Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 6 lutego 2018 r.

Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Włodzimierz Czechowicz

Sędziowie: SO Monika Rosłan-Karasińska

SO Małgorzata Jarząbek (spr.)

Protokolant: Paulina Filipkowska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 23 stycznia 2018 r. w Warszawie

sprawy z powództwa M. B.

przeciwko (...) Sp. z o.o. w O.

o odszkodowanie

na skutek apelacji wniesionej przez pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi-Południe w Warszawie VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 5 października 2017 r., sygn. VI P 90/16

1.  prostuje omyłkę pisarską w punkcie 1 zaskarżonego wyroku w ten sposób, że usuwa wyraz „na” zapisany pomiędzy wyrazami „w O.” a wyrazami „na rzecz powoda”,

2.  oddala apelację,

3.  zasądza od (...) Sp. z o.o. w O. na rzecz powoda M. B. kwotę 120 (sto dwadzieścia) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego za instancję odwoławczą.

SSO Monika Rosłan-Karasińska SSO Włodzimierz Czechowicz SSO Małgorzata Jarząbek

UZASADNIENIE

Sąd Rejonowy dla Warszawy Pragi-Południe w Warszawie VI Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych, po rozpoznaniu sprawy z powództwa M. B. przeciwko (...) Sp. z o.o. z siedzibą w O.
o odszkodowanie prowadzonej pod sygn. akt VI P 90/16, wydał w dniu 5 października
2017 r. wyrok, na podstawie którego:

1)  zasądził od pozwanego na rzecz powoda M. B. kwotę 10.800,00 złotych (dziesięć tysięcy osiemset 00/100) tytułem odszkodowania;

2)  nadał wyrokowi rygor natychmiastowej wykonalności do wysokości jednomiesięcznego wynagrodzenia powoda tj.; do kwoty 3.600,00 złotych
(trzy tysiące sześćset 00/100);

3)  zasądził od pozwanego na rzecz powoda:

- kwotę 360,00 złotych (trzysta sześćdziesiąt 00/100) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego;

- kwotę 2.693,00 złotych (dwa tysiące sześćset dziewięćdziesiąt trzy 00/100) tytułem zwrotu kosztów procesu – opłaty.

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

Powód M. B. został zatrudniony w Zespole Publicznych Zakładów Opieki Zdrowotnej w O. od 2 listopada 2011 r. do 31 stycznia 2012 r. na okres próbny na stanowisku starszego inspektora ds. BHP w wymiarze 1/4 etatu za wynagrodzeniem 3.333,00 złotych brutto. Powód otrzymał pisemny zakres obowiązków, a pracodawca w trakcie zatrudnienia wysłał powoda na szkolenia z ochrony informacji niejawnych, w następstwie czego powód został również dopuszczony do przetwarzania danych osobowych. Następnie powód zawarł umowę na czas określony od 1 lutego 2012 r. do 31 stycznia 2013 r. w wymiarze 1/4 etatu. Z dniem 1 lipca 2012 r. pracodawca powierzył powodowi w ramach dotychczasowej umowy o pracę dodatkowe obowiązki związane z ochroną danych osobowych ( (...)) w wymiarze 1/2 etatu, które powód pełnił do 30 czerwca 2015 r., ponieważ nie został zgłoszony przez pracodawcę do Rejestracji Generalnemu Inspektoratowi w związku ze znowelizowaną ustawą o ochronie danych osobowych. Następnie powód nawiązał z pozwaną umowę o pracę na czas określony od 1 lutego 2013 r. do 31 stycznia 2015 r. w wymiarze 1/2 etatu za wynagrodzeniem w wysokości 3.600,00 złotych na stanowisku specjalisty d/s BHP. We wniosku z dnia
26 marca 2013 r powód zwrócił się do pracodawcy o zwiększenie wymiaru czasu pracy
z 1/2 etatu na 3/4 etatu. Aneksem z dnia 29 marca 2013 r. strony zwiększyły wymiar czasu pracy do 0,75 etatu z takim samym wynagrodzeniem. Z dniem 1 kwietnia 2013 r. powodowi został przyznany dodatek stażowy w wysokości 5% wynagrodzenia zasadniczego. Porozumieniem z dnia 5 lipca 2013 r. strony zmieniły wysokość wynagrodzenia ustalając je na 3.240,00 złotych. Następnie aneksem z dnia 29 maja 2014r. pracodawca zmienił wymiar czasu pracy powoda do pełnego etatu za wynagrodzeniem 3.600,00 złotych brutto powierzając mu na pół roku dodatkowe obowiązki koordynatora pracowników gospodarczych, a z dniem 31 stycznia 2015 r. strony zawarły umowę na czas nieokreślony od 1 lutego 2015 r. bez zmiany wysokości wynagrodzenia. Po zmianie prezesa zarządu pozwanej spółki zatrudniono pracownika d/s gospodarczych , a powód pozostał na całym etacie tej części obowiązków.

Sytuacja finansowa pozwanej spółki począwszy od 2014 roku pogarszała się.
W pierwszym półroczu 2016 roku pracodawca zmniejszył ilość etatów z 366,2 do 351,7. Pierwsze decyzje o restrukturyzacji, których celem miało być zmniejszenie wydatków zapadły około marca 2015 roku.

Na podstawie chwały (...) nr (...) w (...) Sp. z o.o.
w O. została zarejestrowana Organizacja Zakładowa Nr (...). Członkami Komisji Zakładowej zostali: M. B., B. J. i I. B.. Wszystkie
te osoby otrzymały wypowiedzenia umowy o pracę. W dniu 31 maja 2016 r. (...)
Nr (...) poinformowała Biuro (...) Region (...), iż Tymczasowa Komisja Zakładowa nr (...) w (...) Sp. z o. o nie będzie przeprowadzać wyborów na następną kadencję, ponieważ wszyscy członkowie złożyli rezygnację z przynależności do Związku. Decyzją z dnia 29 czerwca 2016 r. Prezydium Zarządu Regionu (...) wyrejestrowało (...) w (...) Sp. z. o w O.. Pracodawca zdawał sobie sprawę, że powód uczestniczył w procesie zakładania związków zawodowych w pozwanym zakładzie pracy.

W dniu 1 lutego 2016 r. pracodawca zwrócił się do (...)
przy (...) Sp. z o.o. o wyrażenie zgody na wypowiedzenie powodowi warunków umowy
o pracę w części dotyczącej pracy i płacy.

