Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 14 kwietnia 2016r.

Sąd Rejonowy w Słupcy I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSR Tomasz Miśkiewicz

Protokolant: Daria Zwolińska

po rozpoznaniu w dniu 31 marca 2016r. w Słupcy

na rozprawie

sprawy z wniosku: A. S.

z udziałem: M. J. (1), H. S., W. K. (1)

o ustanowienie służebności drogi koniecznej

p o s t a n a w i a

1.  na zabudowanej nieruchomości położonej w miejscowości C. W. gmina L., oznaczonej w ewidencji gruntów jako działka o numerze geodezyjnym (...), dla której Sąd Rejonowy w Słupcy prowadzi księgę wieczystą nr (...) ustanowić na rzecz każdoczesnego właściciela budynku stanowiącego odrębną nieruchomość położonego w miejscowości C. Wschód gmina L., mieszczącego się pod adresem (Plac (...), (...)-(...) C.), dla którego Sąd Rejonowy w Słupcy prowadzi księgę wieczystą nr (...) służebność drogi koniecznej polegającą na prawie przechodu, wyznaczonej w linii łączącej punkty 11-12-13-14-15-16-17-18-19-20-21-22-23-24-25-26, o powierzchni 0,0010 ha, według projektu służebności drogi koniecznej z dnia 25.05.2015r. sporządzonego przez geodetę K. K. (1) (k. 348).

2.  nakazać uczestniczce M. J. (1) udostępnić wnioskodawcy klucze do drzwi frontowych znajdujących się w budynku od strony ulicy (...) oraz usunięcia lub przesunięcia znajdującej się za tymi drzwiami szafy zasłaniającej drzwi prowadzące do pokoju znajdującego się w budynku wnioskodawcy, tak aby drzwi frontowe można było otworzyć pod kątem 90°, a także nieprzeszkadzania w jakikolwiek sposób w korzystaniu przez wnioskodawcę z tego przejścia.

3.  zasądzić od wnioskodawcy na rzecz uczestniczki M. J. (1) kwotę 33,60 zł (trzydzieści trzy złote sześćdziesiąt groszy), płatną co roku w terminie do końca każdego kolejnego roku, począwszy od roku uprawomocnienia się postanowienia - tytułem wynagrodzenia za ustanowienie służebności.

4.  nakazać pobrać od wnioskodawcy na rzecz Skarbu Państwa (Sąd Rejonowy w Słupcy) kwotę 1.476,86 zł (tysiąc czterysta siedemdziesiąt sześć złotych osiemdziesiąt sześć groszy) tytułem częściowego zwrotu nieopłaconych kosztów sądowych.

5.  nakazać pobrać od uczestniczki M. J. (1) na rzecz Skarbu Państwa (Sąd Rejonowy w Słupcy) kwotę 2.476,86 zł (dwa tysiące czterysta siedemdziesiąt sześć złotych osiemdziesiąt sześć groszy) tytułem zwrotu pozostałej części nieopłaconych kosztów sądowych.

6.  oddalić wniosek uczestniczki M. J. (1) o zasądzenie kosztów postępowania.

T. M.

Sygn. akt I Ns 14 / 15

UZASADNIENIE

Wnioskodawca A. S. wniósł o ustanowienie drogi koniecznej na rzecz każdoczesnego właściciela nieruchomości budynkowej ( (...)), położonej w Ciążeniu przy ul. (...), polegającej na prawie przechodu przez nieruchomość gruntową o nr geodezyjnym 312 ( KW (...) ), stanowiącą własność M. J. (1). W uzasadnieniu wskazał, iż budynek, w którym zamieszkuje nie ma żadnego dostępu do drogi publicznej. W toku postępowania jego pełnomocnik doprecyzował wniosek wskazując, że wnosi o ustanowieniu służebności przez sień budynku mieszkalnego, zgodnie z treścią postanowienia o zabezpieczeniu (k. 58-59, 226v,313).

Uczestniczka M. J. (1), właścicielka nieruchomości o nr działek (...) wniosła o oddalenie wniosku (k. 54-55). W uzasadnieniu podkreśliła, iż wnioskodawca ma możliwość dostępu do budynku mieszkalnego przez nieruchomość sąsiednią o nr działki (...), w związku z czym ustanowienie drogi koniecznej przez jej nieruchomość nie jest uzasadnione, tym bardziej, iż wnioskodawca korzystał już wcześniej z dostępu do swojej nieruchomości przez nieruchomość oznaczoną jako działka o numerze (...).

Uczestniczka W. K. (1) - właścicielka nieruchomości, oznaczoną jako działka o numerze (...) w toku oględzin z nieruchomości odmówiła wnioskodawcy dalszego wykorzystywania swojej nieruchomości celem dojazdu do nieruchomości wnioskodawcy.

Uczestniczka H. S. nie zajęła stanowiska w sprawie.

W toku postępowania na wniosek wnioskodawcy zostało wydane postanowienie o zabezpieczeniu wniosku (k. 110-112).

