Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 listopada 2013 r.

Sąd Apelacyjny - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Gdańsku

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 28 listopada 2013 r. w Gdańsku

sprawy A. W.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w E.

o prawo do emerytury

na skutek apelacji A. W.

od wyroku Sądu Okręgowego w Elblągu- IV Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 13 grudnia 2012 r., sygn. akt IV U 1006/12

oddala apelację.

Sygn. akt III AUa 437/13

UZASADNIENIE

A. W. odwołał się od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w (...).03.2012r. odmawiającej wnioskodawcy prawa do emerytury tytułu pracy w szczególnych warunkach.

W odpowiedzi na odwołanie pozwany Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w E. wniósł o jego oddalenie, wskazując, iż nie uznał okresu zatrudnienia od 20.06.1974 r. do 23.09.1975 r. w Przedsiębiorstwie (...) w O. z uwagi na rozbieżności dotyczące zajmowanych stanowisk.

Wyrokiem z dnia 13.12.2012 r. Sąd Okręgowy w Elblągu IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych umorzył postępowanie w zakresie objętym decyzją pozwanego z dnia 07.08.2012 r., zaś w pozostałym zakresie odwołanie oddalił.

Powyższe rozstrzygnięcie Sąd Okręgowy oparł na następujących ustaleniach i rozważaniach:

Skarżący A. W. ur. (...), w dniu 12.01.2012r. /data wpływu do pozwanego - 16.01.2012r./ wystąpił do pozwanego organu rentowego z wnioskiem o ustalenie uprawnień do emerytury. Z oświadczenia wnioskodawcy wynikało, iż nadal pozostaje w stosunku pracy, przy czym rozwiązanie stosunku pracy nastąpi w dniu 13.01.2012r. i nie jest członkiem Otwartego Funduszu Emerytalnego.

Do wniosku dołączył m. in. zaświadczenie Stowarzyszenia (...) w O. z dnia 09.02.2001 r. potwierdzające, że w okresie od 20.06.1974 r. do 23.09.1975 r. pracował w szczególnych warunkach w Przedsiębiorstwie (...) w O. Zajezdnia Nr (...) w O., wykonując pracę operatora żurawia.

Po przeprowadzeniu postępowania wyjaśniającego pozwany ustalił, iż na dzień (...) skarżący ukończył 60 lat, legitymuje się 25-letnim okresem ubezpieczenia, nie przystąpił do OFE oraz nie pozostaje w stosunku pracy, lecz nie udokumentował 15 lat pracy w szczególnych warunkach. Zakład uznał, że wnioskodawca wykazał 14 lat 10 miesięcy i 19 dni okresów pracy w szczególnych warunkach .

W ocenie pozwanego, nie wykazał on okresu pracy w szczególnych warunkach zatrudnienia od 20.06.1974 r. do 23.09.1975 r. w Przedsiębiorstwie (...) w O. z uwagi na rozbieżności dotyczące zajmowanego stanowiska pracy. W świadectwie pracy zakład pracy potwierdził zatrudnienie na stanowisku kierowcy, natomiast z dokumentacji osobowej wynika, że skarżący był zatrudniony na stanowisku operatora, operatora żurawia w zarządzeniu Ministra Przemysłu i (...) w wykazie A, dział VIII wyżej wymienione stanowiska nie występują .

Na tej podstawie decyzją 29.03.2012 r. pozwany odmówił wnioskodawcy prawa do emerytury.

Wnioskodawca nie zgodził się z powyższą decyzją, wnosząc odwołanie od decyzji, w którym wskazał, że w spornym okresie pracował w szczególnych warunkach.

W dniu 05.06.2012 r. skarżący złożył wniosek o ponowne rozpoznanie prawa do emerytury, załączając do wniosku świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach z firmy (...). Ze świadectwa wykonywania prac w szczególnych warunkach wystawionego przez J. D. (...) w O. wynikało, że skarżący w okresie od 01.03.1996r. do 31.05.1997 r. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę kierowcy samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony na stanowisku wymienionym w wykazie A, dział VIII, poz. 2 pkt 5 stanowiącego załącznik Nr 64 Ministra Komunikacji z dnia 29.06.1983r. w sprawie prac w szczególnych warunkach w zakładach pracy resortu komunikacji, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego (DZ. Urz. Ministra Komunikacji Nr 10, poz. 77 ze zm.).

