Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 września 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Warszawie VI Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący - Sędzia SA– Aldona Wapińska (spr.)

Sędzia SA– Agata Wolkenberg

Sędzia SO del. – Marcin Strobel

Protokolant: sekr. sądowy Katarzyna Kędzierska

po rozpoznaniu w dniu 12 września 2013r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Sp. z o.o. w W.

przeciwko Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki

z udziałem zainteresowanych L. M. (1) i (...) S.A. w W.

o nieuzasadnione wstrzymanie dostaw energii elektrycznej

na skutek apelacji powoda i zainteresowanego (...) S.A. w W.

od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie – Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów

z dnia 2 sierpnia 2012 r., sygn. akt XVII AmE 123/10

I.  oddala obie apelacje;

II.  zasądza od (...) Sp. z o.o. w W. i (...) S.A. w W. na rzecz Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki kwoty po 270 (dwieście siedemdziesiąt) zł tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

VI ACa 95/13 U Z A S A D N I E N I E

Decyzją z dnia 30 kwietnia 2010 r. (...), Prezes Urzędu Regulacji Energetyki uznał, że wstrzymanie dostarczania energii przez (...) S.A. z siedzibą w W. (obecnie (...) S.A. z siedzibą w W. i (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W.) do obiektu położonego przy ulicy (...) w W., należącego do L. M. (1), które nastąpiło w dniu 10 kwietnia 2002 r. było nieuzasadnione. Podstawą powyższego rozstrzygnięcia stanowiło uznanie, iż w przedmiotowej sprawie zebrany w toku postępowania administracyjnego materiał dowodowy daje podstawy do stwierdzenia, iż nie ziściły się przesłanki określone w art. 491 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 1964 r., poz. 16, Nr 93 z późn. zm., dalej jako „k.c."), które uprawniałyby (...) S.A. z siedzibą w W. do wstrzymania dostaw energii elektrycznej.

Od powyższej decyzji powód (...) Sp. z.o.o. w W. wniósł odwołanie podnosząc w nim, iż decyzja Prezesa URE z dnia 30 kwietnia 2010 r. jest w świetle przesłanek art. 491 § 1 k.c. nieuzasadniona oraz, że decyzja nie została skierowana do prawidłowego podmiotu, jak i również że powód nie wstrzymywał dostaw energii elektrycznej do lokalu Pani M.. Powód podniósł również zarzut przedawnienia roszczeń. W odwołaniu powód domagał się uchylenia przedmiotowej decyzji oraz umorzenia postępowania administracyjnego wobec powoda, ewentualnie zmiany decyzji Prezesa URE w całości i stwierdzenie, że wstrzymanie dostawy energii elektrycznej do lokalu L. M. (1) nie było nieuzasadnione, bądź uchylenia decyzji Prezesa URE i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania temu organowi.

Prezes Urzędu Regulacji Energetyki wnosił o oddalenie odwołania

Wyrokiem z dnia 2 sierpnia 2012 roku Sąd Okręgowy w Warszawie - Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów oddalił odwołanie oraz zasądził od (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. na rzecz Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki kwotę 360 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego. Podstawą rozstrzygnięcia Sądu Okręgowego były następujące ustalenia:

Dostawy energii elektrycznej do nieruchomości należącej do L. M. (1) były realizowane na podstawie umowy - zgłoszenia nr (...) z dnia 4 października 1987 r. zawartej przez przedsiębiorstwo energetyczne z Panią L. M. (1). W okresie od 1994 r. do 1998 r. rozliczenia między L. M. (1) a (...) S.A. odbywały się na podstawie zużycia określonego szacunkowo przez (...) S.A. oraz na podstawie wskazań podanych przez L. M. (1). Rozliczenia zawarte w fakturze nr (...) opiewającej na kwotę 3988,95 zł oraz fakturze nr (...) opiewającej na kwotę 796,72 zł były przez L. M. (1) kwestionowane. W efekcie reklamacji należność z faktury nr (...) została pomniejszona o kwotę 457, 66 zł .

W dniu 26 stycznia 2000 r. (...) S.A. skierowało do L. M. (1) wezwanie do zapłaty zaległych należności na łączną kwotę 4347,19 zł, na którą składały się należności wynikające z następujących faktur:

- Faktura nr (...)

- Faktura nr (...)

- Faktura nr (...)

- Faktura nr (...)

L. M. (1) uiściła część należności wynikających z powyższych faktur. Co do pozostałych należności, tj. kwoty 3597,19 zł (...) S.A. wystąpiło do sądu z pozwem o zapłatę. W sprawie o sygn. akt II NC 3454/00 został wydany w dniu 17 lipca 2000 r. nakaz zapłaty.

W dniu 22 stycznia 2002 r. (...) S.A. wystosowało do L. M. (1) kolejne wezwanie do zapłaty zaległości z tytułu dostarczonej energii elektrycznej opiewające na kwotę 1300,20 zł, wyznaczając jednocześnie termin do ich uiszczenia (7 dni od daty otrzymania wezwania) oraz informując, iż nieuregulowanie wskazanych zaległości spowoduje skierowanie sprawy na drogę postępowania sądowego. Ponieważ L. M. (1) nie uiściła należności, które były przedmiotem wezwania do zapłaty z dnia 22 stycznia 2002 r., (...) S.A. w dniu 10 kwietnia 2002 r. wstrzymał dostarczanie energii elektrycznej do obiektu. Jako podstawę wstrzymania dostawy energii przedsiębiorstwo wskazało „nie wywiązywanie się Pani L. M. z warunków zawartej umowy i nie regulowanie należności za energię elektryczną pomimo wcześniej kierowanych na adres Klientki wezwań do zapłaty (w załączeniu). Dlatego to zgodnie z art. 491 § 1 k.c. wstrzymana została dostawa energii elektrycznej".

W związku z nieuregulowaniem należności (...) S.A. wystąpiło z kolejnym pozwem do sądu cywilnego o zapłatę przez L. M. (1) kwoty 1300,20 zł.

W dniu 2 grudnia 2002 r. L. M. (1) wniosła do Prezesa URE pismo, które Prezes URE uznał za wniosek o rozstrzygnięcie sporu dotyczącego nieuzasadnionego wstrzymania dostaw energii elektrycznej. 

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił w oparciu o powołane szczegółowo w uzasadnieniu dokumenty, zgromadzone w postępowaniu administracyjnym, które nie budziły wątpliwości Sądu co do ich wiarygodności, a ponadto żadna ze stron nie zgłaszała zastrzeżeń co do ich prawdziwości.

W ocenie Sądu pierwszej instancji odwołanie powoda nie zasługiwało na uwzględnienie. Sąd ten wskazał, iż zgodnie z obowiązującym obecnie stanem prawnym, przedsiębiorstwo energetyczne może wstrzymać dostawy energii elektrycznej, gdy odbiorca zwleka z zapłatą za pobraną energię elektryczną co najmniej miesiąc po upływie terminu płatności, pomimo uprzedniego powiadomienia na piśmie o zamiarze wypowiedzenia umowy i wyznaczenia dodatkowego, dwutygodniowego terminu do zapłaty zaległych i bieżących należności (art. 6 ust. 3a ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne, Dz. U. z 2006 r., poz. 89, Nr 625 ze zm.). Przepis Prawa energetycznego obowiązuje w powyższym brzmieniu od dnia 1 stycznia 2003 r. Zgodnie zaś z § 40 rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 21 października 1998 r. w sprawie szczegółowych warunków przyłączenia podmiotów do sieci elektroenergetycznych, pokrywania kosztów przyłączenia, obrotu energią elektryczną świadczenia usług przesyłowych, ruchu sieciowego i eksploatacji sieci oraz standardów jakościowych obsługi odbiorców (Dz. U. z 1998 r., poz. 135, Nr 881), wstrzymanie dostarczania energii elektrycznej mogło nastąpić w terminach określonych w umowie sprzedaży energii elektrycznej, a jeżeli umowa nie określa tych terminów - po upływie 14 dni od określonego przez przedsiębiorstwo energetyczne terminu usunięcia stwierdzonych nieprawidłowości lub terminu uregulowania zaległych należności, określonego w doręczonym odbiorcy wezwaniu do podjęcia niezbędnych działań lub wezwaniu do zapłaty. Powyższe rozporządzenie utraciło moc z dniem 28 października 2000 r.

