Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 lutego 2018 roku

Sąd Okręgowy w Szczecinie II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 7 lutego 2018 roku w S.

sprawy z powództwa Gminy M. S.

przeciwko M. Ł.

o zapłatę

na skutek apelacji powódki od wyroku Sądu Rejonowego Szczecin - Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie z dnia 16 marca 2017 roku, sygn. akt II C 2033/16

1.  zmienia zaskarżony wyrok w pkt. II w ten sposób, że zasądza od pozwanej M. Ł. na rzecz powódki Gminy M. S. kwotę 1173,63 zł (jeden tysiąc sto siedemdziesiąt trzy złote i sześćdziesiąt trzy grosze) i oddala powództwo w pozostałej części;

2.  zasądza od pozwanej na rzecz powódki kwotę 194 (sto dziewięćdziesiąt cztery) złotych tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

SSO Tomasz Sobieraj SSO Iwona Siuta SSO Agnieszka Tarasiuk-Tkaczuk

Sygn. akt II Ca 985/17

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 16 marca 2017 roku Sąd Rejonowy Szczecin – Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie po rozpoznaniu sprawy z powództwa Gminy M. S. przeciwko M. Ł. o zapłatę kwoty 6725,69 złotych:

- w punkcie pierwszym zasądził od pozwanej na rzecz powódki kwotę 4 817,45 złotych wraz z odsetkami ustawowymi a od 1 stycznia 2016 roku – ustawowymi za opóźnienie, od dnia 17 marca 2016 roku do dnia zapłaty;

- w punkcie drugim oddalił powództwo w pozostałym zakresie;

- w punkcie trzecim zasądził od pozwanej na rzecz powódki kwotę 1 961 złotych tytułem kosztów postępowania.

Powyższe rozstrzygnięcie Sąd Rejonowy oparł o następujące ustalenia faktyczne i rozważania prawne:

Właścicielem nieruchomości, stanowiącej działkę nr (...) z obrębu 2010 (...) położonej w S. przy ulicy (...) jest Gmina M. S.. W dniu 13 stycznia 1988 roku pomiędzy poprzednikiem prawnym powódki a pozwaną zawarta została umowa dzierżawy przedmiotowej nieruchomości. Pozwana postawiła na działce mur oporowy. Na nieruchomości pozwana wybudowała budynek murowany zamknięty. Budynek ten jest zintegrowany infrastrukturalnie z posadowionym na działce sąsiedniej domem jednorodzinnym. Budowa nie została dokończona z uwagi na brak środków finansowych. Powódka wybudowała budynek na podstawie pozwolenia na budowę z dnia 31 maja 1988 roku W decyzji zmieniającej z 5 lipca 1990 roku wskazano, że pozwana jest obowiązana rozebrać budynek po zakończeniu umowy dzierżawy. Pismem z dnia 23 listopada 2003 roku M. Ł. zwróciła się do Gminy M. S. o uzyskanie prawa wieczystego użytkowania działki numer (...). Pismem z dnia 10 stycznia 2005 roku z takim samym wnioskiem zwróciła się do Gminy M. S. G. Ś. córka M. Ł. zamieszkująca w domu jednorodzinnym posadowionym na terenie działki numer (...) przy ul. (...) w S.. Pismem z dnia 8 lutego 2005 roku Gmina M. S. poinformowała G. Ś., że istnieje możliwość bezprzetargowego nabycia działki, jednakże do czasu uchwalenia planu zagospodarowania przestrzennego (...), realizacja rozpoznania wniosku w tym zakresie zostaje wstrzymana. Posadowiony przez M. Ł. na terenie działki numer (...) przy ul. (...) w S. budynek nieukończony i nieużytkowany powoli niszczał, stąd też pismem z dnia 19 lutego 2007 roku Powiatowy Inspektorat Nadzoru Budowlanego w S. w piśmie skierowanym do Urzędu Miejskiego w S. wskazał, iż budynek ten swoim stanem technicznym powoduje zagrożenie dla ludzi i mienia. W dniu 20 marca 2007 roku pomiędzy M. Ł. i Gminą M. S. zawarty został aneks do umowy dzierżawy z dnia 13 stycznia 1988 roku. Zgodnie z pkt 3 dzierżawca zobowiązał się w terminie jednego miesiąca od daty podpisania niniejszego aneksu do zabezpieczenia obiektu budowlanego, a w terminie pięciu miesięcy do uzyskania decyzji o pozwoleniu na użytkowanie obiektu, zgodnie z przepisami prawa budowlanego lub jego rozbiórki. Ponadto w pkt 4 dzierżawca zobowiązał się do opuszczenia i uprzątnięcia na własny koszt przedmiotu dzierżawy oraz wydania go dzierżawcy w stanie niepogorszonym, wolnym od osób i rzeczy w terminie 14 dni od wygaśnięcia lub rozwiązania umowy. W pkt 8 wydzierżawiający oświadczył, że brak akceptacji przez dzierżawcę postanowień niniejszego aneksu jest równoznaczny z wypowiedzeniem umowy, zgodnie z okresem wypowiedzenia zawartym w umowie, a biegnącym od dnia doręczenia. M. Ł. nie zrealizowała nałożonych na nią pkt 3 aneksu zobowiązań. Równocześnie jednak rozpoczęła starania o dalsze wydzierżawienie terenu na okres 30 lat. Wnioski takie składała również córka M. G. Ł.-Ś. będąca w posiadaniu działki (...).Pismem z dnia 16 lipca 2007 roku M. Ł. zwróciła się z prośbą do Prezydenta Miasta S. o przedłużenie terminu wynikającego z aneksu oraz o jak najszybsze podjęcie decyzji o bezprzetargowym zbyciu przez Gminę działki numer (...). Pismem z dnia 27 listopada 2009 roku Gmina M. S. poinformowała G. Ś., że wydzierżawienie na okres 30 lat działki numer (...) w drodze bezprzetargowej nie jest możliwe. W piśmie z dnia 23 kwietnia 2010 roku Gmina M. S. z uwagi na niedostarczenie decyzji o pozwoleniu na użytkowanie obiektu znajdującego się na działce nr (...) z obrębu 2010 P. wypowiedziała warunki umowy dzierżawy z dnia 13 stycznia 1988 roku ze skutkiem na dzień 31 maja 2010 roku. Pismem z dnia 15 maja 2010 roku M. Ł. złożyła skargę do Prezydenta Miasta S. na opieszałość w działaniu Wydziału Gospodarki Nieruchomościami dotyczącą rozpoznawania jej wniosków o umożliwienie jej przejęcia w wieczyste użytkowanie działki numer (...). Wskazała również na bezcelowość żądań Gminy M. S. przywrócenia działki numer (...) do stanu pierwotnego, tj. likwidację murów oporowych oraz rozbiórkę budynku. Wskazała przy tym na swój podeszły wiek (78 lat) oraz złą sytuację finansową. Pismem z dnia 7 czerwca 2011 roku Gmina M. S. wezwała M. Ł. do natychmiastowego wydania działki numer (...) oraz do uregulowania należności z tytułu dzierżawy przedmiotowego gruntu, jak też uiszczenia należności za bezumowne korzystanie za okres od 1 czerwca 2010 roku do 30 kwietnia 2011 roku. Pismem z dnia 4 lipca 2011 roku M. Ł. po raz kolejny zwróciła się ze skargą wprost do Prezydenta Miasta, podkreślając bezcelowość żądań Gminy M. S. w zakresie rozebrania muru oporowego. Wskazała przy tym, iż w sytuacji, gdy działka ta przeznaczona zostanie na budownictwo jednorodzinne mur oporowy jest niezbędny do rozpoczęcia na jej terenie jakiejkolwiek budowy. Pismem z dnia 12 lipca 2013 roku Gmina M. S. wezwała M. Ł. do natychmiastowego wydania działki numer (...) oraz do uregulowania należności z tytułu bezumowne korzystanie za okres od 1 maja 2011 roku do 30 czerwca 2013 roku. Pismem z dnia 25 listopada 2013 roku Gmina M. S. wezwała M. Ł. do opróżnienia z osób i rzeczy oraz wydania terenu stanowiącego działkę numer (...) z obrębu 2010 (...) położoną przy ul. (...) w S. bez jakichkolwiek zabudowań, w tym budynku posadowionego na działce oraz wydania terenu stanowiącego część działki numer (...), na którą wykracza budynek posadowiony na działce (...) w nieprzekraczalnym terminie do 12 grudnia 2013 roku. Wskazała również, iż nie zastosowanie się do przedmiotowego wezwania skutkować będzie bezzwłocznym skierowaniem sprawy na drogę postępowania sądowego. Pismem z dnia 23 grudnia 2013 roku M. Ł. zwróciła się do pełnomocników Gminy M. S. wskazując, iż zainteresowana jest definitywnym rozstrzygnięciem sporu. Pismem z dnia 15 sierpnia 2015 roku, które wpłynęło do powódki w dniu 24 sierpnia 2015 roku pozwana wskazała, że uporządkowała i opuściła nieruchomość. Wskazała, że nieruchomość jest do dyspozycji Gminy i że tak może w każdej chwili wejść na nią. Pozwana oświadczyła, że nie sprawuje nad nią żadnego władztwa. Pismem z dnia 28 września 2015 roku, skierowanym do powódki, pozwana po raz kolejny oświadczyła, że działka jest wolna od osób i rzeczy i pozostawiona do dyspozycji Gminy. Pismem z dni 15 marca 2016 roku powódka wezwała pozwaną do zapłaty kwoty 6 725,69 złotych do dnia 22 marca 2016 roku Pismem z dnia 15 września 2016 roku powódka wzywała pozwaną do wydania nieruchomości w stanie wolnym od zabudowań. Pismem z dnia 10 października 2016 roku powódka wezwała pozwaną ponownie do rozbiórki. Wskazała, ze zapadły w sprawie o sygn. I C 2451/13 wyrok nie reguluje kwestii rozbiórki obiektów. Powódka podniosła, że w przypadku nie rozebrania budynku, powódka zmuszona będzie dokonać rozbiórki obiektów we własnym zakresie i obciąży kosztami pozwaną. Powódka podniosła również, że udostępni działkę pozwanej w celu dokonania rozbiórki. Aktualnie wybudowany przez M. Ł. na działce nr (...) budynek jest nieużytkowany. Budynek ten nigdy nie został ukończony i obecnie stoi zdewastowany. Jest pozbawiony dachu, okien i drzwi. Dostęp na działkę numer (...) prowadzi od lewej strony budynku przez działkę (...) oraz z drugiej strony poprzez biegnącą od strony budynku nieutwardzoną drogę. Droga ta jest zarośnięta jednak skorzystanie z niej jest możliwe. Prowadzi ona na utwardzona nawierzchnię drogi zabudowanej budynkami jednorodzinnymi na ul. (...).

Przy tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy uznał powództwo za uzasadnione w części. Podkreślił, iż powódka wskazała, że określonej w pozwie należności dochodzi tytułem odszkodowania za bezumowne korzystanie z nieruchomości za okres od 1 lipca 2013 roku do 29 lutego 2016 roku Powódka nie wskazała podstawy prawnej swojego roszczenia. Sąd Rejonowy wskazał, iż całokształt przytoczonych okoliczności, zwłaszcza w treści pisma procesowego powódki z dnia 24 października 2016 roku, pozwalał na kwalifikowanie jej roszczenia jako dochodzonego na podstawie art. 225 w zw. z art. 224 § 2 k.c. Zważyć należało przy tym, iż w aneksie do umowy – w § 6 – strony wskazały, że wydzierżawiającemu należne będzie wynagrodzenie ze bezumowne korzystanie w przypadku dalszego zajmowania nieruchomości po zakończeniu umowy. Powódka jednakże w żadnym z pism procesowych w toku niniejszego postępowanie nie odwoływała się do tegoż zapisu umowy. Co więcej, w toku niniejszego postępowania nie przedłożyła tegoż aneksu ani nie powoływała się w żadnym miejscu na ów aneks, który załączony został do pozwu o wydanie. Powódka wniosła o wydanie spornej nieruchomości. W toku postępowania prowadzonego przed tut. Sądem pod sygn. I C 2451/13 powódka domagała się początkowo wydania nieruchomości w stanie wolnym od jakichkolwiek obiektów budowlanych. Pismem z dnia 10 czerwca 2014 roku (k. 89 akt I C 2451/13) zmodyfikowała żądanie wskazując jednoznacznie, iż nie domaga się nakazania rozbiórki obiektów budowlanych znajdujących się na tej nieruchomości. W piśmie tym powódka wskazała, że wydanie powinno nastąpić w sposób „umożliwiający wolny wstęp na zabudowany teren”. W piśmie z dnia 12 marca 2015 roku powódka wskazała, że wnosi o pominięcie dowodu z opinii biegłego, który pozwana zawnioskowała na okoliczność co do braku możliwości „doprowadzania nieruchomości do stanu pierwotnego” poprzez rozbiórkę obiektów budowlanych, wskazując, iż nie ma to znaczenia z uwagi na modyfikację powództwa.

Uwzględniając powództwo o wydanie, Sąd Okręgowy w Szczecinie, w wyroku z dnia 15 czerwca 2016 roku wskazał, że do skutecznego wydania nieruchomości zabrakło jednoznacznie wyrażonej, choćby ustnie, woli przekazania całej nieruchomości powódce w posiadanie. Podstawę rozstrzygnięcia w sprawie I C 2451/13 był materiał dowodowy zgromadzony w aktach sprawy. Sądowi Odwoławczemu nie został przedłożony istotny, w ocenie Sądu rozpoznającego niniejszą sprawę, dokument w postaci pisma z dnia 15 sierpnia 2015 roku, w którym to piśmie powódka przedstawiła jasną i jednoznaczną wolę pozostawienia całej nieruchomości do dyspozycji powódki. Zdaniem Sądu Rejonowego analiza całej korespondencji między stronami wskazuje, iż do tego pisma, nie było ze strony pozwanej jasnego przekazu co do przekazania nieruchomości. Takiego jasnego przekazu oczekiwała powódka, co jednoznacznie wynika z jej twierdzeń zgłaszanych w toku postępowania o wydanie. Takiego też jasnego przekazu oczekiwały Sądy, rozpoznające żądanie wydania nieruchomości. Sąd I instancji wskazał, iż jest związany rozstrzygnięciem innego Sądu pod warunkiem, że nie dokonuje zmiany ustaleń faktycznych w sprawie. W niniejszej sprawie Sąd dokonał natomiast odmiennych ustaleń faktycznych przyjmując, iż pismem z dnia 15 sierpnia 2015 roku doręczonym powódce w dniu 24 sierpnia 2015 roku doszło do jednoznacznego i definitywnego przekazania posiadania nieruchomości na rzecz pozwanej. podkreślił, iż legitymację bierną w sprawie o wynagrodzenie ze bezumowne korzystanie ma posiadacz samoistny. Posiadaczem samoistnym jest ten kto włada faktycznie rzeczą jak właściciel (art. 336 k.c.). Domniemywa się, że ten kto faktycznie rzeczą włada jest posiadaczem samoistnym (art. 339 k.c.). Sąd Rejonowy wskazał, iż w okolicznościach niniejszej sprawy, nie można mówić o władaniu rzeczą przez pozwaną skoro skutecznie wydała ona działkę powódce. Pozostawienie zaś na nieruchomości zabudowań, które – zgodnie z treścią stosunku umownego między stronami – pozwana winna usunąć, nie może przesądzać o tym, że pozwaną traktować należy w dalszym ciągu za posiadacza samoistnego nieruchomości. Nie ulega wątpliwości, iż zabudowania pozostawione na działce są trwałe z gruntem związane. Nie stanowią zatem odrębnych rzeczy ruchomych (art. 48 k.c.). Jeżeli uznać, że doszło do wydania spornej nieruchomości, to do wydania doszło wraz z zabudowaniami będącymi częściami składowymi nieruchomości.

W ocenie Sądu Rejonowego, przy rozpoznawaniu niniejszej sprawy, nie sposób pominąć oceny niejasnego, niespójnego, wewnętrznie sprzecznego stanowiska powódki prezentowanego tak w toku postępowania o wydanie jak i w toku niniejszego postępowania. Trudno w okolicznościach sprawy, uznać korzystanie przez powódkę z prawa podmiotowego (nawet przy założeniu, że takowe jej przysługuje) za zgodne z zasadami współżycia społecznego a to z zasadą lojalności względem drugiej strony stosunku prawnego, tym bardziej gdy jest się podmiotem prawa publicznego występującym jako podmiot stosunku cywilnoprawnego niejako przy okazji swojej podstawowej działalności w sferze publicznoprawnej. Powódka, w toku postępowania o wydanie jednoznacznie wskazała, że domaga się jasnego oświadczenia pozwanej co do wydania jej spornej nieruchomości. Cofnęła pozew w części obejmującej nakazanie rozbiórki obiektów oraz wyraźnie sprzeciwiała się prowadzeniu postępowania w kierunku oceny możliwości wykonania tego obowiązku (rozbiórki), co przy założeniu, iż powódka domagała się rozbiórki w ramach żądania zaprzestania naruszania jej prawa własności, czyniło taki sposób obrony pozwanej uzasadnionym. W toku niniejszego postępowania, jeszcze w piśmie procesowym z dnia 24 października 2016 roku wskazywała, że wciąż oczekuje jednoznacznie wyrażonej woli zwrotu zajmowanej nieruchomości. Co więcej, w złożonym do akt sprawy piśmie z dnia 10 października 2016 roku skierowanym do pozwanej (k.103) potwierdzała, że wyrok w sprawie o wydanie nie nakłada na pozwaną obowiązku rozbiórki i że może udostępnić pozwanej działkę w celu dokonania takowej rozbiórki, co pozwala wnioskować, iż faktycznie uważała, że działka znajduje się już w jej posiadaniu. Dopiero w piśmie procesowym z dnia 16 stycznia 2017 roku powódka zmieniła swoje stanowisko, podnosząc, że oczekuje rozbiórki obiektów. Całkowicie sprzecznie z dotychczasowym stanowiskiem oświadczyła, że zamierza obowiązek rozbiórki egzekwować na podstawie wyroku zapadłego w sprawie I C 2451/13.

Sąd Rejonowy wskazał, iż w toku niniejszego postępowania nie przesądza czy i jakie roszczenia mogą przysługiwać powódce w związku z posadowieniem na jej nieruchomości trwale związanych z gruntem zabudowań, stosownie do regulacji ustawowych w tym zakresie i obowiązujących między stronami postanowień umownych.

Biorąc pod uwagę powyższe, Sąd Rejonowy uwzględnił roszczenie jedynie za okres do dnia 24 sierpnia 2015 roku (data doręczenia powódce pisma z dnia 15 sierpnia 2015 roku). podkreślił, iż sama pozwana na rozprawie (k. 94) podniosła, że wydanie nieruchomości nastąpiło pismem z dnia 15 sierpnia 2015 roku Jej dalszą argumentację, iż wydanie miało nastąpić w dniu rozwiązania umowy Sąd uznał za gołosłowną tym bardziej, że uprzednio pozwana nie podnosiła jakoby w dniu rozwiązania umowy miała oczekiwać na przedstawiciela powódki celem protokolarnego zdania nieruchomości. Z materiału dowodowego sprawy nie wynika aby były jakiekolwiek uzgodnienia co do tego że w tym dniu nastąpi przekazanie nieruchomości.

Sąd Rejonowy wskazał, iż pozwana nie kwestionowała roszczenia co do wysokości. Nie podnosiła żadnych zarzutów kwestionujących obciążanie ją wynagrodzeniem za bezumowne korzystanie z wysokości 186,91 złotych miesięcznie. W ocenie Sądu, skoro taka też była rynkowa wartość dzierżawy, kwotę tą należało przyjąć również w ramach rozliczenia wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości. Okres obejmował zatem 25 miesięcy oraz część miesiąca sierpnia 2015 roku do 24 sierpnia 2015 roku

O odsetkach zaś Sąd I instancji orzekł zgodnie z art. 455 k.c. podkreślił, iż roszczenie o wynagrodzenie za bezumowne korzystanie nie jest roszczeniem okresowym. Staje się wymagalne z chwilą wezwania. Możliwość naliczenia odsetek za każdy miesiąc osobno warunkować mogło jedynie wezwanie do zapłaty każdej miesięcznej należności. Skoro o zapłatę należności dochodzonej pozwem, powódka wezwała pozwaną dopiero pismem z dnia 15 marca 2016 roku wzywając do zapłaty w terminie 22 marca 2016 roku (pismo to pozwana odebrała w dniu16 marca 2016 roku do wynika z danych na stronie monitoringu przesyłek poleconych), pozostaje w opóźnieniu z zapłatą od dnia 23 marca 2016 roku , co jest zasadniczo zbieżne z datą wniesienia pozwu, a co wykluczała możliwość dokonywania jakiejkolwiek kumulacji odsetek w niniejszej sprawie.

Apelację od powyższego orzeczenia wywiodła powódka zaskarżając je w części oddalającej powództwo co do kwoty 1173,63 złotych, tj. w zakresie pkt. II orzeczenia.

Zaskarżonemu wyrokowi zarzuciła:

1) Naruszenie prawa procesowego, konkretnie art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przekroczenie granic zasady swobodnej oceny dowodów zawnioskowanych przez pozwaną tj. pism z 15 sierpnia 2015 roku i z 28 września 2015 roku, co w konsekwencji prowadziło do błędnego przyjęcia przez Sąd, że na mocy oświadczeń zawartych w ww. pismach, pozwana skutecznie wydała powódce nieruchomość,

2) Naruszenie prawa procesowego, konkretnie art. 365 k.p.c. poprzez błędne uznanie, że Sąd I instancji nie pozostawał związany ustaleniami faktycznymi stwierdzonymi w wyroku Sądu Rejonowego Szczecin-Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie z dnia 29 czerwca 2015 roku sygn. akt I C 2451/13 oraz w wyroku Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 15 czerwca 2016 roku sygn. akt II Ca 1674/15,

3) Naruszenie prawa procesowego, konkretnie art. 233 § 1 k.p.c. poprzez nierozważenie materiału dowodowego w sposób wszechstronny - w szczególności przedłożonych przez powódkę do pisma procesowego z 16 stycznia 2017 roku, dowodów z dokumentów w postaci- decyzji z 19 maja 1988 roku, decyzji z 5 lipca 1990 roku, pism powódki z 23 sierpnia 2016 roku, 15 września 2016 roku, 28 września 2016 r,, 10 października 2016 roku wraz z potwierdzeniami nadania oraz kosztorysu inwestorskiego rozbiórki budynku użytkowego położonego przy ul. (...) w S., a w konsekwencji dokonania błędnych ustaleń faktycznych w sprawie.

Mając na uwadze powyższe, na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. wniosła o

I. zmianę zaskarżonego wyroku częściowo, poprzez uwzględnienie całego powództwa i zasądzenie od pozwanej kwoty 1173,63 złotych (słownie: tysiąc sto siedemdziesiąt trzy złote 63/100),

II. zasądzenie od pozwanej na rzecz powódki kosztów postępowania za obie instancje, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu apelująca Gmina podkreśli, iż w toku procedowania doszło do naruszenia przepisów procesowych wskazanych w petitum niniejszego pisma. Za argumentacją wywiedzioną przez Sąd Okręgowy w Szczecinie w uzasadnieniu wyroku z dnia 15 czerwca 2016 roku sygn. akt II Ca 1674/15, wskazała, że „wydanie nieruchomości musi być na tyle jasne i oczywiste dla strony powodowej, aby bez narażenia się na zarzut naruszenia posiadania można było objąć wydzierżawianą dotychczas nieruchomość”. Skutku takiego nie można jednak wywodzić ze złożonych przez pozwaną do sprzeciwu od nakazu zapłaty pism z dnia 15 sierpnia 2015 roku i 28 września 2015 roku, którymi informuje powódkę o tym, że nieruchomość „pozostawiona została do Państwa dyspozycji”, i że „przejęcie jej leży w Państwa gestii”, skoro w świetle zaprezentowanego wyżej orzecznictwa, nie zapewniono tym możliwości rzeczywistego zbadaniu stanu nieruchomości przez powódkę, a także nie umożliwiono swobodnego dostępu do tejże nieruchomości właścicielowi. Apelująca podkreśliła, że należy mieć na uwadze, że nieruchomość została ogrodzona, z jednej strony ogrodzenia znajdowały się furtka i brama zamykane na skobel, co uniemożliwiało powódce zapoznanie się ze stanem nieruchomości bez ingerencji w zabudowę usytuowaną tam przez pozwaną. wskazała, iż nie mogło mieć znaczenia dla oceny skuteczności wydania nieruchomości, to że, jak twierdziła w postępowaniu o wydanie nieruchomości pozwana, furtka miała być zamykana jedynie na skobel. Kwestię tę rozstrzygnął Sąd Okręgowy wskazując, że ogrodzenie nieruchomości stanowi argument braku jasnego przekazu pozwanej, zaś w przyszłości mogłoby wiązać się z koniecznością demontażu ogrodzenia. Dalej podkreślono, że w piśmie z dnia 15 sierpnia 2015 roku pozwana nie powołuje się na to, jakoby od daty 31 marca 2010 roku dokonała na nieruchomości nowych czynności umożliwiających powodowi wejście w jej posiadanie, jak np. usunięcie ogrodzenia, demontaż furtki, ściągnięcie skobla. Pozwana jedynie odwołuje się do okoliczności, które mogły mieć miejsce 31 marca 2010 roku, a więc przeszło pięć lat przed datą sporządzenia jej pisma, a które to okoliczności powódka wielokrotnie kwestionowała w toku postępowania sądowego o wydanie terenu. Nadto, w toku postępowania przed Sądem Rejonowym, pozwana w dalszym ciągu utrzymywała, że do wydania miało nastąpić w dniu rozwiązania umowy. Brak jest zatem podstaw ku temu by twierdzić, że za sprawą ww. pism doszło do zmiany okoliczności faktycznych niniejszej sprawy, co uzasadniałoby przyjęcie odmiennego terminu wydania nieruchomości, niż ten, który określony został w sprawie ojej wydanie.

W ocenie powoda w toku postępowania przed Sądem I instancji doszło do naruszenia zasady swobodnej oceny dowodów również w takiej części, w jakiej Sąd nie rozważył materiału dowodowego zgłoszonego przez powódkę w zakresie w jakim dotyczył on ustalenia konieczności dokonania rozbiórki nieruchomości. Powyższy obowiązek zgłoszono pozwanej pismami z 23 sierpnia 2016 roku i 15 września 2016 roku, które załączone zostały przez powódkę do pisma procesowego z 16 stycznia 2017 roku, a więc już po wydaniu wyroku w sprawie o wydanie nieruchomości.

W odpowiedzi na apelację strona pozwana wniosła o jej oddalenie i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej kosztów procesu.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja strony powodowej zasługiwała w całości na uwzględnienie.

W rozpoznawanej sprawie podstawowe znaczenie ma okoliczność, że prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 15 czerwca 2016 roku [sygn. akt II Ca 1674/15] oddalono apelację pozwanej od wyroku Sądu Rejonowego Szczecin – Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie z dnia 29 czerwca 2015 roku [sygn. akt I C 2451/13], w którym nakazano pozwanej, aby wydała powódce w stanie wolnym od osób i rzeczy – nieruchomość położoną w S. przy ulicy (...), stanowiącą działkę gruntu o numerze 20/25 z obrębu P., o powierzchni 658 m ², objętą księga wieczystą numer (...). Skarżąca trafnie wskazała, że Sąd Rejonowy orzekając w niniejszej sprawie, stosownie do 365 § 1 k.p.c., związany był opisanym wyżej prawomocnym orzeczeniem.

Jak słusznie podnosi się w judykaturze, wynikające z art. 365 k.p.c. związanie wyrokiem sądu cywilnego oznacza brak możliwości zignorowania zarówno ustaleń faktycznych stanowiących bezpośrednio podstawę rozstrzygnięcia, jak i podstawy prawnej. Nie jest dopuszczalne odmienne ustalenie zaistnienia, przebiegu i oceny istotnych dla danego stosunku prawnego zdarzeń faktycznych w kolejnych procesach sądowych między tymi samymi stronami, chociażby przedmiot tych spraw się różnił. Zakazane jest również prowadzenie postępowania dowodowego na okoliczności podważające ustalenia faktyczne zawarte w wiążącym orzeczeniu. Mocą wiążącą objęte jest to, co w związku z podstawą sporu stanowiło przedmiot rozstrzygnięcia. Moc wiążącą uzyskuje bowiem rozstrzygnięcie o żądaniu w powiązaniu z jego podstawą faktyczną i w kolejnym postępowaniu sąd ma obowiązek przyjąć, że istotna z punktu widzenia zasadności żądania kwestia kształtowała się tak, jak to zostało ustalone w prawomocnym wyroku (vide min. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 26 sierpnia 2016 roku I ACa 1030/15). Prawomocne orzeczenie jest wiążące dla podmiotów wymienionych w art. 365 § 1 k.p.c., choćby nawet było wadliwe. W rezultacie uprawomocnienia się takiego orzeczenia nikt nie może kwestionować nie tylko faktu jego istnienia, lecz także jego treści i to bez względu na to, czy był, czy też nie był stroną postępowania zakończonego tym orzeczeniem (vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 lipca 2009 roku, I CSK 456/08). Prawomocność materialna orzeczenia powoduje skutek prekluzyjny polegający na tym, że wyłączone zostaje w przyszłości powoływanie faktów należących do podstawy faktycznej prawomocnie osądzonego roszczenia w celu uzyskania odmiennego lub sprzecznego z nim rozstrzygnięcia, niezależnie do tego czy zostały one powołane w prawomocnie zakończonym postępowaniu. Prekluzja nie obejmuje jedynie faktów zaistniałych po zamknięciu rozprawy poprzedzającej wydanie prawomocnego orzeczenia i faktów niewchodzących w jego podstawę faktyczną.

