Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

We wniosku z dnia 6 grudnia 2016 r. zastępowany przez profesjonalnego pełnomocnika wnioskodawca P. J. domagał się stwierdzenia, że małżonkowie J. J. (1) i R. J. (1) oraz małżonkowie G. G. (1) i K. G. z dniem 1 stycznia 1985 r. nabyli przez zasiedzenie do majątków wspólnych własność udziałów o wielkości po 1/2 części w nieruchomości gruntowej zbudowanej o powierzchni 0,4095 ha, oznaczonej numerem geodezyjnym (...), położonej w jednostce ewidencyjnej S. - miasto, w powiecie sokolskim, dla której nie jest prowadzona księga wieczysta.

W uzasadnieniu tego pisma pełnomocnik wnioskodawcy wskazał, iż w dniu 23 marca 1956 r. zmarł W. J., będący samoistnym posiadaczem nieruchomości oznaczonej numerem geodezyjnym (...), położonej w S. przy ulicy (...), o powierzchni 0,4095 ha, zabudowanym domem mieszkalnym. W dacie śmierci W. J. na nieruchomości zamieszkiwała jego rodzina: żona G. J. wraz z synami: J. J. (1) i R. J. (1). W roku 1956 G. J. ponownie zawarła związek małżeński z K. G., który również zamieszkał na posesji objętej wnioskiem. Wraz z małżonkami G. na posesji zamieszkiwał J. J. (1), wspólna córka H. G. oraz R. J. (1), który opuścił dom rodzinny po ukończeniu 18 roku życia, tj. w roku 1960. Do roku 1970 małżonkowie G. wykonywali władztwo nad całością nieruchomości samodzielnie. W tym czasie organy władzy uznawały, iż właścicielami nieruchomości są małżonkowie G. wraz z J. J. (1). Następnie w związku z zawarciem w dniu 19 października 1970 r. związku małżeńskiego przez J. J. (1) zamieszkiwany dom uległ podziałowi i cześć nieruchomości została przekazana w przez G. i K. G. w samoistne posiadanie małżonków J. i R. J.. Od tej daty w ramach jednego budynku zaczęły zamieszkiwać dwie rodziny, tworzące odrębne gospodarstwa domowe. Oba z wyodrębnione części domu posiadały odrębne przyłącza elektryczne. Sposób współkorzystania z nieruchomości wspólnej przez małżonków J. i G. miał charakter zgodny – na jego tle nie dochodziło do sporów pomiędzy rodzinami G. i J.. Obie rodziny korzystały z nieruchomości zgodnie z własnymi potrzebami. Małżonkowie J. zamieszkiwali w swojej części domu wraz z dziećmi, które przychodziły na świat kolejno w latach: 1971, 1975 i 1976 i które były kolejno meldowane pod adresem (...).

Wedle dalszych twierdzeń pełnomocnika wnioskodawcy, w roku 1976 J. J. (1) dokonał założenia na zajmowanej nieruchomości warsztatu blacharsko-dekarskiego, do którego doprowadził odrębne przyłącze energii elektrycznej,

Zdaniem inicjującego postępowanie, rozpoczęcie biegu okresu zasiedzenia na rzecz małżonków G. i K. G. winno być liczone od dnia 1 stycznia 1965 r., tj. z dniem wejścia w życie kodeksu cywilnego – a to zgodnie z § 2 art. XLI ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Przepisy wprowadzające Kodeks Cywilny. W opinii pełnomocnika wnioskodawcy datą pewną objęcia w posiadanie przez małżonków G. nieruchomości będącej przedmiotem postępowania jest dzień 16 września 1963 r., kiedy to organ ewidencyjny potwierdził fakt zameldowania małżonków pod adresem: ul (...). Natomiast, jak wywodził dalej pełnomocnik P. J., okres zasiedzenia na rzecz małżonków J. i R. J. udziału o wielkości 1/2 części w tej nieruchomości rozpoczął swój biegł nie później niż w dacie 20 listopada 1970 r., który stanowił dzień zameldowania R. J. na nieruchomości objętej wnioskiem. W związku z faktem, iż do wejścia w posiadanie części nieruchomości przez J. i R. J. doszło w skutek przekazania na ich rzecz części nieruchomości przez małżonków G. i K. G., zasadnym jest, aby doszło do doliczenia w trybie art. 176 k.c. do okresu samoistnego posiadania małżonków J. okresu posiadania ich bezpośrednich poprzedników, tj. małżonków G..

Pełnomocnik wnioskodawcy twierdził wreszcie, iż spadkobiercami ustawowymi po małżonkach G. i J. jest wnioskodawca i uczestnicy niniejszego postępowania.

Uczestnicy postępowania M. G., A. J. przychylili się do wniosku – na rozprawie wyznaczonej na dzień 1 marca 2017 r.

Ustanowiony przez uczestniczkę postępowania H. A. profesjonalny pełnomocnik domagał się oddalenia wniosku.

W złożonej w formie pisemnej odpowiedzi na wniosek, datowanej na dzień 28 lutego 2017 r., pełnomocnik H. A. wniósł o stwierdzenie, że małżonkowie G. G. (1) i K. G. z dniem 1 stycznia 1985 r. nabyli przez zasiedzenie do majątku wspólnego własność nieruchomości gruntowej zbudowanej o powierzchni 0,4095 ha, oznaczonej numerem geodezyjnym (...), położonej w jednostce ewidencyjnej S. - miasto, w powiecie sokolskim, dla której nie jest prowadzona księga wieczysta.