Pozwany uznał powyższy okres jako okres wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Dlatego też decyzją z dnia 07.08.2012 r. pozwany przyznał wnioskodawcy prawo do emerytury poczynając od dnia 01.06.2012r., uznając, że na ten dzień wykazał wszystkie przesłanki, w tym 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Skarżący, mimo przyznania mu prawa do emerytury od dnia 01.06.2012r., podtrzymał odwołanie 29.03.2012 r., wskazując, że prawidłowo wykazał okresy pracy w szczególnych, dlatego też pozwany powinien mu przyznać prawo do emerytury już decyzją z dnia 29.03.2012 r.

Zdaniem Sądu Okręgowego, odwołanie mogłoby być uwzględnione gdyby wnioskodawca na dzień wydania decyzji z dnia 29.03.2012r. wykazał łącznie wszystkie przesłanki do przyznania mu prawa do emerytury.

Zgodnie z art. 24 ust. 1 ustawy z dnia 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U.Nr 39, poz. 353 z późn. zm.), ubezpieczonym urodzonym po dniu 31.12.1948r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku emerytalnego, wynoszącego co najmniej 60 lat dla kobiet i co najmniej 65 lat dla mężczyzn, z zastrzeżeniem art. 46, 47, 50, 50a i 50e i 184.

W myśl art. 184 ust. 1 ww. ustawy, ubezpieczonym urodzonym po dniu 31.12.1948r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Ust. 2 Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa oraz rozwiązania stosunku pracy - w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem.

Stosownie do § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U.Nr 8, poz. 43), pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki: osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn oraz ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Zgodnie zaś z § 3 rozporządzenia, za okres zatrudnienia wymagany do uzyskania emerytury, zwany dalej „wymaganym okresem zatrudnienia”, uważa się okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczanymi do okresów zatrudnienia.

W myśl § 2 ust. 1 rozporządzenia, okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

Z powyższego wynika, iż skarżący nabyłby prawo do wcześniejszej emerytury w przypadku łącznego spełnienia przesłanek:

- ukończenia wieku 60 lat

- legitymowania się łącznym okresem ubezpieczenia w wymiarze co najmniej 25 lat, przypadającym na dzień 01.01.1999r.;

- legitymowania się 15 letnim okresem pracy wykonywanej w szczególnych warunkach, przypadających na dzień 01.01.1999r.;

- nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego;

- rozwiązania stosunku pracy.

Poza sporem w sprawie było, iż skarżący A. W. ma ukończone 60 lat, na dzień 01.01.1999r. legitymuje się ponad 25 letnim okresem ubezpieczenia, nie jest członkiem OFE oraz nie pozostaje w stosunku pracy. Spornym pozostawało czy skarżący na dzień 01.01.1999r. legitymuje się 15 letnim okresem pracy wykonywanej w szczególnych warunkach.

Zdaniem pozwanego organu rentowego, okres zatrudnienia skarżącego od 20.06.1974 r. do 23.09.1975 r. w Przedsiębiorstwie (...) w O. nie mógł być uznany za okres pracy w szczególnych warunkach z uwagi na rozbieżności dotyczące zajmowanego stanowiska pracy.

Faktem jest, iż rozporządzenie RM z 07.02.1983r. w § 2 ust. 2 wymaga, by okresy pracy w szczególnych warunkach zostały potwierdzone przez zakład pracy w świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub też w „zwykłym” świadectwie pracy z odpowiednią adnotacją. Niemniej jednak należy zauważyć, iż świadectwo pracy nie ma mocy wiążącej zarówno dla pozwanego, jak i dla Sądu. Nie jest ono bowiem dokumentem urzędowym w rozumieniu art. 244 § 1 i 2 k.p.c., gdyż podmiot wydający to świadectwo nie jest organem państwowym ani organem wykonującym zadania z zakresu administracji państwowej, a tylko dokumenty wydane przez te organy stanowią dowód tego, co zostało w nich urzędowo poświadczone. W postępowaniu sądowym świadectwo pracy traktuje się jako dokument prywatny w rozumieniu art. 245 k.p.c., który stanowi jedynie dowód tego, że osoba, która je podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie. Dokument taki podlega kontroli zarówno co do prawdziwości wskazanych w nim faktów, jak i co do prawidłowości wskazanej podstawy prawnej.

Tak więc wnioskodawca posiadał uprawnienie do wykazania innymi dowodami, iż stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę w szczególnych warunkach, tym bardziej, iż zgodnie z utrwalonym w judykaturze poglądem, w sądowym postępowaniu odwoławczym możliwe jest ustalenie okresów zatrudnienia także w oparciu o inne dowody niż dowód z zaświadczenia zakładu pracy (uchwała SN z dnia 21.09.1984r. III UZP 48/84 LEX nr 14630, uchwała SN z dnia 10.03.1984r. III UZP 6/84 LEX nr 14625).

Skarżący domagając się uwzględnienia jako pracy w szczególnych warunkach, okresu jego zatrudnienia w w/w przedsiębiorstwie, wskazywał, że w spornym okresie pracował jako pomocnik operatora żurawia S. (...). Jego praca miała polegać na prowadzeniu tego pojazdu oraz operowaniu dźwigiem. Przez okres około 3 miesięcy miał się szkolić, a następnie jeździć sam na budowę albo z drugim pracownikiem gdy było więcej pracy. Wedle jego twierdzeń w listopadzie bądź grudniu 1974r. zaczął już samodzielną pracę operatora żurawia, a wiosną 1975 r. został wysłany na kurs operatorów żurawia .

Z kolei z zeznań skarżącego wynika, że szkolił się pod kierunkiem operatora dźwigu około 1 miesiąca. Po miesiącu to on więcej pracował na dźwigu i prowadził samochód. Operator jednak nadal go kontrolował, ale już mniej. Pod koniec 1974r. zaczął już wyjeżdżać do pracy sam, a przy bardziej skomplikowanych pracach jeździł nadal razem z operatorem. Jego zdaniem praca pomocnika operatora nie różniła się niczym od pracy operatora .

Zdaniem Sądu I instancji, powyższe wyjaśnienia i zeznania znalazły potwierdzenie w części w zeznaniach zawnioskowanych przez skarżącego świadków jak i w dostępnej dokumentacji osobowej z okresu zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) w O. zawartej w aktach rentowych.

Świadek A. G. zeznał, że w w/w zakładzie pracował w okresie pod 1965 do 1991 r. Świadek widział jak wnioskodawca jeździł dźwigiem (...) na podwoziu (...), który był samochodem ciężarowym o ciężarze powyżej 3,5 tony. Świadek zeznał, że według niego wnioskodawca pracował jako pomocnik operatora koparki przez okres około 2 lat. Według przekonania świadka skarżący wykonywał również prace operatora samodzielnie, ale z uwagi na upływ czasu świadek nie był w stanie stwierdzić kiedy. Następnie, według świadka, skarżący pracował jako kierowca Stara o ładowności 5 ton. Był zatrudniony na cały etat. Świadek widział jak wnioskodawca operował dźwigiem, gdy wykonywał pracę pomocnika operatora, do czego nie były wymagane uprawnienia .

Świadek E. G. zeznał, że pracował w w/w przedsiębiorstwie w latach 1969-1979 na stanowisku kierowcy samochodów ciężarowych. Świadek nie pamiętał kiedy wnioskodawca został przyjęty do pracy. Świadek widział wnioskodawcę przy pracy na dźwigu kiedy podnosił prefabrykaty budowlane i inne ładunki i ładował je na samochody. Widywał skarżącego jak przyjeżdżał na budowę zarówno sam, jak i z operatorem, kierował samochodem jak i wykonywał prace na dźwigu. Przeważnie jednak wykonywał prace na dźwigu. Operator w tym czasie kontrolował jego pracę.

Według świadka wnioskodawca widocznie nie miał uprawnień do operowania dźwigiem i musiał przyuczyć się do pracy. Żuraw był przypisany do konkretnego operatora . Pomocnik operatora nie miał przypisanego dźwigu, gdyż wprawiał się do tej pracy.

Sąd Okręgowy dał wiarę zeznaniom powyższych świadków, uznając, że są one spójne, logiczne i wzajemnie się uzupełniają. Świadkowie co prawda nie byli w stanie podać dokładnego okresu zatrudnienia wnioskodawcy, jednak należy uznać to za zrozumiałe z uwagi na upływ czasu. Jednak byli w stanie opisać charakter wykonywanej pracy przez wnioskodawcę.

W ocenie Sądu I instancji, na uwagę zasługuje jednak fakt, że co prawda praca pomocnika operatora dźwigu nie różniła się znacznie od pracy operatora żurawia, a o zaliczeniu zatrudnienia do okresów pracy w szczególnych warunkach decyduje przede wszystkim rodzaj wykonywanej pracy, a nie stanowisko zajmowane przez skarżącego, jednak praca ta musi być wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Tymczasem na podstawie zeznań wnioskodawcy i świadków nie da się precyzyjnie wywieść w jakim okresie wnioskodawca wykonywał pracę w pełnym wymiarze czasu. Nie była to również praca wykonywana stale.

Sam wnioskodawca nie był w stanie precyzyjnie wskazać, przez jaki okres szkolił się pod nadzorem operatora. Raz wspominał o 3 miesiącach, później o 1 miesiącu. Skarżący przyznał, że w pierwszym okresie (1 lub 3 miesięcy) szkolił się pod kierunkiem operatora, później zaś również przy poważniejszych pracach jeździł na budowę z operatorem. Trudno zresztą dać wiarę, aby wnioskodawca nie posiadający odpowiednich uprawnień został dopuszczony do stałego wykonywania samodzielnych prac dźwigiem, gdy jak sam przyznaje była to trudna i ciężka praca. Za tym stanowiskiem przemawia również fakt, że zakład skierował skarżącego na kurs w zawodzie maszynisty ciężkich maszyn budowlanych od listopada 1974 r., a skarżący wyraził zgodę na potrącanie części jego wynagrodzenia za okres szkolenia. Kiedy zaś wnioskodawca nie zdał tego kursu, zakład nie skierował go do dalszej pracy na dźwigu, lecz zmieniono mu stanowisko pracy na kierowcę samochodów ciężarowych.

W ocenie Sądu Okręgowego, zeznania wnioskodawcy, akta osobowe oraz zeznania przesłuchanych świadków nie dają podstaw do przyjęcia, iż skarżący w spornym okresie stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace w szczególnych warunkach.

W wykazie A stanowiącym załącznik do zarządzenia Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych z dnia 1.08.1983 r. w sprawie stanowisk pracy, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, uprawniających do niższego wieku emerytalnego, wzrostu emerytury lub renty inwalidzkiej /Dz. U. Nr 3, poz. 6/, w Dziale V- w budownictwie i przemyśle materiałów budowlanych, poz. 3 prace maszynistów ciężkich maszyn drogowych i budowlanych – pkt 4 - maszynista żurawi samojezdnych kołowych.

Nie ulega wątpliwości, zdaniem sądu, że wnioskodawca tych prac stale i w pełnym wymiarze czasu pracy nie wykonywał w spornym okresie.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Okręgowy uznał, iż skarżący nie legitymował się okresem 15 lat pracy wykonywanej w szczególnych warunkach, a tym samym nie spełnił wszystkich przesłanek do dochodzonego świadczenia na dzień wydania decyzji. Stosownie do art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. należało oddalić odwołanie wnioskodawcy w części - za okres od dnia złożenia wniosku o emeryturę do 31.05.2012r.

W pozostałym zakresie, wobec zaspokojenia roszczenia w części decyzją pozwanego z dnia 07.08.2012r., na zasadzie art. 477 ¹³ k.p.c. należało postępowanie umorzyć .

Apelację od wyroku wywiódł wnioskodawca, zaskarżając wyrok w pkt II i zarzucając, że został wydany z naruszeniem prawa procesowego, w szczególności art. 233 § 2 poprzez dowolną a nie swobodną ocenę zebranego w sprawie materiału dowodowego, prowadzącą do błędnego wniosku, iż skarżący nie pracował w pełnym wymiarze czasu pracy w warunkach szczególnych w okresie od dnia 20.06.1974 r. do 23.09.1975 r.

Powołując się na powyższe, skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego orzeczenia w pkt. II poprzez przyznanie skarżącemu prawa do emerytury od dnia złożenia wniosku o emeryturę do dnia 31.05.2012 r. oraz zasądzenie na rzecz skarżącego kosztów postępowania wg norm przypisanych.

W uzasadnieniu apelacji wnioskodawca podniósł, że wykonywanie zawodu pomocnika operatora żurawia i operatora żurawia oraz kierowcy pojazdu marki (...) (...) w okresie od 20.6.1974 do 23.09.1975 to czynności, które są nierozłącznie związane z pracą kierowcy samochodu ciężarowego. Nie jest możliwe wykonywanie pracy w charakterze operatora bez świadczenia pracy kierowcy samochodu ciężarowego. Wykonując prace operatora lub pomocnika operatora żurawia zawsze przede wszystkim skarżący wykonywał pracę kierowcy samochodu ciężarowego.

Skarżący podniósł także, iż sąd pierwszej instancji dokonał błędnej analizy stanu faktycznego w przedmiotowej sprawie poprzez, uznając, że uczestnictwo przez skarżącego w kursie obsługi ciężkich maszyn budowlanych od listopada 1974r. wyklucza jego zatrudnienie w szczególnych warunkach. Ocena ta nie znajduje oparcia w zgromadzonym materiale dowodowym, w szczególności w przeprowadzonych na rozprawie dowodach z zeznań świadków, którzy stwierdzili, że praca pomocnika operatora koparki i praca operatora nie różnią się. Bez znaczenia w przedmiotowej sprawie jest ustalenie okresu szkolenia skarżącego tj. miesiąc czy trzy miesiące, bowiem ta okoliczność nie miała wpływu na wykonywanie przez skarżącego pracy w warunkach szczególnych w pełnym wymiarze czasu pracy.

Sąd pierwszej instancji niesłusznie uzależnia ocenę czy skarżący pracował w okresie od 20.06.1974 do 21.04.1976 w warunkach szczególnych od okoliczności czy zdał on egzamin kończący kurs w zawodzie maszynisty ciężkich maszyn budowlanych, bowiem praca na stanowisku kierowcy samochodów ciężarowych o masie pow. 3,5 tony jest również pracą w warunkach szczególnych.

Zdaniem wnioskodawcy, akta osobowe pracownika, świadectwo pracy i zeznania świadków jednoznacznie wskazują, iż skarżący wykonywał prace w szczególnych warunkach w wymiarze co najmniej 8 godzin, a wielokrotnie było to kilkanaście godzin dziennie. Dopuszczenie zaś pracownika do pracy bez ukończonego szkolenia lub egzaminu nie oznacza, iż pracownik pracy tej nie wykonywał.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja wnioskodawcy nie zasługiwała na uwzględnienie.

Przedmiotem sporu w niniejszej sprawie było, czy wnioskodawca A. W. na dzień wydania zaskarżonej decyzji z dnia 29.03.2012 r. spełnił wskazane w art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z FUS przesłanki przyznania mu prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym, a konkretnie czy spełnił przesłankę co najmniej 15 lat pracy w warunkach szczególnych. Decyzją z dnia 07.08.2012 r., wobec wskazania nowych okoliczności i dowodów, Zakład Ubezpieczeń Społecznych przyznał mu bowiem prawo do wcześniejszej emerytury od dnia 01.06.2012 r., co skutkowało umorzeniem przez Sąd I instancji postępowania w zakresie objętym decyzją z dnia 07.08.2012 r., tj. prawem do emerytury w okresie od 01.06.2012 r. Na etapie postępowania drugoinstancyjnego spór stron zasadniczo sprowadzał się zatem do oceny, czy w okresie od 20.06.1974 r. do 23.09.1975 r. w Przedsiębiorstwie (...) w O. ubezpieczony stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę w szczególnych warunkach.

W powyższym zakresie Sąd Okręgowy prawidłowo przeprowadził postępowanie dowodowe, a w swych ustaleniach i wnioskach nie wykroczył poza ramy swobody oceny wiarygodności i mocy dowodów wynikające z przepisu art. 233 k.p.c., nie popełnił też uchybień w rozumowaniu w zakresie zarówno ustalonych faktów, jak też ich kwalifikacji prawnej. W związku z powyższym, Sąd Apelacyjny, zaakceptował ustalenia faktyczne Sądu pierwszej instancji, traktując je jak własne, nie widząc w związku z tym konieczności ich ponownego szczegółowego przytaczania (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5.11.1998r., sygn. I PKN 339/98, opubl. OSNAPiUS z 1999 r., z. 24, poz. 776).

Podstawą prawną żądania emerytury w wieku niższym niż wymagany dla mężczyzn wiek 65 lat jest w przypadku wnioskodawcy przepis art. 184 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS (dalej: ustawa emerytalna), zgodnie z którym ubezpieczonym (mężczyznom) urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje prawo do emerytury po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32 ustawy emerytalnej (60 lat - § 4 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze - Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43 ze zm., dalej: rozporządzenie), jeżeli w dniu wejścia tej ustawy w życie, tj. w dniu 1 stycznia 1999 r. osiągnęli: okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymagany w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku obniżonym oraz okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27 ustawy emerytalnej (co najmniej 25- letni).

Takim ubezpieczonym przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32 ustawy emerytalnej pod warunkiem nie przystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego (art. 184 ust. 2 ustawy emerytalnej).

Przepis art. 184 ust. 1 ustawy emerytalnej dotyczy zatem wyłącznie tych ubezpieczonych, którzy w dniu wejścia w życie ustawy emerytalnej, tj. 1.01.1999 r. już legitymowali się wymaganym okresem składkowym i nieskładkowym, w tym wymaganym okresem pracy w warunkach szczególnych, lecz nie osiągnęli jeszcze wymaganego wieku emerytalnego.

Zgodnie z art. 32 ust. 2 cyt. ustawy, dla celów ustalenia uprawnień do emerytury
w wieku obniżonym z tytułu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia.

Rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których uprawnionym osobom przysługuje prawo do emerytury w wieku obniżonym, ustala się natomiast –
jak stanowi ust. 4 art. 32 cyt. ustawy - na podstawie przepisów dotychczasowych,
tj. na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Zgodnie z § 4 tego rozporządzenia, pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki, tj. osiągnięcie wieku emerytalnego (kobieta – 55 lat, mężczyzna – 60 lat) i okres zatrudnienia (kobieta – 20, mężczyzna - 25 lat), w tym 15 lat wykonywania pracy w szczególnym charakterze. Przesłanki te należy spełnić kumulatywnie. Nie spełnienie jednego ze wskazanych warunków czyni niemożliwym przyznanie emerytury w wieku obniżonym.

Dla oceny, czy pracownik pracował w szczególnych warunkach, nie ma istotnego znaczenia nazwa zajmowanego przez niego stanowiska, tylko rodzaj powierzonej mu pracy. Praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy) w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 1.06.2010 r. w sprawie II UK 21/10, publik. Lex nr 619638).

W ocenie Sądu Apelacyjnego, Sąd Okręgowy prawidłowo ustalił, iż wnioskodawca w spornym okresie stale i w pełnym wymiarze czasu pracy nie wykonywał w warunkach szczególnych w rozumieniu ustawy emerytalnej.

Wnioskodawca domagając się przyznania mu wcześniejszej emerytury, wykazywał, iż w spornym okresie pracował jako pomocnik operatora żurawia, a następnie operator żurawia, tj. wykonywał pracę w szczególnych warunkach, o której mowa w rozporządzeniu w wykazie A, dziale V (W budownictwie i przemyśle materiałów budowlanych), pod poz. 3 (Prace maszynistów ciężkich maszyn budowlanych lub drogowych), oraz w zarządzeniu Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych z dnia 01.08.1983 r. – w dziale V (W budownictwie i przemyśle materiałów budowlanych), pod poz. 3 (Prace maszynistów ciężkich maszyn budowlanych lub drogowych), pkt 4 (Maszynista żurawi samojezdnych kołowych). Z uzupełnionych przez niego na rozprawie apelacyjnej wyjaśnień wynikało jednak, iż domagał się również uznania, iż wykonywał również pracę w warunkach szczególnych, o której mowa w wykazie A rozporządzenia, w dziale VIII (W transporcie i łączności) pod poz. 2 (Prace kierowców samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, specjalizowanych, specjalistycznych (specjalnych), pojazdów członowych i ciągników samochodowych balastowych, autobusów o liczbie miejsc powyżej 15, samochodów uprzywilejowanych w ruchu w rozumieniu przepisów o ruchu na drogach publicznych, trolejbusów i motorniczych tramwajów).

