Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 listopada 2016 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Tryb. Wydział II Cywilny Odwoławczy w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 24 listopada 2016 roku w Piotrkowie Trybunalskim

na rozprawie sprawy z powództwa małoletnich P. S. i M. S. (1) reprezentowanych przez przedstawicielkę ustawową M. S. (2)

przeciwko S. S.

o podwyższenie alimentów

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego w Bełchatowie

z dnia 13 września 2016 roku, sygn. akt III RC 193/16

oddala apelację.

SSA w SO Arkadiusz Lisiecki

SSO Dariusz Mizera SSR Lucyna Szafrańska

Sygn. akt II Ca 751/16

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 13 września 2016 roku Sąd Rejonowy w Bełchatowie podwyższył alimenty ustalone wyrokiem Sądu Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim z dnia 05-11-2008 r. w sprawie sygn. akt I C 1395/08 od pozwanego S. S. na rzecz małoletniego P. S. z kwoty po 450 złotych do kwoty po 650 złotych miesięcznie a na rzecz M. S. (1) z kwoty po 300 złotych do kwoty po 500 złotych miesięcznie, poczynając od dnia 01-09-2016 roku, z pozostawieniem bez zmian pozostałych, dotychczasowych warunków płatności, oddalił powództwo w pozostałej części, obciążył pozwanego kosztami procesu, wyrokowi w punkcie 1 sentencji nadał rygor natychmiastowej wykonalności.

Podstawę powyższego rozstrzygnięcia stanowiły przytoczone poniżej ustalenia i rozważania Sądu Rejonowego:

Wyrokiem Sądu Okręgowego w Piotrkowie Tryb. z dnia 05.11.2008 r.
w sprawie I C 1395/08 rozwiązano przez rozwód związek małżeński S. S. i M. S. (2). W orzeczeniu tym zasądzono alimenty na rzecz małoletniego P. S. w kwocie po 450 zł miesięcznie i na rzecz małoletniego M. S. (1) w kwocie 300 zł miesięcznie.

Przedstawicielka ustawowa małoletnich powodów M. S. (2) ma 42 lata. Pracuje w charakterze pracownika socjalnego w Gminnym Ośrodku Pomocy Społecznej w D.. Z tego tytułu uzyskuje wynagrodzenie w wysokości 3379 zł brutto, 2425 zł netto miesięcznie. W 2008 r. jej wynagrodzenie stanowiło kwotę 2130 zł netto miesięcznie.

M. S. (2) na rzecz starszego syna otrzymuje zasiłek pielęgnacyjny w kwocie 153 zł, na rzecz młodszego z synów przyznano jej tzw. świadczenie 500+. W majątku ma nieruchomość o powierzchni 15 arów, na której usytuowany jest dom, w którym zamieszkuje z dziećmi oraz swoimi rodzicami. Łączne miesięczne koszty utrzymania domu stanowią kwotę ok. 600 zł. Posiada debet na karcie kredytowej w kwocie 2 tysiące złotych.

Przedstawicielka ustawowa posiada oszczędności w kwocie 30 tys. zł. Z tego kwota 20 tys. zł pochodzi z wyegzekwowanych na rzecz małoletnich zaległych alimentów. M. S. (2) jest właścicielką samochodu osobowego marki R. (...) rocznik 1996.

Powód P. S. ma 16 lat. Od września 2016 roku rozpoczął naukę w I kl. Technikum (...) w P.. Do P. dojeżdża autobusem. Zakup biletu miesięcznego stanowi kwotę ok. 100 zł. Małoletni uczęszcza na dodatkowe odpłatne zajęcia z języka angielskiego. Jedna lekcja kosztuje 40 zł. Ponadto jeździ na zajęcia, które odbywają się na Politechnice (...). Jest ich 6 w ciągu roku. Kosztują ok. 160 zł. U P. S. zdiagnozowano zespół (...) w związku z czym pozostaje pod opieką psychiatry w Ł.. Wizyty są nieodpłatne i odbywają się 3-4 razy w roku. Dodatkowo korzysta z pomocy psychologicznej. Wizyty u psychologa mają miejsce raz w tygodniu w B. w Stowarzyszeniu (...). Składka członkowska w stowarzyszeniu stanowi kwotę 50 zł. Ze względu na stan zdrowia powód wymaga wprowadzania do diety witamin, suplementów diety oraz pełnowartościowych produktów spożywczych. Średnie miesięczne koszty utrzymania powoda jego matka oszacowała na kwotę po ok. 1200 zł.

Powód M. S. (1) ma 12 lat. Rozpoczął naukę w VI klasie SP
w W.. Uczęszcza na dodatkowe odpłatne zajęcia z języka angielskiego. Jedna lekcja kosztuje ok. 25 zł. Średnie miesięczne koszty utrzymania małoletniego jego matka oszacowała na kwotę po ok. 960 zł.

Pozwany S. S. ma 41 lat. Z wykształcenia jest inżynierem elektrykiem. Od dnia 01.09.2016 r. zatrudniony jest w (...) Sp. z o.o. z siedzibą w S. na stanowisku przedstawiciela handlowego. Z tego tytułu uzyskuje wynagrodzenie w wysokości 5 tys. zł brutto miesięcznie. Umowa została zawarta na czas określony do dnia 31.08.2017 r. Wcześniej pracował w tej firmie w ramach umowy zawartej na okres próbny do dnia 31.08.2016 r. i zarabiał ok. 2473 zł netto miesięcznie. Poza pensją innych dochodów nie posiada. W 2008 r. zatrudniony był w charakterze kierownika zakładu komunalnego i uzyskiwał wynagrodzenie w wysokości 2679 zł netto miesięcznie. S. S. pozostaje w konkubinacie. Mieszka razem z partnerką w W. w jej mieszkaniu o powierzchni 34m ². Partycypuje w kosztach jego utrzymania, na które składa się m in. opłata za czynsz ok. 600 zł, rachunki za energię elektryczną ok. 400 zł co dwa miesiące.

Pozwany jest właścicielem samochodu osobowego marki O. (...) rocznik 1992. S. S. nie ma oszczędności. Posiada zadłużenie u osób prywatnych na łączną kwotę 23 tys. zł. Pieniądze te pożyczył na spłatę powstałego zadłużenia alimentacyjnego. Dodatkowo ma debet w koncie osobistym na kwotę ok. 1 tys. zł oraz zadłużenie na karcie kredytowej. S. S. ogólnie jest zdrowy, utrzymuje telefoniczny kontakt z synami.

Mając tak poczynione ustalenia faktyczne Sąd Rejonowy uznał żądanie pozwu za uzasadnione w części.

Sąd Rejonowy ustalił, że w przedmiotowej sprawie nastąpiła zmiana stosunków, uzasadniająca skorygowanie zakresu obowiązku alimentacyjnego S. S. wobec małoletnich P. i M. rodzeństwa (...), bowiem zmienił się poziom usprawiedliwionych potrzeb uprawnionych oraz możliwości zarobkowych zobowiązanego.

Spośród okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy decydujący wpływ na tę zmianę ma zdaniem Sądu Rejonowego okoliczność wzrostu usprawiedliwionych potrzeb powodów wobec ich dorastania oraz rozpoczęcia kształcenia w szkołach wyższego szczebla. Dodatkowo u P. S. zdiagnozowano zespół (...), co zwiększyło wydatki związane z jego leczeniem. Sąd I instancji podkreślił również, że od czasu ostatniego orzeczenia ustalającego wysokość świadczeń alimentacyjnych upłynęło aż 8 lat.

Sąd Rejonowy zaznaczył, iż przy ocenie, które z potrzeb uprawnionego są usprawiedliwione trzeba uwzględnić z jednej strony zakres i rodzaj tych potrzeb,
z drugiej zaś możliwości majątkowe i zarobkowe zobowiązanego (art. 135 kro). Natomiast przez usprawiedliwione potrzeby rozumie się nie tylko te elementarne polegające na zapewnieniu minimum egzystencji. Chodzi bowiem o stworzenie uprawnionemu właściwych warunków bytowania odpowiadających jego wiekowi, stanowi zdrowia, zainteresowaniom, umożliwiających przy tym prawidłowy rozwój fizyczny i duchowy dziecka.

Biorąc pod uwagę powyższe rozważania Sąd Rejonowy określił miesięczne usprawiedliwione potrzeby P. S. na kwotę po ok. 1170 zł miesięcznie, małoletniego M. S. (1) na kwotę po ok. 930 zł.

Skalkulowane jak wyżej potrzeby małoletniego P. obejmują m.in. wydatki na żywność (ok. 400 zł), odzież (ok. 100 zł), środki czystości i art. higieniczne (ok. 50 zł), leczenie (ok. 100 zł), wydatki szkolne (ok. 100 zł ), koszty dojazdu do szkoły (ok. 100 zł); przypadający na niego udział w kosztach utrzymania domu (ok. 120 zł), wydatki na zajęcia dodatkowe (ok. 100 zł), wypoczynek (ok. 100 zł). Natomiast potrzeby małoletniego M. obejmują wydatki na żywność (ok. 300 zł), odzież (ok. 100 zł), środki czystości i art. higieniczne (ok. 50 zł), leczenie (ok. 50 zł), wydatki szkolne (ok. 100 zł), przypadający na niego udział w kosztach utrzymania domu (ok. 120 zł), wydatki na zajęcia dodatkowe (ok. 100 zł), wypoczynek (ok. 100 zł).

