniku czego pokrzywdzona poniosła śmierć na miejscu,

tj. o czyn z art. 177§2kk

Sąd Rejonowy w G. wyrokiem z dnia 28 lipca 2017 r., w sprawie sygn. akt(...)

1/ oskarżonego M. M. uznał za winnego tego, że w dniu 25 sierpnia 2016 r. jadąc prostym odcinkiem drogi pomiędzy miejscowościami M. - S., kierując samochodem marki F. (...) o nr rej. (...), umyślnie naruszył zasady bezpieczeństwa w ruchu lądowym, określone w art. 3 ust. 1, art. 24 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym ( Dz. U. 2012.1137 ) w ten sposób, że nie zachowując szczególnej ostrożności poprzez nie obserwowanie jezdni, nie dostrzegł jadącej przed nim w tym samym kierunku z naruszeniem zasad bezpieczeństwa w ruchu lądowym określonych w art. 16 ust. 4 i 5 wyżej powołanej ustawy, w odległości nie większej niż 1 metr od prawej krawędzi jezdni rowerem J. P. i kontynuując jazdę na wprost nie przystąpi! do jej wyprzedzenia z lewej strony z zachowaniem bezpiecznego odstępu nie mniejszego niż 1 metr, w następstwie czego uderzył prawym przednim narożem prowadzonego przez siebie pojazdu w tył roweru, którym jechała pokrzywdzona, która ocierając się o pokrywę silnika i błotnik oraz uderzając o słupek i szybę czołową po odrzuceniu w prawo upadła do przydrożnego rowu doznając obrażeń ciała w postaci: krwiaka podtwardówkowego obustronnego, krwotoku podpajęczynówkowego, stłuczenia i obrzęku mózgu, podbiegnięcia torebki włóknistej tarczycy i krwiaka przestrzeni zagardłowej, złamania trzonu mostka na wysokości międzyżebrza, stłuczenia obu płuc, złamania żeber IV, V, VI, VII, VIII i IX strony prawej w linii łopatkowej oraz złamania żeber III, IV, V, VI strony lewej i prawej w linii przymostkowej, pęknięcia nerki w okolicy wnęki, prowadzących do ostrej niewydolności krążeniowo oddechowej w przebiegu wstrząsu urazowego spowodowanego wielonarządowym urazem, w wyniku których poniosła śmierć na miejscu, tj. występku z art. 177§2kk i za to na podstawie art. 177§2kk skazał go na karę 1 (jeden) roku i 8 (osiem) miesięcy pozbawienia wolności, na poczet której na podstawie art. 63 §1 i 5kk zaliczył (jeden) dzień rzeczywistego pozbawienia wolności w związku z zatrzymaniem w dniu 25 sierpnia 2016 roku w godz. od 16:05 do 17:50.

2/ na podstawie art. 42§ 1 kk orzekł wobec oskarżonego środek kamy w postaci zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych w ruchu lądowym na okres 4 (cztery) lat, na poczet którego w oparciu o art. 63§4kk zaliczył okres zatrzymania prawa jazdy od dnia 25 sierpnia 2016 roku.

3/ na podstawie art. 627kpk w zw. z art. 616§ 1 pkt 2kpk zasądzono od oskarżonego na rzecz oskarżyciela posiłkowego Z. P. tytułem zwrot poniesionych przez niego wydatków związanych z ustanowieniem pełnomocnika kwotę 1699,00 (jeden tysiąc sześćset dziewięćdziesiąt dziewięć) złotych.

4/ na podstawie art. 2 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 23.06.1973 r. o opłatach w sprawach karnych i art. 627 kpk zasądził od oskarżonego na rzecz Skarbu Państwa tytułem opłaty kwotę 300 (trzysta) zł i obciążył go kosztami sądowymi w pozostałym zakresie.

Powyższy wyrok w części dotyczącej orzeczenia o karze tj. pkt 1 i 2 wyroku zaskarżyła obrońca oskarżonego i zarzuciła mu:

1/ rażącą niewspółmierność kary 1 roku i 8 miesięcy pozbawienia wolności jako znacznie przekraczającej stopień winy oskarżonego biorąc pod uwagę jego właściwości i warunki osobiste, sposób zachowania po popełnieniu przestępstwa, a przede wszystkim nienależyte uwzględnienie celów wychowawczych kary oraz rażącą niewspółmierność środka karnego w postaci zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych orzeczonego w wymiarze 4 lat biorąc pod uwagę ogólne względy bezpieczeństwa w komunikacji oraz kodeksowe dyrektywy wymiaru środków karnych;

2/ naruszenie przepisów prawa procesowego, mające wpływ na treść orzeczenie tj. art. 410 kpk w zw. z art. 424 § 2 kpk polegającą na niedopełnieniu określonego tym przepisem obowiązku zamieszczenia w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia koniecznych elementów, a przede wszystkim szczegółowego wskazania okoliczności, które Sąd miał na względzie przy wymiarze kary.

Na podstawie art. 427 § 1 kpk oraz art. 437 § 1 i 2 kpk skarżąca wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez:

- orzeczenie kary pozbawienia wolności w wymiarze 1 roku, z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres próby wynoszący 3 lata;

- orzeczenie środka karnego zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych na okres 3 lat.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja obrońcy oskarżonego okazała się bezzasadna i nie mogła wywrzeć zamierzonego przez jej autokęa skutku.

Na wstępie podzielić należy stanowisko Sądu Rejonowego, że zgromadzony w sprawie materiał dowodowy i ustalony na jego podstawie, przy zachowaniu reguł art. 7 k.p.k., stan faktyczny – nie kwestionowany zresztą przez apelującą - pozwalają na uznanie sprawstwa i winy M. M. w zakresie przypisanego mu w wyroku czynu wyczerpującego znamiona art. 177§2 k.k.

W tym zakresie podkreślić należy bardzo istotny fakt, który w istocie nierozerwalnie wiąże się z wymiarem bezwzględnej kary pozbawienia wolności jakim jest przyjęcie, że oskarżony przypisanego mu czynu dopuścił się w zakresie naruszenia zasad ruchu drogowego umyślnie. Tego zaś faktu apelacja obrońcy M. M. w żaden sposób nie podważa. Wskazać zatem jeszcze raz należy, że z ustalonego stanu faktycznego wynika, że oskarżony nie obserwował jezdni i w wyniku tego zaniechania doprowadził do tragicznego w skutkach wypadku. Co więcej w ślad za pisemną opinią biegłego jak na k.184 zauważyć należy, że M. M. w istocie „z nieznanych przyczyn nie reagował na obecność przed sobą rowerzystki”. Tymczasem nie było dla takiego zachowania żadnego usprawiedliwienia albowiem do zdarzenia doszło w porze letniej, przy doskonałej pogodzie i widoczności oraz w dobrych warunkach jezdnych.

Zaakceptować, mimo zarzutu skarżącej, również należy stanowisko Sądu I instancji co do tego, że zachowanie pokrzywdzonej, która faktycznie nie jechała poboczem ale poruszała się jezdnią, z uwagi na to, że ruch odbywał się na prostym odcinku drogi ( oraz w bardzo dobrych warunkach ) a przede wszystkim wobec zachowania M. M., który ( w ogóle ) nie obserwował jezdni ( przed ) sobą, nie przyczyniło się do zaistnienia wypadku drogowego.

W tej sytuacji w pełni zasadnie Sąd I instancji wskazał miedzy innymi tak na wysoki stopień zawinienia oskarżonego i społecznej szkodliwości przypisanego mu czynu oraz na nieodwracalny w istocie skutek w postaci śmierci pokrzywdzonej.

Te okoliczności przedstawione w uzasadnieniu jak na k.438 odw. Sąd Okręgowy w pełni popiera i akceptuje a tym samym stanowisko apelującej wskazującej przede wszystkim na warunki i właściwości oskarżonego w zakresie niekaralności, jego młodego wieku, braku zdemoralizowania a także wyrażonej skruchy nie może być uwzględnione.

Zatem jeszcze raz podkreślić należy, że wymienione wyżej okoliczności obciążające kategorycznie sprzeciwiają się uznaniu, że w realiach niniejszej sprawy możliwe było orzeczenie wobec M. M. innej kary niż bezwzględne pozbawienie wolności. W konsekwencji faktycznie bezprzedmiotowe jest rozważanie kwestii pozytywnej prognozy albowiem orzeczona kara pozbawienia przekracza granice wskazane w art.69§1 kk a ponadto brak było i jest podstaw do tego aby była ona wymierzona w istocie w bardzo blisko minimalnej granicy ustawowego zagrożenia.