Powód był przewodniczącym (...) i został imiennie wskazany przez zarząd zakładowej organizacji związkowej do reprezentowania tej organizacji wobec pracodawcy. Pismem z dnia 3 lutego 2016 r. organizacja zakładowa nie wyraziła zgody na wypowiedzenie powodowi warunków pracy i płacy i stwierdziła, że podlega on szczególnej ochronie z art. 32 ustawy 23 maja 1991 r o związkach zawodowych oraz został imiennie wskazany przez Tymczasowy Zarząd Zakładowej Organizacji Związkowej do reprezentowania w/w organizacji wobec pracodawcy.

W dniu 10 lutego 2016 r. (...) Sp. z o.o. z siedzibą w O. wypowiedziało powodowi umowę o pracę zawartą w dniu 31 stycznia 2015 r. w części dotyczącej pracy oraz wynagrodzenia z zachowaniem trzymiesięcznego okresu wypowiedzenia, ze skutkiem na dzień 31 maja 2016 r. Po upływie okresu wypowiedzenia,
z dniem 1 czerwca 2016 r. pracodawca zaproponował powodowi wymiar czasu pracy 0,5 etatu z wynagrodzeniem 2.600,00 złotych brutto i dodatek funkcyjny w wysokości 8% zmniejszony proporcjonalnie do wymiaru zatrudnienia. Jako przyczynę wypowiedzenia warunków umowy o pracę pracodawca wskazał: prowadzony w (...) sp. z o. o proces zmian organizacyjnych związany ze zmniejszeniem zatrudnienia z przyczyn ekonomicznych i optymalizację kosztów wynikającą z trudnej sytuacji finansowej spółki. Pracodawca powoływał się na § 1 ust. 3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 2 września 1997 r. w sprawie służb bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. z 1997 r. nr 109 poz. 704) w związku z art. 2 Kodeksu pracy. Jednocześnie zmniejszeniu miał ulec zakres czynności powoda poprzez odstąpienie od wykonywania obowiązków związanych z ochroną danych osobowych (Administratora Bezpieczeństwa Informacji) które miały przejść na pracodawcę, jako administratora danych. Z uwagi na brak zgłoszenia powoda, jako Administratora Bezpieczeństwa Informacji nie mógł on podejmować w sposób legalny żadnych czynności, jako (...).

Pismem z dnia 15 lutego 2016 r. powód złożył oświadczenie o nieprzyjęciu nowych warunków zatrudnienia. Jego zdaniem, wykonanie obowiązków pracownika bhp na 0,5 etatu byłoby niewystarczające z uwagi na potrzebę ciągłego szkolenia pracowników i dużą rotację pracowników.

Po rozwiązaniu z powodem umowy o pracę pracodawca zatrudnił na jego miejsce
na czas określony K. S. (1) w wymiarze 0,3 etatu za wynagrodzeniem 3.600,00 złotych oraz 17% dodatku za wysługę lat. Następnie umowa o pracę została przedłużona na czas nieokreślony w wymiarze 0,5 etatu za wynagrodzeniem 3.600,00 złotych i dodatku za wysługę lat w wysokości 17%. Z dniem 15 listopada 2016 r. z K. S. (1) pozwany podpisał aneks do umowy o pracę, na podstawie którego zmieniono pracownikowi wymiar czasu pracy do jednego etatu za wynagrodzeniem 2.900 złotych brutto plus dodatek za wysługę lat na stanowisku referenta d/s BHP (0,5 etatu) i Administratora Bezpieczeństwa Informacji (0,5 etatu). W dniu 29 listopada 2016 r. pracodawca wystąpił do Biura Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych o zgłoszenie powołania K. S. (1) jako (...). W strukturze organizacyjnej pozwanego pracownik d/s bhp oraz (...) były stanowiskami samodzielnym, bezpośrednio podległymi prezesowi zarządu. Pozwana systematycznie dokonuje naboru na nowe stanowiska pracy, głównie medyczne uzasadniając swoje działanie dynamicznym rozwojem (...) Sp. z o.o. w O., oferuje kandydatom wysokie zarobki.

Wynagrodzenie powoda liczone jak ekwiwalent za urlop wypoczynkowy wynosiło 3.600,00 złotych.

Świadek M. K. (1), dyrektor finansowy pozwanego, zeznała, że od kiedy zaczęła pracować w szpitalu był on w bardzo złej kondycji finansowej i nadal nie ma on płynności finansowej. W związku z tym, zostały podjęte działania zmniejszające koszty w szpitalu. Rozmowy o ograniczeniu kosztów prowadzone były od maja, ale świadek
nie wiedziała kiedy została podjęta decyzja o restrukturyzacji. Szpital był zadłużony
na około 16 milionów, ale nie znała przyczyn rozwiązania z powodem umowy o pracę.
Na dzień 10 lutego 2016 r. nie pamiętała, jaki był stan zatrudnienia w szpitalu. Była duża redukcja zatrudnienia, ale świadek nie kojarzyła szczegółów, zeznała, że jest duża rotacja pracowników. Sytuacja finansowa szpitala w porównaniu z rokiem 2015 poprawiła się. Zmniejszyła się liczba pracowników administracyjnych. Proces restrukturyzacji jest nadal prowadzony, koszty są ograniczane zarówno przy zatrudnieniu, zakupach biurowych jak i innych możliwych.

Świadek A. G. zeznała, że przyczyną rozwiązania umowy o pracę
z powodem była trudna sytuacja finansowa spółki, restrukturyzacja. Decyzja
o restrukturyzacji została podjęta w marcu 2014 roku. Decyzję tę podjął zarząd spółki
w porozumieniu z powiatem. W dziale świadka pracowało na dzień 10 lutego 2015 r.
6 osób, na dzień 31 maja 2016 - 3 osoby, czyli zostały zwolnione trzy osoby, jedna odeszła sama, a dwie zostały zwolnione. Zmniejszenie zatrudnienia miało wpływ
na poprawę sytuacji finansowej spółki gdyż ograniczało koszty.

