Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzjami z dnia 13 lipca 2016 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych w T. stwierdził, że:

- I. H. z tytułu wykonywania pracy na podstawie umów o świadczenie usług u płatnika składek (...) J. D. (1) z siedzibą w S. podlega ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu w okresie od 24 stycznia 2015 r. do 30 kwietnia 2015 r., od 1 maja 2015 r. do 31 maja 2015 r., od 9 września 2015 r. do 30 listopada 2015 r., od 1 grudnia 2015 r. do 21 grudnia 2015 r. oraz określił wysokości miesięcznej podstawy wymiaru składek za w/w sporne okresy.

- M. T. z tytułu wykonywania pracy na podstawie umów o świadczenie usług u płatnika składek (...) J. D. (1) z siedzibą w S. podlega ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu w okresie od 19 maja 2015 r. do 31 lipca 2015 r., od 3 sierpnia 2015 r. do 25 września 2015 r. oraz określił wysokości miesięcznej podstawy wymiaru składek za w/w sporne okresy.

- O. B. z tytułu wykonywania pracy na podstawie umów o świadczenie usług u płatnika składek (...) J. D. (1) z siedzibą w S. podlega ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu w okresie od 18 marca 2015 r. do 30 kwietnia 2015 r., od 1 maja 2015 r. do 31 maja 2015 r., od 1 czerwca 2015 r. do 25 lipca 2015 r. oraz określił wysokości miesięcznej podstawy wymiaru składek za w/w sporne okresy.

- V. K. (1) z tytułu wykonywania pracy na podstawie umów o świadczenie usług u płatnika składek (...) J. D. (1) z siedzibą w S. podlega ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu w okresie od 19 stycznia 2015 r. do 30 kwietnia 2015 r., od 1 maja 2015 r. do 31 maja 2015 r. oraz określił wysokości miesięcznej podstawy wymiaru składek za w/w sporne okresy.

W uzasadnieniu wskazano, że organ rentowy w okresie od 23 lutego 2016 r. do 25 marca 2016 r. przeprowadził kontrolę u płatnika składek (...) J. D. (2) z siedzibą w S. w zakresie prawidłowości i rzetelności obliczania składek na ubezpieczenia społeczne oraz innych składek, do których pobierania zobowiązany jest Zakład oraz zgłaszania do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego.

Organ rentowy wskazał, że przedmiotem działalności płatnika składek (...) J. D. (2) z siedzibą w S. jest produkcja maszyn do warzyw i owoców oraz budowa konstrukcji stalowych – projektowanie i wykonawstwo obiektów takich jak: hale produkcyjne, hale magazynowe i hale sportowe.

Płatnik w okresie objętym kontrolą zawierał umowy cywilnoprawne, którym nadał nazwę umów o dzieło. W toku kontroli przedłożono następujące umowy o dzieło zawarte pomiędzy:

- płatnikiem składek a I. H.:

* umowę z dnia 24 stycznia 2015 r. polegającą na: malowaniu kratownic w ilości 5 sztuk od osi D1 do D4 – Budowa Ł. na okres od 24 stycznia 2015 r. do 30 kwietnia 2015 r.,

* umowę z dnia 1 maja 2015 r. polegającą na: malowaniu konstrukcji stalowych kratownic w ilości 6 sztuk od osi D4 do D7, Budowa Ł. na okres od 1 maja 2015 r. do 31 maja 2015 r.,

* umowę z dnia 9 września 2015 r. polegającą na: zamontowaniu konstrukcji stalowych w osi od 5 do 12 zgodnie z przekazaną dokumentacją techniczną – Budowa C. na okres od 9 września do 30 listopada 2015 r.,

* umowę z dnia 1 grudnia 2015 r. polegającą na: pomalowaniu 3 sztuk kratownic nr 50, nr 51, nr 52 na Budowę S., na okres od 1 grudnia 2015 r. do 21 grudnia 2015 r.

- płatnikiem składek a M. T.:

* umowę z dnia 19 maja 2015 r. polegającą na: pomalowaniu 18 sztuk kratownic oraz montaż belek podsuwnicowych w ilości 16 sztuk, Budowa Castorama C. na okres od 19 maja 2015 r. do 31 lipca 2015 r.,

* umowę z dnia 3 sierpnia 2015 r. polegającą na: wspawaniu płatwi kratownic KR 1.12 – 15 sztuk, 1.12 – 12 sztuk, 1.18 – 8 sztuk, 1.9 – 9 sztuk, Budowa S. na okres od 3 sierpnia 2015 r. do 25 września 2015 r.

- płatnikiem składek a O. B.:

* umowę z dnia 18 marca 2015 r. polegającą na: malowaniu kratownic w ilości 6 sztuk od D6 do D7 - Budowa Ł., na okres od 18 marca 2015 r. do 30 kwietnia 2015 r.,

* umowę z dnia 1 maja 2015 r. polegającą na: malowaniu kratownic w ilości 4 sztuk w osi C4 do osi C6 - Budowa Ł. na okres od 1 maja 2015 r. do 31 maja 2015 r.,

* umowę z dnia 1 czerwca 2015 r. polegającą na: pomalowaniu 7 sztuk kratownic D1, D2, D3, D4 oraz 10 słupów S1 do S10 – rozbudowa hali dla firmy (...) na okres od 1 czerwca 2015 r. do 25 lipca 2015 r.

- płatnikiem składek a V. K. (1):

* umowę z dnia 19 stycznia 2015 r. polegającą na: malowanie kratownic w ilości 5 sztuk od osi D1 do D4 - Budowa Ł., na okres od 19 stycznia 2015 r. do 30 kwietnia 2015 r.,

*umowę z dnia 1 maja 2015 r. polegającą na: malowanie kratownic w ilości 11 sztuk od osi A1 do A7 - Budowa Ł., na okres od 1 maja 2015 r. do 31 maja 2015 r.

Z treści umów wynika, że:

- do wykonania dzieła Zamawiający wyda Wykonawcy na jego żądanie wszelkie niezbędne materiały i narzędzia,

- Wykonawca zobowiązuje się, po zakończeniu dzieła, rozliczyć z otrzymanych materiałów i narzędzi oraz zwrócić te, których nie zużył do wykonania dzieła, najpóźniej w dniu wydania dzieła,

- Odbiór dzieła nastąpi w siedzibie Zamawiającego,

- Dojazd samochodem zamawiającego.

Organ rentowy dodał, że po przeprowadzeniu analizy powyższych umów cywilnoprawnych oraz na podstawie zeznań złożonych do protokołu przesłuchania przez J. D. (2) stwierdzono, że zawarta przez płatnika składek umowa nazwana „umową o dzieło” ma charakter umowy o świadczenie usług, gdyż jest nakierowana na podjęcie starannych działań i dokonywanie określonych czynności faktycznych przez osobę ją realizującą.

/decyzje – dotyczące ubezpieczonych w aktach ZUS/

Odwołanie od powyższych decyzji w dniu 2 września 2016 r. złożyła (...) Fabryka (...) J. D. (2). Decyzje te fabryka zaskarżyła w całości i zarzuciła jej naruszenie:

- art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, poprzez bezpodstawne przyjęcie, że w/w ubezpieczony we wskazanych odpowiednio dla niego okresach, wykonywał na rzecz płatnika pracę na podstawie umowy zlecenie oraz, że w związku z tym podlegał obowiązkowemu ubezpieczeniu emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu,

- art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, poprzez przyjęcie, że w/w ubezpieczony wykonywał we wskazanych powyżej odpowiednio dla niego okresach pracę na podstawie umowy zlecenia, przez co podlegał obowiązkowemu ubezpieczeniu wypadkowemu,

- art. 9 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, poprzez brak zastosowania rozróżnienia umowy zlecenia od innej umowy o świadczenie usług, poprzez zamienne używanie określenia zlecenie i świadczenie usług,

- art. 627 kc poprzez przyjęcie, że umowa o dzieło jest nierozerwalnie związana z uzyskaniem konkretnego dzieła w postaci materialnej, poprzez wytworzenie konkretnej rzeczy w sensie materialnym (przedmiotowym), konkretnego rezultatu.

W konsekwencji odwołujący się wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji i zasądzenie na rzecz odwołującego się kosztów procesowych według norm przepisanych.

/odwołanie – k. 2 – 5, k. 2 – 5 w aktach VIII U 2270/16, k. 2 – 5 w aktach VIII 2250/16, k. 2 – 5 w aktach VIII U 2247/16 /

W odpowiedzi na odwołania ZUS wniósł o ich oddalenie, podnosząc argumentację zawartą w zaskarżonych decyzjach.

/odpowiedź na odwołanie – k. 6 – 7, k. 6 – 9 w aktach VIII U 2270/16, k. 6 – 7 w aktach VIII U 2250/16, k. 6 – 7 w aktach VIII U 2247/16 /

Sąd połączył sprawy o sygn. akt VIII U 2270/16, VIII U 2250/16, VIII U 2247/16 ze sprawą o sygn. akt VIII U 2234/16 celem łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia, prowadząc dalej sprawy pod numerem sprawy o sygn. akt VIII U 2234/16.

/postanowienie – k. 35 w aktach VIII U 2270/16, k. 39 w aktach VIII U 2250/16, k. 33 w aktach VIII U 2247/16/

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

J. D. (2) prowadzi działalność gospodarczą pod nazwą J. D. (2) (...) FABRYKA (...) z siedzibą w S. od 17 października 1981 r. Przedmiotem działalności firmy jest m.in. produkcja konstrukcji metalowych i ich części.

/bezsporne/

W dniach od 23 lutego 2016 r. do 25 marca 2016 r. u płatnika składek przeprowadzono kontrolę w zakresie prawidłowości i rzetelności obliczania składek na ubezpieczenia społeczne oraz innych składek, do których pobierania zobowiązany jest ZUS oraz zgłaszania do ubezpieczeń społecznych, w wyniku czego sporządzono protokół kontroli.

/bezsporne/

I. H., M. T., O. B., V. K. (1) są obywatelami Ukrainy.

/bezsporne/

W dniu 24 stycznia 2015 r. pomiędzy I. H. zwanym wykonawcą, a płatnikiem składek (...) reprezentowanym przez J. D. (2) zwanym zamawiającym zawarto umowę, którą strony nazwały „umową o dzieło” na okres od 24 stycznia 2015 r. do 30 kwietnia 2015 r. Przedmiotem w/w umowy było: malowanie kratownic w ilości 5 sztuk od osi D1 do D4 – Budowa Ł.. Do wykonania dzieła zamawiający miał wydać wykonawcy niezbędne materiały i narzędzia. Dojazd na miejsce wykonania pracy odbywał się samochodem zamawiającego. Wykonawcy za wykonanie dzieła przysługiwało wynagrodzenie w wysokości 6000 zł brutto. Po wykonaniu umowy ubezpieczony wystawił rachunek.

/umowa i rachunek – k. 7 akt ZUS dot. I. H., k. 46/

W dniu 1 maja 2015 r. pomiędzy I. H. zwanym wykonawcą, a płatnikiem składek (...) reprezentowanym przez J. D. (2) zwanym zamawiającym zawarto umowę, którą strony nazwały „umową o dzieło” na okres od 1 maja 2015 r. do 31 maja 2015 r. Przedmiotem w/w umowy było: malowanie konstrukcji stalowych kratownic w ilości 6 sztuk od osi D4 do D7, Budowa Ł.. Do wykonania dzieła zamawiający miał wydać wykonawcy niezbędne materiały i narzędzia. Dojazd na miejsce wykonania pracy odbywał się samochodem zamawiającego. Wykonawcy za wykonanie dzieła przysługiwało wynagrodzenie w wysokości 2000 zł brutto. Po wykonaniu umowy ubezpieczony wystawił rachunek.

/umowa i rachunek – k. 9 akt ZUS dot. I. H., k. 45/

W dniu 9 września 2015 r. pomiędzy I. H. zwanym wykonawcą, a płatnikiem składek (...) reprezentowanym przez J. D. (2) zwanym zamawiającym zawarto umowę, którą strony nazwały „umową o dzieło” na okres od 9 września 2015 r. do 30 listopada 2015 r. Przedmiotem w/w umowy było: zamontowanie konstrukcji stalowych w osi od 5 do 12 zgodnie z przekazaną dokumentacją techniczną – Budowa C.. Do wykonania dzieła zamawiający miał wydać wykonawcy niezbędne materiały i narzędzia. Dojazd na miejsce wykonania pracy odbywał się samochodem zamawiającego. Wykonawcy za wykonanie dzieła przysługiwało wynagrodzenie w wysokości 4300 zł brutto. Po wykonaniu umowy ubezpieczony wystawił rachunek.

/umowa i rachunek – k. 11 akt ZUS dot. I. H., k. 35, pismo – k. 34/

W dniu 1 grudnia 2015 r. pomiędzy I. H. zwanym wykonawcą, a płatnikiem składek (...) reprezentowanym przez J. D. (2) zwanym zamawiającym zawarto umowę, którą strony nazwały „umową o dzieło” na okres od 1 grudnia 2015 r. do 21 grudnia 2015 r. Przedmiotem w/w umowy było: pomalowanie 3 sztuk kratownic nr 50, nr 51, nr 52 na Budowę S.. Do wykonania dzieła zamawiający miał wydać wykonawcy niezbędne materiały i narzędzia. Dojazd na miejsce wykonania pracy odbywał się samochodem zamawiającego. Wykonawcy za wykonanie dzieła przysługiwało wynagrodzenie w wysokości 1300 zł brutto. Po wykonaniu umowy ubezpieczony wystawił rachunek.

/umowa i rachunek – k. 13 akt ZUS dot. I. H./

W dniu 19 maja 2015 r. pomiędzy M. T. zwanym wykonawcą, a płatnikiem składek (...) reprezentowanym przez J. D. (2) zwanym zamawiającym zawarto umowę, którą strony nazwały „umową o dzieło” na okres od 19 maja 2015 r. do 31 lipca 2015 r. Przedmiotem w/w umowy było: pomalowanie 18 sztuk kratownic oraz montaż belek podsuwnicowych w ilości 16 sztuk, Budowa Castorama C.. Do wykonania dzieła zamawiający miał wydać wykonawcy niezbędne materiały i narzędzia. Dojazd na miejsce wykonania pracy odbywał się samochodem zamawiającego. Wykonawcy za wykonanie dzieła przysługiwało wynagrodzenie w wysokości 4000 zł brutto. Po wykonaniu umowy ubezpieczony wystawił rachunek.

/umowa i rachunek – k. 7 akt ZUS dot. M. T., k. 36, pismo – k. 34/

W dniu 3 sierpnia 2015 r. pomiędzy M. T. zwanym wykonawcą, a płatnikiem składek (...) reprezentowanym przez J. D. (2) zwanym zamawiającym zawarto umowę, którą strony nazwały „umową o dzieło” na okres od 3 sierpnia 2015 r. do 25 września 2015 r. Przedmiotem w/w umowy było: wspawanie płatwi kratownic KR 1.12 – 15 sztuk, 1.12 – 12 sztuk, 1.18 – 8 sztuk, 1.9 – 9 sztuk, Budowa S.. Do wykonania dzieła zamawiający miał wydać wykonawcy niezbędne materiały i narzędzia. Dojazd na miejsce wykonania pracy odbywał się samochodem zamawiającego. Wykonawcy za wykonanie dzieła przysługiwało wynagrodzenie w wysokości 3400 zł brutto. Po wykonaniu umowy ubezpieczony wystawił rachunek.

/umowa i rachunek – k. 9 akt ZUS dot. M. T., k. 56/

W dniu 18 marca 2015 r. pomiędzy O. B. zwanym wykonawcą, a płatnikiem składek (...) reprezentowanym przez J. D. (2) zwanym zamawiającym zawarto umowę, którą strony nazwały „umową o dzieło” na okres od 18 marca 2015 r. do 30 kwietnia 2015 r. Przedmiotem w/w umowy było: malowanie kratownic w ilości 6 sztuk od D6 do D7, Budowa Ł.. Do wykonania dzieła zamawiający miał wydać wykonawcy niezbędne materiały i narzędzia. Dojazd na miejsce wykonania pracy odbywał się samochodem zamawiającego. Wykonawcy za wykonanie dzieła przysługiwało wynagrodzenie w wysokości 3000 zł brutto. Po wykonaniu umowy ubezpieczony wystawił rachunek.

/umowa i rachunek – k. 7 akt ZUS dot. O. B., k. 48 /

W dniu 1 maja 2015 r. pomiędzy O. B. zwanym wykonawcą, a płatnikiem składek (...) reprezentowanym przez J. D. (2) zwanym zamawiającym zawarto umowę, którą strony nazwały „umową o dzieło” na okres od 1 maja 2015 r. do 31 maja 2015 r. Przedmiotem w/w umowy było: malowanie kratownic w ilości 4 sztuk w osi C4 do osi C6, Budowa Ł.. Do wykonania dzieła zamawiający miał wydać wykonawcy niezbędne materiały i narzędzia. Dojazd na miejsce wykonania pracy odbywał się samochodem zamawiającego. Wykonawcy za wykonanie dzieła przysługiwało wynagrodzenie w wysokości 2000 zł brutto. Po wykonaniu umowy ubezpieczony wystawił rachunek.

/umowa i rachunek – k. 9 akt ZUS dot. O. B., k. 49 /

W dniu 1 czerwca 2015 r. pomiędzy O. B. zwanym wykonawcą, a płatnikiem składek (...) reprezentowanym przez J. D. (2) zwanym zamawiającym zawarto umowę, którą strony nazwały „umową o dzieło” na okres od 1 czerwca 2015 r. do 25 lipca 2015 r. Przedmiotem w/w umowy było: pomalowaniu 7 sztuk kratownic D1, D2, D3, D4 oraz 10 słupów S1 do S10 – rozbudowa hali dla firmy (...). Do wykonania dzieła zamawiający miał wydać wykonawcy niezbędne materiały i narzędzia. Dojazd na miejsce wykonania pracy odbywał się samochodem zamawiającego. Wykonawcy za wykonanie dzieła przysługiwało wynagrodzenie w wysokości 3500 zł brutto. Po wykonaniu umowy ubezpieczony wystawił rachunek.

/umowa i rachunek – k. 11 akt ZUS dot. O. B., k. 51 /

W dniu 19 stycznia 2015 r. pomiędzy V. K. (2) zwanym wykonawcą, a płatnikiem składek (...) reprezentowanym przez J. D. (2) zwanym zamawiającym zawarto umowę, którą strony nazwały „umową o dzieło” na okres od 19 stycznia 2015 r. do 30 kwietnia 2015 r. Przedmiotem w/w umowy było: malowanie kratownic w ilości 5 sztuk od osi D1 do D4, Budowa Ł.. Do wykonania dzieła zamawiający miał wydać wykonawcy niezbędne materiały i narzędzia. Dojazd na miejsce wykonania pracy odbywał się samochodem zamawiającego. Wykonawcy za wykonanie dzieła przysługiwało wynagrodzenie w wysokości 6000 zł brutto. Po wykonaniu umowy ubezpieczony wystawił rachunek.

/umowa i rachunek – k. 7 akt ZUS dot. V. K. (2), k. 47/

W dniu 1 maja 2015 r. pomiędzy V. K. (2) zwanym wykonawcą, a płatnikiem składek (...) reprezentowanym przez J. D. (2) zwanym zamawiającym zawarto umowę, którą strony nazwały „umową o dzieło” na okres od 1 maja 2015 r. do 31 maja 2015 r. Przedmiotem w/w umowy było: malowanie kratownic w ilości 11 sztuk od osi A1 do A7, Budowa Ł.. Do wykonania dzieła zamawiający miał wydać wykonawcy niezbędne materiały i narzędzia. Dojazd na miejsce wykonania pracy odbywał się samochodem zamawiającego. Wykonawcy za wykonanie dzieła przysługiwało wynagrodzenie w wysokości 2000 zł brutto. Po wykonaniu umowy ubezpieczony wystawił rachunek.

/umowa i rachunek – k. 11 akt ZUS dot. V. K. (2)/

Ubezpieczeni I. H., M. T., O. B., V. K. (1) obecnie nie pracują w firmie (...). Byli zatrudnieni do wykonania określonego zadania, do którego wymagana jest wiedza specjalistyczna. Ubezpieczeni posiadali taką wiedzę. Przy malowaniu konstrukcji stalowych wykorzystywano farby ognioochronne. Słupy były oznaczone numerami, aby zidentyfikować, że dany element był wykonywany przez daną osobę. Wypłata wynagrodzenia była jednorazowa po skończeniu dzieła, po wystawieniu rachunku. Ubezpieczeni podczas wykonywania pracy nie podlegali przełożonym, nikt ich nie nadzorował. Kierownicy na budowach jedynie sprawdzali za pomocą odpowiednich przyrządów grubość powłoki lakierniczej i dopiero po ustaleniu, że grubość była odpowiednia ubezpieczeni mogli nakładać kolejną warstwę. Spawanie musiało także być wykonywane przez osoby posiadające odpowiednią, specjalistyczną wiedzę. Spoiny muszą być określonej grubości. Ubezpieczeni nie podpisywali w firmie listy obecności, mieli swobodę w przyjściu do pracy. Nie było możliwości by ktoś inny wykonał za nich pracę z uwagi na konieczność posiadania wiedzy specjalistycznej.

/zeznania świadka A. S. z dnia 9 listopada 2017 r. – 00:04:34 – 00:17:33 – płyta CD – k. 63, zeznania wnioskodawcy J. D. (2) z dnia 9 listopada 2017 r. – 00:18:31 – 00:28:34 – płyta CD – k. 63/

Z tytułu powyższej umów płatnik składek nie zgłosił ubezpieczonych do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego, a także nie dokonał wyrejestrowania ubezpieczonych z ubezpieczeń społecznych od następnego dnia po wygaśnięciu umów.

/bezsporne/

Sąd ustalił powyższy stan faktyczny na podstawie dokumentacji organu rentowego a także zeznań wnioskodawcy oraz świadka, którym Sąd dał w pełni wiarę. Wiarygodność zeznań świadka nie została podważona w niniejszej sprawie. A. S. prywatne jest córką J. D. (2).

Sąd zważył, co następuje:

W świetle zebranego materiału dowodowego, na uwzględnienie zasługują odwołania płatnika składek.

Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 4 i art. 12 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych z dnia 13 października 1998 r. (Dz.U.2013.1442 j.t.) osoby wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu.

W myśl art. 9 ust. 1a w/w ustawy, ubezpieczeni wymienieni w ust. 1 , których podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z tytułu stosunku pracy, członkowstwa w spółdzielni, służby, pobierania świadczenia szkoleniowego, świadczenia socjalnego, zasiłku socjalnego lub wynagrodzenia przysługującego w okresie korzystania ze świadczenia górniczego lub w okresie korzystania ze stypendium na przekwalifikowanie w przeliczeniu na okres miesiąca jest niższa od określonej w art. 18 ust. 4 pkt 5a (minimalna płaca) podlegają również obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z innych tytułów, z zastrzeżeniem ust. 1b i art. 16 ust. 10.

Na podstawie zaś art. 66 ust. 1 pkt 1e ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych z dnia 27 sierpnia 2004 r. (t. j. Dz. U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027, ze zm.) obowiązującej od dnia 1 października 2004 r. osoby spełniające warunki do objęcia ubezpieczeniami społecznymi, które są osobami wykonującymi pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, podlegają obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego.

Zgodnie z art. 11 ust. 2 w/w ustawy dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu podlegają na swój wniosek osoby objęte obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowym.

Z mocy art. 13 pkt 2 zleceniobiorcy obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu podlegają od dnia oznaczonego w umowie jako dzień rozpoczęcia jej wykonywania do dnia rozwiązania lub wygaśnięcia tej umowy.

Z kolei w myśl art. 9 ust. 4a zleceniobiorcy, mający ustalone prawo do emerytury lub renty, podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, jeżeli równocześnie nie pozostają w stosunku pracy, z zastrzeżeniem ust. 4b.

Stosownie do art. 36 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych każda osoba objęta obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowym podlega zgłoszeniu do ubezpieczeń społecznych. Obowiązkiem płatnika składek – z mocy art. 46 ust. 1 i art. 47 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych – jest obliczanie, rozliczanie i opłacanie należnych składek za każdy miesiąc kalendarzowy oraz przesyłanie w wyznaczonym terminie deklarację rozliczeniową, imienne raporty miesięczne oraz opłacanie składek za dany miesiąc.

Zgodnie z art. 18 ust. 1 i 3 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób wykonujących pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, stanowi przychód, o którym mowa w art. 4 pkt 9 (to jest przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych z tytułu umowy agencyjnej lub umowy zlecenia), jeżeli w umowie określono odpłatność za jej wykonywanie kwotowo, w kwotowej stawce godzinowej lub akordowej albo prowizyjnie.

Natomiast art. 20 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych stanowi, iż podstawę wymiaru składek ubezpieczenie wypadkowe stanowi podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i ubezpieczenia rentowe, z zastrzeżeniem ust. 2.

Należy podkreślić, iż stosownie do art. 353 ¹ k.c. strony mogą dokonać wyboru rodzaju łączącego je stosunku prawnego, nie oznacza to jednak dowolności, bowiem przywołany przepis wprost wymaga, aby treść umowy nie sprzeciwiała się naturze danego stosunku prawnego, jego społeczno-gospodarczemu przeznaczeniu i ustawie /por. wyrok Sądu Najwyższego z 28 kwietnia 2010 r., II UK 334/09, LEX nr 604221/.

Umowa zlecenia i umowa o dzieło to podstawowe kontrakty usługowe, konkurencyjne w stosunku do umowy o pracę. Różnica między tymi dwoma rodzajami umów jest dla podmiotów zatrudniających bardzo istotna, bowiem wiąże się z różnymi konsekwencjami prawnymi. Prawidłowa kwalifikacja zawieranej umowy nie zawsze jednak jest sprawą prostą. I tak np. podczas gdy umowy o dzieło rodzą określone obowiązki z punktu widzenia ubezpieczeń społecznych odnośnie naliczania i odprowadzania składek ubezpieczeniowych tylko wówczas, gdy są zawierane z własnymi pracownikami, to umowy zlecenia pociągają za sobą skutki ubezpieczeniowe bez względu na to, z kim są zawierane - z własnym pracownikiem czy z osobą z zewnątrz. Zatem jeśli dana umowa zostanie błędnie uznana nie za umowę o dzieło, ale za umowę zlecenia, to naliczenie w stosunku do niej składek na ZUS będzie niedozwolone, podobnie jak brak naliczenia składek w przypadku umowy zlecenia, która niewłaściwie została zakwalifikowana jako umowa o dzieło. Decydująca jest treść, a nie nazwa umowy. Aby prawidłowo ustalić, z jaką umową mamy w danym przypadku do czynienia, tzn. czy jest to umowa zlecenia, czy umowa o dzieło, należy kierować się jej treścią i zadaniem, jakie osoba zatrudniana ma do wykonania, czyli istotą obowiązków umownych, jakie osoba ta na siebie przyjmuje.

W rozpoznawanej sprawie spór dotyczył kwalifikacji prawnej umów nazwanych „umowami o dzieło” jakie odwołujący się płatnik składek zawarł z I. H., M. T., O. B., V. K. (1).

Kwestią sporną było, czy strony istotnie zawarły umowy o dzieło nierodzące obowiązku ubezpieczenia społecznego, czy też zawarły umowy o świadczenie usług, do których zgodnie z kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, a które stanowią tytuł do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych.

Odnosząc się do powyższej spornej kwestii wskazać należy, iż stosownie do art. 734 § 1 k.c. przez umowę zlecenia przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do dokonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie, przy czym do umowy o świadczenie usług stosuje się odpowiednio przepisy o zleceniu (art. 750 k.c.). W doktrynie panuje pogląd przedmiotem umowy o świadczenie usług jest dokonanie określonej czynności faktycznej, która nie musi prowadzić do osiągnięcia indywidualnie oznaczonego rezultatu. Chodzi tu zatem o umowy zobowiązujące do dokonania jednej lub wielu czynności faktycznych (także stałego ich dokonywania).

Zgodnie zaś z treścią art. 627 kc przez umowę o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia.

Nie ulega wątpliwości, że przepisy o zleceniu nie mają zastosowania do czynności będących przedmiotem umowy o dzieło, bowiem wykonanie dzieła, zgodnie z prezentowanym w doktrynie poglądem, nie mieści się w pojęciu usługi w rozumieniu art. 750 kc.

Umowę o dzieło zalicza się do kategorii „umów rezultatu” i przeciwstawia umowie zlecenia - jako „umowie o staranne wykonanie usługi”. W odróżnieniu od umowy zlecenia, umowa o dzieło wymaga, by starania przyjmującego zamówienie doprowadziły w przyszłości do konkretnego, indywidualnie oznaczonego rezultatu. Zawierając taką umowę strony winny dokładnie określić dzieło, które ma powstać w następstwie jej wykonania. Tymczasem umowa zlecenia takiego rezultatu - jako koniecznego do osiągnięcia - nie akcentuje. Elementem wyróżniającym dla umowy zlecenia nie jest zatem wynik, lecz starania podejmowane w celu osiągnięcia tego wyniku, zatem wystarczy, że swoją pracę wykonuje się sumiennie. Wykonywanie umowy nie musi prowadzić do osiągnięcia określonego, zindywidualizowanego rezultatu, osiągnięcie go nie należy do obowiązków zleceniobiorcy i jeśli nawet mimo starannego wykonywania pracy nie zostanie on uzyskany, nie stanowi to nienależytego wykonania zobowiązania /por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z 21 grudnia 1993 r. sygn. III AUr 357/93, opubl: Orzecznictwo Sądów Apelacyjnych rok 1994, Nr 6, poz. 49, str. 63; wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z 26 stycznia 2006 r. sygn. III AUa 1700/05, opubl: Orzecznictwo Sądów Apelacyjnych rok 2008, Nr 3, poz. 5, str. 55; wyrok Sądu Najwyższego z 13 marca 1967 r. sygn. I CR 500/66; opubl: Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Cywilna, Pracy i (...) rok 1968, Nr 1, poz. 5, por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi, II AUa 106/12, lex nr 1312028, por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 25 lipca 2012 r., II UK 70/12, LEX nr 1318380/.

Dokonując kwalifikacji konkretnej umowy należy w pierwszej kolejności badać, czy świadczenie będące przedmiotem zobowiązania ma cechy dzieła. Dzieło stanowi zawsze zjawisko przyszłe, jest czymś, co w chwili zawarcia umowy nie istnieje, lecz ma dopiero powstać w jakiejś określonej przyszłości. Rezultat, o jaki umawiają się strony, musi być z góry określony, i może przyjmować zarówno postać materialną jak i niematerialną. Cechą konstytutywną umowy o dzieło jest aby rezultat ten był obiektywnie osiągalny i w konkretnych warunkach pewny. Dzieło musi mieć indywidualny charakter i odpowiadać osobistym potrzebom zamawiającego. Podkreślenia także wymaga, że celem umowy o dzieło nie jest czynność (samo działanie lub zaniechanie), która przy zachowaniu należytej staranności prowadzić ma do określonego w umowie rezultatu, lecz samo osiągnięcie tego rezultatu. W umowie o dzieło chodzi zawsze o osiągnięcie umówionego rezultatu, niezależnie od rodzaju i intensywności świadczonej w tym celu pracy i staranności. Tymczasem umowa o świadczenie usług jest umową starannego działania, jej celem jest wykonywanie określonych czynności, które nie muszą zmierzać do osiągnięcia rezultatu. Kolejną cechą umowy dzieło jest brak stosunku zależności lub podporządkowania pomiędzy zamawiającym a przyjmującym zamówienie. Sposób wykonania dzieła pozostawiony jest w zasadzie uznaniu przyjmującego zamówienie, byleby dzieło miało przymioty ustalone w umowie lub wynikające z charakteru danego dzieła. Przyjmujący zamówienie nie ma także, co do zasady, obowiązku osobistego wykonania dzieła, chyba że wynika to z umowy lub charakteru dzieła (np. dzieło artystyczne). Ryzyko nieosiągnięcia rezultatu zawsze obciąża przyjmującego zamówienie. Przy czym odpowiedzialność przyjmującego zamówienie w wypadku nieosiągnięcia celu umowy jest odpowiedzialnością za nieosiągnięcie określonego rezultatu, a nie za brak należytej staranności /por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 marca 2000 r. sygn. II UKN 386/99, opubl. OSNP 2001/16/522/. Przyjmujący zamówienie odpowiada zatem za jakość dzieła i określa metodologię jego wykonania. Dzieło powinno jednak posiadać cechy określone w umowie lub wynikające z charakteru danego dzieła. Wykonanie dzieła zwykle wymaga określonych kwalifikacji, umiejętności i środków (W. C., Zobowiązania, 2007, s. 464).

Nazwa umowy z wyeksponowaniem terminologii służącej podkreśleniu, że ma ona charakter dzieła, nie przesądza samodzielnie o rodzaju umowy w oderwaniu od oceny rzeczywistego jej przedmiotu oraz okoliczności jej wykonywania. Decydująca jest bowiem rzeczywista istota umowy determinowana jej treścią, zgodnym zamiarem stron i celem, a nie jej nazwa, która niejednokrotnie nie oddaje natury łączącej strony stosunku prawnego/ por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 25 czerwca 2013 r. sygn. III AUa 13/13, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 marca 2013 r. sygn. III CSK 216/12/.

Przechodząc na grunt niniejszej sprawy Sąd Okręgowy zważył, że umowy zawarte pomiędzy firmą (...) a ubezpieczonymi I. H., M. T., O. B., V. K. (1) posiadają cechy essentialia negotii umów o dzieło.

Analizując charakter zleconych ubezpieczonym czynności oraz sposobu ich wykonywania w kontekście konstytutywnych cech umowy o dzieło, zdaniem Sądu należy przyjąć, iż malowanie kratownic, montowanie konstrukcji stalowych, wymagające specjalistycznej wiedzy stanowi dzieło w rozumieniu przepisów kodeksu cywilnego. Podkreślenia wymaga ,że wykonanie tych czynności dotyczyło konkretnych elementów i nie chodziło o malowanie ich czy montaż w ogólnym znaczeniu ale uzyskanie określonych cech wynikających z zasad sztuki budowlanej a tym samym konkretnej wiedzy i umiejętności wykonujących dzieło. Czas wykonywania tego, określonego w umowie rezultatu, został ścisłe w umowach określony. Ubezpieczeni czynności związane z wywiązaniem się z umowy wykonywali bez nadzoru, bez rygoru czasowego – w elastycznym czasie. Kierownik dokonał oceny prawidłowości wykonanych prac, po ich zakończeniu. Wykonanie dzieło w konkretnych wypadkach można było powierzyć wyłącznie osobom , które posiadały specjalistyczną wiedzę w tym zakresie a z umow wynika ,że ich przedmiotem było uzyskanie konkretnego rezultatu a nie sam proces pracy czy proces wykonywania określonych czynności.

Ponadto wskazać należy, że wynagrodzenie za wykonanie przedmiotów spornych umów o dzieło zostało ustalone w formie ryczałtu, a więc w ściśle określonej wysokości, a termin jego płatności nastąpił po przekazaniu dzieła, co stanowi element charakterystyczny dla umów rezultatu.

A zatem, jak wynika z dokonanych ustaleń, spełnione zostały w przedmiotowo-podmiotowym stanie faktycznym, wszystkie cechy umowy o dzieło to znaczy:

1. przedmiot umowy został jednoznacznie, precyzyjnie, szczegółowo, określony w umowie - jako oczekiwanie, nieistniejącego jeszcze w chwili zawarcia umowy, czyli rezultatu w postaci pomalowanych kratownic, zamontowanych konstrukcji stalowych i to w ściśle określony sposób;

2. brak stosunku zależności lub podporządkowania pomiędzy zamawiającym a przyjmującymi zamówienie;

3. sposób wykonania dzieła pozostawiony został wykonawcy tj. ubezpieczonym, mając na uwadze, że przedmiot dzieła został wprost precyzyjnie, konkretnie ustalony, w umowach: montaż elementów stalowych – kratownic, malowanie kratownic;

4. wykonane dzieła miały przymioty ustalone w umowach [czyli zostały wykonane, zgodnie z celem określonym w umowach], gdyż zostały przyjęte przez kierownika;

5. ryzyko nieosiągnięcia rezultatu obciążało – wprost przyjmujących zamówienie; jak wynika z zeznań dyrektora zarządzającego A. S., gdyby dzieło nie zostało prawidłowo przez ubezpieczonych wykonane (montaż czy pomalowanie konstrukcji stalowych) nie byłoby odebrane przez kierownika i brak byłoby podstaw do wypłaty wynagrodzenia. A zatem – byłaby to wprost – odpowiedzialność - przyjmujących zamówienie, za nieosiągnięcie celu umowy czyli odpowiedzialność za nieosiągnięcie określonego rezultatu, a nie za brak należytej staranności.

6. jak wynika z zeznań dyrektora zarządzającego ubezpieczeni osobiście wykonali malowanie kratownic i montaż elementów stalowych – kratownic, objęte przedmiotowymi umowami w okresach wskazanych w umowach a fakt, że montaż czy malowanie stanowiły element prac w ramach procesu technologicznego – który w całości realizował płatnik, nie pozbawia cech umów o dzieło - umów realizowanych przez ubezpieczonych. Jak zeznała dyrektor zarządzający oraz wnioskodawca zaangażowano wielu wykonawców, zawierając z nimi krótkotrwałe umowy o dzieło.

Należy wskazać, że zgodne z prawem jest powierzenie wykonania – fragmentu procesu technologicznego, w tym przypadku - montażu elementów stalowych, malowania kratownic wykonawcy, na podstawie umów o dzieło – i nie oznacza to braku odpowiedzialności wykonawców, za niewykonanie, zawartych z płatnikiem – umów w zakresie potencjalnego niewykonania umów rezultatu.

7. przedmiotem tych – konkretnych umów o dzieło był montaż elementów stalowych – kratownic, malowanie kratownic, a zatem ich przedmiotem - było doprowadzenie do weryfikowalnego i jednorazowego rezultatu, zdefiniowanego przez zamawiającego w momencie zawierania umów. Dzieło było wytworem, który w chwili zawierania umowy nie istniał, jednak był w niej (umowie – o dzieło) – „z góry” przewidziany i określony, w sposób wskazujący na jego indywidualne cechy.

Z dokonanych ustaleń wynika, że w przedmiotowej sprawie – strony umów o dzieło zmierzały do osiągnięcia konkretnego rezultatu, który wprost był uzależniony od wykonania przez ubezpieczonych montażu elementów stalowych – kratownic, malowania kratownic w zakreślonym w umowach w przedziale czasu.

A zatem ubezpieczeni w niniejszej sprawie nie podlegali obowiązkowi ubezpieczenia w rozumieniu art. 6 ust. 1 pkt 4, art. 12 ust. 1 i art. 13 pkt 2 w/w ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

Takie stanowisko prezentuje Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 25 października 2016 r. w sprawie I UK 471/15. Zgodnie z jego treścią, umowa cywilnoprawna zawierana przez wykonawcę inwestycji budowlanej (umowa rezultatu) z jej podwykonawcami zmierzająca w jednym procesie technologicznym oraz przyczynowo-skutkowym związku współwykonania robót budowlanych dla współosiągnięcia określonego obiektu z kosztorysowym wynagrodzeniem za osiągnięty rezultat nie jest umową starannego działania, do której stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego o zleceniu, przeto współwykonawcy umowy rezultatu nie podlegają obowiązkowi ubezpieczenia społecznego w charakterze "zleceniobiorców" w rozumieniu art. 6 ust. 1 pkt 4, art. 12 ust. 1 i art. 13 pkt 2 u.s.u.s., chyba że z okoliczności sprawy wynika, że podwykonawca wykonywał rozmaite usługi budowalne o charakterze czynności starannego działania. Warto przy okazji sygnalizować, że niekiedy, a nawet co do zasady podwykonawcy inwestycji budowlanych legitymują się własnym tytułem podlegania ubezpieczeniom społecznym, jeżeli prowadzą pozarolniczą działalność (Lex 2159125).

Mając powyższe na względzie, Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., zmienił zaskarżoną decyzję i orzekł jak w sentencji wyroku.

ZARZĄDZENIE

odpis wyroku wraz z uzasadnieniem i aktami rentowymi doręczyć pełnomocnikowi organu rentowego.

K.K.-W.