Zatem na tle prawidłowych ustaleń faktycznych za pozbawiony racji uznać wypada zawarty w apelacji obrońcy oskarżonej zarzut rażącej niewspółmierności bezwzględnej kary pozbawienia wolności oraz środka karnego w postaci zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych przez okres 4 lat. Zauważyć należy, że wymiar kary pozostawiony jest, w ramach zakreślonych przez art. 53 i następne Kodeksu karnego, sędziowskiemu swobodnemu uznaniu. Aby zatem dowieść nietrafności orzeczenia o karze uzasadniającej jego zmianę, trzeba wykazać, że granice swobodnego uznania sędziowskiego zostały przekroczone i wymierzona kara jest rażąco niewspółmierna.

W tym miejscu przypomnieć należy, że rażąca niewspółmierność wymierzonej kary w rozumieniu art. 438 pkt 4 k.p.k. ma miejsce jedynie wówczas, gdy suma zastosowanych kar i środków karnych orzeczonych za dane przestępstwo nie uwzględnia stopnia społecznej szkodliwości czynu oraz nie realizuje w wystarczającej mierze celów kary w zakresie jej oddziaływania społecznego z jednoczesnym uwzględnieniem celów zapobiegawczych i wychowawczych, jakie ma osiągnąć w stosunku do sprawcy. Nie każda bowiem różnica w ocenie wymiaru kary może uzasadniać zarzut rażącej niewspółmierności kary, lecz taka tylko, która jest natury zasadniczej, a więc jest niewspółmierna w stopniu niedającym się zaakceptować.

Przenosząc powyższe stwierdzenia na grunt niniejszej sprawy jeszcze raz podkreślić należy, że analiza pisemnych motywów zaskarżonego wyroku prowadzi do przekonania, że Sąd I instancji we właściwy sposób ocenił okoliczności mające wpływ na wymiar kary i swoje stanowisko przekonująco umotywował. Przede wszystkim więc, karę wymierzoną oskarżonemu należy ocenić jako adekwatną do stopnia jego winy i społecznej szkodliwości popełnionego przestępstwa. Jednocześnie, w dostatecznym stopniu realizuje ona cele zapobiegawcze i wychowawcze stawiane przez ustawodawcę. Niewątpliwie bowiem istotne znaczenie w omawianym przypadku odgrywa rodzaj chronionego dobra prawnego, które oskarżony swym działaniem naruszył. Przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji godzą zarówno w dobra indywidualne – życie i zdrowie poszczególnych uczestników ruchu, jak i w dobro ogólne jakim jest bezpieczeństwo powszechne, stąd też zawierają one w sobie znaczny ładunek społecznej szkodliwości. Sąd Odwoławczy podziela ponadto pogląd Sądu meriti, że wysoko ocenić należy stopień winy oskarżonego w odniesieniu do przypisanego mu czynu. Od kierowców bowiem można i trzeba wymagać szczególnego poszanowania zasad bezpieczeństwa w ruchu drogowym, a tym bardziej reguły o tak podstawowym znaczeniu jakimi są zasady wyrażone w art.3 ust. 1 ustawy Prawo o ruchu drogowym. Uczestnicy ruchu obowiązani są bowiem do przestrzegania reguł bezpieczeństwa i każdy winien oczekiwać poszanowania tych zasad.

Podkreślenia wymaga zatem, że rodzaj i wymiar kary wymierzonej w zaskarżonym wyroku oparty nie został wyłącznie o skutek zdarzenia, w którym śmierć poniosła pokrzywdzona J. P. ale i z uwzględnieniem stopnia naruszeń zasad ruchu drogowego. Tym samym analiza uzasadnienia Sądu I instancji prowadzi do wniosku, że prawidłowo powołano w nim wszystkie okoliczności odnoszące się do wymiaru kary a skarżąc faktycznie zaś nie wykazała, że ocena Sądu orzekającego jest w tym zakresie błędna lub niepełna.

W świetle powyższego, uwzględniając, iż miarą surowości kary nie jest ilościowe oznaczenie czasu pozbawienia wolności, ale stopień wykorzystania sankcji karnej przewidzianej za dane przestępstwo uznać należy, iż wymierzona oskarżonej kara roku i 8 miesięcy pozbawienia wolności, w żadnym razie nie jawi się rażąco surową. Uwzględniając powyższe nie sposób podzielić poglądu obrońcy o konieczności uwzględnienia jej postulatu w zakresie zaproponowanej kary albowiem w istocie skutkowałoby to sprowadzeniem orzeczenia do symbolicznego wymiaru.

Zdaniem Sądu Odwoławczego, kara w wymiarze określonym wyrokiem Sądu meriti, winna uświadomić oskarżonemu wagę popełnionego przestępstwa i pozwolić należycie ocenić jego zachowanie. Ponadto, przyczyni się ona także do budowania w społeczeństwie, w tym także u potencjalnych sprawców tego typu przestępstw, autorytetu porządku prawnego i przekonania o nieuchronności represji karnej. Wreszcie zauważyć należy, że po odbyciu kary i co nie jest wykluczone z ewentualnie zastosowaniem dobrodziejstw wynikających z kkw, M. M. powróci do życia w społeczeństwie, przy czym jedynie faktycznie od niego zależy czy nie ulegnie on demoralizacji. Tymczasem wypadek przez niego spowodowany skończył się tragicznym i nieodwracalnym skutkiem w postaci śmierci bardzo młodej pokrzywdzonej.

W pełni zaaprobować ponadto należy orzeczony względem oskarżonej środek karny w postaci zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych w ruchu lądowym przez okres 4 lat. Całkowicie zatem chybiony jest zarzut, że jego wysokość jest rażąco surowa, tym bardziej jeśli weźmie się pod uwagę propozycję jego wymiaru zawartą w apelacji. Zauważyć trzeba, zatem, że wprawdzie w niniejszej sprawie miał on charakter fakultatywny, jednakże ewentualne odstępstwo od niego i to także w zakresie jego wymiaru zajść mogło tylko w wyjątkowych wypadkach uzasadnionych szczególnymi okolicznościami. Z okoliczności sprawy, jak również z argumentów wyrażonych w treści apelacji nie sposób wywnioskować faktycznego istnienia przesłanek przemawiających za złagodzeniem okresu trwania orzeczonego przez Sąd I instancji zakazu.

Utrata przez oskarżonego przez okres 4 lat prawa prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych niewątpliwie stanowi dla niego dolegliwość, tym niemniej, jest konsekwencją popełnionego czynu adekwatną, w ocenie Sądu, do stopnia społecznej szkodliwości czynu, a także stopnia zawinienia i spełniającą należycie cele w zakresie prewencji indywidualnej i generalnej.

Oskarżony umyślnie naruszył elementarne zasady bezpieczeństwa w ruchu i tym samym okazał rażące lekceważenie porządku prawnego przez co stworzył realne zagrożenie dla innych uczestników ruchu drogowego. W tym stanie rzeczy, jak najbardziej zasadnie ocenić należy czasowe wyeliminowanie oskarżonego z ruchu drogowego, celem zapewnienia bezpieczeństwa pozostałym uczestnikom oraz uświadomienia innym kierowcom konsekwencji wynikających z naruszenia przepisów drogowych i karnych.

Reasumując, stwierdzić należy, iż Sąd I instancji prawidłowo dostrzegł i ocenił zaistniałe w niniejszej sprawie okoliczności wymiaru kary wobec oskarżonego. Orzeczona kara jest sprawiedliwa i uwzględnia dyrektywy wymiaru kary określone w art. 53 i 54 kk – k.438 odw.

Mając na uwadze powyższe, zaskarżone orzeczenie, jako słuszne i prawidłowe, należało utrzymać w mocy – art.437§2 kpk, art.438 pkt 4 kpk.

O kosztach procesu za postępowanie odwoławcze w tym za zastępstwo procesowe orzeczono na podstawie art.636§1 kpk w zw. z art.2ust.1 pkt 4 i art.8 ustawy o opłatach w sprawach, uznając, że sytuacja osobista i majątkowa M. M. nie uzasadnia zwolnienia go od kosztów sądowych zaś zgłoszony wniosek oskarżycieli posiłkowych nie wykracza poza granice wyznaczone treścią rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 20115 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie.