Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 10 lipca 2017 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. odmówił ubezpieczonemu A. O. prawa do emerytury.

Decyzja została wydana na podstawie ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2016 roku, poz.887 ze zm.) oraz rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególny charakterze.

W uzasadnieniu decyzji Zakład wskazał, iż ubezpieczony nie udowodnił, że do 1 stycznia 1999 roku wykonywał pracę w szczególnych warunkach przez okres co najmniej 15 lat.

W odwołaniu od powyższej decyzji A. O. wskazał, iż pracę w Gminnej Spółdzielni (...) w D. na N. zaczął od nauki zawodu piekarza, od 1 września 1972 roku. Po ukończeniu szkoły, od 1 lutego 1975 roku został zatrudniony w Spółdzielni na stanowisku piekarza. W zakładzie pracował do 31 maja 1993 roku, jako piekarz przy wypieku i produkcji pieczywa.

W odpowiedzi na odwołanie pełnomocnik ZUS wniósł o jego oddalenie.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Ubezpieczony A. O. urodził się (...).

W dniu 21 czerwca 2017 roku ubezpieczony złożył wniosek o emeryturę. Ubezpieczony nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego.

(wniosek – k.1-8 akt ZUS)

Do dnia 1 stycznia 1999 roku ubezpieczony osiągnął staż ubezpieczeniowy 26 lat i 17 dni.

(karta przebiegu zatrudnienia – k.27 akt ZUS)

W dniu 1 września 1972 roku ubezpieczony zawarł z Zarządem Spółdzielni w D. umowę o naukę zawodu piekarza. Umowa została zawarta na czas do 31 sierpnia 1975 roku.

Okres szkolenia został zaliczony do okresu zatrudnienia. Czas pracy ubezpieczonego wynosił do ukończenia 16 roku życia 36 godzin tygodniowo, a po ukończeniu 16 roku życia odpowiadał normalnemu czasowi pracy obowiązującemu w zakładzie.

(umowa – k.3)

Ubezpieczony został skierowany przez pracodawcę do (...) Szkoły Zawodowej w K. celem dokształcania.

(skierowanie – akta osobowe, k.22)

Ubezpieczony przez 3 dni w tygodniu uczył się w szkole i 3 dni pracował.

(zeznania ubezpieczonego min.00:02:25 – 00:19:38 w zw. z min.00:42:13-00:45:53 protokół z dnia 10 stycznia 2018 roku)

Od dnia 1 lutego 1975 roku ubezpieczony został zatrudniony w Gminnej Spółdzielni (...) na podstawie umowy o pracę w zakładzie produkcyjnym – w piekarni, na stanowisku piekarza.

(umowa – k.3)

Do zakresu obowiązków ubezpieczonego zatrudnionego na stanowisku piekarza – ciastowego należało m.in. przygotowanie surowców i materiałów do robienia rozczynów, przygotowanie i urabianie rozczynów i ciast, regulowanie przebiegu ich fermentacji, przygotowanie i regulowanie rozczynów i ciast dla następnej zmiany, współdziałanie z piecowym w zakresie rozczyniania i zakończenia poszczególnych faz wyrabiania rozczynów i ciast, formowanie i ważenie ciast.

Na jednej zmianie pracowało 2 piekarzy, którzy wykonywali wszystkie prace – wyrabiali ciasto i zajmowali się wypiekiem pieczywa.

Praca w piekarni odbywała się na 3 zmianach. W piekarni było duże zakurzenie, wysoka temperatura i wilgotność.

(zakres obowiązków z dnia 6 maja 1976 roku - akta osobowe, k.22, zeznania ubezpieczonego min.00:02:25 – 00:19:38, min.00:23:20-00:24:29 w zw. z min.00:42:13-00:45:53 protokół z dnia 10 stycznia 2018 roku)

Od dnia 26 kwietnia 1977 roku do dnia 13 kwietnia 1979 roku ubezpieczony odbywał zasadniczą służbę wojskową.

(okoliczność bezsporna)

Od dnia 13 maja 1977 roku ubezpieczony został zatrudniony na podstawie umowy o pracę przez Gminną Spółdzielnię (...). Ubezpieczony pracował w w piekarni, na stanowisku piekarza.

(umowa – akta osobowe, k.22)

W dniu 22 maja 1982 roku powierzono ubezpieczonemu obowiązki magazyniera kierownika piekarni. Umowa została zawarta na okres około 3,5 miesiąca.

Na podstawie tej umowy ubezpieczony przejął magazyn na podstawie spisu majątku i przyjął za niego pełną odpowiedzialność. Ubezpieczony odpowiadał za należyte prowadzenie magazynu.

Do obowiązków ubezpieczonego należało: kierowanie pracą w piekarni i kontrolowanie jej wykonania przez podległych pracowników, ustawianie pracowników zgodnie z ich kwalifikacjami, opracowanie planów gospodarczych piekarni, organizowanie produkcji pieczywa, składanie zapotrzebowania na surowce, materiały pomocnicze, sprzęt i urządzenia techniczne, utrzymywanie poziomu zapasów surowców, zgłaszanie potrzeb inwestycyjnych i remontowych, utrzymywanie w należytym stanie maszyn i urządzeń, kontrolowanie jakości pieczywa, analiza zapotrzebowania na pieczywo wspólnie z pracownikami handlu, dopilnowanie właściwych sposobów przechowywania i przewozu pieczywa, zabezpieczenie majątku piekarni, wyliczenie się z powierzonego mienia, prowadzenie rachunkowości technicznej, prowadzenie kart pracy.

Ubezpieczony ponosił pełną odpowiedzialność za przyjęcie i przechowywanie, wydawanie towaru, surowców, materiałów pomocniczych, opału, pieczywa.

Ubezpieczony wrócił do swoich obowiązków po powrocie kierownika z urlopu, od dnia 1 lipca 1982 roku.

(zeznania ubezpieczonego min.00:02:25 – 00:19:38 w zw. z min.00:42:13-00:45:53 protokół z dnia10 stycznia 2018 roku, zakres obowiązków, akta osobowe – k.22, angaż z dnia 30 sierpnia 1982 roku)

Ponownie obowiązki kierownika piekarni magazyniera, z tym samym zakresem obowiązków powierzono, ubezpieczonemu w dniu 6 lipca 1984 roku na zastępstwo urlopowe kierownika piekarni.

(umowa z dnia 6 lipca 1984 roku, zakres obowiązków, akta osobowe – k.22)

Od dnia 1 września 1984 roku powierzono ubezpieczonemu obowiązki piekarza.

(angaż z 11 września 1984 roku, akta osobowe – k.22)

W okresie od dnia 7 lipca 1986 roku do dnia 31 lipca 1987 roku ubezpieczony przebywał na urlopie wychowawczym.

(podanie o urlop, podanie o skrócenie urlopu, akta osobowe – k.22)

Od dnia 1 sierpnia 1987 roku powierzono ubezpieczonemu obowiązku kierownika piekarni, na czas zastępstwa nieobecnego kierownika. Do zakresu obowiązków ubezpieczonego należał również nadzór nad magazynem, nadzór na użytkowaniem maszyn i urządzeń oraz konserwacja maszyn i urządzeń.

(zakres obowiązków – akta osobowe, k.22)

Od dnia 1 sierpnia 1987 roku do dnia 30 października 1987 roku ubezpieczonemu powierzone zostały obowiązki instruktora szkolenia praktycznego w zawodzie piekarza – ciastkarza, na podstawie umowy zlecenia.

(umowy zlecenia – akta osobowe, k.22)

Od dnia 1 stycznia 1988 roku ubezpieczonemu powierzono obowiązki piekarza. Od dnia 1 listopada 1988 roku ubezpieczony wykonywał obowiązki piekarza piecowego.

(angaże z 29 lutego 1988 roku, z dnia 12 grudnia 1988 roku – akta osobowe, k.22)

Od dnia 21 marca 1989 roku ubezpieczonemu powierzono obowiązki kierownika piekarni.

Ubezpieczony odpowiadał za produkcję, za magazyn, za jakość i ilość produkcji.

Ubezpieczony wydawał z magazynu mąkę na produkcję, wydawał pieczywo konwojentom, kierowcom.

Ubezpieczony miał swoje miejsce pracy w kantorku przy hali produkcyjnej.

Ubezpieczony rozliczał produkcję, wypełniał raport, co zajmowało około 10 minut, sprawdzał jakość pieczywa.

W przypadku zwiększenia produkcji lub absencji pracowników ubezpieczony wykonywał obowiązki piekarza.

(angaż z dnia 2 maja 1989 roku – akta osobowe, k.22, zeznania ubezpieczonego min.00:02:25 – 00:19:38 w zw. z min.00:42:13-00:45:53 protokół z dnia 10 stycznia 2018 roku)

Pracownicy piekarni zwracali się do ubezpieczonego jako kierownika z wnioskiem o urlop. Ubezpieczony decydował również o premiach.

(zeznania świadka K. F. – min.00:28:33-00:41:18 protokół z dnia 10 stycznia 2018 roku)

Gminna Spółdzielnia (...) w D. prowadziła cukiernię, w której byli zatrudnieni cukiernicy. Zajmowali się oni wypiekiem bułek, ciast, drobnego pieczywa, a w okresie świąt także tortów, pączków, makowców. C. podlegali kierownikowi piekarni.

(zeznania świadka K. F. – min.00:28:33-00:41:18 protokół z dnia 10 stycznia 2018 roku, zeznania ubezpieczonego min.00:42:13-00:45:53 protokół z dnia 10 stycznia 2018 roku)

Ubezpieczony jako kierownik piekarni brał udział raz w miesiącu w naradach kierowników. Narada trwała około 30 minut.

(zeznania ubezpieczonego min.00:42:13-00:45:53 protokół z 10 stycznia 2018 roku)

Ubezpieczony nie otrzymywał dodatku za szkodliwość w okresie od dnia 1 do dnia 31 sierpnia 1989 roku, od dnia 1 marca do dnia 31 lipca 1989 roku. W pozostały okresie dodatek za szkodliwość był wypłacany.

(angaż z dnia 17 sierpnia 1989 roku, z dnia 27 września 1989 roku, z dnia 20 marca 1990 roku, z dnia 12 września 1990 roku – akta osobowe, k.22)

W dniu 3 października 1992 roku ubezpieczony zwrócił się do pracodawcy o zmianę stanowiska pracy z kierownika piekarni na piekarza.

(pismo ubezpieczonego – akta osobowe, k.22)

W dniu 1 lutego 1993 roku pracodawca wypowiedział ubezpieczonemu umowę o prace, która rozwiązała się w dniu 31 maja 1993 roku.

(wypowiedzenie, świadectwo pracy – akta osobowe, k.22)

Powyższy stan faktyczny został ustalony na podstawie dowodów z ww. dokumentów, których autentyczności ani treści merytorycznej strony nie kwestionowały. Dokumentacja osobowa ubezpieczonego jest kompletna. Analiza tej dokumentacji pozwala na ustalenie zakresu obowiązków i warunków zatrudnienia ubezpieczonego.

Zeznania ubezpieczonego w części dotyczącej wykonywanych przez niego prac na stanowisku piekarza i pełniącego obowiązki kierownika w okresie jego nieobecności Sąd uznał za wiarygodne. Zeznania te znajdują potwierdzenie w dowodach z dokumentów – umowie o pracę, angażach oraz zeznaniach świadka K. F.. Świadek K. F. zeznał, iż jak wrócił z wojska w 1988 roku to ubezpieczony pracował na produkcji. Ubezpieczony zajmował wówczas stanowisko piekarza, a od 1 listopada 1988 roku piekarza piecowego. Obowiązki kierownika piekarni powierzono ubezpieczonemu od dnia 21 marca 1989 roku.

Sąd dał wiarę zeznania ubezpieczonego dotyczącym okresu wykonywania pracy na stanowisku kierownika i zakresu obowiązków w tej części w jakiej znajdują potwierdzenie w zeznaniach świadka K. F.. Z zeznań ubezpieczonego i świadka wynika, iż jako kierownik ubezpieczony wydawał mąkę na produkcję, sprawdzał jakość pieczywa, wydawał pieczywo kierowcom, zajmował się dokumentacją, a w razie nieobecności pracownika zastępował go.

Ubezpieczony w zeznaniach umniejsza swoją rolę jako kierownika, zeznając że często pracował przy wypieku pieczywa, że nie udzielał urlopów, nie decydował o premiach. Niemniej jednak zakres obowiązków na stanowisku kierownika, który poza nadzorem produkcji, nadzorował magazyn, urządzenia i maszyny, nadzorował konserwację maszyn i urządzeń wyklucza przyjęcie, za wiarygodne twierdzeń ubezpieczonego, że w tym czasie zajmował się wypiekiem pieczywa na czynności kierownika wykonywał niejako obok swoich obowiązków piekarza. Nadto ubezpieczony w październiku 1992 roku zwrócił się do pracodawcy o zatrudnienie na stanowisku piekarza, gdyż nie chciał wykonywać pracy kierownika piekarni.

Ubezpieczony zeznał również, że nie wie czy w okresie, gdy był kierownikiem cukiernia działała. Z zeznań ubezpieczonego wynika, że mogła działać w okresie świąt. Zeznania w tej części są sprzeczne z zeznaniami świadka K. F., z których wynika, że ubezpieczony nadzorował pracę cukierników, którzy zajmowali się produkcja drobnego pieczywa, ciastek, a na święta tortów.

Zeznania świadka K. F. są zdaniem Sądu wiarygodne. Świadek jako osoba niezainteresowana wynikiem postępowania nie ma żadnego interesu by zeznawać na korzyść którejkolwiek ze stron. Świadek wskazał jakie czynności wykonywał ubezpieczony jako kierownik, nie pomijając nadzoru nad pracownikami cukierni. Natomiast ubezpieczony początkowo w swoich zeznaniach dotyczących wykonywanych obowiązków nadzór nad pracownikami cukierni pominął. Dopiero po złożeniu zeznań przez świadka ubezpieczony zeznał, że nie wie czy cukiernia funkcjonowała, gdy był kierownikiem, że ewentualnie na święta mogły być pieczone pączki czy makowce. Wiarygodność zeznań świadka K. F. wzmacnia dodatkowo okoliczność, iż świadek pamiętał, że gdy wrócił do piekarnik po odbyciu służby wojskowej, ubezpieczony pracował jako piekarz, a potem został kierownikiem. Zeznania te, jak wyżej wskazano znajdują potwierdzenie w dokumentacji osobowej ubezpieczonego.

Zdaniem Sądu ubezpieczony jako zainteresowany rozstrzygnięciem sprawy pominął te obowiązki, które mogłyby wskazywać na wykonywanie innych prac, które nie stanowią pracy w szczególnych warunkach.

Sąd odmówił wiary zeznaniom ubezpieczonego, że w okresie wykonywania pracy na stanowisku kierownika piekarni – magazyniera wykonywał swoje dotychczasowe obowiązki a dodatkowo tylko nadzorował produkcję i wypełniał raporty. Zeznaniom tym przeczy porównanie zakresu obowiązków na stanowisku piekarza i na stanowisku kierownika piekarni – magazyniera. Obowiązki kierownika piekarni – magazyniera są znacznie szersze niż nadzór nad produkcją, dodatkowo ubezpieczony odpowiadał materialnie za magazyn co oznacza, iż wykonywał prace związane z przyjęciem, przechowaniem i wydawaniem towaru. Taki zakres obowiązków powierzono ubezpieczonemu w dniu 22 maja 1982 roku i w dniu 6 lipca 1984 roku.

Sąd pominął wydane ubezpieczonemu przez syndyka W. R. świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach, bowiem treść tego dokumentu jest niezgodna z dokumentacją osobową ubezpieczonego. Syndyk potwierdził, że ubezpieczony wykonywał pracę na stanowisku piekarza w okresie od 1 września 1972 roku do 31 maja 1993 roku, zaś z dokumentacji osobowej wynika, iż jako piekarz ubezpieczony rozpoczął pracę od 1 lutego 1975 roku, w świadectwie nie wskazano ukresu urlopu wychowawczego ani zatrudnienia na stanowisku kierownika piekarni. Nadto świadectwo nie jest opatrzone datą, co nie pozwala na ustalenie kiedy zostało wydane.

Na rozprawie w dniu 1 stycznia 2018 roku ubezpieczony okazał książeczkę wojskową i tym samym okres odbywania zasadniczej służby wojskowej był niesporny.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie jest niezasadne.

Zgodnie z treścią art.184 ust.1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz.U. z 2017 roku, poz.1383) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 roku przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art.32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1)  okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymagany w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2)  okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Stosownie do treści art.184 ust.2 ww. ustawy, w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2013 r., emerytura, o której mowa w ust.1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Prawo do emerytury na podstawie art.184 ww. ustawy przysługuje ubezpieczonemu, który na dzień wejścia w życie ustawy (1 stycznia 1999 roku) spełnił określone w niej wymogi stażowe, a po tej dacie osiągnął wymagany wiek, niezależnie od tego czy w chwili osiągnięcia tego wieku wykonywał pracę w szczególnych warunkach, czy wykonywał inną pracę i czy pozostawał w zatrudnieniu.

Definicja ustawowa „pracy w szczególnych warunkach” została zawarta w art.32 ust.2 ww. ustawy o emeryturach i rentach. Zgodnie z tym przepisem, za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia. Stosownie do treści art.32 ust.4 ww. ustawy wiek emerytalny, o którym mowa w ust.1 rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki na podstawie, którym osobom wymienionym w ust.2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych. Za dotychczasowe przepisy (w rozumieniu art.32 ust.4 ww. ustawy) należy uważać przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. nr 8, poz.43), ale wyłącznie w zakresie regulowanym przez ww. ustawę o emeryturach i rentach, a więc co do wieku emerytalnego, rodzaju prac lub stanowisk oraz warunków, na jakich osobom wykonującym prace określone w ust.2 i ust.3 art. 32 tej ustawy przysługuje prawo do emerytury (uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 13 lutego 2002 roku, III ZP 30/01 oraz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 września 2009 roku, II UK 31/09, Lex nr 559949). Pracę taką pracownik musi wykonywać stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku (§ 2 ust.1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze), aby nabyć prawo do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym.

Zgodnie z treścią §3 i 4 ww. rozporządzenia za okres zatrudnienia wymagany do uzyskania emerytury uważa się okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczanymi do okresów zatrudnienia. Pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1)  osiągnął wiek emerytalny wynoszący 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

2)  ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Powołany wykaz wskazuje wszystkie te prace w szczególnych warunkach, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego. Nie jest dopuszczalne uwzględnianie przy ustalaniu okresów pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze pracy wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, wymaganych do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym, innych równocześnie wykonywanych prac w ramach dobowej miary czasu pracy, które nie oddziaływały szkodliwie na organizm pracownika, przez co tak zatrudniony pracownik nie spełnia koniecznego warunku dla uzyskania wcześniejszych uprawnień emerytalnych, jakim było stałe wykonywanie pracy szkodliwej w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na zajmowanym stanowisku pracy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 czerwca 2008 roku, II UK 306/07, Lex nr 528599).

Do pracy w szczególnych warunkach w Dziale X załącznika A do ww. rozporządzenia dotyczącym prac w rolnictwie i przemyśle rolno-spożywczym pod pozycją 11 zostały zaliczone prace przy wypieku pieczywa, zaś w Dziale XIV dotyczącym prac różnych pod pozycją 24 zostały wymienione prace polegające na kontroli międzyoperacyjnej, kontroli jakości produkcji i usług oraz dozór inżynieryjno-techniczny na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie.

W niniejszej sprawie sporne między stronami było zaliczenie do pracy w szczególnych warunkach całego okresu zatrudnienia ubezpieczonego w Gminnej Spółdzielni (...) w D., bowiem organ rentowy nie zaliczył żadnej w wykonywanych przez ubezpieczonego prac, do pracy w szczególnych warunkach.

Do pracy w szczególnych warunkach nie można zaliczyć okresu od 1 września 1972 roku do 31 stycznia 1975 roku, w którym ubezpieczony uczęszczał do zasadniczej szkoły zawodowej oraz pobierał praktyczną naukę zawodu w zawodzie piekarza, będąc zatrudnionym w Spółdzielni na podstawie umowy o naukę zawodu.

Okresy zatrudnienia młodocianych na obszarze Państwa Polskiego na warunkach określonych w przepisach obowiązujących przed dniem 1 stycznia 1975 roku uważa się za okresy składkowe (art.6 ust.2 punkt 3 ww. ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych).

Ubezpieczony został zatrudniony przez Gminną Spółdzielnię (...) w D. od dnia 1 września 1972 roku na podstawie umowy o naukę zawodu. Zgodnie z treścią art.12 ust.3 ustawy z dnia 2 lipca 1958 roku o nauce zawodu, przyuczaniu do określonej pracy i warunkach zatrudnienia młodocianych w zakładach pracy oraz o wstępnym stażu pracy (Dz.U. nr 45, poz.226) ubezpieczony był zobowiązany do dokształcania się w zakresie obranego zawodu. Stosownie do treści art.13 ust.1-3 ww. ustawy o nauce zawodu (…) czas pracy młodocianych w wieku od lat 15 do 16 wynosi 6 godzin na dobę i 36 godzin tygodniowo, młodocianych w wieku powyżej lat 16 obowiązuje normalny czas pracy stosowany w zakładzie pracy. Do czasu pracy młodocianych wlicza się czas dokształcania bez względu na to, czy nauka odbywa się w godzinach pracy czy poza godzinami pracy, jednakże w wymiarze nie większym niż 18 godzin tygodniowo.

W świetle ww. uregulowań nie budzi wątpliwości, że ubezpieczony w okresie od 1 września 1972 roku do 31 stycznia 1975 roku miał status pracownika, również w rozumieniu przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym oraz ubezpieczeniu społecznym. Kwalifikacja ta nie jest wystarczająca do uznania okresu nauki za okres wykonywania pracy w szczególnych warunkach, ze względu na obniżony czas pracy pracowników młodocianych.

Uczeń przyuczany do wykonywania prac o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia, określonych w art.32 ust.2 ustawy o emeryturach i rentach, nie mógł ich wykonywać i faktycznie nie wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na zasadach określonych w §2 ust.1 rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Ubezpieczony w okresie trwania nauki zawodu (od 1 września 1972 roku do 31 stycznia 1975 roku) był uczniem zasadniczej szkoły zawodowej. Przez 3 dni w tygodniu uczestniczył w zajęciach w szkole, a przez 3 dni odbywał praktyczną naukę zawodu pracując w piekarni i wykonując wszystkie zlecone mu prace. Nie wykonywał zatem pracy przy wypieku pieczywa stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Do stażu pracy w szczególnych warunkach podlega zaliczeniu okres zatrudnienia ubezpieczonego:

1)  od dnia 1 lutego 1975 roku do 26 kwietnia 1977 roku (do czasu rozpoczęcia służby wojskowej),

2)  od dnia 13 maja 1979 roku (od czasu podjęcia pracy po zakończeniu służby wojskowej w dniu 13 kwietnia 1979 roku) do 21 maja 1982 roku (od 22 maja 1982 roku powierzono ubezpieczonemu obowiązki kierownika magazyniera),

3)  od dnia 1 lipca 1982 roku do dnia 5 lipca 1984 roku (od dnia 6 lipca 1984 roku do dnia 31 sierpnia 1984 roku ubezpieczony wykonywał obowiązki kierownika – magazyniera),

4)  od 1 września 1984 roku do 6 lipca 1986 roku (od 7 lipca 1986 roku do 31 lipca 1987 roku ubezpieczony przebywał na urlopie wychowawczym),

5)  od 1 stycznia 1988 roku do 20 marca 1989 roku (od 1 sierpnia 1988 roku do 31 grudnia 1988 roku ubezpieczony wykonywał obowiązki kierownika piekarni – magazyniera, a dodatkowo w okresie od 1 sierpnia 1988 roku do 30 października 1988 roku instruktora nauki zawodu).

Ubezpieczony w tych okresach wykonywał prace przy wypieku pieczywa jako piekarz ciastowy i piekarz piecowy. Zajmował się nie tylko wyrabianiem i przygotowaniem ciasta, ale także pieczeniem chleba. Ubezpieczony wykonywał wszystkie prace związane z wypiekiem pieczywa. Praca ta jako wymieniona w punkcie 11 Działu X załącznika A do ww. rozporządzenia stanowi pracę w szczególnych warunkach. Ubezpieczony pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Do pracy w szczególnych warunkach należy zaliczyć także okres odbywania zasadniczej służby wojskowej – od dnia 27 kwietnia 1977 roku do dnia 13 kwietnia 1979 roku.

Zgodnie z art.108 ust.1 ustawy z dnia 21 listopada 1967 roku o powszechnym obowiązku obrony Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (Dz. U. z 1967 roku, nr 44, poz. 220) w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 1975 roku, okres odbytej zasadniczej lub okresowej służby wojskowej zaliczał się do okresu zatrudnienia, w zakresie wszelkich uprawnień związanych z zatrudnieniem, pracownikom, którzy po odbyciu tej służby podjęli zatrudnienie w tym samym zakładzie pracy, w którym byli zatrudnieni przed powołaniem do służby albo w tej samej gałęzi pracy. Przepis art.106 ust.1 tej ustawy wskazywał, na obowiązek pracodawcy, który zatrudniał pracownika w dniu powołania do zasadniczej służby wojskowej, do zatrudnienia go na poprzednio zajmowanym stanowisku lub na stanowisku równorzędnym pod względem rodzaju pracy oraz zaszeregowania osobistego, jeżeli w ciągu 30 dni od dnia zwolnienia z tej służby pracownik zgłosił swój powrót do zakładu pracy w celu podjęcia zatrudnienia.

Jak wynika z ustaleń Sądu ubezpieczony przed rozpoczęciem obywania służby wojskowej jak i po jej zakończeniu wykonywał pracę w szczególnych warunkach pracując na stanowisku piekarza przy wypieku pieczywa. Ubezpieczony podjął pracę w terminie 30 dni od zakończenia służby wojskowej (od 13 maja 1979 roku), zatem okres służby wojskowej podlega zaliczeniu do pracy okresu pracy w szczególnych warunkach.

Natomiast okres przerwy pomiędzy zwolnieniem ze służby a podjęciem pracy u dotychczasowego pracodawcy (od 14 kwietnia 1979 roku do 12 maja 1979 roku) nie jest bowiem okresem składkowym ani nieskładkowym (nie został wymieniony w art.6 i art.7 ww. ustawy o emeryturach i rentach) i podlega zaliczeniu do okresu pracy w szczególnych warunkach. Nadto do uprawnień wynikających ze stosunku pracy, stosownie do treści art.108 ust.1 ww. ustawy o powszechnym obowiązku obrony, zalicza się tylko czas odbywania zasadniczej służby wojskowej.

Do okresu pracy w szczególnych warunkach nie podlega zaliczeniu okres wykonywania przez ubezpieczonego obowiązków kierownika piekarni – magazyniera:

1)  od dnia 22 maja 1982 roku do dnia 30 czerwca 1982 roku,

2)  od dnia 6 lipca 1984 roku do dnia 31 sierpnia 1984 roku,

3)  od dnia 1 sierpnia 1987 roku do dnia 31 grudnia 1987 roku,

4)  od dnia 22 marca 1989 roku do 31 maja 1993 roku.

Z zebranego w sprawie materiału dowodowego wynika, iż w tych okresach ubezpieczony wykonywał prace kierownika piekarni i magazyniera. Obowiązki ubezpieczonego zostały szczegółowo wymienione w zakresie obowiązków i należało do nich poza bezpośrednim kierowaniem produkcją piekarniczą, nadzór nad magazynem, składanie zapotrzebowania na produkty, surowce, materiały pomocnicze, utrzymywanie w należytym stanie maszyn i urządzeń, analiza zapotrzebowania na pieczywo, zabezpieczenie majątku piekarni, prowadzenie rachunkowości technicznej, prowadzenie kart pracy. Pracodawca powierzył ubezpieczonemu obowiązki kierownika piekarni, magazyniera, sprecyzował obowiązki w zakresie użytkowania maszyn i urządzeń, konserwacji maszyn i urządzeń oraz w zakresie remontów. Niewątpliwie ubezpieczony w tych okresach nie wykonywał pracy przy wypieku pieczywa stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Zakres powierzonych ubezpieczonemu prac nie pozwala na zaklasyfikowanie tej pracy do prac przy wypieku pieczywa (wymienionych w Dziale X pod pozycją 11) ani do prac polegających na kontroli międzyoperacyjnej, kontroli jakości produkcji i usług oraz dozorze inżynieryjno-techniczny na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie (wymienionych w Dziale XIV pod pozycją 24).

Wprawdzie ubezpieczony nadzorował pracę piekarzy, kontrolował jakość produkcji, sprawował dozór techniczny (dbał o użytkowanie maszyn i urządzeń, konserwację maszyn i urządzeń), w razie nieobecności piekarza wykonywał jego pracę ale także pełnił nadzór nad magazynem. W zakresie tych prac przyjmował surowce i materiały na podstawie dowodów dostawy a w razie niezgodności był zobowiązany do sporządzenia stosownego protokołu, sprawdzał jakość i ilość otrzymanych surowców, wydawał surowce i materiały z magazynu, wydawał pieczywo na poszczególne punkty sprzedaży. Ubezpieczony dokonywał analiz zapotrzebowania na pieczywo wspólnie z pracownikami handlu, odpowiadał za prawidłowe przechowywanie i przewożenie pieczywa, zabezpieczał majątek piekarni. Obowiązki te wykraczały poza zakres kontroli międzyoperacyjnej i kontroli jakości produkcji. Praca wykonywana w szczególnych warunkach musi być wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Nie może być kompilacją czynności wymienionych w wykazie A stanowiącym załącznik do ww. rozporządzenia i nie wymienionych w tym wykazie. Prace niewymienione w wykazie, a do takich praca należy zaliczyć prace magazyniera, nie są pracą wykonywaną w warunkach szczególnych, która uprawnia do wcześniejszej emerytury.

Dodatkowo w zakresie okresu od 1 sierpnia 1987 roku do 30 października 1987 roku, w którym to ubezpieczony (poza obowiązkami kierownika piekarni) wykonywał czynności instruktora praktycznej nauki zawodu na podstawie zawartych umów zleceń, należy wskazać, iż okres ten nie podlega zaliczeniu do pracy w szczególnych warunkach gdyż prace instruktora praktycznej nauki zawodu nie zostały wymienione w załączniku A do ww. rozporządzenia. Nadto ubezpieczony nie wykazał, że w ww. okresie stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace w szczególnych warunkach przy wypieku pieczywa.

Nie budzi wątpliwości, że okres urlopu wychowawczego od 6 lipca 1986 roku do 31 lipca 1987 roku nie jest okresem pracy w szczególnych warunkach. Przepisy ww. rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze pozwalają na zaliczenie do pracy w szczególnych warunkach tych okresów w których praca jest wykonywana. Natomiast w okresie urlopu wychowawczego pracownik nie świadczy pracy, choć pozostaje w stosunku pracy.

Do pracy w szczególnych warunkach nie można w ocenie Sądu zaliczyć również okresu od 21 marca 1989 roku do 31 maja 1993 roku, gdy ubezpieczony wykonywał prace początkowo jako pełniący obowiązki kierownika piekarni, a od 1 sierpnia 1989 roku jako kierownik piekarni. W aktach osobowych brak jest zakresu obowiązków ubezpieczonego na tym stanowisku. Z ustaleń Sądu wynika, iż ubezpieczony w tym okresie nadzorował pracę pracowników piekarni, sprawdzał jakość pieczywa, wydawał towar ale też był odpowiedzialny za magazyn. Dodatkowo ubezpieczonemu w tym okresie podlegali pracownicy cukierni. Ubezpieczony nie wykonywał pracy przy wypieku pieczywa stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Jak wyżej wskazano do pracy w szczególnych warunkach (wymienionej w Dziale XIV punkt 24 wykazu A) można zaliczyć tylko te prace, które polegały na stałej kontroli międzyoperacyjnej, kontroli jakości produkcji wykonywanej w pełnym wymiarze czasu pracy. Z zebranego w sprawie materiału dowodowego wynika, że ubezpieczony poza kontrolą pracy piekarzy, nadzorował również cukierników, czyli pracowników którzy nie wykonywali pracy w szczególnych warunkach. Ubezpieczony odpowiadał również za magazyn. Obowiązki ubezpieczonego jako kierownika piekarni wykraczały poza kontrolę międzyoperacyjną i kontrolę jakości produkcji.

Wypłacanie ubezpieczonemu dodatku za szkodliwość w prawie całym okresie zatrudnienia, nie jest równoważne z uznaniem tego okresu za pracę w szczególnych warunkach w pełnym wymiarze czasu pracy, lecz świadczy o tym, że wśród jego obowiązków były takie, które uprawniały go do otrzymywania tego dodatku. Z samego faktu wykonywania pracy w trudnych warunkach nie wynika jeszcze, że pracę taką można uznać za pracę w warunkach szczególnych.

Reasumując z zebranego w sprawie materiału dowodowego wynika, iż do pracy w szczególnych warunkach należy zaliczyć następujące okresy w których ubezpieczony wykonywał prace przy wypieku pieczywa, stale i w pełnym wymiarze czasu pracy

-

od dnia 1 lutego 1975 roku do 26 kwietnia 1977 roku,

-

od dnia 13 maja 1979 roku do dnia 21 maja 1982 roku,

-

od dnia 1 lipca 1982 roku do dnia 5 lipca 1984 roku,

-

od 1 września 1984 roku do 6 lipca 1986 roku,

-

od 1 stycznia 1988 roku do 20 marca 1989 roku

oraz okres pełnienia zasadniczej służby wojskowej od dnia 27 kwietnia 1977 roku do dnia 13 kwietnia 1979 roku.

W toku postępowania ubezpieczony nie wykazał, iż w pozostałym okresie zatrudnienia wykonywał pracę w warunkach szczególnych stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Przy czym wykonywanie takich prac nie może zostać tylko uprawdopodobnione, ale musi zostać wykazane w sposób niezbity i nie budzący jakichkolwiek wątpliwości, bowiem przewidziane w art.32 ww. ustawy o emeryturach i rentach prawo do emerytury w niższym niż określony w art.24 tej ustawy wieku emerytalnym jest ściśle związane z szybszą utratą zdolności do zarobkowania z uwagi na szczególne warunki lub szczególny charakter pracy. Praca taka, świadczona stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy, przyczynia się do szybszego obniżenia wydolności organizmu, stąd też wykonująca ją osoba ma prawo do emerytury wcześniej niż inni ubezpieczeni. Ponadto podkreślić trzeba, że prawo to stanowi przywilej i odstępstwo od zasady wyrażonej w art.24 ustawy o emeryturach i rentach, a zatem regulujące je przepisy należy wykładać w sposób gwarantujący zachowanie celu uzasadniającego to odstępstwo (między innymi wyroki Sądu Najwyższego z dnia 22 lutego 2007 roku, I UK 258/06; z dnia 17 września 2007 roku, III UK 51/07; z dnia 6 grudnia 2007 roku, III UK 62/07). Zatem, wyłącznie takie czynności pracownicze, które są wykonywane stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w warunkach bezpośrednio narażających na szkodliwe dla zdrowia czynniki, kwalifikują pracę jako wykonywaną w szczególnych warunkach. Znaczące są przy tym stopień uciążliwości owych czynników oraz wymagania wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne i otoczenia. Jedynie jeśli czynności te wykonywane są stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, to okres wykonywania tej pracy jest okresem pracy uzasadniającym prawo do świadczeń na podstawie art.184 ust.1 w związku z art.32 ustawy o emeryturach i rentach i w związku z przepisami rozporządzenia.

Ubezpieczony nie wykazał by wykonywał pracę w szczególnych warunkach przez okres co najmniej 15 lat, w okresie do 1 stycznia 1999 roku.

Z powyższych względów Sąd, na podstawie art.477 ¹⁴§1 k.p.c. odwołanie jako niezasadne oddalił.

ZARZĄDZENIE

Odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi ubezpieczonego.

7 lutego 2018 roku