Świadek M. O. zeznał, że pierwsze decyzje o restrukturyzacji zapadały około marca 2015 roku. Decyzje te polegały na ograniczeniu wydatków. Większość decyzji zapadała na posiedzeniach kierownictwa szpitala. Kilkanaście osób zostało zwolnionych, ale świadek nie wiedział ile dokładnie, byli to pracownicy zarówno z pionu medycznego jak i administracyjnego. Świadek potwierdził, że powstał nowy związek, ale nie znał szczegółów. Decyzje restrukturyzacyjne zapadały zarówno w pionie medycznym, jak i administracyjnym. Świadek nie miał wiedzy, w którym pionie redukcja zatrudnienia była większa. Decyzje były podejmowane zadaniowo. Świadek zeznał, że jako czynnikiem mający wpływ na zwolnienie były kompetencje, posiadane kwalifikacje na danym stanowisku, sytuacja osobista poszczególnych pracowników tj.; emerytura czy inne świadczenia oraz, że szpital ogranicza liczbę stanowisk kierowniczych. Jedną z przyczyn wypowiedzenia umowy o pracę powodowi było odebranie mu uprawnień do wykonywania czynności (...).

Świadek R. O. zeznał, że przyczyną wypowiedzenia warunków umowy o pracę powodowi było zmniejszenie etatu do wykonywanych czynności i, że uprawnienia administratora danych osobowych zostały zniwelowane. Świadek potwierdził, że sytuacja szpitala jest zła. Obecnie pracownicy otrzymują większą liczbę zadań do wykonania, na pełnym etacie pracuje 377 pracowników. Od marca 2016 r. był zatrudniony na umowę zlecenia jeden pracownik jako BHP-owiec i jeden pracownik na pół etatu. W szpitalu mówiło się o zwolnieniach w 2015r. Na miejsce zwalnianych osób nie były zatrudniane osoby na umowę zlecenia. Jedynym wyjątkiem był BHP-owiec.

Świadek M. K. (2) , zeznał, że restrukturyzacja zaczęła się w listopadzie 2015r. W dziale administracyjnym obecnie pracują 4 osoby. O powstaniu związku zawodowego świadek dowiedział się w grudniu 2015r. Sytuacja finansowa szpitala była tragiczna, choć obecnie poprawia się, świadek zeznał, że w jego dziale restrukturyzacja była prowadzona w listopadzie 2015 roku, ale w szpitalu zaczęła się wcześniej.

Sąd Rejonowy dał wiarę świadkom w zakresie, w jakim zeznali, że sytuacja finansowa pozwanej spółki pogarszała się, była zła już w 2014 r. Z tym, że świadkowie restrukturyzację kojarzyli ze zwolnieniami pracowników w poszczególnych działach.
Sąd Rejonowy nie dał wiary zeznaniom świadków oraz zeznaniom prezesa pozwanej spółki H. R. co do tego, że był sporządzony plan restrukturyzacyjny, bowiem gdyby tak było, to strona pozwana przedłożyłaby go jako dowód. W ocenie Sądu Rejonowego, w zasadzie nie wiadomo jakimi kryteriami pracodawca kierował się zwalniając poszczególne osoby. W przypadku powoda i dwóch innych osób kryterium takim było założenie związków zawodowych, co wynika z zeznań powoda jak również zeznań świadków A. B. i B. J.. Gdy w 2014 r. nastąpiło pogorszenie sytuacji w zakładzie pracy pracodawca zdecydował się na zwiększenie wymiaru czasu pracy powoda, następnie krótko po założeniu związków zawodowych złożył wypowiedzenia trzem pracownikom wchodzącym do zarządu Tymczasowej Komisji Zakładowej. Z zeznań świadka A. B., której Sąd Rejonowy dał wiarę wynika, że klucz doboru do zwolnienia był taki, iż niewygodne osoby dla zarządu były zwalniane.

Z zeznań prezesa pozwanej spółki H. R. wynika, że spółka miała zadłużenie na ponad 20 mln zł i jej zadaniem było przeprowadzenie skutecznej restrukturyzacji, proces rozpoczął się w lipcu 2015 r. W roku 2016 w wyniku tych działań udało się zmniejszyć stratę.

Sąd Rejonowy zaznaczył, że po zmianie prezesa zarządu pozwanej spółki zatrudniono pracownika ds. gospodarczych, a powód pozostał na całym etacie bez tych obowiązków. Zdaniem Sądu Rejonowego, pozwana mija się z prawdą twierdząc, że K. S. (1) został zatrudniony na 1/2 etatu, ponieważ z jego umów o pracę wynika, że pozwany podpisał z nim aneks do umowy o pracę, na podstawie którego zmieniono wymiar czasu pracy do jednego etatu za wynagrodzeniem 2.900 złotych brutto plus dodatek za wysługę lat na stanowisku referenta d/s BHP (0,5 etatu) i Administratora Bezpieczeństwa Informacji (0,5 etatu). W sumie był to wymiar jednego etatu. Zdaniem Sądu Rejonowego, nieprawdą jest również zeznanie pozwanej, że w związku z wypowiedzeniem warunków zatrudnienia zmniejszyły się koszty o kwotę 1.000 złotych, bowiem K. S. (1) został zatrudniony za wynagrodzeniem 3.600 złotych i dodatkiem za wysługę lat w wysokości 17 % w wymiarze 0,5 etatu. Dopiero z dniem 15 listopada 2016 r. z K. S. (1) pozwany podpisał aneks do umowy o pracę, na podstawie którego zmieniono pracownikowi wymiar czasu pracy do jednego etatu za wynagrodzeniem 2.900 złotych brutto plus dodatek za wysługę lat na stanowisku referenta d/s BHP (0,5 etatu) i Administratora Bezpieczeństwa Informacji (0,5 etatu). Natomiast dla powoda obniżka z kwoty 3.600 złotych do kwoty 2.600 złotych była znaczna.

Powód potwierdził, że proces restrukturyzacyjny był prowadzony od 2011 roku oraz, że wykonywanie obowiązków pracownika bhp na 0,5 etatu było niewystarczające z uwagi na potrzebę ciągłego szkolenia pracowników z uwagi na dużą rotację pracowników. Powód zeznał, że przyczyna wypowiedzenia umowy była nieprawdziwa, bowiem zmiany organizacyjne rozpoczęły się już w 2011 r., a on został zwolniony z powodu założenia związku zawodowego. Sąd Rejonowy dał wiarę zeznaniom powoda, bo są one spójne z pozostałym materiałem dowodowym.

Stan faktyczny sprawy został ustalony przez Sąd Rejonowy w oparciu o dokumenty, których autentyczności i prawdziwości nie kwestionowano w toku procesu,
a posiłkowo Sąd ten skorzystał z dowodu z zeznań świadków i stron procesu, wskazanych wyżej.