Sąd ustalił, co następuje:

Umową zawartą w formie aktu notarialnego nr 201 z dnia 21.02.1938r. A. K. przeniósł na rzecz swojej siostry M. P. prawo własności połowy domu mieszkalnego z gliny, krytego słomą od strony wschodu z całą sienią do strony podwórka (k. 71-73). Ponadto obciążył swoją połowę domu służebnością w zakresie korzystania z korytarza frontowego, ustanowił ponadto inne służebności. Przedmiotowy dom mieszkalny położony był na nieruchomości o nr geod działki (...) (KW (...)), która umową darowizny z dnia 21.02.2008r. stała się wyłączną własnością uczestniczki M. J. (1) (k. 134-136), następczyni prawnej A. K., zmarłego w dniu 18.09.1981r. (k.129). Budynek mieszkalny, znajdujący się na ww. nieruchomości stanowił odrębny przedmiot własności ( (...)) i był on w ciągłym posiadaniu poprzedników prawnych wnioskodawcy, którzy to umową darowizny z dnia 08.06.2012r. przekazali własność budynku wnioskodawcy (k.4-7). Poprzedniczka prawna wnioskodawcy S. W. – córka M. P. zamieszkiwała w połowie przedmiotowego domu mieszkalnego do chwili swojej śmierci w dniu 09.11.2002r. Wcześniej córka S. W. i matka wnioskodawcy U. S. wyprowadziła się z tego domu i do śmierci S. W. zajmowane przez nią mieszkanie stało puste do grudnia 2005r. czyli do czasu zamieszkania w nim wnioskodawcy wraz ze swoją rodziną. Za życia S. W. dostęp do domu mieszkalnego, znajdującego się na działce o nr (...) odbywał się przez sąsiadującą nieruchomość o nr geod. działki (...), będącą obecnie własnością uczestniczki M. J. (1). Tym niemniej uczestniczka w 2003r. rozpoczęła budowę ogrodzenia betonowego otaczającego jej nieruchomość o nr działki (...), uniemożliwiając tym samym dostęp wnioskodawcy do części jego domu mieszkalnego, znajdującego się na działce o nr (...). Ponadto dostęp do budynku wnioskodawcy uniemożliwia brama odgradzająca działkę nr (...) od drogi gminnej – działka nr (...) oraz furtka pomiędzy podwórzem uczestniczki zlokalizowanym na działce (...), a działką nr (...). Z kolei od strony ul. (...) znajdują się drzwi wejściowe na korytarz, z którego można wejść zarówno do części budynku zajmowanego przez uczestniczkę jak i przez wnioskodawcę, przy czym obecnie uniemożliwia to stojąca przed tymi drzwiami szafa uczestniczki, jak też okoliczność, że kluczami do tych drzwi dysponuje tylko uczestniczka M. J. (1). Od chwili posadowienia muru betonowego przez uczestniczkę, wnioskodawca w celu dostępu do budynku mieszkalnego korzystał tymczasowo z uprzejmości właścicielki nieruchomości sąsiedniej o nr działki (...). Tym niemniej od czasu oględzin nieruchomości w dniu 30.07.2013r. właścicielka działki (...) odmówiła wnioskodawcy dalszego przechodu przez jej nieruchomość. Dostęp do nieruchomości budynkowej położonej na działce o nr (...) umożliwia wejście od strony ul. (...), które nie jest obecnie wykorzystywane bowiem uczestniczka M. J. (1) korzysta z dostępu przez podwórze o nr działki (...). Uczestniczka M. J. nie zamieszkuje na stałe na przedmiotowej nieruchomości bowiem posiada inną nieruchomość w S.. Właścicielka nieruchomości o nr działki (...) W. K. (1) uzyskała decyzję administracyjną sankcjonującą rozbiórkę starego domu jednorodzinnego, znajdującego się na ww. nieruchomości oraz budowę nowego domu wraz z zagospodarowaniem podwórza (k. 290, k.316). Postanowieniem z dnia 12.12.2007r. Sąd Rejonowy w Słupcy stwierdził nabycie spadku po M. P. na rzecz S. W. oraz H. S. po ½ części. Nadto stwierdził nabycie spadku po S. W. na rzecz U. S., W. W. oraz A. W. po 1/3 części.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie: akt sprawy I C 15/09, akt sprawy I C 222/08, akt sprawy I C 254/07, umowy darowizny z dnia 08.06.2012r. (k. 4-7), mapy z rejestru gruntów (k. 13), oględzin nieruchomości (k. 82-84, k.240-244 ), kserokopii aktu notarialnego z 1938 r. (k. 71-73), odpisu postanowienia ze sprawy I Ns 388/07 (k. 129), odpisu postanowienia ze sprawy (...) (k. 130), umowy darowizny z dnia 21.02.2008r. (k. 134-136), opinii biegłego L. S. (1) z dnia 09.09.2014r. wraz z opinią uzupełniającą z dnia 09.11.2015r. i jego przesłuchaniem (k. 254-282,k. 312v-313, k. 373-396, k. 405-405v), opinii biegłego geodety K. K. (1) z dnia 10.06.2015r. (k. 346-349), postanowienia Starosty (...) z dnia 09.09.2014r. (k. 290), wniosku uczestniczki W. K. (1) o ustaleniu warunków zabudowy z dnia 05.08.2014r. (k. 291-293), decyzji o warunkach zabudowy z dnia 16.10.2014r. (k. 316-317v), oględzin nieruchomości (k. 82-84, 240-244), zeznań świadków U. S. i C. S. (k. 168v-170), świadków M. S. i A. G. (k. 222v-224), zeznań wnioskodawcy (k. 224-225,k.405v), zeznań uczestniczki W. K. (1) (k. 225-225v, k.405v), zeznań uczestniczki M. J. (1) (k. 225v-226, k.406).

Sąd dał wiarę zeznaniom świadków U. S. oraz C. S. bowiem zeznania tych świadków znalazły potwierdzenie w zgromadzonym materiale dowodowym. Świadkowie nakreślili w sposób jasny i jednoznaczny okoliczności w jakich doszło do współużytkowania nieruchomości zabudowanej domem mieszkalnym przez rodzinę K. (poprzednicy prawni uczestniczki) i P. (poprzednicy prawni wnioskodawcy). Świadkowie potwierdzili, że pomimo współdzielenia nieruchomości budynkowej przez obie rodziny nie było żadnych problemów z dostępem do budynku mieszkalnego, tj. tej jego części w której obecnie mieszka wnioskodawca. Dostęp odbywał się przez podwórze, tj. przez nieruchomość o nr działki (...), która obecnie jest własnością uczestniczki, a która w chwili obecnej nie mieszka na przedmiotowej nieruchomości. Problemy z dostępem do nieruchomości rozpoczęły się co najmniej od roku 2003r. kiedy to uczestniczka M. J. (1) postanowiła ogrodzić swoją nieruchomość, odcinając tym samym utrwaloną przez wiele lat, a istniejącą jeszcze najpóźniej za życia S. W. drogę, prowadzącą do budynku mieszkalnego przez nieruchomość o nr 313. Świadkowie jednoznacznie podkreślili, że wnioskodawca w chwili obecnej nie ma dostępu do budynku mieszkalnego, w którym zamieszkuje. Zdarzają się zatem sytuacje, że dostęp odbywa się przez okno, co jest bardzo krępujące dla wnioskodawcy i jego rodziny. Sąd dał wiarę powyższym zeznaniom bowiem znalazły one potwierdzenie wśród zeznań innych świadków, w tym W. K. (1) czy M. S..

Świadek M. S. potwierdziła w swoich zeznaniach, że za życia S. W. przejście do tej części budynku, w której obecnie mieszka wnioskodawca odbywało się bez żadnych problemów, a dostęp odbywał się przez podwórko uczestniczki M. J. (1) (k. 222v). Powyższe było zatem zbieżne z zeznaniami wcześniejszych świadków i dlatego Sąd w tej części dał wiarę zeznaniom świadka. Świadek M. S. potwierdziła również, że wnioskodawca początkowo korzystał z dostępu do swojej nieruchomości przez działkę sąsiednią o nr geod. 314, tym niemniej najpóźniej do czasu, w której właścicielka tej działki odmówiła dalszego przejazdu. Sąd przy tym nie podziela tych zeznań świadka M. S., w których świadek sugeruje, że odmowa dostępu wnioskodawcy do jego nieruchomość przez działkę o nr (...) i następnie próba dostępu do swojej nieruchomości przez okno była swoistą próbą wymuszenia sytuacji, która doprowadzić miała do powstania poszukiwania alternatywnej drogi koniecznej (k. 223). Na tle powyższych zeznań świadka należy zaznaczyć, że właścicielka nieruchomości sąsiedniej o nr 314 jednoznacznie odmówiła wnioskodawcy dostępu do budynku usytuowanego na działce o nr (...), co uniemożliwiło wnioskodawcy definitywnie dostęp do jego nieruchomości. Z zeznań (...) o nr działki (...) W. K. (1) wynikało, że dostęp przez jej nieruchomość miał odbywać się tylko czasowo, do chwili kiedy wnioskodawca ureguluje spory z uczestniczką M. J. (1). Tym niemniej prowadzone pierwotnie liczne postępowania sądowe, w tym o naruszenie posiadania, zasiedzenie czy uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem rzeczy nie przyniosły dla wnioskodawcy oczekiwanych rezultatów. W związku z czym obecne i kolejne postępowanie sądowe o ustanowienie drogi koniecznej stało się dla uczestniczki W. K. (1) najprawdopodobniej ostatecznym bodźcem do rozwiązania dotychczasowej uprzejmości jaką okazywała wnioskodawcy. Była do autonomiczna decyzja właściciela nieruchomości o nr działki (...). W związku z czym odmowa przejazdu przez nieruchomość sąsiednią o nr działki (...) pozbawiła wnioskodawcę dostępu do jego nieruchomości. Nie wydaje się być zatem zgodne z zasadami doświadczenia życiowego takie postępowanie wnioskodawcy, który wchodząc przez okno do swojego budynku mieszkalnego, narażając się tym samym na dopuszczenie do krępującej sytuacji, robi to świadomie w celu wymuszenia alternatywnego dostępu do swojej nieruchomości. Podsumowując zatem należy jednoznacznie podkreślić, że wchodzenie przez okno stało się dla wnioskodawcy koniecznością w związku z brakiem innego sposobu dostępu do swojej nieruchomości.

Sąd dał wiarę zeznaniom wnioskodawcy, tym bardziej, iż jego zeznania pokrywały się z zeznaniami świadków. Wnioskodawca potwierdził, że odkąd wprowadził się do przedmiotowej nieruchomości w 2005r. to był zmuszony korzystać z uprzejmości swojej cioci – właścicielki działki sąsiedniej o nr 314 celem dostępu do swojej części budynku, położonego na działce o nr (...), należącej obecnie do uczestniczki M. J. (1). Sąd dał również wiarę tym zeznaniom, w których wnioskodawca jednoznacznie podkreśla, że na chwilę obecną nie ma innej możliwości dostępu do swojej nieruchomości bowiem zarówno dojście przez działkę o nr (...) jak i przez podwórze na działce o nr (...) nie jest w dalszym ciągu możliwe. Powyższe zeznania wnioskodawcy znalazły potwierdzenie w zgromadzonym materiale dowodowym, z którego jednoznacznie wynikało, że z chwilą wybudowania ogrodzenia betonowego przez uczestniczkę M. J. (1) w 2003r. oraz z chwilą odmowy przez właścicielkę W. K. korzystania z jej nieruchomości o nr geod. 314 celem dojścia do budynku mieszkalnego położonego na działce (...), wnioskodawca nie ma dalszej możliwości dostępu do tej części swojej nieruchomości budynkowej, w której aktualnie zamieszkuje. W wyniku zatem działań od niego niezależnych wnioskodawca znalazł się w takiej sytuacji, w której nie może dostać się do swojej nieruchomości budynkowej.

Sąd dał również wiarę zeznaniom uczestniczki M. J. (1), bowiem zeznania uczestniczki pokrywały się z zeznaniami świadków jak i samego wnioskodawcy. Na tle zeznań uczestniczki odnotowania wymaga fakt, że dostęp do nieruchomości budynkowej o nr 14 możliwy jest od strony ul. (...) przez tzw. sień, a więc korytarz prowadzący zarówno do części nieruchomości zajmowanej przez wnioskodawcę jak i uczestniczkę. Tym niemniej z dalszych zeznań uczestniczki wynika, że tak istniejące wejście nie jest w ogóle wykorzystywane. Zdaniem Sądu uczestniczka w swoich zeznaniach nie podała żadnego racjonalnego powodu, dla którego mogłaby się nie zgodzić na udostępnienie dojścia do nieruchomości wnioskodawcy przez wspominany korytarz, tym bardziej, że szafa znajdująca się w sieni jest pusta, co wynika z zeznań samej uczestniczki, a ponadto rzeczy, które znajdowały się w korytarzu nie były przedmiotami, które ze względu na swoje przeznaczenie i charakter nie mogłyby się znajdować w innym miejscu. Na tle indywidualnego wyobrażenia uczestniczki o najlepszym sposobie dostępu do nieruchomości budynkowej znamiennym jest również treść aktu notarialnego z 1938r., w którym poprzednik prawny uczestniczki, wyrażając swoją wolę postanowił jednak „ w zakresie korzystania z korytarza frontowego” obciążyć swoją nieruchomość odpowiednią służebnością na rzecz swojej siostry (poprzedniczki prawnej wnioskodawcy). Na gruncie powyższego widać zatem bardzo subiektywny sposób zachowania uczestniczki, która w świetle stwierdzonych okoliczności faktycznych nie ma zdaniem sądu podstaw do unicestwiania pierwotnej woli uprzednich współwłaścicieli nieruchomości, którzy jednak mieszkali razem w przedmiotowej nieruchomości i się tam wspólnie wychowywali, co podkreśliła nawet sama uczestniczka (k. 226).

Opinia biegłego sądowego L. S. (1) jednoznacznie potwierdziła, że na chwilę obecną brak jest dostępu do budynku mieszkalnego pobudowanego na działce o nr (...). Odnośnie zarzutów uczestniczki M. J. co do prezentowanych przez biegłego różnych wersji sposobu dojazdu do nieruchomości budynkowej to należy podkreślić, że ustanowienie dostępu przez nieruchomość uczestniczki o nr działki (...) (na jej części stanowiącej podwórze) może rodzić w przyszłości sytuacje konfliktogenne pomiędzy uczestnikami. Poza tym zdaniem Sądu projekt drogi koniecznej przechodzącej przez nieruchomość uczestniczki M. J. (1), a prezentowany na rysunku znajdującym się na karcie 317 akt niniejszej sprawy nie wydaje się być najbardziej optymalny, chociażby z uwagi na to, że dostęp do budynku wnioskodawcy odbywałby się ze znacznym obciążeniem obszarowym nieruchomości sąsiedniej i angażowałby również korzystanie z dojazdu od strony drogi gminnej o nr działki (...). Również długość jak i swoiste zakrzywienie tego dojazdu nie wydaje się być prostym rozwiązaniem, które w realiach niniejszej sprawy mogłoby być jednocześnie możliwe do zaakceptowania przez uczestniczkę M. J. (1). Podobne rozważania należało przyjąć do dojazdu prezentowanego na karcie o nr 349 akt niniejszej sprawy. Ponadto właścicielka nieruchomości o nr działki (...) wykazała w toku postępowania zamiar rozbiórki istniejącego domu mieszkalnego oraz usytuowanie nowego budynku wraz z zagospodarowaniem podwórza. Na tle powyższego ustanawianie drogi koniecznej wzdłuż działki o nr (...) jawi się jako tymczasowe jak i niejednoznaczne, mogące również powodować konflikty w przyszłości, tym bardziej, iż uczestniczka W. K. wyraźnie odmówiła wnioskodawcy przejścia przez jej nieruchomość w toku oględzin z nieruchomości. Na tle zarzutów uczestniczki M. J. odnośnie przebiegu drogi koniecznej proponowanej przez biegłego L. S. (1) należy również zaznaczyć, że nie ma znaczenia świadomość (bądź też jej brak) wnioskodawcy co do zastanego w chwili wprowadzania się do jego budynku w 2005r. istniejącego wówczas utrudnionego dostępu do jego nieruchomości. Nie można odmówić wnioskodawcy możliwości dostępu do jego nieruchomości z uwagi na sam fakt, iż w chwili podjęcia decyzji o zamieszkiwaniu wiedział (lub też nie) o ograniczonym lub bardzo utrudnionym dostępie do jego nieruchomości. Powoływana przez uczestniczkę okoliczność pozostaje bez znaczenia dla przysługującego wnioskodawcy, z mocy samego prawa uprawnienia „właścicielskiego”, wyrażającego się chociażby w korzystaniu, rozporządzaniu jak i swobodnego dostępu do swojej nieruchomości, co gwarantują wnioskodawcy obowiązujące przepisy prawa, a nie subiektywna wola właścicieli nieruchomości sąsiednich. Przedmiotem niniejszego postępowania nie jest badanie stanu świadomości wnioskodawcy co do możliwych sposobów przejazdu do jego nieruchomości lecz umożliwienie wnioskodawcy dostępu do budynku i „zbudowanie” odpowiedniej sieci komunikacyjnej z drogą publiczną, co gwarantuje art. 145 k.c. i nast.

Uczestniczka M. J. (1) również w żaden sposób nie podważyła skutecznie wynagrodzenia wyliczonego przez biegłego L. S. w opinii z dnia 09.11.2015r. (pkt. 4 pisma uczestniczki z dnia 09.12.2015r.). Powoływane przez uczestniczkę opłaty za korzystanie z piwnicy nie mają uzasadnienia w realiach niniejszej sprawy bowiem przedmiotem postępowania jest ustalenie wynagrodzenia za korzystanie z określonego wycinka nieruchomości, tym bardziej, iż biegły L. S. potwierdził, że droga konieczna od strony ul. (...) nie spowoduje ograniczeń w dostępie do piwnicy ani strychu (k. 405v). Analizując treść opinii biegłego L. S., a przede wszystkim pkt. 8 czyli oceny wpływu ustanowienia służebności na nieruchomości uczestniczki oraz cel i sposób przyjętej wyceny należy zaznaczyć, iż istotnym dla Sądu Rejonowego przy ustalaniu wartości wynagrodzenia było uwzględnienie przez biegłego rekompensaty z tytułu utraty potencjalnych dochodów z nieruchomości w pasie gruntu, na którym miała być ustanowiona służebność drogi koniecznej oraz utratę wartości nieruchomości obciążanej służebnością. Zdaniem Sądu powyższe znalazło swoje odbicie w przedmiotowej opinii biegłego. Dlatego też Sąd przy ustaleniu wartości wynagrodzenia kierował się wnioskami wynikającymi z opinii biegłego z dnia 09.11.2015r., przyjmując je za swoje własne.

Z zeznań uczestniczki W. K. (1) wynika z jakiego przejścia korzystał wcześniej wnioskodawca wraz z rodziną w celu dojścia do swojego budynku, tj. przez nieruchomość uczestniczki (działka nr (...)), przyczyn dla których uczestniczka przestała się zgadzać na to, aby wnioskodawca korzystał z przejścia przez jej nieruchomość oraz planów co do zabudowy swojej nieruchomości. Zeznania te nie były kwestionowane a i Sąd nie miał powodu by czynić to z urzędu. Dlatego mając to wszystko na uwadze, Sąd dał wiarę zeznaniom uczestniczki.

Oględziny budynku wnioskodawcy i przyległego terenu pozwoliły na dokładne rozeznanie się w możliwościach jakie ma wnioskodawca w celu dojścia do swojego budynku, jak też sposobu zagospodarowania działek o nr (...).

Sąd oceniając dowody wynikające z dokumentów ujawnionych i przeprowadzonych na rozprawie stwierdził, że dowody te nie były przez strony kwestionowane. Również Sąd nie miał podstaw aby czynić to z urzędu, w toku postępowania nie zaszły bowiem żadne okoliczności mogące ujemnie wpłynąć na ocenę dowodową tych dokumentów. Dlatego też, nie mając podstaw do odmówienia wiarygodności tym dowodom, ich autentyczności i prawdziwości treści w nich zawartych, Sąd dał im wiarę.

Sąd zważył, co następuje:

Podstawę prawną wniosku o ustanowienie służebności gruntowej ( drogi koniecznej ) stanowią przepisy art. 145 k.c. w zw. z art. 298 k.c. Zgodnie z komentowanym przepisem jeżeli nieruchomość nie ma odpowiedniego dostępu do drogi publicznej lub do należących do tej nieruchomości budynków gospodarskich, właściciel może żądać od właścicieli gruntów sąsiednich ustanowienia za wynagrodzeniem potrzebnej służebności drogowej (droga konieczna) - § 1. Przeprowadzenie drogi koniecznej nastąpi z uwzględnieniem potrzeb nieruchomości niemającej dostępu do drogi publicznej oraz z najmniejszym obciążeniem gruntów, przez które droga ma prowadzić. Jeżeli potrzeba ustanowienia drogi jest następstwem sprzedaży gruntu lub innej czynności prawnej, a między interesowanymi nie dojdzie do porozumienia, sąd zarządzi, o ile to jest możliwe, przeprowadzenie drogi przez grunty, które były przedmiotem tej czynności prawnej (§ 2). Przeprowadzenie drogi koniecznej powinno uwzględniać interes społeczno-gospodarczy (§ 3).

Niewątpliwie z ustalonego stanu faktycznego sprawy wynika, że budynek wnioskodawcy, stanowiący odrębną własność i dla którego prowadzona jest księga wieczysta nr (...), a znajdujący się na gruncie uczestniczki o nr działki (...) nie ma dostępu do drogi publicznej. Za życia S. W. dostęp do domu mieszkalnego, znajdującego się na działce o nr (...) odbywał się przez sąsiadującą nieruchomość o nr geod. działki (...), będącą obecnie także własnością uczestniczki M. J. (1). Tym niemniej uczestniczka w 2003r. rozpoczęła budowę ogrodzenia betonowego otaczającego jej nieruchomość o nr działki (...) od strony drogi (działka nr (...)), uniemożliwiając tym samym dostęp wnioskodawcy do części jego domu mieszkalnego, znajdującego się na działce o nr (...). Ponadto dostęp do budynku wnioskodawcy uniemożliwia brama odgradzająca działkę nr (...) od drogi gminnej – działka nr (...) oraz furtka pomiędzy podwórzem uczestniczki zlokalizowanym na działce (...), a działką nr (...). Z kolei od strony ul. (...) znajdują się drzwi wejściowe na korytarz, z którego można wejść zarówno do części budynku zajmowanego przez uczestniczkę jak i przez wnioskodawcę, przy czym obecnie uniemożliwia to stojąca przed tymi drzwiami szafa uczestniczki, jak też okoliczność, że kluczami do tych drzwi dysponuje tylko uczestniczka M. J. (1). Od chwili posadowienia muru betonowego przez uczestniczkę wnioskodawca w celu dostępu do budynku mieszkalnego korzystał tymczasowo z uprzejmości właścicielki nieruchomości sąsiedniej o nr działki (...). Tym niemniej od czasu oględzin nieruchomości w dniu 30.07.2013r. właścicielka działki (...) odmówiła wnioskodawcy dalszego przechodu przez jej nieruchomość.

Kluczowym w niniejszej sprawie było zatem wybranie najodpowiedniejszego wariantu przedstawionego przez strony, mając przede wszystkim na uwadze przesłanki określone ww. przepisami prawnymi. Pojęcie interesu społeczno-gospodarczego, które wymienia § 3 art. 145 k.c. nie zostało ustawowo zdefiniowane. Samo już określenie, iż chodzi o "interes społeczno-gospodarczy" wyznacza płaszczyznę jego oceny, przenosząc ją na grunt stosunków społecznych, w tym sąsiedzkich i rodzinnych i ekonomicznych czy gospodarczych uczestników postępowania. Dyrektywę uwzględnienia interesu społeczno-gospodarczego rozumieć należy w znaczeniu najogólniejszym, jako dążenie do tego, by ustalony szlak drożny odpowiadał potrzebom nieruchomości nie mającej dostępu do drogi publicznej i następował z najmniejszym obciążeniem gruntów, przez które ma przebiegać.

Wnioskodawca wnosił o ustanowienie drogi koniecznej z wykorzystaniem tzw. sieni czyli na działce nr (...) (k. 226v, 313), a uczestniczka podtrzymywała swój wniosek o ustanowienie drogi koniecznej przez nieruchomość sąsiednią o nr działki (...) należącą do uczestniczki W. K. (1).

Zdaniem Sądu optymalnym dostępem do budynku mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość wnioskodawcy od nieruchomości gruntowej na której posadowiony jest ten budynek (dz. nr 312 i 313 przy czym część budynku należąca do wnioskodawcy na działce nr (...)), a w którym wnioskodawca wraz z rodziną zamieszkuje, jest dostęp od strony ul. (...), tym bardziej, iż od zawsze znajdowało się tam wejście do przedmiotowej nieruchomości, które nie było jednak wykorzystywane. Zdaniem Sądu powyższa droga do nieruchomości z wykorzystaniem tego pomieszczenia i korytarza jest najbardziej optymalnym i naturalnym sposobem dostępu. Poszukiwanie alternatywnych dróg dostępu nie jest zatem uzasadnione skoro można wykorzystać istniejący dostęp. Wykorzystanie wejścia do nieruchomości od strony drogi, ul. (...) jest również najszybszym i zarazem najkrótszym dojściem do pomieszczeń, w których zamieszkuje wnioskodawca. W sposób najmniej uciążliwy obciąża nieruchomość należącą do uczestniczki M. J. (1), tym bardziej, że przedmioty znajdujące się w sieni mogą zostać swobodnie przemieszczone, a znajdująca się tam szafa jest pusta, a zatem nie jest wykorzystywana. Z zeznań samej uczestniczki wynika, że tzw. sień pełni funkcję schowka na różne rzeczy, podczas gdy takie wykorzystanie tego pomieszczenia i tak wykracza poza normalne i naturalne przeznaczenie sieni jako ciągu komunikacyjnego, o czym również wspominał biegły L. S. (1) (k. 312v). Ponadto biegły geodeta K. K. (1) w swojej opinii usankcjonował istniejącą szerokość dojścia i wyjścia z budynku z wykorzystaniem sieni (k. 346). Brak zatem przeszkód techniczno – funkcjonalnych aby istniejącemu dostępowi do nieruchomości budynkowej od strony ul. (...) odmówić takiego charakteru i utrzymywać w dalszym ciągu sień w sposób sprzeczny z jej przeznaczeniem. Dokonywanie również ewentualnych przebudowań i remontów budynku mającego według twierdzeń uczestniczki około 200 lat na potrzeby ustanawiania nowej drogi koniecznej nie jest również ekonomicznie opłacalne, na co również zwracał uwagę biegły (k. 313). Z uwagi zatem na powyższe Sąd uznał, iż dostęp do nieruchomości wnioskodawcy odbywać się winien z wykorzystaniem tzw. sieni i dalej korytarza prowadzącego do pomieszczeń wnioskodawcy, według projektu biegłego K. K. z dnia 25.05.2015r. (k. 348). Twierdzenia uczestniczki, że przejście przez sień stanowi w istocie „ zagrożenie dla interesów” uczestniczki (k. 406) nie zostało poparte żadnym materiałem dowodowym i zdaniem Sądu podniesione zostało tylko i wyłącznie na użytek niniejszego postępowania.

Mając na uwadze powyższe, działając na podstawie art. 145 k.c. Sąd postanowił na nieruchomości położonej w miejscowość C. Wschód - gmina L., oznaczonej w ewidencji gruntów jako działka o numerze geodezyjnym (...), dla której Sąd Rejonowy w Słupcy prowadzi księgę wieczystą nr (...) ustanowić na rzecz każdoczesnego właściciela budynku, stanowiącego odrębną własność, usytuowanego przy ul. (...) dla którego jest prowadzona księga wieczysta nr (...) służebność drogi koniecznej, polegającą na prawie przechodu wyznaczonej w linii łączącej punkty 11-12-13-14-15-16-17-18-19-20-21-22-23-24-25-26, o powierzchni 0,0010 ha, według projektu służebności drogi koniecznej z dnia 25.05.2015r. sporządzonego przez geodetę K. K. (1) (k. 348). Wynagrodzenie zostało ustalone według sposobu przyjętego przez biegłego L. S. (1) w opinii z dnia 09.11.2015r. (k. 374) z uwzględnieniem rekompensaty z tytułu utraty potencjalnych dochodów z nieruchomości w pasie gruntu, na którym miała być ustanowiono służebność drogi koniecznej oraz utratę wartości nieruchomości obciążanej służebnością w łącznej wysokości 33,60 zł płatnej co roku w terminie do końca każdego kolejnego roku, począwszy od roku uprawomocnienia się postanowienia.

Ponadto podkreślić należy, że w postanowieniu o ustanowieniu służebności drogi koniecznej Sąd może orzec nakazy lub zakazy niezbędne do urządzenia tej drogi (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 5 listopada 2014r. - III CZP 74/14). W niniejszej sprawie potrzeba nakazania uczestniczce M. J. (1) udostępnienia wnioskodawcy kluczy do drzwi frontowych znajdujących się w budynku od strony ul. (...) i przede wszystkim usunięcia lub przesunięcia znajdującej się za tymi drzwiami szafy zasłaniającej drzwi prowadzące do pokoju znajdującego się w budynku wnioskodawcy, tak aby drzwi frontowe można było otworzyć pod kątem 90°, a także nieprzeszkadzania w jakikolwiek sposób w korzystaniu przez wnioskodawcę z tego przejścia wynika z tego, że uczestniczka pomimo wydanego postanowienia o zabezpieczeniu nie usunęła szafy znajdującej się za tymi drzwiami. W konsekwencji wnioskodawca chcąc wejść do swojej części budynku nie może otworzyć drzwi tak aby swobodnie wejść na korytarz, można je otworzyć na szerokość ok. 40 cm (k. 405v). Dlatego też usunięcie lub przesunięcie szafy jest w konieczne w celu prawidłowego korzystania z przejścia do budynku wnioskodawcy, nie sposób nawet zakładać, że dotychczasowe przejście ze znajdująca się na korytarzu szafą pełni należycie swoją rolę. W sytuacji awaryjnej, np. związanej z udzieleniem pomocy lekarskiej, koniecznością przeniesienia kogoś z domowników na noszach czy w razie pożaru nie można by teraz skorzystać z tego przejścia skoro jest ono zagrodzone. Na okoliczność, że przez fakt ustawienia szafy zostały naruszone przepisy Prawa B. i przepisy wykonawcze w zakresie bezpieczeństwa i użytkowania budynków mieszkalnych, wskazywał także biegły L. S. (1) w swojej opinii (k. 261). Nie będzie też w ocenie Sądu stanowić żadnej większej dolegliwości dla uczestniczki M. J. (1) przesunięcie czy usunięcie szafy tym bardziej, że ta szafa i tak stoi pusta (k. 406), a w tej części budynku nalężącego do uczestniczki mieszka tylko jej brat, uczestniczka mieszka bowiem w S., a zatem wykorzystanie tego budynku w tej części nie jest znaczne.