W okresie między utratą mocy przez rozporządzenie Ministra Gospodarki (28 października 2000 r.) a wprowadzeniem nowej regulacji do Prawa energetycznego (1 stycznia 2003 r.) brak było zatem przepisu szczególnego regulującego dopuszczalność wstrzymania dostaw energii. W związku z powyższym – zdaniem Sądu pierwszej instancji – do zaistniałego w niniejszej sprawie stanu faktycznego (dzień wstrzymania dostaw: 10 kwietnia 2002 r.) zastosowanie znajdą przepisy części ogólnej zobowiązań kodeksu cywilnego. Sąd Okręgowy powołał się na stanowisko wyrażone w orzeczeniu Sądu Najwyższego z dnia 4 marca 2004 r. ( sygn. III SK 8/04) w podobnym stanie faktycznym, że należy stosować w tym zakresie przepisy Kodeksu cywilnego dotyczące skutków niewykonania zobowiązań z umów wzajemnych, biorąc pod uwagę postanowienia łączącej strony umowy. Sąd pierwszej instancji podniósł, iż umowa sprzedaży energii elektrycznej należy do umów o charakterze cywilnoprawnym, co wynika z art. 555 k.c. Cechą wyróżniającą tę umowę jest ekwiwalentność świadczeń, gdyż za dostarczoną przez przedsiębiorstwo energetyczne energię lub paliwa odbiorca zobowiązuje się zapłacić odpowiednią cenę. Wobec tego, że umowa- zgłoszenie nr (...) z dnia 4 października 1987 r. łącząca L. M. (1) z dostawcą energii nie regulowała okoliczności związanych ze wstrzymaniem sprzedaży energii elektrycznej, Sąd Okręgowy uznał, iż w niniejszej sprawie należało odwołać się do przepisów Kodeksu cywilnego.

W myśl art. 491 § 1 k.c. jeżeli jedna ze stron dopuszcza się zwłoki w wykonania zobowiązania z umowy wzajemnej, druga strona może wyznaczyć jej odpowiedni dodatkowy termin do jego wykonania, z zagrożeniem, iż w razie bezskutecznego upływu wyznaczonego terminu będzie uprawniona do odstąpienia od umowy. Tymczasem wezwanie poprzedzające wstrzymanie dostaw skierowane przez (...) S.A. do L. M. (1) w dniu 22 stycznia 2002 r. dotyczyło jedynie wezwania do zapłaty a nie zawierało zagrożenia odstąpienia od umowy.

Sąd Okręgowy powołał się na poglądy wyrażone w piśmiennictwie, iż wierzyciel wzajemny, który chce odstąpić od umowy powinien wykonać dwie następujące po sobie czynności, przy czym dopiero dokonanie drugiej czynności będzie skutkować odstąpieniem od umowy: „W myśl powołanego przepisu przysługuje wierzycielowi prawo wyznaczenia dłużnikowi dodatkowego odpowiedniego terminu do wykonania zobowiązania z jednoczesnym zagrożeniem, że po jego bezskutecznym upływie będzie on uprawniony do odstąpienia od umowy. Dopiero druga czynność, a mianowicie oświadczenie o odstąpieniu od umowy wywoła skutek w postaci unicestwienia zobowiązania wynikającego z zawartej umowy" (tak E. Gniewek (red.), Kodeks cywilny. Komentarz. Wyd. 4, Warszawa 2008, s. 880).

Sąd pierwszej instancji podkreślił, iż w stanie faktycznym niniejszej sprawy pozwany wyznaczył dodatkowy 7 siedmiodniowy termin na spełnienie zaległego zobowiązania, który można uznać za odpowiedni do wykonania zobowiązania. Jednakże wezwanie do uiszczenia zaległych należności nie zawierało zastrzeżenia możliwości odstąpienia od umowy w razie niewykonania zobowiązania w dodatkowy terminie. Zdaniem tego Sądu nie można uznać umieszczenie w wezwaniu zagrożenia skierowania sprawy na drogę postępowania sądowego, za zagrożenie odstąpienia od umowy. W związku z powyższym ta przesłanka z art. 491 § 1 k.c. nie została w niniejszej sprawie spełniona.

Ponadto – zdaniem Sądu Okręgowego – z ustaleń faktycznych poczynionych w niniejszej sprawie nie wynika, aby powód po upływie wyznaczonego terminu złożył oświadczenie o odstąpieniu od umowy. W myśl art. 77 § 2 k.c., odstąpienie od umowy zawartej w formie pisemnej powinno być stwierdzone pismem. Również z tego względu nie można stwierdzić, że spełnione zostały wszystkie przesłanki art. 491 § 1 k.c.

Mając na uwadze powyższe okoliczność Sąd doszedł do przekonania, że brak było podstaw do wstrzymania przez przedsiębiorstwo energetyczne dostaw energii do lokalu L. M. (1) położonego przy ul (...) w W., bowiem powód przed wstrzymaniem dostaw energii nie spełnił przesłanek wynikających z art. 491 § 1 k.c., tj. nie wezwał odbiorcy do zapłaty z zagrożeniem, że brak zapłaty spowoduje odstąpienie od umowy podobnie jak nie wypowiedział umowy.

Zdaniem Sądu pierwszej instancji bez znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy było, jakie wymogi przedsiębiorstwu stawiały przepisy prawa obowiązujące w innym okresie czasu dla wstrzymania dostaw energii elektrycznej. To, że pod rządami obowiązującego wcześniej rozporządzenia, jak i obecnie obowiązujących przepisów Prawa energetycznego przedsiębiorstwo energetyczne może wstrzymać dostawę energii elektrycznej bez konieczności wcześniejszego odstąpienia od umowy nie ma znaczenia dla niniejszej sprawy. Skoro w stanie prawnym miarodajnym dla niniejszej sprawy ustawodawca nie przewidział wprost takiej możliwości, przy ocenie czy zaszły przesłanki wstrzymania dostaw energii należało ocenić, czy przedsiębiorstwo energetyczne dochowało aktów należytej staranności, co ma na celu głównie ochronę interesów odbiorców energii elektrycznej. Brak takiej regulacji nie może działać na niekorzyść konsumenta, słabszej strony niniejszego stosunku prawnego. To na przedsiębiorcy jako profesjonalnym uczestniku obrotu spoczywał obowiązek weryfikacji, czy zaistniały wszystkie przesłanki umożliwiające zgodne z prawem wstrzymania dostaw energii elektrycznej.

Mając na uwadze powyższe okoliczności, Sąd doszedł do wniosku, że powód nie odstąpił skutecznie od umowy, a zatem w świetle obowiązującego wówczas stanu prawnego nie był uprawniony do wstrzymania dostaw energii elektrycznej.

W kontekście zarzutu powoda dotyczącego braku jego odpowiedzialności, Sąd pierwszej instancji w pełni podzielił stanowisko pozwanego wskazując, iż z dniem 1 lipca 2007 r. na rynku energii elektrycznej doszło do obligatoryjnego rozdzielenia działalności w zakresie dystrybucji i obrotu energią elektryczną (art. 9d prawa energetycznego). W odniesieniu do powoda, w celu zrealizowania tego ustawowego obowiązku został on wydzielony w formie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością ze struktur przedsiębiorstwa zintegrowanego pionowo, tj. (...) S.A., który przeniósł na powoda cały swój majątek dystrybucyjny w drodze wniesienia do tej spółki aportu w postaci oddziału (...) S.A. stanowiącego przedsiębiorstwo dystrybucyjne w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Powód jest więc, jako nabywca przedsiębiorstwa w rozumieniu art. 551 k.c., odpowiedzialny na podstawie art. 554 k.c. solidarnie ze zbywcą za jego zobowiązania związane z prowadzeniem tego przedsiębiorstwa. Ponadto (...) S.A. zawarł z powodem porozumienie dodatkowe, na mocy którego powód przejął wszelkie prawa i obowiązki (...) S.A. związane z działalnością oddziału. Na podstawie §1 porozumienia powód przejął wszelkie zobowiązania (...) S.A. wynikające z umów i innych stosunków cywilnoprawnych z podmiotami trzecimi dotyczące działalności gospodarczej związanej z dystrybucją energii elektrycznej. Dodatkowo z mocy §3 porozumienia wynika, że powód przejął wszelkie zobowiązania wynikające z sądowych lub pozasądowych roszczeń osób trzecich związanych z oddziałem. W ocenie Sądu Okręgowego powyższe okoliczności świadczą, że z dniem 30 czerwca 2007 r. powód przejął na siebie odpowiedzialność za zobowiązania (...) S.A. wskazane wyżej. Sąd pierwszej instancji wskazał, iż powyższe okoliczności znane są Sądowi z urzędu i zostały zaprezentowane przez powoda w sprawie toczącej się przed tym Sądem pod sygnaturą akt XVII AmE 167/11, w której powód w niniejszej sprawie argumentował, że zasadne jest dopuszczenie go do udziału w sprawie w charakterze interwenienta ubocznego po stronie (...) S.A. (k. 369 i następne powołanych akt).

Sąd Okręgowy za bezzasadny uznał również zarzut dotyczący przedawnienia roszczeń . Nie przeprowadzając wywodów na temat tego, czy żądanie uznania wstrzymania dostaw energii elektrycznej jest roszczeniem o charakterze cywilnoprawnym i majątkowym, i czy w związku z tym zastosowanie znajdą przepisy kodeksu cywilnego dotyczące terminów przedawnienia (w opinii Sądu przepisy te nie znajdą w przedmiotowej sprawie zastosowania), Sąd Okręgowy podkreślił, że w niniejszej sprawie nie mamy do czynienia z roszczeniem o charakterze okresowym, do którego miałby zastosowanie trzyletni termin przedawnienia. Roszczeniem okresowym przysługującym przedsiębiorstwu energetycznemu byłoby roszczenie o zapłatę zaległych należności z tytułu dostawy energii. Ta kwestia pozostaje natomiast poza zakresem postępowania administracyjnego i była przedmiotem toczącego się postępowania cywilnego.

Rozstrzygając przedmiotowy spór, Sąd meriti podzielił zatem stanowisko Prezesa URE, zgodnie z którym wstrzymanie przez powoda dostaw energii elektrycznej do lokalu Pani L. M. (1) było nieuzasadnione. Dlatego też – uznając, że nie było podstaw do uwzględnienia odwołania – na podstawie art. 479 ⁵³ § 1 k.p.c. odwołanie oddalił. O kosztach postępowania Sąd Okręgowy orzekł w oparciu o przepis art. 98 k.p.c. zasądzając na rzecz pozwanego koszty zastępstwa procesowego w wysokości określonej w §18 ust 2 pkt 3 rozporządzenia w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu.

Powyższy wyrok Sądu Okręgowego w całości zaskarżyli apelacjami powód (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. oraz zainteresowany (...) S.A. w W. zarzucając:

1.  naruszenie przepisów prawa materialnego tj. art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. - Prawo energetyczne (tekst jednolity: Dz. U. z 2006 r. Nr 89, poz. 625, z późn.zm.,) przewidującego, że w sprawach spornych dotyczących m.in. przypadku nieuzasadnionego wstrzymania dostarczania energii rozstrzyga Prezes Urzędu Regulacji Energetyki - przez zastosowanie tego przepisu w sytuacji, w której między Zainteresowanym 1 a Zainteresowaną 2 nie było sprawy spornej co do nieuzasadnionego wstrzymania dostarczania energii, i w związku z tym naruszenie art. 105 § 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. k.p.a., w związku z art. 30 ust. 1 Prawa energetycznego - przez nieuwzględnienie okoliczności uzasadniających umorzenie postępowania administracyjnego, w sytuacji, gdy między stronami tego postępowania nie istniał przedmiotowy spór,

2.  naruszenie przepisów prawa materialnego tj. art. 491 § 1 k.c. poprzez niewłaściwe jego zastosowanie i nieuprawnione przyjęcie, że przepis art. 491 § 1 k.c. jest jedyną podstawą wstrzymania dostaw energii elektrycznej w momencie dokonania przedmiotowego wstrzymania dostaw energii elektrycznej tj. w 10 kwietnia 2002 r. i ma zastosowanie do apelującego,

3.  naruszenie przepisów prawa materialnego tj. art. 490 § 1 Kodeksu cywilnego poprzez jego niezastosowanie pomimo, że apelujący był uprawniona do wstrzymania dostaw energii elektrycznej na podstawie art. 490 § 1 Kodeksu cywilnego bez konieczności spełnienia dodatkowych warunków,

4.  naruszenie przepisów prawa procesowego, tj. art. 233 § 1 k.p.c. poprzez brak wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego skutkujące wyprowadzeniem z materiału dowodowego wniosków z niego niewynikających - poprzez przyjęcie, że w przedmiotowej sprawie wstrzymanie dostaw energii elektrycznej do lokalu Zainteresowanej L. M. (1) było nieuzasadnione oraz skutkujące uznaniem zebranego materiału dowodowego za niewystarczający do udowodnienia okoliczności wynikających z Kodeksu cywilnego tj. art. 490 § 1 Kodeksu cywilnego.

Wskazując na powyższe apelujący wnosili o zmianę zaskarżonego wyroku w całości i uchylenie decyzji Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki z dnia z dnia 30 kwietnia 2010 r. sygn. akt(...) i stwierdzenie, że wstrzymanie dostaw energii elektrycznej do lokalu Zainteresowanej 1 nie było nieuzasadnione a w przypadku nieuwzględnienia tego wniosku – o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania przez Sąd pierwszej instancji oraz o zasądzenie na rzecz każdego z apelujących kosztów procesu za obie instancje wraz z kosztami zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Pozwany Prezes Urzędu Regulacji Energetyki wnosił o oddalenie obu apelacji i zasądzenie na jego rzecz kosztów procesu za drugą instancję.

Zainteresowana L. M. (1) wnosiła o oddalenie obu apelacji.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Obie – praktycznie jednobrzmiące – apelacje nie zasługiwały na uwzględnienie, bowiem zarówno ustalenia faktyczne, jak i ich ocena prawna są prawidłowe i Sąd Apelacyjny w pełni je podziela i przyjmuje za własne.

Odnosząc się do zarzutu naruszenia przepisów prawa materialnego tj. art. 8 ust. 1 Prawa energetycznego przez zastosowanie tego przepisu w sytuacji, w której między Zainteresowaną 1 a Zainteresowaną 2 nie było sprawy spornej co do nieuzasadnionego wstrzymania dostarczania energii, wskazać należy iż zarzut ten zasadza się na stanowisku, że wobec zawarcia nowej umowy i wznowienia dostarczania energii elektrycznej do lokalu L. M. (1) – w chwili wydawania zaskarżonej decyzji nie istniał spór podlegający rozpoznaniu przez Prezesa URE na podstawie tego przepisu. Zdaniem apelujących w takiej sytuacji postępowanie administracyjne stało się bezprzedmiotowe i powinno zostać umorzone na podstawie art. 105 § 1 k.p.a.

W ocenie Sądu Apelacyjnego pogląd ten nie jest trafny. Przesłanką rozpoznania na podstawie art. 8 ust. 1 Prawa energetycznego sporu w sprawie nieuzasadnionego wstrzymania dostaw energii elektrycznej, nie jest utrzymywanie się tego stanu (wstrzymania dostaw energii ) także w chwili wydawania decyzji. Prezes URE jest bowiem uprawniony do rozstrzygnięcia wniosku odbiorcy energii o rozpoznanie takiego sporu również po przywróceniu tych dostaw – oczywiście o ile wniosek nie zostanie cofnięty. Odbiorca ma bowiem prawo do uzyskania decyzji Prezesa URE rozstrzygającej czy w przypadku wstrzymania przez przedsiębiorstwo energetyczne dostawy energii elektrycznej – działanie tego przedsiębiorstwa było zgodne z prawem, czy też takie wstrzymanie nie było uzasadnione. Takie rozstrzygnięcie może mieć bowiem znaczenie dla ewentualnych roszczeń odszkodowawczych odbiorcy względem przedsiębiorcy energetycznego. W przypadku podzielenia stanowiska apelujących co do bezprzedmiotowości rozstrzygania sporu w razie wznowienia dostaw energii, przepis art. 8 ust. 1 Prawa energetycznego w tym zakresie stałby się praktycznie martwy, gdyż każde przedsiębiorstwo energetyczne z chwilą powzięcia wiadomości o wszczęciu takiego postępowania wznawiałoby dostawy energii chcąc uniknąć negatywnych konsekwencji niekorzystnej dla niego decyzji. Taka wykładnia powyższego przepisu nie jest zatem możliwa do zaakceptowania w sytuacji, gdy wniosek o rozpoznanie sporu nie został przez odbiorcę cofnięty. W sprawie niniejszej zainteresowana L. M. (1) nie cofnęła swojego wniosku i podtrzymywała swoje żądanie do końca postępowania apelacyjnego. Brak było zatem podstaw do umorzenia postępowania administracyjnego w niniejszej sprawie, zaś odmienny pogląd wyrażony przez Sąd Antymonopolowy w innej sprawie nie jest dla tutejszego Sądu wiążący.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego nie jest również zasadny – podniesiony w obu apelacjach – zarzut naruszenia art. 491 § 1 k.c. poprzez niewłaściwe jego zastosowanie i nieuprawnione przyjęcie, że przepis ten jest jedyną podstawą wstrzymania dostaw energii elektrycznej w momencie dokonania przedmiotowego wstrzymania dostaw energii elektrycznej tj. w 10 kwietnia 2002 r. i ma zastosowanie do Zainteresowanej 2. Apelujący przyznali, iż w okresie między utratą mocy przez rozporządzenie Ministra Gospodarki (tj. od dnia 28 października 2000 r.) a wprowadzeniem nowej regulacji do prawa energetycznego regulującej podstawy wstrzymania dostaw energii elektrycznej w przypadku zaległości odbiorcy w płatnościach (tj. do dnia 1 stycznia 2003 r.) brak było przepisu szczególnego regulującego wstrzymanie dostaw energii elektrycznej. W konsekwencji w przedmiotowej sprawie zastosowanie mają przepisy ogólne Kodeksu cywilnego. Zdaniem apelujących pogląd wyrażony w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 4 marca 2004 ( sygn. III SK 8/04) iż „W stanie prawnym sprzed dnia 1 stycznia 2003 r., miarodajnym dla rozpoznania niniejszej kasacji, zasadny jest zatem pogląd, że należy stosować w tym zakresie przepisy Kodeksu cywilnego dotyczące skutków niewykonania zobowiązań z umów wzajemnych, (...)" i odniesienie się do art. 491 k.c., nie wyklucza zastosowania art. 490 k.c. i wstrzymania dostaw energii elektrycznej na podstawie tego ostatniego przepisu.

Normy przepisów art. 490 k.c. i 491 k.c. nie wykluczają się bowiem wzajemnie a dają możliwość stronie umowy wyboru powstrzymania się z wykonaniem świadczenia lub odstąpienia od umowy. Apelujący podkreślili, iż na tle Prawa energetycznego odstąpienie od umowy wiąże się dla odbiorcy z dużo bardziej dolegliwymi skutkami (tj. koniecznością zawarcia nowej umowy co wydłuża czas ewentualnego wznowienia dostaw energii elektrycznej) niż samo powstrzymanie się przez przedsiębiorstwo energetyczne od świadczenia tj. wstrzymanie dostaw energii elektrycznej. W ocenie apelujących zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego przedsiębiorstwo energetyczne w przedmiotowym okresie było uprawnione do wstrzymania dostaw energii elektrycznej na podstawie art. 490 § 1 k.c. bez konieczności dochowywania szczególnej procedury wobec odbiorcy. W ocenie Sądu Apelacyjnego pogląd taki w sprawie niniejszej nie znajduje zastosowania. Zgodnie bowiem z art. 490 § 1 k.c. , jeżeli jedna ze stron obowiązana jest spełnić świadczenie wzajemne wcześniej, a spełnienie świadczenia przez drugą stronę jest wątpliwe ze względu na jej stan majątkowy, strona zobowiązana do wcześniejszego świadczenia może powstrzymać się z jego spełnieniem, dopóki druga strona nie zaofiaruje świadczenia wzajemnego lub nie da zabezpieczenia. Apelujący nie wykazali w żaden sposób spełnienia przesłanek określonych w tym przepisie. Nie można bowiem uznać, iż sam fakt kwestionowania przez zainteresowaną L. M. (1) należności, na które opiewały faktury wystawione przez przedsiębiorstwo energetyczne oraz konieczność występowania na drogę sądową o zapłatę tych należności, stanowił o wypełnieniu dyspozycji tej normy prawnej. Apelujący nie przedstawili jakichkolwiek dowodów na okoliczność stanu majątkowego L. M., a zatem nie mogli skutecznie twierdzić, iż spełnienie świadczenia przez Zainteresowaną było wątpliwe. Brak było zatem podstaw do powstrzymania się na podstawie art. 490 § 1 Kodeksu cywilnego od dalszego świadczenia przez przedsiębiorstwo energetyczne dostaw energii elektrycznej bez konieczności wypełnienia wobec Zainteresowanej 1 dodatkowych przesłanek wynikających z art. 491 § 1 k.c.

Nie można także uznać za słuszne stanowiska apelujących, iż nawet przyjmując zastosowanie art. 491 § 1 k.c., zgodnie z poglądami doktryny w samym żądaniu zapłaty zawarte jest również dorozumiane oświadczenie o odstąpieniu (Z. Radwański, glosa do wyroku SN z 5.06.2002 r., II CKN 701/00, OSP 2003 Nr 10 poz. 124, s. 519). Pogląd taki jest ewidentnie sprzeczny z literalnym brzmieniem tego przepisu i brak jest racjonalnego uzasadnienia dla dokonywania takiej wykładni tego artykułu, zwłaszcza w stosunkach z konsumentami.

W ocenie Sądu Apelacyjnego zarzut naruszenia przepisów prawa procesowego, tj. art. 233 § 1 k.p.c. poprzez brak wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego skutkujące wyprowadzeniem z materiału dowodowego wniosków z niego nie wynikających - poprzez przyjęcie, że w przedmiotowej sprawie wstrzymanie dostaw energii elektrycznej do lokalu Zainteresowanej 1 było nieuzasadnione oraz skutkujące uznaniem zebranego materiału dowodowego za niewystarczający do udowodnienia okoliczności wynikających z Kodeksu cywilnego tj. art. 490 § 1 Kodeksu cywilnego, jest całkowicie chybiony. Kwestia oceny, czy wstrzymanie dostaw energii elektrycznej było nieuzasadnione nie należy bowiem do sfery ustaleń faktycznych, ale etapu stosowania prawa. Okoliczność ta mogła być zatem kwestionowana jedynie jako zarzut naruszenia prawa materialnego, co jednak w sprawie niniejszej okazało się pozbawione podstaw. Natomiast twierdzenie, że Sąd pierwszej instancji naruszył przepis art. 233 § 1 k.c. uznając materiał dowodowy zgromadzony w sprawie za niewystarczający dla udowodnienia okoliczności wynikających z art. 490 § 1 k.c. - jest o tyle niezasadne, iż Sąd pierwszej instancji w ogóle nie oceniał stanu faktycznego w aspekcie przesłanek wynikających z tego przepisu, bowiem zarzut jego naruszenia nie został podniesiony w odwołaniu. Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów jest natomiast związany granicami i zarzutami zawartymi w odwołaniu od decyzji Prezesa URE i jedynie w tym zakresie może rozpoznawać sprawę na skutek odwołania.

Mając na uwadze powyższe Sąd Apelacyjny – w pełni podzielając ustalenia faktyczne Sąd pierwszej instancji oraz dokonaną przez ten Sąd ich ocenę prawną – na podstawie art. 385 k.p.c. orzekł jak w sentencji wyroku o kosztach procesu rozstrzygając stosownie do wyniku sporu na podstawie art. 98 § 1 i 3 w zw. z art. 99 k.p.c.