W uzasadnieniu tego pisma pełnomocnik uczestniczki postępowania H. A. zaprzeczył przede wszystkim przedstawionym przez pełnomocnika wnioskodawcy w uzasadnieniu twierdzeniom, iż małżonkowie J. J. (1) i R. J. (1) byli samoistnymi posiadaczami nieruchomości będącej przedmiotem postępowania.

Sąd ustalił, co następuje :

Objęta wnioskiem o stwierdzenie nabycia prawa własności przez zasiedzenie nieruchomość nie posiada uregulowanego stanu prawnego.

Pierwotnymi (pierwszymi) posiadaczami nieruchomości położonej w S. przy ul. (...), o powierzchni 0,4095 ha, oznaczonej obecnie w jednostce w rejestrowej G. (...) obrębu (...) S. jako działka o numerze (...), byli: W. J. oraz jego żona G. J. (fakt niesporny co do pierwotnych posiadaczy nieruchomości; dowody co do obecnego oznaczenia nieruchomości w ewidencji gruntów: uproszczony wypis z rejestru gruntów – k. 10; wypis z kartoteki budynków – k. 11).

W. J. zmarł w dniu 23 marca 1956 r., a spadek po nim na podstawie ustawy nabyli: żona G. J. – w 2/8 części oraz zstępni: syn R. J. (1) i syn J. J. (1) – po 3/8 części każdy z nich (dowód: prawomocne postanowienie wydane przez Sąd Rejonowy w Sokółce w dniu 19 października 2015 r. – w sprawie z wniosku P. J. i z udziałem A. J., B. D., M. G., H. A. i M. D. o zmianę stwierdzenia nabycia spadku i stwierdzenie nabycia spadku; sygn. akt I Ns (...)).

W dniu 4 stycznia 1957 r. G. J. zawarła kolejny związek małżeński – z K. G. (dowód: odpis skrócony aktu małżeństwa K. G. i G. J. – k. 12 akt sprawy niniejszej i k. 8 akt sprawy z wniosku H. A. o stwierdzenie nabycia spadku; sygn. akt Sądu Rejonowego w Sokółce: I Ns (...)).

Z chwilą zawarcia przez nich małżeństwa powstała między nimi z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa), obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich.

Po zawarciu przez G. J. kolejnego związku małżeńskiego, z K. G., ten ostatni zamieszkał na posesji (nieruchomości) będącej przedmiotem postępowania. Wraz z G. i K. małżonkami G. na tej posesji zamieszkiwali również: J. J. (1), syn W. i G., R. J. (1), syn W. i G., i wspólna córka G. i K. małżonków G. H. G.; R. J. (1) opuścił dom rodzinny po ukończeniu 18 roku życia, tj. w roku 1960 (fakty niesporne).

W dniu 26 września 1957 r. G. G. (1) otrzymała zezwolenie na wykonanie na nieruchomości położonej w S. przy ul. (...) robót budowlanych, polegających na budowie drewnianego jednorodzinnego krytego dachówką domu mieszkalnego (dowód: Pozwolenie na wykonanie robót budowlanych, wydane przez Architekta Powiatowego – k. 65).

W Książce Meldunkowej prowadzonej przez miasto S. dla domu o numerze 7, posadowionego w S. przy ul. (...), jako data zameldowania – data przybycia na zamieszkanie – K. G. i G. G. (1) został wpisany dzień 27 marca 1956 r.; organ ewidencji i kontroli ruchu ludności potwierdził ten fakt w dniu 16 listopada 1963 r. W tej samej książce jako data zameldowania – data przybycia na zamieszkanie – J. J. (1), syna W. G. (1), został wpisany dzień 31 sierpnia 1949 r. (czyli dzień urodzenia J. J. (1)); organ ewidencji i kontroli ruchu ludności potwierdził ten fakt w dniu 16 listopada 1963 r. Również w tej samej książce jako data zameldowania – data przybycia na zamieszkanie – R. J., córki J. i A., został wpisany dzień 8 listopada 1970 r. (czyli dzień po dacie zwarcia przez J. J. (1), syna W. G. (1), i R. S., córkę J. i A., związku małżeńskiego); organ ewidencji i kontroli ruchu ludności potwierdził ten fakt w roku 1971 r. (dowód: K. Meldunkowa prowadzona przez miasto S. dla domu o numerze (...), posadowionego w S. przy ul. (...) – k. 15-16).

W zaświadczeniu wydanym w dniu 17 sierpnia 1970 r., Nr (...), Sekretarz Miejski Prezydium Miejskiej Rady Narodowej w S. zaświadczył, że dom drewniany parterowy, położony w S. przy ul. (...), jest własnością K. i G. G. (1) oraz J. J. (1), zamieszkałych przy ul. (...) (dowód: zaświadczenie Nr (...), wydane w dniu 17 sierpnia 1970 r. przez Sekretarza Miejskiego Prezydium Miejskiej Rady Narodowej w S. – k. 14).

J. J. (1), syn W. G. (1), i R. S., córka J. i A., zawarli związek małżeński – w dniu 19 października 1970 r. (dowód: odpis skrócony aktu małżeństwa – k. 13 akt sprawy).

Z chwilą zawarcia przez nich małżeństwa powstała między nimi z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa), obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich.

W dniu 3 kwietnia 1975 r. została wydana przez Naczelnika Miasta S. decyzja administracyjna, nakazująca G. i K. małżonkom G. wykonanie na nieruchomości będącej przedmiotem postępowania prac poprawiających jej wygląd zewnętrzny (dowód: decyzja działającego z upoważnienia Naczelnika Miasta S. inspektora ds. budownictwa z dnia 3 kwietnia 1975 r., Nr (...) – k. 65).

Decyzją z dnia 30 marca 1976 r. – Aktem Własności Ziemi Nr PBG.(...) – wydaną na podstawie art. 1 ust. 1 i ust. 2, art. 5 i art. 12 ustawy z dnia 26 października 1971 r. o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych (Dz.U. Nr 27, poz. 250), Zastępca Naczelnika Miasta i Gminy w S. stwierdził, że K. G. i G. G. (1) stali się z mocy samego prawa właścicielami nieruchomości oznaczonej w ewidencji gruntów miasta S. pod pozycją (...) numerem (...) m.(...), o powierzchni 0,4209 ha (czyli nieruchomości położonej w S. przy ul. (...); dowody: Akt Własności Ziemi Nr PBG.(...), wydany w dniu 30 marca 1976 r. przez Zastępcę Naczelnika Miasta i Gminy S. – k. 63 akt sprawy). J. J. (1) i R. J. (1) nie byli stronami postępowania administracyjnego, zakończonego tą decyzją (dowód: akta sprawy administracyjnej o uregulowaniu stanu prawnego gospodarstwa rolnego o numerze nr PBG.(...), znajdujące się w dyspozycji Starostw Powiatowego w S.).

Decyzją z dnia 6 grudnia 1977 r., Nr (...) Wojewódzka Komisja ds. Uwłaszczenia przy Urzędzie Wojewódzkim w B. postanowiła uchylić w całości zaskarżoną decyzję Naczelnika Miasta i Gminy w S. z dnia 30 marca 1976 r. Nr PBG.(...) i stwierdzić, że przepisy ustawy z dnia 26 października 1971 r. o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych nie mają do niej zastosowania. J. J. (1) i R. J. (1) nie byli stronami i tego postępowania administracyjnego (dowód: akta sprawy administracyjnej o uregulowaniu stanu prawnego gospodarstwa rolnego o numerze nr PBG.(...), znajdujące się w dyspozycji Starostw Powiatowego w S.).

Po zawarciu przez J. J. (1) i R. S. związku małżeńskiego i po wykończeniu przez J. J. (1) niewykończonej dotychczas części domu dom posadowionym w S. przy ul. (...) uległ podziałowi. Z kolei po dokonanej przez rodziny G. i J. zamianie części domu (urządzonych mieszkań) część tegoż domu zajmowana przez rodzinę J. i część samej nieruchomości, na której ów dom był posadowiony, została przekazana w przez G. i K. małżonków G. małżonkom J. i R. J. (1) w samoistne posiadanie. Od tego momentu w ramach jednego budynku zaczęły zamieszkiwać dwie rodziny, tworzące dwa odrębne gospodarstwa domowe. Obie wyodrębnione części domu posiadały odrębne przyłącza elektryczne i odrębne systemy grzewcze. Sposób współkorzystania z nieruchomości wspólnej przez małżonków G. i J. i G. miał charakter zgodny – na tym tle nie dochodziło pomiędzy tymi rodzinami do sporów. Obie rodziny korzystały z nieruchomości zgodnie z własnymi potrzebami. Małżonkowie J. zamieszkiwali w swoje części domu wraz z dziećmi, które przychodziły kolejno na świat: M. J. w dniu 20 września 1971 r., P. J. – w dniu 13 lutego 1975 r. i A. J. – w dniu 2 marca 1976 r. Dzieci J. i R. J. były kolejno meldowane pod adresem: S., (...) (dowody: K. Meldunkowa prowadzona przez miasto S. dla domu o numerze (...), posadowionego w S. przy ul. (...) – k. 15-16; zeznania świadków H. K. – k. 117 verte-118, W. F. – k. 118 i I. Ż. – k. 118 verte; z miejscowych oględzin – k. 95-96).

Decyzją z dnia 23 lipca 1985 r., Nr G.IV. (...), Zastępca Naczelnika Miasta i Gminy w S. postanowił zezwolić dla C. (...) w W. – Zakładu (...) w B. na wejście na grunt O.. K. i G. G. (1), zamieszkałych w S. przy ul. (...), oznaczony numerem działki (...), położony, a to celem wykonania robót związanych z modernizacją i przebudową urządzeń elektrycznych w miejscowości S. (dowód: decyzja Zastępcy Naczelnika Miasta i Gminy w S. z dnia 23 lipca 1985 r., Nr G.IV. (...) – k. 65).

Zakres posiadania przez rodziny G. i J. nieruchomości będącej przedmiotem postępowania nie był w żaden sposób limitowany (dowód: z miejscowych oględzin – k. 95-96).

Małżonkowie J. i R. J. (2) przeprowadzili remont dachu domu posadowionego na nieruchomości będącej przedmiotem postępowania; pobudowali też budynki gospodarcze (chlewki i garaż; niesporne w tym zakresie wyjaśnienia informacyjne, złożone przez wnioskodawcę, uczestniczkę postępowania M. G. i uczestniczkę postępowania H. A. na rozprawie wyznaczonej na dzień 1 marca 2017 r. – k. 66 verte-67; zeznania świadków H. K. – k. 117 verte-118, W. F. – k. 118 i I. Ż. – k. 118 verte; z miejscowych oględzin – k. 95-96).

W roku 1976 J. J. (1) rozpoczął prowadzenie na zajmowanej przez jego rodzinę nieruchomości działalności gospodarczej i urządził warsztat blacharsko-dekarski, do którego zostało doprowadzone odrębne przyłącze energii elektrycznej (dowody: kserokopia Umowy – zgłoszenie Nr (...) o dostarczanie energii elektrycznej z dnia 12 października1976 r. – k. 17; zeznania świadków H. K. – k. 117 verte-11 i W. F. – k. 118).