W ocenie Sądu Apelacyjnego, zarówno na podstawie materiału dowodowego przedstawionego przez Sądem I instancji (dowody z dokumentów, zeznania świadków i wnioskodawcy) jak i wyjaśnień ubezpieczonego złożonych przed Sądem II instancji, nie sposób jednak uznać, iż wnioskodawca wykonywał którąkolwiek ze wskazywanych przez siebie prac w warunkach szczególnych stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Wprawdzie możliwym jest uznanie do stażu pracy w warunkach szczególnych okresu, w którym ubezpieczony wykonywał jednocześnie dwie lub więcej prac w warunkach szczególnych, mimo iż żadna z nich samodzielnie nie pozwalałaby na dokonanie takiego ustalenia. Niezbędnym jednak wówczas jest, aby wykonywanie tych łączonych prac razem wyczerpywało pełen wymiar pracy. O takiej sytuacji nie może być jednak mowy w niniejszej sprawie. Wnioskodawca na stanowisku pomocnika operatora żurawia, pracował wprawdzie jako kierowca pojazdu S. (...), a także wykonywał część lżejszych obowiązków operatora żurawia, jednak zajęcia te nie wyczerpywały pełnego wymiaru czasu pracy. Poza wskazanymi zajęciami, jako pomocnik operatora żurawia wykonywał bowiem również takie czynności jak rozstawianie dźwigu, podczepianie zawiesia czy pomoc przy zaczepianiu ładunku. Nadto, skarżący sam przyznał, iż mniej więcej połowę czasu pracował jako kierowca, a połowę jako pomocnik operatora żurawia. Stanowisko pomocnika operatora żurawia zarówno w rozporządzeniu jak i przepisach resortowych nie jest zaś wymieniane jako praca w warunkach szczególnych.

Odnosząc się do apelacji ubezpieczonego, należy nadmienić, iż nie zasługuje na uwzględnienie zarzut naruszenia przez sąd pierwszej instancji art. 233 § 1 k.p.c. Skuteczne podniesienie zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. wymaga wskazania jakie kryteria oceny zostały naruszone przez sąd przy analizie konkretnych dowodów, uznając brak ich wiarygodności i mocy dowodowej lub niesłuszne im taką moc przyznając – to jest – czy i w jakim zakresie analiza ta jest niezgodna z zasadami prawidłowego rozumowania, wiedzą lub doświadczeniem życiowym, względnie – czy jest ona niepełna (zob. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 23.01.2001 r., IV CKN 970/00, Lex nr 52753; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6.07.2005 r., III CK 3/05, Lex nr 180925). Zdaniem Sądu Apelacyjnego, skarżący nie zdołał wykazać, aby Sąd I instancji dokonał dowolnej a nie swobodnej ocena dowodów.

Wbrew twierdzeniom skarżącego, z zeznań świadków nie wynikało wcale, iż wykonywane przez wnioskodawcę jako pomocnika operatora żurawia prace były tożsame z pracami wykonywanymi przez samego operatora. Świadek A. G. wyraźnie wskazał, iż wykonywał większość (a nie wszystkie) prac operatora, a obaj świadkowie wspominali o tym, że pracował pod nadzorem operatora. Sam wnioskodawca na rozprawie apelacyjnej również zresztą przyznał, iż jako pomocnik operatora przyjeżdżał na budowę razem z głównym operatorem i pod jego nadzorem wykonywał tylko prostsze czynności.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, logicznym zresztą jest, iż skoro samodzielny operator był w stanie samodzielnie pojechać na budowę i wykonać wszystkie związane z tym czynności, to w sytuacji kiedy jechali razem operator i pomocnik operatora żurawia, pomocnik taki, przyuczający się dopiero, nie mógł w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywać wszystkich czynności, które wykonywałby normalnie operator.

Sądu Apelacyjnego nie przekonują także argumenty skarżącego, iż pomimo braku uprawnień do wykonywania czynności operatora żurawia, czynności takie on wykonywał. W ocenie Sądu Apelacyjnego, z całokształtu materiału dowodowego wynika wyraźnie, iż w trakcie szkolenia przyuczał się on do takich prac pod nadzorem operatora z uprawnieniami, natomiast kiedy skończył kurs z wynikiem negatywnym, powierzono mu inne obowiązki.

Reasumując, stwierdzić należy, iż Sąd Okręgowy prawidłowo ocenił, że wnioskodawca w spornym okresie nie wykonywał stale i w pełnym wymiarze prac w warunkach szczególnych, a zatem jego wniosek o wcześniejszą emeryturę w zakresie nieobjętym decyzją z dnia 07.08.2012 r. należało oddalić.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. orzekł jak w sentencji wyroku.