Biorąc pod uwagę, że podstawową przesłanką powództwa windykacyjnego jest ustalenie, że pozwany faktycznie włada rzeczą stanowiącą własność powoda i ta przesłanka musi istnieć na dzień zamknięcia rozprawy [w tym także rozprawy apelacyjnej, gdyż sąd odwoławczy jest sądem meriti], to w sposób oczywisty nie było dopuszczalne, aby w innym postępowaniu pomiędzy tymi stronami [zwłaszcza postępowaniu o zapłatę wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z rzeczy] sąd ustalił, że w dacie wydania wyroku Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 15 czerwca 2016 roku [sygn. akt II Ca 1674/15] strona pozwana nie była posiadaczem spornej nieruchomości. Tymczasem w rozpoznawanej sprawie sąd pierwszej instancji przyjął za ustalone, że pozwana wydała przedmiotową nieruchomość powódce w dniu 15 sierpnia 2015 roku poprzez sporządzenia datowanego na ten dzień pisma stawiającego tę rzecz do dyspozycji powódce. To doprowadziło Sąd Rejonowy do przyjęcia stanu faktycznego pozostającego w oczywistej sprzeczności z faktami mającymi relewantne znaczenie prawne w postępowaniu zakończonym prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 15 czerwca 2016 roku [sygn. akt II Ca 1674/15]. Jak wskazano wyżej - prawomocność materialna orzeczenia powoduje skutek prekluzyjny polegający na tym, że wyłączone zostaje w przyszłości powoływanie faktów należących do podstawy faktycznej prawomocnie osądzonego roszczenia w celu uzyskania odmiennego lub sprzecznego z nim rozstrzygnięcia, niezależnie do tego czy zostały one powołane w prawomocnie zakończonym postępowaniu. Prekluzja ta nie obejmuje jedynie faktów zaistniałych po zamknięciu rozprawy poprzedzającej wydanie prawomocnego orzeczenia i faktów niewchodzących w jego podstawę faktyczną. Takiego charakteru nie można jednak przypisać faktowi sporządzenia pisma z dnia 15 sierpnia 2015 roku. Wprawdzie dokument ten nie stanowił elementu materiału dowodowego zgromadzonego w ramach sprawy o sygn. akt II Ca 1674/15, jednak wynikająca z niego okoliczność związana z wydaniem nieruchomości powódce [wcześniejsza od daty wyrokowania] stanowiła fakt objęty podstawą faktyczną rozstrzygnięcia. Sąd w postępowaniu zakończonym prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 15 czerwca 2016 roku [sygn. akt II Ca 1674/15] w związku z zarzutami strony pozwanej badał bowiem, czy pozwana w chwili wyrokowania sprawuje władztwo nad nieruchomością położoną w S. przy ulicy (...), stanowiącą działkę gruntu o numerze 20/25 z obrębu P., o powierzchni 658 m ² i wydając wyrok przesądził, że do tej daty pozwana nie wydała tej nieruchomości powódce. To rozstrzygnięcie sądu jako prawomocne wiąże także sądy orzekające w niniejszej sprawie i tym samym nie było dopuszczalne ustalenie, że przed dniem 15 czerwca 2016 roku pozwana utraciła przymiot posiadacza przedmiotowej nieruchomości. Biorąc pod uwagę, że strona powodowa domagała się w rozpoznawanej sprawie wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości za okres od 1 lipca 2013 roku do 29 lutego 2016 roku, czyli okres poprzedzający wydanie wyroku Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 15 czerwca 2016 roku [sygn. akt II Ca 1674/15], to sądy orzekające w niniejszym postępowaniu obowiązane były uznać, że tym czasie nie doszło jeszcze do wydania spornej nieruchomości przez pozwaną na rzecz powódki i w konsekwencji uznać za usprawiedliwione co do zasady roszczenie o zapłatę wynagrodzenia za korzystanie z tej nieruchomości za cały okres objęty pozwem. Z uwagi na to, że sama wysokość świadczenia należnego powódce z tego tytułu nie była sporna i wynosiła 186,91 złotych miesięcznie [tym bardziej, że w świetle postanowień aneksu do umowy dzierżawy powódka mogła domagać się wynagrodzenia w znacznie wyższej wysokości], to powództwa zasługiwało na uwzględnienie w zakresie należności głównej wynoszącej łącznie kwotę 5991,12 złotych.

Zważając na to, że sąd pierwszej instancji zasądził z tego tytułu jedynie kwotę 4817,45 złotych, to na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. konieczna była zmiana zaskarżonego wyroku w punkcie drugim poprzez zasądzenie dodatkowej kwoty 1173,63 złotych, przy czym z uwagi na zakres zaskarżenia i wnioski apelacji nie było podstaw do rozstrzygnięcia o odsetkach od tej kwoty ani do zmiany orzeczenia o kosztach procesu.

W związku z powyższymi rozważaniami zbędne było analizowanie zarzutów naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. , gdyż ocena dowodów zgromadzonych w sprawie nie mogła prowadzić do wniosków odmiennych niż wynikający z treści art. 365 k.p.c. zakres związania ustaleniami zawartymi w prawomocnym wyroku w sprawie o wydanie nieruchomości.

W tym stanie rzeczy orzeczono jak w punkcie pierwszym sentencji.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono w punkcie drugim wyroku na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. i art. 99 k.p.c.. w związku z art. 391 § 1 k.p.c., stosownie do reguły odpowiedzialności za wynik procesu. Wobec uwzględnienia apelacji strony powodowej w całości, należało przyznać jej od pozwanej całość kosztów postępowania apelacyjnego wynoszącego 194 złotych, w tym kwotę 59 złotych tytułem opłaty od apelacji i kwotę 135 złotych tytułem wynagrodzenia radcowskiego ustalonego na podstawie § 2 pkt 2 w związku z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. z 2015 roku, poz. 1804 ze zm.)

SSO Tomasz Sobieraj SSO Iwona Siuta SSO Agnieszka Tarasiuk – Tkaczuk