K. G. zmarł w dniu 17 września 1985 r., a spadek po nim na podstawie ustawy nabyli: żona G. G. (1) i córka H. A. – po 1/2 części każda z nich (dowód: prawomocne postanowienie wydane przez Sąd Rejonowy w Sokółce w dniu 2 grudnia 2016 r. – w sprawie z wniosku H. A. stwierdzenie nabycia spadku; sygn. akt I Ns (...)).

Z kolei G. G. (1) zmarła w dniu 9 sierpnia 1996 r., a spadek po niej na podstawie ustawy nabyli: córka H. A. i syn J. J. (1) – po 1/2 części każde z nich (dowód: prawomocne postanowienie wydane przez Sąd Rejonowy w Sokółce w dniu 19 października 2015 r. – w sprawie z wniosku P. J. i z udziałem A. J., B. D., M. G., H. A. i M. D. o zmianę stwierdzenia nabycia spadku i stwierdzenie nabycia spadku; sygn. akt I Ns (...)).

J. J. (1) zmarł w dniu 20 marca 2014 r., a spadek po nim na podstawie ustawy nabyli: żona R. J. (1), córka M. G., syn A. J. i syn P. J. – po 1/4 części każde z nich (dowód: prawomocne postanowienie wydane przez Sąd Rejonowy w Sokółce w dniu 19 października 2015 r. – w sprawie z wniosku P. J. i z udziałem A. J., B. D., M. G., H. A. i M. D. o zmianę stwierdzenia nabycia spadku i stwierdzenie nabycia spadku; sygn. akt I Ns (...)).

Z kolei R. J. (1) zmarła w dniu 10 września 2014 r., a spadek po niej na podstawie ustawy nabyli: córka M. G., syn A. J. i syn P. J. – po 1/3 części każde z nich (dowód: prawomocne postanowienie wydane przez Sąd Rejonowy w Sokółce w dniu 19 października 2015 r. – w sprawie z wniosku P. J. i z udziałem A. J., B. D., M. G., H. A. i M. D. o zmianę stwierdzenia nabycia spadku i stwierdzenie nabycia spadku; sygn. akt I Ns (...)).

Jak już wyżej Sąd wskazał, nieruchomość położona w S. przy ul. (...), o powierzchni 0,4095 ha, oznaczona w jednostce w rejestrowej G. (...) obrębu (...) S. jako działka o numerze (...) , nie ma uregulowanego stanu prawnego.

Z tej też przyczyny Sąd postanowieniem wydanym w dniu 3 marca 2017 r. zarządził publikację w Monitorze Sądowym i Gospodarczym i w sposób przyjęty w miejscu położenia nieruchomości będących przedmiotem postępowania ogłoszenia wymaganego przez przepis z art. 609 k.p.c., wzywającego zainteresowanych, aby w ciągu trzech miesięcy od daty publikacji niniejszego ogłoszenia zgłosili się do Sądu Rejonowego w Sokółce i wykazali własność do tychże nieruchomości.

W terminie zakreślonym w owym ogłoszeniu nie zgłosił się do Sądu Rejonowego w Sokółce jakikolwiek zainteresowany w rozumieniu regulacji z art. 609 § 1 zdanie pierwsze k.p.c.

Sąd zważył, co następuje:

Istota zasiedzenia własności nieruchomości polega na nabyciu prawa przez nieuprawnionego posiadacza wskutek faktycznego wykonywania tego prawa w ciągu oznaczonego w ustawie czasu.

Stosownie do art. 172 § 1 i 2 k.c. posiadacz samoistny nieruchomości, który nie jest jej właścicielem, nabywa własność, jeżeli posiada ją nieprzerwanie przez czas oznaczony w ustawie, którego długość uzależniona jest od dobrej lub złej wiary posiadacza.

Zasiedzenie jest pierwotnym sposobem uzyskania prawa podmiotowego, następuje z mocy samego prawa, zaś jego skutkiem jest nabycie – po spełnieniu ustawowych przesłanek, wraz z upływem ostatniego dnia określonego terminu – prawa własności nieruchomości, w takim zakresie, w jakim nieruchomość ta znajdowała się w posiadaniu samoistnym. Podstawową jego funkcją jest eliminacja długotrwałej rozbieżności między faktycznym wykonywaniem uprawnień właścicielskich, a formalnoprawnym stanem własności.

Przedmiotem zasiedzenia może być zarówno nieruchomość gruntowa, jej fizycznie wydzielona część, jak i udział w prawie własności, czyli tak zwana idealna część nieruchomości. Współposiadanie nieruchomości prowadzące do nabycia przez zasiedzenie idealnej części nieruchomości polega na tym, że każdy ze współposiadaczy uważa się za posiadacza samoistnego części, której nie da się fizycznie wydzielić (zob. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 26 stycznia 1978 r. III CZP 96/77, Legalis nr 20650 ).

Przesłanką nabycia przez zasiedzenie własności nieruchomości jest łączne ziszczenie się dwóch warunków: nieprzerwanego posiadania samoistnego rzeczy oraz upływu oznaczonego przez ustawę czasu (jego długość zależy od dobrej lub złej wiary w chwili nabycia posiadania). Artykuł 172 k.c. w brzmieniu obowiązującym od dnia wejścia w życie kodeksu cywilnego (tj. do dnia 1 stycznia 1965 r.) do dnia 30 września 1990 r. wskazywał, iż posiadacz nieruchomości niebędący jej właścicielem nabywał własność, jeżeli nieprzerwanie posiadał nieruchomość jako posiadacz samoistny w dobre wierze od lat 10, natomiast jako posiadacz w złej wierze od lat 20. Ustawa z dnia 28 lipca 1990 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny (Dz.U. Nr 55, poz. 321) zmieniła treść powyższego przepisu, w związku z czym obecnie powyższe terminy wynoszą odpowiednio: 20 i 30 lat. Z art. 9 ustawy nowelizującej kodeks cywilny wynika przy tym, iż do zasiedzenia, którego bieg rozpoczął się (i nie zakończył się) przed dniem jej wejścia w życie, stosuje się przepisy nowe. Zasiedzenie następuje z mocy samego prawa, a orzeczenie Sądu w tym przedmiocie ma charakter jedynie deklaratoryjny – nie kreuje stanu prawnego, lecz potwierdza istniejące prawa i obowiązki.