W ocenie Sądu Rejonowego wyznacznikiem możliwości zarobkowych S. S. jest aktualnie uzyskiwane przez niego wynagrodzenie za pracę, które od czasu wyrokowania w sprawie I C 1395/08 wzrosło o około 800 zł netto miesięcznie.

Ustalone w nowej wysokości świadczenie alimentacyjnie odpowiada zdaniem Sądu Rejonowego stwierdzonej zmianie stosunków. Realizuje również zasadę prawa do równej stopy życiowej dzieci i rodziców. Podkreślił przy tym , że nowo określona wysokość alimentów stanowi niespełna 35 % wynagrodzenia netto pozwanego, który poza małoletnimi synami nie ma nikogo na utrzymaniu.

Sąd Rejonowy zwrócił uwagę, że w pozostałym zakresie usprawiedliwione potrzeby P. i M. rodzeństwa (...) zaspakajać będzie ich matka, na której również ciąży obowiązek alimentacyjny. Choć możliwości zarobkowe przedstawicielki ustawowej są znacznie mniejsze niż pozwanego, zobowiązana ona będzie do łożenia na utrzymanie małoletniego P. ok. 520 zł miesięcznie, a na rzecz małoletniego M. ok. 430 zł miesięcznie.

Biorąc pod uwagę powyższe Sąd Rejonowy orzekł o podwyższeniu alimentów na rzecz P. S. z kwoty po 450 złotych do kwoty po 650 złotych miesięcznie, a na rzecz M. S. (1) z kwoty po 300 złotych do kwoty po 500 złotych miesięcznie, poczynając od dnia 01-09-2016 roku, z pozostawieniem bez zmian pozostałych, dotychczasowych warunków płatności oraz oddalił powództwo w pozostałej części. Na podstawie art. 333 § 1 pkt 1 kpc rozstrzygnął o rygorze natychmiastowej wykonalności. W przedmiocie kosztów sądowych rozstrzygnął w oparciu o art. art. 113 ustawy z dnia 28.07.2005 r. (Dz.U.2016.623 ) o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w zw. z art. 100 kpc.

Apelację od powyższego wyroku wniósł pozwany S. S. zaskarżając orzeczenie w zakresie punktu 1, 3 i 4 zarzucając mu:

1.  naruszenie art. 233 k.p.c. poprzez przekroczenie przez Sąd I instancji zasady swobodnej oceny dowodów i sformułowanie wniosków nie wynikających
z materiału dowodowego, a mianowicie:

⚫

ustalenie, że miesięczne usprawiedliwione potrzeby P. S. wynoszą 1 170 zł, a M. S. (1) 930 zł i wzrosły w porównaniu z 2008 r., podczas gdy strona powodowa nie przedstawiła żadnych dowodów potwierdzających ani twierdzenia w przedmiocie wzrostu ww. kosztów ani faktycznych kosztów ponoszonych przez matkę M. S. (2) w związku z utrzymaniem małoletnich P. i M. S. (1),

⚫

ustalenie, że stan zdrowia P. S. wymaga wprowadzenia do diety witamin, suplementów diety oraz pełnowartościowych produktów, podczas gdy z materiału dowodowego nie wynika, czy P. S. wymaga specjalnej diety, na czym miałaby ona polegać i jakie powodowałaby koszty,

⚫

pominięcie przez Sąd I instancji przy określeniu sytuacji finansowej pozwanego części kosztów utrzymania, w szczególności kosztów wyżywienia i dojazdów do pracy,

⚫

uznanie za w pełni wiarygodnie zeznań M. S. (2)
w zakresie kosztów utrzymania powodów, podczas gdy nie są one poparte innymi dowodami, a ponadto M. S. (2) jako przedstawicielka ustawowa powodów jest zainteresowana wynikiem sprawy, co jednocześnie stanowi naruszenie przepisu prawa materialnego, tj. art. 6 kc,

2.  naruszenie przepisu prawa materialnego mające wpływ na rozstrzygnięcie sprawy, tj. art. 135 kro poprzez jego niezastosowanie, co skutkowało pominięciem przez Sąd I instancji przy ocenie zasadności roszczenia możliwości zarobkowych pozwanego oraz części wydatków ponoszonych przez pozwanego, np. kosztów wyżywienia.

W konkluzji pozwany wniósł w oparciu o art. 386§1 kpc o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie powództwa w całości , zasądzenie od powodów na rzecz pozwanego kosztów procesu za obie instancje. Ewentualnie na podstawie art. 386§4 kpc wniósł o uchylenie wyroku w zaskarżonej części i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji i zasądzenie od powodów na rzecz pozwanego kosztów procesu za obie instancje.

Przedstawicielka ustawowa małoletnich powodów wnosiła o oddalenie apelacji.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Sąd Okręgowy uznał apelację za niezasadną.

Wbrew wywodom autora apelacji Sąd Rejonowy poczynił dostateczne ustalenia faktyczne w zakresie możliwości zarobkowych zobowiązanego do alimentacji, jak i co do usprawiedliwionych potrzeb uprawnionych do alimentów. Zarzut zatem naruszenia przepisu art. 135 kro nie jest zasadny.

Z uwagi na uzasadnienie apelacji pozwanego Sąd Okręgowy pragnie przypomnieć, że przez ustawowe określenie „możliwości zarobkowe i majątkowe” rozumieć należy nie tylko zarobki i dochody rzeczywiście uzyskiwane ze swojego majątku, lecz te zarobki i te dochody, które osoba obowiązana może i powinna uzyskiwać przy dołożeniu należytej staranności i przestrzeganiu zasad prawidłowej gospodarki oraz stosownie do swych sił umysłowych i fizycznych. Zatem możliwości zarobkowe zobowiązanego nie mogą być zawsze utożsamiane z faktycznie utożsamianymi zarobkami – por. uchwała SN z dnia 16.12.1988 r., w sprawie III CZP 91/86, OSNC 1988/4/42.

Bezsprzecznie dochody pozwanego są wyższe niż te uzyskiwane w 2008 roku. Wynagrodzenie S. S. wzrosło bowiem z kwoty 2 679,99 zł netto do kwoty brutto 5 000 zł miesięcznie (oraz premia uznaniowa). Pozwany nie przedstawił dokumentu odzwierciedlającego wysokość premii uznaniowych uzyskiwanych obok wynagrodzenia, które z pewnością podwyższają jego dochód miesięczny. Dodatkowo pozwany ma poszukiwany na rynku prawy zawód i zamieszkuje w W., co pozwala przyjąć, że jego możliwości zarobkowe są jeszcze wyższe. Wobec powyższego całkowicie chybiony jest zarzut naruszenia art. 135 kro. Podwyższone alimenty są w ocenie Sądu II instancji adekwatne do możliwości zarobkowych i majątkowych pozwanego biorąc pod uwagę wszystkie jego wydatki związane z utrzymaniem.

Podobnie zarzut apelacji naruszenia przez Sąd I instancji przepisu art. 233 k.p.c. nie jest zasadny. Sprowadza się bowiem do niedopuszczalnej polemiki z prawidłowymi ustaleniami faktycznymi Sądu Rejonowego, które znajdują potwierdzenie w przeprowadzonych w sprawie dowodach. Ocena materiału dowodowego przeprowadzona przez Sąd Rejonowy nie narusza reguł logicznego rozumowania, została dokonana w granicach zakreślonych przepisem art. 233 § 1 k.p.c.

Z ustaleń faktycznych Sądu Rejonowego wynika, że od ostatniego ustalenia wysokości alimentów upłynął okres 8 lat. W tym czasie uległy zmianie usprawiedliwione potrzeby uprawnionych, ponieważ obecnie młodszy syn jest uczniem VI klasy szkoły podstawowej, zaś syn starszy jest uczniem I klasy technikum, do którego musi dojeżdżać poza miejsce zamieszkania. Powszechnie wiadomym jest, że potrzeby małoletnich powodów w związku z pobieraniem nauki na poziomie technikum i VI klasy SP w porównaniu z poziomem odpowiednio VI klasy SP i przedszkola znacznie wzrosły. Podobnie na przestrzeni ośmiu lat, wobec dorastania dzieci musiały wzrosnąć koszty wyżywienia i inne zwykłe koszty utrzymania (nawet gdyby pomijać wydatki związane z problemami zdrowotnymi starszego syna). Dlatego zeznania przedstawicielki ustawowej powodów M. S. (2) prawidłowo zostały uznane za wiarygodne i nie było konieczne poparcie ich innymi dowodami. Zaznaczyć jednakże należy , że wbrew twierdzeniom pozwanego zawartym w apelacji przedstawicielka ustawowa powodów nie ograniczyła się tylko do twierdzeń zawartych w pozwie a później w jej zeznaniach. Załączyła do pozwu szereg paragonów, faktur , które uwidaczniają wydatki miesięczne na wyżywienie , ubranie, leczenie , zakup podręczników , opłat za (...).

Kwestionowane przez pozwanego, ustalone przez Sąd I instancji na 400 zł miesięcznie, wydatki na wyżywienie starszego 16-letniego syna są niewygórowane nawet przy standardowej diecie, dlatego całkowicie niezasadne są zarzuty niewystarczającego udowodnienia specjalnych wymagań żywieniowych i wynikających z nich kosztów.

Skoro zarzuty apelacji nie są uzasadnione, dlatego i na podstawie art. 385 kpc Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji.