Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 listopada 2016 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Tryb. Wydział II Cywilny Odwoławczy w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 14 listopada 2016 roku w Piotrkowie Trybunalskim

na rozprawie w postępowaniu uproszczonym sprawy z powództwa M. K.

przeciwko T. W. (1)

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanej

od wyroku Sądu Rejonowego w Piotrkowie Tryb. z dnia 7 czerwca 2016 roku, sygn. akt I C 369/16

oddala apelację.

SSA w SO Grzegorz Ślęzak

Sygn. akt II Ca 514/16

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 7 czerwca 2016 r. Sąd Rejonowy w Piotrkowie Trybunalskim po rozpoznaniu sprawy z powództwa M. K. przeciwko T. W. (1) o zapłatę kwoty 7.000 złotych:

1. zasądził od pozwanej na rzecz powoda kwotę 7.000,00 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 1 grudnia 2015 roku do dnia zapłaty,

2. zasądził od pozwanej na rzecz powoda kwotę 250,00 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Podstawę powyższego wyroku stanowiły przytoczone poniżej ustalenia i zarazem rozważania Sądu Rejonowego.

Syn T. A. W. - został umieszczony w Areszcie Śledczym. W liście z Aresztu zwrócił się do swojej mamy z prośbą o załatwienie jego spraw finansowych, prosił o pożyczenie pieniędzy na spłatę od K..

T. W. (1) najpierw zwróciła się do M. W. (1) (matki swojego wnuka i córki powoda) z prośbą o pomoc w wydostaniu syna z Aresztu, a później zwróciła się do powoda M. K. z prośbą o pożyczkę w wysokości 10.000 złotych na spłatę długu alimentacyjnego syna u komornika.

M. K. zgodził się na pożyczkę, pieniądze pobrał dnia 6.12.2013 r. z banku (...) S.A. Oddział w P. (wypłacił je w G.). Pozwanej wręczył kwotę 10.000 złotych dnia 6.12.2013 r.. Strony umówiły się, że pozwana odda pożyczkę w ratach, jak zgromadzi stosowne fundusze.

T. W. (1) wraz z M. W. (1) poszły do komornika wpłacić pieniądze.

T. W. (1) spłaciła cześć pożyczki zaciągniętej u M. K. - oddała kwotę 2.500 złotych, a jej syn A. W. dodatkowo za matkę kwotę 400 złotych i 100 złotych.

Powód listownie i ustanie wzywał pozwaną do spłaty pozostałej części pożyczki (nawet dnia 20.05.2015 r. złożył doniesienie na Policji w sprawie oszustwa odnośnie braku spłaty pożyczki, postępowanie zostało umorzone postanowieniem z dnia 27.05.2015 r.)

Sąd Rejonowy nie dał wiary zeznaniom pozwanej w części, w jakiej oświadczyła, iż zaciągnęła pożyczkę u powoda jedynie w wysokości 2.000 złotych. Zeznaniom tym przeczy cały pozostały zgromadzony w sprawie materiał dowodowy - zeznania powoda i świadków, a nadto złożone w sprawie przez strony pisma. W świetle zasad logiki i doświadczenia życiowego jako niewiarygodne należy uznać zeznania powódki, iż z własnych funduszy spłaciła dług alimentacyjny syna w wysokości 10.000 złotych. Syn w liście do matki prosił o pożyczenie pieniędzy na spłatę od K.. Gdyby jego matka dysponowała stosownymi funduszami, z pewnością takiej prośby by nie formułował. Za niewiarygodne Sąd uznał także zeznania pozwanej, iż pożyczone od powoda pieniądze nigdzie nie wpłacała, tylko trzymała w portfelu, oraz że spłaciła zaciągniętą u powoda pożyczkę wraz z odsetkami w kwocie 500 złotych. Strony nie umówiły się konkretnie co do daty spłaty pożyczki, a co za tym idzie - co do odsetek za opóźnienie w spłacie. Trudno przyjąć, iż przy niedoborach finansowych pozwana zdecydowała się na dobrowolną zapłatę odsetek, które nie były wymagalne i które stanowiły, wg zeznań pozwanej, ¼ wysokości zaciągniętej pożyczki.

Co do meritum - zgodnie z treścią art. 720 k.c., przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy. Umowa pożyczki, której wartość przenosi 500 złotych, powinna być stwierdzona pismem.

W sprawie strony zawarły ustną umowę pożyczki opiewająca na kwotę 10.000 złotych, co oznacza, iż w sprawie dowód ze świadków i dowód z przesłuchania stron na fakt dokonania czynności był dopuszczalny jedynie za zgoda stron, jeżeli zażąda tego konsument w sporze z przedsiębiorcą albo fakt dokonania czynności prawnej został uprawdopodobniony za pomocą pisma (przedstawiony zostanie tzw. początek dowodu na piśmie) - art. 74 § 1 i 2 k.c. Sąd dopuścił i przeprowadził w sprawie dowód z zeznań świadków i przesłuchania stron na wniosek powoda za zgodą pozwanej złożoną na rozprawie.

Jeżeli termin zwrotu pożyczki nie jest oznaczony, dłużnik jest obowiązany zwrócić pożyczkę w ciągu sześciu tygodni po wypowiedzeniu przez dającego pożyczkę (art. 723 k.c.).

Sąd uznał w rozpoznawanej sprawie, iż powód wypowiedział pozwanej pożyczkę przed złożeniem na Policję w G. doniesienia w sprawie oszustwa, tj. przed dniem 20.05.2015 r. wzywając ją wielokrotnie do spłaty pożyczki. W dacie wytoczenia powództwa pozwana pozostawała już zatem w opóźnieniu ze spłatą.

Mając na uwadze powyższe Sąd orzekł jak w punkcie pierwszym wyroku.

O odsetkach ustawowych za opóźnienie Sąd orzekł na podstawie art. 481 § 1 i 2 k.c.

O kosztach procesu (uiszczonej przez powoda opłacie od pozwu) Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu.

Powyższy wyrok zaskarżyła w całości pozwana.

Apelacja, zredagowana przez pełnomocnika pozwanej, zaskarżonemu wyrokowi zarzuca:

1)  naruszenie przepisów postępowania, a mianowicie art. 232 zd. 2 k.p.c., art. 233 § 1 k.p.c., polegające na oparciu wyroku na niepełnym i selektywnym materiale dowodowym, w sytuacji, w której do wyjaśnienia pozostały fakty istotne dla rozstrzygnięcia sprawy, takie jak :

-

ustalenie znaczenia zapisów kwot na dokumencie- pokwitowaniu (k- 22), z których wynika , że pozwana przekazała M. W. łącznie kwotę 5.400 zł

-

rozważenie różnicy w twierdzeniach powoda co do wysokości pożyczki (10.000 zł) i wysokości kwoty wypłaty z banku dokonanej przez powoda w dniu 6.12.2013r (12.500 zł)

oraz nie przeprowadzenie dowodu:

-

z zeznań świadka K. na okoliczność wysokości pożyczki,

-

nie załączeniu akt (...)Komisariatu Policji w G.- na okoliczność umorzenia postępowania karnego i twierdzeń stron zawartych w tym postępowaniu, brak odniesienia do różnicy w kwocie dochodzonej pozwem (7.000 zł) i wskazanej w postępowaniu przygotowawczym (7.500 zł),

2) naruszenie przepisów postępowania, a mianowicie art. 233 § 1 k.p.c. oraz 299 k.p.c. polegający na dokonaniu oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego w sposób sprzeczny z zasadami logiki i doświadczenia życiowego, poprzez odmowę wiarygodności zeznań pozwanej co do twierdzenia, że pożyczyła od powoda 2.000 zł, uznaniu za wiarygodne twierdzeń powoda oraz świadków M. W. i B. K. co do wysokości pożyczonej kwoty, okoliczności jakich zostały oddane pieniądze, przy czym ocena dowodów została dokonana bez uwzględnienia powiążą i rodzinnych jakie łączyły strony w 2013r. i ustania konkubinatu pomiędzy córką powoda synem pozwanej w 2015r., konfliktu między rodzinami, motywów kierujących powodem i świadkami jako członkami jednej rodziny, interesu świadka W. w wykazaniu zobowiązania pozwanej, a także bez uwzględnienia rozbieżności w relacjach świadków i powoda co do miejsca i czasu przekazania pieniędzy, a także zwrotu pożyczonej kwoty,

3) naruszenie art. 328 § 2 k.p.c. poprzez :

-

brak jakiegokolwiek odniesienia w uzasadnieniu wyroku do dokumentu - pokwitowania złożonego przez pozwaną (k-22), zapisów na nim umieszczonych, mimo twierdzeń pozwanej, że odzwierciedlają one kwoty przekazane M. W. dla ojca,

-

brak odniesienia w uzasadnieniu wyroku do złożonego przez powoda wydruku bankowego, mino że kwota wydruku różni się od twierdzenia powoda o wysokości pożyczki,

4) obrazę prawa materialnego - art. 720 k.c. § 2 poprzez uznanie, że strony zawarły umowę pożyczki na 10.000 zł, mimo braku uprawdopodobnienia umowy za pomocą pisma,

5)  wobec naruszenia art. 232 zd. 2 k.p.c. apelująca wnosiła o przeprowadzenie dowodów:

-

z uzupełniającego przesłuchania pozwanej na okoliczności związane z zapisami na pokwitowaniu (k-22),

-

załączenie i przeprowadzenie dowodu z akt (...)((...)) Komisariatu Policji w G.,

-

ponowne przesłuchanie świadka M. W. (1) na okoliczność zapisów na pokwitowaniu (k-22), po okazaniu świadkowi pokwitowania,

-

przesłuchanie świadka K. K. (3) na okoliczność wysokości udzielonej pożyczki i okoliczności przekazania pieniędzy,

-

dopuszczenie dokumentów operacji bankowej z dnia 6.12.2013r. na okoliczność pobrania przez T. W. kwoty 2.000 zł,

-

dokumentacji lekarskiej i orzeczenia o niepełnosprawności na okoliczność stanu zdrowia pozwanej.

Apelująca wnosiła o zmianę zaskarżonego wyroku, oddalenie powództwa oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej zwrotu kosztów procesu ewentualnie o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi pierwszej instancji.

Powód wnosił o oddalenie apelacji.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jest nieuzasadniona albowiem podniesione w niej zarzuty: naruszenia przepisów procesowych, tj. art. 232 zd.2, art. 233 § 1 i art. 328 § 2 k.p.c., co – w ocenie apelującej doprowadziło do oparcia wyroku na niepełnym materiale dowodowym i bez wyjaśnienia wszystkich istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy okoliczności oraz obrazy prawa materialnego, tj. przepisu art.720 § 2 k.c., nie znajdują oparcia w materiale zgromadzonym przed Sądem I instancji i dodatkowo przed Sądem II instancji i jako takie uznane muszą być za chybione.

Lektura materiału aktowego wskazuje bowiem, iż Sąd Rejonowy rozpoznał sprawę – która toczyła się w postępowaniu uproszczonym - w sposób nie uchybiający przepisom procedury cywilnej, przeprowadzając dowody jakie zaoferowały mu strony, a które to dowody są wystarczające dla rozstrzygnięcia sprawy w postępowaniu uproszczonym, co - wbrew stanowisku apelującego - doprowadziło do wyjaśnienia istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy okoliczności faktycznych.

Podnieść w tym miejscu należy, że w postępowaniu uproszczonym obowiązują inne rygory w zakresie gromadzenia dowodów.

Wprawdzie przepis art. 232 zd.2 k.p.c., którego naruszenie zarzuca apelująca, nie jest wyłączony w postępowaniu uproszczonym, to jednak przewidziana w nim możliwość inicjatywy dowodowej Sądu z urzędu doznaje dalszego ograniczenia z uwagi na charakter tego postępowania.

Trudno więc w świetle powyższych uwag zarzucić Sądowi Rejonowemu naruszenie powyższego przepisu przy biernej inicjatywie dowodowej pozwanej w postępowaniu pierwszoinstancyjnym.

Zgodzić należy się jednak z apelującą, że w sytuacji, gdy umowa pożyczki nie została stwierdzona pismem – co jest w sprawie bezsporne – Sąd dopuszczając dowody wskazane przez powoda, pomimo ograniczeń w dowodzeniu wynikających z przepisów art. 74 i 720 § 2 k.c., które z uwagi na stanowiska procesowe stron pozwalały na przeprowadzenie tychże dowodów, powinien także - dla zachowania równowagi procesowej stron – dopuścić także dowody jakimi dysponuje pozwana, odpowiednio o takiej możliwości ją pouczając.

Zgodnie z art. 505 ze zn. 11 § 1 k.p.c. zasadą jest, że w postępowaniu uproszczonym Sąd drugiej instancji nie przeprowadza postępowania dowodowego z wyjątkiem dowodu z dokumentu.

Wyjątek od powyższej zasady przewiduje jednak § 2 art. 505 ze zn. 11 k.p.c. i Sąd Okręgowy, mając na względzie wcześniejsze uwagi i zasadę równego traktowania stron w postępowaniu sądowym, dopuścił wnioskowane w apelacji przez pozwaną dowody osobowe oraz z dokumentów.

To uzupełniające postępowanie dowodowe przeprowadzone przed Sądem II instancji nie doprowadziło jednak do innych wyników, tj. do innych ustaleń faktycznych i innej oceny żądania pozwu niż te dokonane przez Sąd I instancji.

Złożone bowiem przez pozwaną wyciągi bankowe niczego nie przesądzają skoro nie ma w nich wskazania celów operacji bankowych. Z kolei fakt, że powód w postępowaniu karnym twierdził, że pozwana nie zwróciła mu z udzielonej jej w kwocie 10.000 zł pożyczki sumy 7.500 zł nie pozostaje w sprzeczności z jego stanowiskiem w sprawie niniejszej, w której żąda zasądzenia od pozwanej kwoty 7.000 zł skoro z materiału sprawy zgromadzonego już przed Sądem Rejonowym wynikało, że poza kwotą 2.500 zł, którą zwróciła pozwana, w późniejszym czasie dodatkowo syn pozwanej zwrócił kwotę 500 zł w dwóch ratach: 400 zł i 100 zł, co też trafnie ustalił Sąd I instancji.

Odnośnie zaś zeznań zgłoszonych przez pozwaną i przesłuchanych przez Sąd Okręgowy świadków jak i zeznań samej pozwanej nie sposób nie dostrzec, że są one nie tylko nieprzekonywujące, ale także zawierają sprzeczności. Zeznania tych świadków nie tylko, że są nieprecyzyjne ale także pozostają w sprzeczności ze stanowiskiem samej pozwanej, które z kolei jest wewnętrznie sprzeczne i niekonsekwentne.

Sama bowiem pozwana twierdzi z jednej strony, że pożyczyła od powoda jedynie kwotę 2.000 zł a z drugiej strony wskazuje raz, że oddała 2.500 zł a innym razem (również w apelacji ), że wykazała zwrot powodowi łącznie 5.900 zł, co jest nielogiczne w sytuacji, gdy poza sporem jest, że przedmiotowa umowa pożyczki nie przewidywała żadnych odsetek ani innych dodatkowych świadczeń od pozwanej.

Znamienne jest też, że to powód – w odpowiedzi na inicjatywę dowodową pozwanej - wniósł o przeprowadzenie dowodu z zeznań syna pozwanej w charakterze świadka, który to miał prosić matkę o pomoc i pożyczenie pieniędzy od powoda, a który to skorzystał z prawa odmowy złożenia zeznań.

Oczywiście postawa procesowa syna pozwanej musi być oceniona jako przysługujące mu uprawnienie procesowe, ale musi być także oceniona w ramach całościowej oceny materiału dowodowego i nie można jej – w okolicznościach niniejszej sprawy i rozbieżnego stanowiska samej pozwanej traktować inaczej jak podjęcie przez świadka postawy nieszkodzącej pozwanej, gdyż jego zeznania mogłyby pogorszyć sytuację procesową matki.

W świetle powyższych rozważań uznać należy, iż także zarzuty obrazy wskazanych w apelacji przepisów art. 233 § 1 i art. 328 § 2 k.p.c. są chybione.

Ustalone zatem przez Sąd I instancji okoliczności faktyczne znajdują oparcie we wskazanym przez ten Sąd i powyżej materiale dowodowym, poddanym prawidłowej, zgodnej z doświadczeniem życiowym i zasadami logicznego rozumowania ocenie, odpowiadającej wymogom, jakie stawiają jej przepisy art. 233 i 328 § 2 k.p.c.

Sąd Okręgowy podziela zatem ustalenia faktyczne Sądu I instancji jak i rozważania prawne wskazujące na słuszność przedmiotowego powództwa co do jego zasady i wysokości w świetle prawidłowo zastosowanych przepisów prawa materialnego.

Reasumując powyższe, uznać należy, iż w ostatecznym wyniku zaskarżony wyrok - wbrew nietrafnym zarzutom apelacji - odpowiada prawidłowo zastosowanemu i powołanemu w jego uzasadnieniu prawu materialnemu.

Dlatego też, apelacja podlegała oddaleniu jako nieuzasadniona na podstawie art. 385 k.p.c.

GŚ/AOw

SSA w SO Grzegorz Ślęzak