W pierwszej kolejności rozważyć należało kwestię zaistnienie po stronie poprzedników prawnych wnioskodawcy i uczestników postępowania przesłanki samoistności posiadania gruntu objętego wnioskiem o stwierdzenie zasiedzenia.

Z definicji zawartej w art. 336 k.c. wynika, że posiadaczem samoistnym rzeczy jest ten, kto faktycznie włada rzeczą, jak właściciel. Posiadanie to jest także znane jako właścicielskie i charakteryzuje się tym, że posiadacz włada rzeczą w takim zakresie, jak to czyni właściciel, wykorzystując taką faktyczną możliwość władania rzeczą, do jakiej właściciel jest uprawniony (zob.: orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 7 maja 1986 r., III CRN 60/86, OSNCP z 1987 r., nr 9, poz. 132; z nowszego zaś orzecznictwa: postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 12 października 2012 r., IV CSK 118/12, LEX nr 1274996; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 11 sierpnia 2016 r., I CSK 504/15, LEX nr 2093745).

Do przyjęcia samoistnego posiadania konieczne jest jednoczesne zaistnienie dwóch elementów: psychicznego – w postaci zamiaru władania rzeczą dla siebie (czyli animus rem sibi habendi ) oraz materialnego – w postaci faktycznego władztwa nad rzeczą ( corpus ). Ów zamiar daje się najczęściej wyinterpretować z zachowania posiadacza, a więc ma ścisły związek z elementem drugim. Zważywszy jednak na okoliczność, że udowodnienie stanów psychicznych może sprawić olbrzymie kłopoty dowodowe, ustawodawca w art. 339 k.c. wprowadził pewne udogodnienie – w postaci domniemania, że tego, kto rzeczą faktycznie włada, należy uważać za posiadacza samoistnego. Zamiar władania rzeczą dla siebie musi być wyrażony przez okoliczności dostrzegalne dla innych osób, tym samym wskazujące na wolę wykonywania względem rzeczy prawa własności. Za posiadacza samoistnego może być więc uznana tylko taka osoba, która włada rzeczą jak właściciel, co w okolicznościach konkretnego stanu faktycznego oznacza brak potrzeby liczenia się z uprawnieniami właścicielskimi innej osoby. Sąd Najwyższy wielokrotnie wypowiadał się na temat zachowań stanowiących wyraz posiadania, które stanowią przesłankę prowadzącą do zasiedzenia, wskazując m.in. na uprawę ziemi, oddawanie działki w dzierżawę sąsiadom, płacenie za działkę podatków, ujawnianie swojego stanu posiadania w ewidencji gruntów (zob. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 18 kwietnia 1997 r., III CKN 35/97, OSNC 1997/10/150). Posiadaczem zależnym natomiast jest ten, kto włada rzeczą w zakresie innego prawa, niż prawo własności, na przykład użytkowania (art. 252 k.c.); zastawu (art. 306 k.c.), najmu (art. 659 k.c.), dzierżawy (art. 693 k.c.). Nie rości więc on sobie do rzeczy prawa własności, lecz zachowuje się tak jak uprawniony z innego prawa, z którym łączy się określone władztwo nad rzeczą.

Zgromadzony w niniejszej sprawie materiał dowodowy prowadził do jednoznacznej konkluzji, iż małżonkowie K. G. i G. G. (1) pozostawali samoistnymi posiadaczami nieruchomości położonej w S. przy ul. (...), o powierzchni 0,4095 ha, oznaczonej w jednostce w rejestrowej G. (...) obrębu (...) S. jako działka o numerze (...), co najmniej od dnia 16 września 1963 r., kiedy to organ ewidencyjny potwierdził fakt zameldowania małżonków pod adresem: ul (...). Owa konkluzja wynika w szczególności z przeprowadzonych w niniejszej sprawie dowodów: z Pozwolenia na wykonanie robót budowlanych, wydane przez Architekta Powiatowego (k. 65), z K. Meldunkowej prowadzonej przez miasto S. dla domu o numerze (...), posadowionego w S. przy ul. (...) (k. 15-16), z zaświadczenia Nr (...), wydanego w dniu 17 sierpnia 1970 r. przez Sekretarza Miejskiego Prezydium Miejskiej Rady Narodowej w S. (k. 14), z decyzji działającego z upoważnienia Naczelnika Miasta S. inspektora ds. budownictwa z dnia 3 kwietnia 1975 r., Nr (...) (k. 65), a także z zeznań świadków: H. K. (k. 117 verte-118), W. F. (k. 118) i I. Ż. (k. 118 verte).

Przywołanym w poprzednim akapicie dowodom Sąd dał wiarę i przydał im moc dowodową.

Ponieważ przepis art. 328 § 2 k.p.c. wymaga, żeby uzasadnienie wyroku zawierało jedynie wskazanie przyczyn, dla których sąd odmówił wiarygodności i mocy dowodowej dowodom nie stanowiącym podstawy dokonanych ustaleń, przeto przedmiotowe uzasadnienie nie zawiera wyjaśnienia, z jakich przyczyn Sąd uznał przywołane wyżej dowody z dokumentów i z zeznań świadków za wiarygodne i posiadające moc dowodową (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 października 2009 r., III CSK 39/09, LEX nr 532155).

Mając zatem na uwadze całokształt zachowań K. G. i G. G. (1) , wskazujących na zagospodarowanie nieruchomości, wybudowanie na niej domu mieszkalnego, użytkowanie ich z wyłączeniem innych osób, manifestowanie stosunku właścicielskiego wobec mieszkańców miasta im organów administracji, uznać należało, iż termin zasiedzenia przez nich prawa własności nieruchomości swój bieg rozpoczął z dniem 16 września 1963 r.

Analizując kwestię istnienia dobrej lub złej woli po stronie małżonków K. G. i G. G. (1) w chwili objęcia przedmiotowej nieruchomości w posiadanie, warunkującej długość okresu wymaganego do zasiedzenia prawa własności, Sąd zważył, iż w dobrej wierze jest posiadacz, który pozostaje w błędnym, ale usprawiedliwionym okolicznościami przeświadczeniu, że przysługuje mu prawo własności, w złej natomiast – posiadacz, który wie, że nie przysługuje mu takie prawo lub też przy dołożeniu należytej staranności powinien wiedzieć, że nie ma prawa własności.

W przedmiotowej sprawie brak jest jakichkolwiek okoliczności – a przynajmniej zainteresowani na istnienie takowych nie wskazywali i nie próbowali ich wykazywać – które pozwalałyby na przyjęcie, że K. G. i G. G. (1) , obejmując nieruchomość we władanie, pozostawali w przeświadczeniu, że przysługuje im prawo własności – K. G. musiał być w pełni świadomymi, iż nie należy do grona spadkobierców W. J. (abstrahując już od faktu, iż ten ostatni nie legitymował się tytułem własności do nieruchomości będącej przedmiotem postępowania), zaś G. G. (1) – że nie jest jedynym spadkobiercą W. J..

Zresztą żaden z zainteresowanych wynikiem niniejszego postępowania nie twierdził, że K. G. i G. G. (1) byli samoistnymi posiadaczami w dobrej wierze.

To wszystko przesądziło o tym, że Sąd mógł pominąć opisane w art. 7 k.c. ustalenie faktyczne, a w konsekwencji tego pominięcia – o uznaniu małżonków K. G. i G. G. (1) za posiadaczy w złej wierze.

Jak wskazał Sąd Najwyższy w przywołanej w uzasadnieniu wniosku – i wyżej przez Sąd – uchwale z dnia 26 stycznia 1978 r. (III CZP 96/77) „Współposiadanie przez samoistnych posiadaczy nieruchomości zabudowanej może polegać również na korzystaniu z określonych pomieszczeń oraz przyległego terenu. W tym przypadku przedmiotem nabycia własności w drodze zasiedzenia jest udział w tej nieruchomości, przy czym domniemywa się, że udziały współwłaścicieli są równe, chyba że z okoliczności sprawy, a w szczególności z zakresu zajmowanych przez poszczególnych współposiadaczy pomieszczeń w całej nieruchomości wynika co innego.”.

Sąd ustalił wyżej, że po zawarciu przez J. J. (1) i R. S. związku małżeńskiego i po wykończeniu przez J. J. (1) niewykończonej dotychczas części domu dom posadowionym w S. przy ul. (...) uległ podziałowi. Z kolei po dokonanej przez rodziny G. i J. zamianie części domu (urządzonych mieszkań) część tegoż domu zajmowana przez rodzinę J. i część samej nieruchomości, na której ów dom był posadowiony, została przekazana w przez K. i G. małżonków G. małżonkom J. i R. J. (1) w samoistne posiadanie. Od tego momentu w ramach jednego budynku zaczęły zamieszkiwać dwie rodziny, tworzące dwa odrębne gospodarstwa domowe. Obie wyodrębnione części domu posiadały odrębne przyłącza elektryczne i odrębne systemy grzewcze. Sposób współkorzystania z nieruchomości wspólnej przez małżonków G. i J. i G. miał charakter zgodny – na tym tle nie dochodziło pomiędzy tymi rodzinami do sporów. Obie rodziny korzystały z nieruchomości zgodnie z własnymi potrzebami. Małżonkowie J. zamieszkiwali w swoje części domu wraz z dziećmi, które przychodziły kolejno na świat: M. J. w dniu 20 września 1971 r., P. J. – w dniu 13 lutego 1975 r. i A. J. – w dniu 2 marca 1976 r. Dzieci J. i R. J. były kolejno meldowane pod adresem: S., (...).

Sąd ustalił też, iż zakres posiadania przez rodziny G. i J. nieruchomości będącej przedmiotem postępowania nie był w żaden sposób.

Sąd ustalił też wreszcie, że małżonkowie J. i R. J. (2) przeprowadzili remont dachu domu posadowionego na nieruchomości będącej przedmiotem postępowania; pobudowali też budynki gospodarcze, zaś w roku 1976 J. J. (1) rozpoczął prowadzenie na zajmowanej przez jego rodzinę nieruchomości działalności gospodarczej i urządził warsztat blacharsko-dekarski, do którego zostało doprowadzone odrębne przyłącze energii elektrycznej.

Art. 348 k.c. w zdaniu pierwszym stanowi, iż pr zeniesienie posiadania następuje przez wydanie rzeczy.

Przedstawione wyżej, poczynione przez Sąd ustalenia, dotykające przeniesienia przez K. i G. małżonków G. na rzecz małżonków J. i R. J. – przez wydanie rzeczy – posiadania nieruchomości będącej przedmiotem postępowania, skutkującego powstaniem po stronie J. i R. J. możliwości korzystania z określonych pomieszczeń domu mieszkalnego oraz przyległego terenu, a nadto okoliczności dostrzegalnych dla innych osób, tym samym wskazujących na istnienie po stronie tych ostatnich woli wykonywania względem rzeczy prawa własności, całkowicie uprawniają kolejną konkluzję, że J. i R. J. (2) byli również samoistnymi posiadaczami tej nieruchomości i to posiadaczami w złej wierze.

Wbrew stanowisku prezentowanemu przez uczestniczkę postępowania H. A. posiadaniu J. J. (1) i R. J. nie sposób przypisać przymiotu zależności. J. J. (1) i R. J. (1) , obejmując współwładztwo nad nieruchomością położoną w S. przy ul. (...), o powierzchni 0,4095 ha, oznaczoną w jednostce w rejestrowej G. (...) obrębu (...) S. jako działka o numerze (...), działali po uprzednim przeniesieniu przez K. i G. małżonków G. na rzecz ich rzecz . Małżonkowie J. J. (1) i R. J. (1) swój zamiar korzystania z określonych pomieszczeń domu oraz przyległego doń terenu ( władania określonymi pomieszczeniami oraz przyległym terenem) z wyłączeniem innych niż K. G. i G. G. (1) osób manifestowali w sposób wyżej przez Sąd ustalony. Dostrzec też przy tym należy, iż nieruchomość będąca przedmiotem postępowania w przekonaniu mieszkających po sąsiedzku świadków H. K. (k. 117 verte-118), W. F. (k. 118) i W. G. (2) (k. 118 verte) – zeznaniom tego ostatniego Sąd również dał wiarę – tylko pozostawała we współwładaniu (współposiadaniu) małżonków G. i J., lecz stanowiła ich współwłasność.

Przedstawionej wyżej oceny co do istnienia po stronie J. J. (1) i R. J. przymiotu samoistności posiadania nie mogą, zdaniem Sądu, zmodyfikować wyniki przeprowadzonych dowodów, zaoferowanych przez pełnomocnika uczestniczki postępowania H. A. w odpowiedzi na wniosek.

Paradoksalnie: Sąd dał tym dowodom wiarę (art. 244 § 1 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.), jednakże odmówił im postulowanej przez pełnomocnika uczestniczki postępowania H. A. mocy dowodowej

I tak: nie sposób przydać decyzji administracyjnej, wydanej w dniu 3 kwietnia 1975 r. przez Naczelnika Miasta S. i nakazującej G. i K. małżonkom G. wykonanie na nieruchomości będącej przedmiotem postępowania prac poprawiających jej wygląd zewnętrzny (k. 65), postulowanego przez pełnomocnika uczestniczki postępowania H. A. skutku – w kontekście poczynienia ustalenia, że małżonkowie G. wykonywali samodzielnie władztwo nad całością nieruchomości również po roku 1970 – a to dla tego, iż organowi administracyjnemu, które relacje z podmiotami zewnętrznymi opierał jedynie na zapisach poczynionych w stosownych urządzeniach ewidencyjnych (np. zapisach poczynionych w ewidencji gruntów), nie mógł lub też nie musiał być znany fakt przeniesienia przez K. i G. małżonków G. na rzecz małżonków J. i R. J. – przez wydanie rzeczy – posiadania nieruchomości będącej przedmiotem postępowania.

Identycznie należy, w opinii Sądu, ocenić oznaczenie adresatów decyzji Nr G.IV. (...), wydanej w dniu 23 lipca 1985 r. przez Zastępcę Naczelnika Miasta i Gminy w S. (k. 65).

Z kolei J. J. (1) i R. J. (1) nie mogli być stronami postępowań administracyjnych, zakończonych decyzją z dnia 30 marca 1976 r. – Aktem Własności Ziemi Nr PBG.(...) – wydaną przez Zastępcę Naczelnika Miasta i Gminy w S. na podstawie art. 1 ust. 1 i ust. 2, art. 5 i art. 12 ustawy z dnia 26 października 1971 r. o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych (Dz.U. Nr 27, poz. 250) oraz decyzją z dnia 6 grudnia 1977 r., Nr (...), wydaną przez Wojewódzką Komisję ds. Uwłaszczenia przy Urzędzie Wojewódzkim w B., gdyż adresatami decyzji w pierwszym przypadku mogły być jedynie strony postępowania administracyjnego (zob. protokół przesłuchania strony, stanowiący kartę akt sprawy administracyjnej o uregulowaniu stanu prawnego gospodarstwa rolnego o numerze nr PBG.(...), znajdujących się w dyspozycji Starostw Powiatowego w S.), zaś w drugim – strony postępowania administracyjnego w pierwszej instancji i drugi, poza żoną G. J., spadkobierca ustawowy W. J. (zob. odpis prawomocnego postanowienia wydanego przez Sąd Powiatowy w S. w dniu 22 marca 1958 r. – w sprawie z wniosku G. G. (1) o stwierdzenie nabycia spadku; sygn. akt I Ns (...) – stanowiący kartę akt sprawy administracyjnej o uregulowaniu stanu prawnego gospodarstwa rolnego o numerze nr PBG.(...), znajdujących się w dyspozycji Starostw Powiatowego w S.).

Ponieważ z nabyciem prawa własności przez zasiedzenie wiąże się stosunkowo długi okres czasu, przeto rzeczą istotną było również ustalenie przez Sąd przepisów prawa, które w niniejszej sprawie należało zastosować zarówno do oceny możności nabycia przez poprzedników zainteresowanych prawa własności nieruchomości przez zasiedzenie, jak też i do poczynienia ustaleń co do daty zasiedzenia przez nich tego prawa.

Zasiedzenie przez K. i G. małżonków G. prawa własności nieruchomości położonej w S. przy ul. (...), o powierzchni 0,4095 ha, oznaczonej w jednostce w rejestrowej G. (...) obrębu (...) S. jako działka o numerze (...), rozpoczęło swój bieg, zdaniem Sądu, w dniu 16 września 1963 r., a więc pod rządami dekretu z dnia 11 października 1946 r. - Prawo rzeczowe – w grę zatem mogą wchodzić bądź przepisy dekretu z dnia 11 października 1946 r. - Prawo rzeczowe (Dz.U. Nr 57, poz. 319 z późn. zm.), bądź też przepisy ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (tekst jednolity: Dz.U. z 2017 r., poz. 459 z późn. zm.).

Zgodnie z regulacją z art. XLI § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Przepisy wprowadzające Kodeks cywilny (Dz.U. Nr 16, poz. 94 z późn. zm.) jeżeli termin zasiedzenia rozpoczął swój bieg przed wejściem w życie kodeksu cywilnego, a zasiedzenie do chwili wejścia w życie tego kodeksu nie nastąpiło, mają zastosowanie jego przepisy (zasada priorytetu nowego prawa); dotyczy to w szczególności możności nabycia prawa własności przez zasiedzenie. W § 2 tego artykułu zawarta jest zaś regulacja – stanowiąca wyjątek od tej zasady – wedle której „jeżeli termin zasiedzenia według kodeksu cywilnego jest krótszy niż według przepisów dotychczasowych, bieg zasiedzenia rozpoczyna się z dniem wejścia kodeksu cywilnego w życie; jeżeli jednak zasiedzenie rozpoczęte przed dniem wejścia w życie kodeksu cywilnego nastąpiłoby przy uwzględnieniu terminu określonego w przepisach dotychczasowych wcześniej, zasiedzenie następuje z upływem tego wcześniejszego terminu” .

W sprawie niniejszej bieg okresu zasiedzenia rozpoczął się – jak to Sąd ustalił – w dniu dniem 16 września 1963 r.

Zgodnie z obowiązującymi w tej dacie regulacjami prawa rzeczowego, zasiedzenie nastąpiłoby z upływem 30 lat (z uwagi na złą wiarę), a więc najwcześniej z dniem 16 września 1993 r.

Z kolei jeżeli zaś liczyć okres zasiedzenia od czasu wejścia w życie kodeksu cywilnego, a więc od dnia 1 stycznia 1965 r., i uwzględniając kodeksowe okresy zasiedzenia, to nastąpiłoby ono z dniem 1 stycznia 1985 r. (20 lat po wejściu w życiu kodeksu cywilnego).

Mając na uwadze ustaloną wyżej sekwencję zdarzeń w zakresie posiadania przez K. i G. małżonków G. i J. i R. małżonków J. nieruchomości będącej przedmiotem postępowania, sposób wejścia w jej posiadanie przez K. i G. małżonków G. i skutki regulacji z art. XLI § 2 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Przepisy wprowadzające Kodeks cywilny, Sąd ustalił, przy jednoczesnym zastosowaniu w przypadku posiadania przez J. i R. małżonków J. przepisu z art., 176 § 2 k.c. (zob. ostanowienie Sądu Najwyższego z dnia 10 grudnia 1998 r., I CKU 63/98, LEX nr 35644, Prok.i Pr.-wkł. 1999/4/28), że K. G., syn W. i H. z domu D., i G. G. (1), córka I. i E. z domu D., oraz J. J. (1), syn W. i G. z domu W., i R. J. (1), córka J. i A. z domu B., z upływem dnia 1 stycznia 1985 r. nabyli przez zasiedzenie, na zasadzie małżeńskiej wspólności majątkowej, prawo własności udziałów w wysokości po 1/2 (słownie: jednej drugiej) części w nieruchomości położonej w S. przy ul. (...), o powierzchni 0,4095 ha, oznaczonej w jednostce w rejestrowej G. (...) obrębu (...) S. jako działka o numerze (...).

Reasumując zaprezentowane wyżej przez Sąd rozważania należy raz jeszcze stwierdzić, że w przedmiotowej sprawie zostały spełnione wszystkie przewidziane przez przepisy z art. 172 k.c., z art.. 176 § 2 k.c. i z art. XLI § 2 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Przepisy wprowadzające Kodeks cywilny przesłanki, niezbędne do zasiedzenia przez K. G. i G. G. (1) oraz J. J. (1) i R. J. prawa własności opisanej w punkcie I sentencji postanowienia nieruchomości. Orzekając o przedmiocie niniejszego postępowania Sąd miał też na względzie stanowisko zajęte przez Sąd Najwyższy w przywołanej już kilkukrotnie uchwale z dnia 26 stycznia 1978 r. (III CZP 96/77) – które w pełni podziela.

Ponieważ bieg terminu zasiedzenia zakończył się w czasie trwania między tymi osobami wspólności ustawowej, przeto Sad uznał, iż współwłasność tejże nieruchomości nabyli oni na zasadzie wspólności majątkowej małżeńskiej (vide: uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 28 lutego 1978 r., III CZP 7/78, OSNCP z 1978 r., Nr 9, poz. 153).

Dlatego Sąd orzekł jak w punkcie I sentencji postanowienia.

O brakujących kosztach sądowych (brakujących wydatkach) Sąd orzekł – w punkcie II sentencji postanowienia – w oparciu o przepis z art. 520 § 1 k.p.c. w zw. z art. 2 ust. 2 i w zw. z art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tekst jednolity: Dz.U. z 2016 r., poz. 623 z późn. zm.)

O kosztach postępowania Sąd orzekł natomiast – w punkcie i III sentencji postanowienia – na podstawie regulacji z art. 520 § 1 k.p.c._