Dlatego też ze względu zatem na umożliwienie wnioskodawcy urzeczywistnienia korzystania z drogi koniecznej przy wykorzystaniu sieni, która była w dotychczasowym posiadaniu uczestniczki, Sąd orzekł jak w pkt. 2 sentencji postanowienia.

Wedle zasady wyrażonej w art. 520 § 1 k.p.c. koszty postępowania nieprocesowego nie podlegają rozliczeniu pomiędzy uczestnikami tego postępowania, lecz każdy z uczestników ponosi koszty związane ze swoim udziałem w sprawie (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 25 sierpnia 2011 r., II CZ 55/11, LEX nr 949024). Reguła ta doznaje ograniczeń, jeżeli uczestnicy są w rożnym stopniu zainteresowani w wyniku postępowania lub interesy ich są sprzeczne (art. 520 § 2 k.p.c.), a także, gdy interesy uczestników są sprzeczne lub jeżeli uczestnik postępował niesumiennie lub oczywiście niewłaściwie (art. 520 § 3 k.p.c.). W takich przypadkach Sąd może stosunkowo rozdzielić obowiązek zwrotu kosztów lub nałożyć go na jednego z uczestników w całości. Stworzenie katalogu spraw, w których interesy uczestników są sprzeczne nie jest możliwe, nie powinno jednak budzić sprzeciwu stwierdzenie, że w postępowaniu nieprocesowym są rozpoznawane sprawy, w których interesy uczestników zazwyczaj są sprzeczne. Sprzeczność interesów zachodzi wtedy, gdy postanowienie kończące postępowanie w sprawie może wywrzeć wpływ dla jednych zainteresowanych na zwiększenie, a dla innych na zmniejszenie sfery ich uprawnień, np. w sprawie o ustanowienie drogi pomiędzy występującym z takim wnioskiem a właścicielem nieruchomości, która ma zostać obciążona służebnością gruntową. Taka sytuacja miała miejsce w niniejszym postępowaniu.

Wyrażonej w art. 520 § 2 k.p.c. reguły stosunkowego rozdzielania kosztów postępowania lub obciążenia nimi jednego uczestnika nie można wykładać jako obowiązku sądu bezwzględnego obciążenia uczestnika tymi kosztami zawsze gdy stopień zainteresowania uczestników wynikiem postępowania jest różny lub występuje sprzeczność interesów. Wskazuje na to formuła przepisu "sąd może". Potrzebę zastosowania wynikającej z powołanego przepisu reguły Sąd poddaje ocenie z uwagi na okoliczności sprawy. Okoliczności niniejszej sprawy nie uzasadniały zasądzenia od wnioskodawcy na rzecz uczestniczki M. J. (1) kosztów postępowania (pkt 6 postanowienia). Zaznaczyć należy, że postawa wnioskodawcy w toku postępowania dawała podstawę do przyjęcia zamiaru ugodowego zakończenia sporu bowiem celem niedoprowadzenia do dalszego zaognienia konfliktu wnioskodawca zrezygnował z żądania ustanowienia alternatywnej drogi koniecznej do przenoszenia węgla na opał (k. 406). Nie można też wyprowadzić wniosku, że koszty wynagrodzenia opinii biegłych dopuszczone w celu ustalenia przebiegu drogi m.in. dla przenoszenia węgla zostały poniesione bezzasadnie i służyły zaspokojeniu indywidualnego interesu wnioskodawcy bowiem to postawa uczestniczki M. J. (1), kwestionującej od samego początku żądanie wnioskodawcy doprowadziła do poszukiwania alternatywnych sposobów wytyczenia drogi koniecznej. Powyższe zatem nie dawało podstawy do obciążenia wnioskodawcy kosztami niniejszego postępowania, stąd wniosek uczestniczki należało oddalić. Zatem kosztami niniejszego postępowania wedle zasady wyrażonej w art. 520 § 2 k.p.c. Sąd postanowił obciążyć wnioskodawcę oraz uczestniczkę M. J. (1) w równych częściach. Wskazani uczestnicy byli bowiem zainteresowani wynikiem niniejszego postępowania w największym stopniu, a interesy ich były wyraźnie sprzeczne. Na koszty sądowe złożyły się wynagrodzenia biegłych za sporządzone do sprawy opinię w łącznej wysokości 5.113,72 zł oraz koszty oględzin nieruchomości w wysokości 240 zł (k. 118, 247, 314, 363, 407). Razem koszty wyniosły 5.353,72 zł, co przy uwzględnieniu dysproporcji w wysokości zaliczek wpłaconych przez uczestników w toku postępowania wnioskodawca – 1200 zł (k. 68, 249, 328), a uczestniczka M. J. (1) 200 zł (k. 227) dawało podstawy według treści art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych do pobrania od wnioskodawcy kwoty w wysokości 1.476,86 zł (5.353,72 zł / 2 – 1200 zł), a od uczestniczki M. J. (1) kwoty w wysokości 2.476,86 zł (5.353,72 zł / 2 – 200 zł) na rzecz Skarbu Państwa tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych.

T. M.