Przechodząc do rozważań nad zasadnością powództwa Sąd Rejonowy zważył,
że większość okoliczności w sprawie pozostawała poza sporem, w szczególności nie był sporny przebieg zatrudnienia powoda, treść jego stosunku pracy, jak też treść kolejno zawartych aneksów. Nie był też sporny przebieg konsultacji związkowej wypowiedzenia zmieniającego oraz fakt objęcia powoda szczególną ochroną z uwagi na funkcje pełnione
w organizacji związkowej. Nie jest sporne pomiędzy stronami, że pozwany pracodawca wypowiedział powodowi, z zachowaniem trzymiesięcznego okresu wypowiedzenia, dotychczasowe, umowne warunki pracy i płacy w części dotyczącej wymiaru czasu pracy oraz wynagrodzenia. Ponadto, co także pozostaje poza sporem, przedmiotowym pismem strona pozwana zaproponowała powodowi nowe warunki pracy i płacy, po upływie zastosowanego okresu wypowiedzenia, a mianowicie pracę w wymiarze 1/2 etatu
za wynagrodzeniem zasadniczym miesięcznym w zmniejszonym proporcjonalnie do wymiaru zatrudnienia.

Sąd Rejonowy wskazał, że podstawę prawną żądań powoda zawiera art. 45 § 1 k.p. , zgodnie z którym w razie ustalenia, że wypowiedzenie umowy o pracę zawartej na czas nie określony jest nieuzasadnione lub narusza przepisy o wypowiadaniu umów o pracę, sąd pracy - stosownie do żądania pracownika - orzeka o bezskuteczności wypowiedzenia, a jeżeli umowa uległa już rozwiązaniu - o przywróceniu pracownika do pracy na poprzednich warunkach albo o odszkodowaniu. Wypowiedzenie umowy o pracę dokonane przez pracodawcę powinno być zatem uzasadnione, a ponadto poprawne formalnie,
w szczególności powinno być zgodne z art. 30 k.p. Z regulacją art. 45 § 1 k.p. koresponduje art. 30 § 4 k.p. , w myśl którego w oświadczeniu pracodawcy o wypowiedzeniu umowy o pracę zawartej na czas nie określony powinna być wskazana przyczyna uzasadniająca wypowiedzenie lub rozwiązanie umowy. Pracodawca ma obowiązek wskazać w sposób konkretny, jasny i zrozumiały rzeczywistą przyczynę wypowiedzenia umowy o pracę, a tym samym przedstawić uzasadnienie zwolnienia pracownika i umożliwić mu polemikę na drodze sądowej z decyzją pracodawcy. Wypowiedzenie będzie zasadne w rozumieniu art. 45 § 1 k.p. , gdy wskazana w oświadczeniu pracodawcy przyczyna obiektywnie istnieje i w okolicznościach sprawy może uzasadniać rozwiązanie stosunku pracy. Ponadto zgodnie z art. 42 § 1 k.p. przepisy o wypowiedzeniu umowy o pracę stosuje się odpowiednio do wypowiedzenia wynikających z umowy warunków pracy i płacy, w związku, z czym podobnie jak w przypadku wypowiedzenia umowy o pracę, pracownikowi służy uprawnienie do domagania się odszkodowania lub przywrócenia do pracy w razie dokonania wypowiedzenia niezgodnie z obowiązującymi przepisami. Jak przy tym wynika z art. 42 § 3 zd. 1 k.p. , w razie odmowy przyjęcia przez pracownika zaproponowanych warunków pracy lub płacy, umowa o pracę rozwiązuje się z upływem okresu dokonanego wypowiedzenia.

Sąd Rejonowy zaznaczył, że w niniejszej sprawie powód w toku procesu przestał być pracownikiem strony pozwanej i ostatecznie domagał się odszkodowania.

W sprawie poza sporem pozostawało, że powód, jako członek zarządu organizacji związkowej objęty był ochroną przewidzianą art. 32 ustawy o związkach zawodowych. Został on wskazany w tym charakterze uchwałą zarządu organizacji związkowej,
zaś pracodawca został prawidłowo poinformowany o zakresie udzielonej ochrony. Zgodnie
z art. 32 u.o.z.z., pracodawca bez zgody zarządu zakładowej organizacji związkowej nie może:

1) wypowiedzieć ani rozwiązać stosunku pracy z imiennie wskazanym uchwałą zarządu jego członkiem lub z innym pracownikiem będącym członkiem danej zakładowej organizacji związkowej, upoważnionym do reprezentowania tej organizacji wobec pracodawcy albo organu lub osoby dokonującej za pracodawcę czynności w sprawach
z zakresu prawa pracy,

2) zmienić jednostronnie warunków pracy lub płacy na niekorzyść pracownika , z wyjątkiem gdy dopuszczają to odrębne przepisy. Ochrona powyższa przysługuje przez okres określony uchwałą zarządu, a po jego upływie - dodatkowo przez czas odpowiadający połowie okresu określonego uchwałą, nie dłużej jednak niż rok po jego upływie.

W ocenie Sądu Rejonowego, w rozpoznawanej sprawie nie budziło wątpliwości,
że Tymczasowa Komisja Zakładowa odmówiła udzielenia zgody na zmianę warunków zatrudnienia powoda. Pojawia się w związku z tym pytanie, czy w ogóle dopuszczalne było dokonanie wobec powoda wypowiedzenia zmieniającego. Działacze związkowi korzystają ze szczególnej ochrony stałości zatrudnienia, która dotyczy także niezmienności ich warunków pracy lub płacy, o czym przesądza art. 32 u.o.z.z. Wobec takich działaczy swoboda szefa w kształtowaniu ich warunków pracy lub płacy jest ograniczona i zależy od tego, czy zaakceptuje to zarząd ZOZ. Jeżeli nie przyjmie zmian, pracodawcy nie wolno zgodnie z prawem rozwiązać ani wymówić umowy o pracę aktywiście. Ponadto nie może mu też złożyć wypowiedzenia zmieniającego warunki pracy lub płacy. Odmowa zarządu ZOZ jest dla pracodawcy wiążąca.

Sąd Rejonowy wskazał, że badając zasadność wypowiedzenia zobligowany jest do jego kontroli w kontekście przyczyn powołanych w oświadczeniu pracodawcy. Pracodawca nie może zatem tej przyczyny uzupełniać przed sądem, ani powoływać się na inne przyczyny niż wskazane, już po złożeniu pracownikowi oświadczenia woli. Nie jest dopuszczalne doprecyzowanie i ukonkretnienie przyczyny wypowiedzenia dopiero na etapie postępowania sądowego; działanie takie nie może prowadzić do skutecznego konwalidowania wadliwości wypowiedzenia niezgodnego z art. 30 § 4 k.p.

W myśl regulacji normatywnej art. 42 § 2 k.p. wypowiedzenie warunków pracy lub płacy uważa się za dokonane, jeżeli pracownikowi zaproponowano na piśmie nowe warunki. Przepis art. 42 § 3 k.p. stanowi natomiast, że w razie odmowy przyjęcia przez pracownika zaproponowanych warunków pracy lub płacy, umowa o pracę rozwiązuje się z upływem okresu dokonanego wypowiedzenia. Jeżeli pracownik przed upływem połowy okresu wypowiedzenia nie złoży oświadczenia o odmowie przyjęcia zaproponowanych warunków, uważa się, że wyraził zgodę na te warunki; pismo pracodawcy wypowiadające warunki pracy lub płacy powinno zawierać pouczenie w tej sprawie. W razie braku takiego pouczenia, pracownik może do końca okresu wypowiedzenia złożyć oświadczenie o odmowie przyjęcia zaproponowanych warunków.

W realiach niniejszej sprawy Sąd Rejonowy przyjął, iż wypowiedzenie powodowi dotychczasowych warunków pracy i płacy z pełnego etatu do 0,5 etatu oraz wynagrodzenia zmniejszonego proporcjonalnie do wymiaru zatrudnienia było swego rodzaju bezprawną reakcją pracodawcy na założenie przez powoda związku zawodowego.

W ocenie Sądu Rejonowego zaproponowane powodowi nowe warunki zatrudnienia były na tyle niekorzystne, iż nie mógł ich przyjąć, a rzeczywistym, ukrytym celem pracodawcy było ,,pozbycie się” pracownika i rozwiązanie z nim umowy o pracę w wyniku odmowy przyjęcia tych warunków. Wskazał również, że przesłuchana w sprawie świadek A. B. wprost zeznała, że w pierwszej kolejności zwalniane były osoby niewygodne dla zarządu. Niedopuszczalne jest stosowanie środków (praktyk), które z faktem przynależności związkowej wiązałyby jakiekolwiek negatywne skutki. W szczególności zakazane jest uzależnienie od przynależności związkowej nawiązania stosunku pracy lub pozostawania w zatrudnieniu bądź awansowania.

Tytułem przypomnienia Sąd Rejonowy wskazał, że jako przyczynę rozwiązania umowy o pracę pracodawca powoływał się na § 1 ust. 3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 2 września 1997 r. w sprawie służb bezpieczeństwa i higieny pracy w związku z art. 2 k.p. Zgodnie z tym przepisem pracodawca zatrudniający od 100 do 600 pracowników tworzy wieloosobową lub jednoosobową komórkę albo zatrudnia w tej komórce pracownika służby bhp w niepełnym wymiarze czasu pracy. O ile ta przyczyna zdaniem Sądu Rejonowego była prawdziwa i rzeczywista to druga wskazana przyczyna polegająca na zmniejszeniu zakresu wykonywanych czynności poprzez odstąpienie od wykonywania obowiązków związanych z ochroną danych osobowych (Administratora Bezpieczeństwa Informacji), które miały przejść na pracodawcę, jako administratora danych nie jest prawdziwa. Strona pozwana podkreślała również, że z uwagi na brak zgłoszenia powoda, jako (...) nie mógł on podejmować w sposób legalny żadnych czynności. Niemniej jednak to na pracodawcy ciążył taki obowiązek, o czym strona pozwana wydaje się nie pamiętać. Bezsporne jest, że powód został przeszkolony w tym zakresie i miał stosowne uprawnienia.

W ocenie Sądu Rejonowego, nieprawdziwa jest przyczyna wskazana w oświadczeniu polegająca na zmniejszeniu zatrudnienia z przyczyn ekonomicznych i optymalizacja kosztów wynikająca z trudnej sytuacji finansowej spółki, ponieważ pozwana spółka nastawiona jest na zwiększenie zatrudnienia, o czym świadczą ogłoszenia dotyczące zatrudnienia pracowników, a więc nie może być mowy o optymalizacji. Sąd Rejonowy zważył również, że wprawdzie z zeznań słuchanych świadków, prezesa pozwanej jak również powoda wynikało, że już od 2011 roku sytuacja pozwanej spółki była zła, niemniej jednak pozwana nie wykazała, że sytuacja finansowa faktycznie w odniesieniu do lat poprzednich uległa znacznemu pogorszeniu, a w związku z tym niezbędny był plan optymalizacji kosztów. Ponadto w ocenie Sądu Rejonowego pozwana nie wykazała, na czym polegał „plan optymalizacji kosztów”. Termin „optymalizacja” dotyczy wyznaczenia najlepszego rozwiązania danego problemu w oparciu o konkretne kryterium. Pozwana spółka nie wykazała na czym proces ten miałby polegać, a mianowicie czy był przeprowadzony audyt i w jakich obszarach działalności były stosowane narzędzia optymalizujące i w jaki sposób przyczyniło się to do redukcji kosztów ich funkcjonowania oraz w jakiej wysokości zwolnienie powoda wpłynęłoby na poprawę kondycji finansowej szpitala. Proces optymalizacji kosztów jest procesem złożonym i nie opiera się tylko na redukcji zatrudnienia, co zdaniem Sądu Rejonowego może rodzić przypuszczenie, że formalnie planu takiego pozwana nie posiadała i nie posiada. Świadkowie potwierdzili złą sytuację szpitala, oraz redukcję zatrudnienia wśród pracowników administracji, jednak samo wypowiedzenie warunków pracy powodowi zapewne nie wpłynęło na poprawę budżetu Spółki, która na miejsce powoda zatrudniła pracownika.

Zdaniem Sądu Rejonowego pozwana mija się z prawdą twierdząc, że K. S. (1) został zatrudniony na 1/2 etatu, ponieważ z umów o pracę wynika, że pozwany podpisał z nim aneks do umowy o pracę, na podstawie którego zmieniono wymiar czasu jego pracy do jednego etatu za wynagrodzeniem 2.900 złotych brutto plus dodatek za wysługę lat na stanowisku referenta d/s BHP (0,5 etatu) i Administratora Bezpieczeństwa Informacji (0,5 etatu). Nieprawdą okazało się również zeznanie pozwanej, że w związku z wypowiedzeniem warunków zatrudnienia zmniejszyły się koszty w wysokości 1.000 złotych, bowiem K. S. (1) został zatrudniony za wynagrodzeniem 3.600 złotych i dodatkiem za wysługę lat w wysokości 17 % w wymiarze 0,5 etatu. Dopiero z dniem 15 listopada 2016 r. z pracownikiem tym pozwany podpisał aneks do umowy o pracę na podstawie, którego zmieniono mu wymiar czasu pracy do jednego etatu za wynagrodzeniem 2.900 złotych brutto plus dodatek za wysługę lat na stanowisku referenta d/s BHP (0,5 etatu) i Administratora Bezpieczeństwa Informacji (0,5 etatu). Natomiast dla powoda obniżka wynikająca z wypowiedzenia była znaczna i w tej sytuacji zrozumiałym jest, że mógł odmówić przyjęcia nowych warunków pracy i płacy.

W ocenie Sądu Rejonowego przyczyna wskazana w oświadczeniu o rozwiązaniu umowy o pracę, jako zmniejszenie zakresu obowiązków wykonywanych przez powoda związanych z ochroną danych osobowych ( (...)) również nie jest prawdziwa, ponieważ obowiązki te powierzono powodowi przed zwiększeniem wymiaru jego czasu pracy, który nastąpił w maju 2014 r. Powód już od 2012 roku wykonywał swoje obowiązki na stanowisku BHP, jak również dodatkowo związane z ochroną danych osobowych. W brzmieniu znowelizowanej ustawy o ochronie danych osobowych, jeśli wolą administratora danych jest, aby dotychczasowy (...), którym był powód, pełnił tę funkcję po zmianie przepisów ww. ustawy, (...) wyznaczony przed dniem 1 stycznia 2015 r. pracodawca powinien zgłosić go do rejestracji Generalnemu Inspektorowi do dnia 30 czerwca 2015 r. tj., do chwili, kiedy mógł te obowiązki pełnić. Dla Sądu Rejonowego było bezsporne, że powód nie został zgłoszony do rejestru (...), dlatego przestał już pełnić swoją funkcję i wykonywane w związku z tym obowiązki z upływem ww. terminu. W związku z powyższym, formalne odebranie powodowi części obowiązków, nastąpiło nie z chwilą wręczenia wypowiedzenia zmieniającego warunki pracy, a z chwilą upływu terminu 30 czerwca 2015 r. Tym samym, wskazane przez zakład pracy zdanie: „Jednocześnie zmniejszeniu ulegnie zakres wykonywanych czynności poprzez odstąpienie od wykonywania obowiązków związanych z ochroną danych osobowych (Administratora Bezpieczeństwa Informacji), które przejdą na pracodawcę, jako administratora danych”, jest nieprawdziwą przyczyną rozwiązania z powodem umowy o pracę. Również twierdzenie pozwanego, że nie jest możliwe zatrudnienie powoda jest nieprawdziwe, ponieważ w strukturze organizacyjnej pozwanego widnieje stanowisko samodzielne - administrator bezpieczeństwa informacji, a zakres obowiązków w wymiarze 1/2 etatu powierzono K. S. (1). Podkreślenia wymaga, że powód nie miał wpływu na zgłoszenie go, jako (...) do Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych, gdyż obowiązek ten spoczywa na pracodawcy.

Sąd Rejonowy zważył, że powód w trakcie procesu żądał odszkodowania. Zgodnie
z art. 47 ¹ k.p. odszkodowanie, o którym mowa w art. 45 k.p. , przysługuje w wysokości wynagrodzenia za okres od 2 tygodni do 3 miesięcy, nie niższej jednak od wynagrodzenia
za okres wypowiedzenia. Powód był zatrudniony u strony pozwanej dłużej niż 3 lata, a więc zgodnie z art. 36 § 1 pkt 3 k.p. okres wypowiedzenia umowy o pracę wynosił w jego przypadku 3 miesiące. Kwota trzymiesięcznego wynagrodzenia brutto wynosiła 3.600 złotych. Wobec tego powództwo podlegało uwzględnieniu w całości w zakresie roszczenia głównego.

O rygorze natychmiastowej wykonalności Sąd Rejonowy orzekł na podstawie art. 477 ² § 1 k.p. , zaś o kosztach na podstawie art. 98 kpc, w związku z § 11 ust. 1 pkt 1 i 2 § 6 pkt 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenie przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego. Sąd Rejonowy również zasądził od pozwanego na rzecz powoda opłatę sądową od pozwu, którą powód uiścił w wysokości 2.693,00 złotych.

Apelację od powyższego wyroku wniosła w dniu 21 listopada 2017 r. (data prezentaty w biurze podawczym) strona pozwana, zaskarżając rozstrzygnięcie Sądu Rejonowego w całości. Zaskarżonemu wyrokowi pozwana zarzuciła:

naruszenie prawa materialnego, tj.:

1.  art. 45 § 1 k.p., art. 42 § 1 k.p. i art. 30 § 4 k.p. poprzez błędne przyjęcie, że podane przez pracodawcę w wypowiedzeniu umowy o pracę przyczyny dotyczące zmniejszenia zakresu wykonywanych czynności poprzez odstąpienie od wykonywania obowiązków związanych z ochroną danych osobowych ( (...)) oraz dotyczące zmian organizacyjnych związanych ze zmniejszeniem zatrudnienia z przyczyn ekonomicznych i optymalizacja kosztów wynikająca z trudnej sytuacji finansowej Spółki są nieprawdziwe, a samo wypowiedzenie nieuzasadnione,

2.  art. 8 k.p. poprzez nieuwzględnienie, że wejście powoda w struktury organu związku zawodowego (...) dopiero w trakcie działań restrukturyzacyjnych w (...) miało na celu wyłącznie doprowadzenie do uniemożliwienia pozwanej skutecznej redukcji etatu na zajmowanym przez powoda stanowisku, nie przyświecało zaś celom związanym z działalnością związku zawodowego,

naruszenie przepisów postępowania, które miało istotny wpływ na wynik sprawy, tj.:

1.  art. 233 § 1 k.p.c. poprzez brak wszechstronnego rozważenia zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego i poczynienia własnych ustaleń faktycznych, w szczególności:

a)  odmówienie wiarygodności zeznaniom świadków pozwanej i prezesa zarządu pozwanej w zakresie, w jakim wskazane osoby wskazywały na realizację planu restrukturyzacyjnego Spółki, w sytuacji, gdy realizacja planu była okolicznością,
o której konsekwentnie wspominały wszystkie wskazane osoby,

b)  bezzasadne uznanie za wiarygodne stanowisk powoda i świadków A. B. i B. J. w zakresie, w jakim wskazali, że kryterium rozwiązania umowy o pracę było związane z założeniem związku zawodowego,

c)  bezzasadne uznanie za wiarygodne stanowiska powoda, że proces restrukturyzacyjny był prowadzony od 2011 roku, w sytuacji, gdy z dokumentacji przedstawionej przez pozwaną, zeznań świadków i prezesa zarządu pozwanej wynika okoliczność, że zmiany organizacyjne były prowadzone w okresie 2015-2016,

d)  poczynienie ustaleń faktycznych, kwestionujących zasadność przyczyn rozwiązania umowy o pracę dotyczących odstąpienia powodowi wykonywania obowiązków związanych z ochroną danych osobowych oraz zaistnienia zmian organizacyjnych związanych ze zmniejszeniem zatrudnienia z przyczyn ekonomicznych i optymalizacja kosztów, sprzecznych z treścią dokumentów znajdujących się w aktach sprawy i zeznaniami świadków pozwanej i samej pozwanej,

2.  art. 477 ² § 1 k.p.c. poprzez jego zastosowanie i nadanie wyrokowi rygoru natychmiastowej wykonalności do wysokości jednomiesięcznego wynagrodzenia powoda, w sytuacji, gdy zasadność powództwa jest przez pozwaną kwestionowana.

3.  art. 102 k.p.c. poprzez jego niezastosowanie i brak rozważenia trudnej sytuacji finansowej pozwanej, która nie ma możliwości zapłaty nie tylko zasądzonego od niej świadczenia, ale i kosztów procesu bez uszczerbku dla swojej płynności finansowej.

W oparciu o powyższe zarzuty pozwana wniosła o zmianę wyroku i oddalenie powództwa w całości, ewentualnie o jego uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu, a także o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu za obie instancje, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. W uzasadnieniu apelacji pełnomocnik pozwanej wskazała, że wręczenie powodowi wypowiedzenia warunków umowy o pracę z dnia 10 lutego 2016 r. było bezpośrednio związane z prowadzonym przez (...) procesem zmian organizacyjnych związanych ze zmniejszeniem zatrudnienia z przyczyn ekonomicznych i optymalizacją kosztów, wynikających z trudnej sytuacji finansowej. Zgodnie ze stanowiskiem pełnomocnik kwestionowanie decyzji pozwanej Spółki nie znajduje uzasadnienia, bowiem jej zarząd jest uprawniony do podejmowania decyzji kadrowych i organizacyjnych, a Spółka ma prawo zadecydować w jakiej strukturze organizacyjnej chce dalej prowadzić działalność i realizować jej cele, z uwzględnieniem możliwości finansowych. Ponadto, zdaniem pozwanej, powstanie organizacji związkowej, której członkiem był powód, miało na celu wyłącznie doprowadzenie do uniemożliwienia pozwanemu skutecznej redukcji jego etatu, nie zaś celom związanym z działalnością związku zawodowego i nie miało na celu dbania o interesy całej załogi i samego pracodawcy, za czym przemawia czas jej powstania, a także jej wyrejestrowanie, które nastąpiło już po kilku miesiącach. W ocenie pełnomocnik pozwanej Sąd Rejonowy nienależycie rozważył również sytuację finansową Spółki.

W odpowiedzi na apelację z dnia 19 grudnia 2017 r. pełnomocnik powoda wniosła
o oddalenie apelacji pozwanej w całości i zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda kosztów postępowania odwoławczego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. W ocenie strony powodowej nie sposób przychylić się do stawianych przez pozwaną zarzutów, zaś skarżone rozstrzygnięcie Sądu Rejonowego było prawidłowe.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pozwanej jest niezasadna. Sąd Rejonowy w sposób prawidłowy dokonał analizy materiału dowodowego, poczynił ustalenia w zakresie stanu faktycznego oraz zastosował przepisy, skutkiem czego zaskarżony wyrok zawiera trafne i odpowiadające prawu rozstrzygnięcie. Sąd Okręgowy podziela dokonane przez Sąd Rejonowy ustalenia faktyczne i aprobuje argumentację prawną przedstawioną w motywach zaskarżonego wyroku, nie zachodzi zatem potrzeba ich szczegółowego powtarzania (zob. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 22 kwietnia 1997r., II UKN 61/97, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 stycznia 1999r., I PKN 521/98).

Przed przystąpieniem do rozważań Sąd Okręgowy wyjaśnia, że w punkcie 1 skarżonego wyroku zaistniała niedokładność pisarska w postaci podwójnego użycia wyrazu „na” pomiędzy wyrazami „w O.” i „na rzecz powoda”. Zgodnie z art. 350 § 1 i 3 k.p.c. sąd może z urzędu sprostować w wyroku niedokładności, błędy pisarskie albo rachunkowe lub inne oczywiste omyłki; jeżeli sprawa toczy się przed sądem drugiej instancji, sąd ten może z urzędu sprostować wyrok pierwszej instancji. Mając na względzie powyższe Sąd Okręgowy z urzędu dokonał stosownej korekty skarżonego wyroku w powyższym zakresie, o czym orzekł w punkcie 1 sentencji, na podstawie art. 350 § 1 i 3 k.p.c.

Przechodząc do rozważań nad zasadnością apelacji, Sąd Okręgowy zważył, że skarżąca podniosła przeciwko orzeczeniu Sądu Rejonowego szereg zarzutów naruszenia przepisów prawa procesowego i materialnego, jednakże żaden z podniesionych przez pozwaną zarzutów nie mógł zostać uznany za zasadny.

Przede wszystkim Sąd Okręgowy nie dopatrzył się naruszenia przez Sąd Rejonowy wyrażonej w art. 233 § 1 k.p.c. zasady swobodnej oceny dowodów w sposób wskazany przez pozwaną. Zgodnie z ugruntowanymi poglądami orzecznictwa w myśl powyższej zasady sąd dokonując analizy materiału dowodowego powinien prowadzić taki tok rozumowania, na skutek którego dojdzie do sformułowania logicznie poprawnych wniosków składających się w jedną spójną całość, zgodną z doświadczeniem życiowym. Podniesienie skutecznego zarzutu naruszenia przez sąd swobodnej oceny dowodów wymaga więc udowodnienia, że powyższa okoliczność nie zachodzi. Z kolei zarzut sprzeczności w ustaleniach faktycznych jest zasadny wtedy, gdy sąd na skutek nieprawidłowej oceny dowodów z punktu widzenia zasad logiki, wskazań wiedzy czy doświadczenia życiowego dokonał ustaleń, które wzajemnie się wykluczają. Nieprawidłowości te powinny mieć charakter obiektywny, to jest niezależny od indywidualnych doświadczeń życiowych i poglądów stron. Tym samym to na skarżącym ciąży obowiązek wskazania nieprawidłowości, jakie zaszły w procesie myślowym przeprowadzonym przez sąd i które w konsekwencji miały prowadzić do błędnej oceny dowodów lub dokonania na ich podstawie błędnych lub sprzecznych ustaleń
(tak Sąd Najwyższy m.in. w orzeczeniach z dnia: z dnia 23 stycznia 2001 r., IV CKN 970/00; z dnia 12 kwietnia 2001 r., II CKN 588/99; z dnia 10 stycznia 2002 r., II CKN 572/99).

Takich okoliczności pozwana jednak nie wykazała. Pełnomocnik pozwanej ograniczyła się w zasadzie do zwięzłego sformułowania zarzutów naruszenia art. 233 § 1 k.p.c., jednakże bez ich szczegółowego rozwinięcia w uzasadnieniu apelacji, a tym samym nie wykazała nieprawidłowości w procesie myślowym Sądu Rejonowego, nie sprecyzowała również, na czym miały polegać zarzucane skarżonemu wyrokowi sprzeczności w ustaleniu stanu faktycznego. Zarzuty pozwanej skupiały się w istocie na powieleniu przyjętego w postępowaniu przed Sądem I instancji stanowiska oraz ogólnym kwestionowaniu poczynionych przez ten Sąd ustaleń, jednakże bez przedstawienia argumentów na poparcie tych twierdzeń. Powołanie się na trudną sytuację finansową spółki oraz sugestie, co do rzekomych motywów, jakimi powód miał kierować się przy wstąpieniu do organizacji związkowej, nie można, zdaniem Sądu Okręgowego, uznać za wystarczające wyjaśnienie zarzucanych Sądowi Rejonowemu sprzeczności ustaleń stanu faktycznego z materiałem dowodowym, bezpodstawną odmowę przyznania wiarygodności świadkom czy też brak wszechstronnego rozważenia całokształtu zebranych w sprawie dowodów.

Wbrew twierdzeniom pozwanej Sąd Rejonowy nie odmówił wiarygodności zeznaniom świadków pozwanego i prezesa zarządu pozwanej w zakresie, w jakim osoby te wskazywały na realizację planu restrukturyzacyjnego spółki, lecz w części, w osoby te zeznały, że plan taki został sporządzony, co znajduje odzwierciedlenie na stronie 9 uzasadnienia skarżonego wyroku. Wskazać zresztą należy, że zeznający w sprawie świadkowie, jak również prezes zarządu pozwanej spółki nie wskazywali na istnienie regulacji, czy też jednoznacznych postanowień co do istnienia planu restrukturyzacji spółki. Z zeznań świadków wynika natomiast, że istniały pewne zamierzenia w zakresie restrukturyzacji i miały być realizowane, czego Sąd Rejonowy w zasadzie nie kwestionował, jednakże materiał dowodowy nie zawiera żadnych podstaw do stwierdzenia, że pozwana Spółka zamierzenia te skonkretyzowała w formie dokumentu lub dokumentów. Stąd też słuszna jest konstatacja Sądu Rejonowego, że gdyby taki plan istniał, to zostałby przedłożony w toku postępowania jako dowód w sprawie, tym bardziej, że istnienie planu restrukturyzacji spółki stanowiło jedną z okoliczności, na jakie pracodawca powołał się wypowiadając powodowi dotychczasowe warunki pracy i płacy. Co się zaś tyczy uznania przez Sąd Rejonowy stanowiska powoda za wiarygodne w zakresie jego stwierdzenia, że proces restrukturyzacyjny był prowadzony od 2011 roku, to o ile warto zaznaczyć, że powód w swoich zeznaniach wskazywał na „zmiany organizacyjne”, a nie ściśle na „proces restrukturyzacji” (k. 196v a.s.), o tyle Sąd Okręgowy zaznacza, że dokładne ustalenie rozpoczęcia procesu restrukturyzacyjnego spółki w oparciu o zeznania świadków nie było do końca możliwe, tym bardziej, że wynika z nich, że proces ten został zapoczątkowany już w okresie wcześniejszym, niż twierdzi strona pozwana. Świadek M. K. (1), dyrektor finansowy pozwanej, przyjęta do pracy w Spółce w 2015 roku, wskazała, że nie wie kiedy taka decyzja (o ograniczeniu kosztów) została podjęta (k. 133 a.s.). Świadek A. G. wskazała, że decyzja została podjęta w marcu 2014 r. (k. 133v a.s.). M. O. zeznał, że decyzje zapadały koło marca 2015 r., zaś świadek M. K. (2), że w listopadzie 2015 r. (k. 134v a.s.). Na tle całokształtu zeznań świadków wyłania się obraz, zgodnie
z którym pozwana Spółka od co najmniej kilku lat pozostaje w niekorzystnej, trudnej sytuacji finansowej, a w celu jej załagodzenia lub poprawy przeprowadzane były jakieś zmiany, jednakże nie były to zmiany które miałyby się odbywać w ramach jednoznacznie ustalonego i przyjętego planu restrukturyzacji czy też optymalizacji kosztów.

Strona pozwana zarzuciła Sądowi Rejonowemu, że bezzasadnie uznał za wiarygodne stanowisko powoda i świadków A. B. i B. J. w zakresie, w jakim wskazali, że kryterium wypowiedzenia powodowi warunków pracy było związane
z założeniem związku zawodowego, jednakże kwestii tej nie rozwinęła w uzasadnieniu apelacji. Sąd Okręgowy miał przy tym na uwadze, że w rozważaniach Sądu Rejonowego zawarto stwierdzenie, że pozwana w istocie nie przedstawiła żadnych kryteriów doboru powoda, czy też innych pracowników do zwolnienia/zmiany warunków pracy, a mając na względzie całokształt okoliczności sprawy – w tym zwłaszcza wypowiedzenie powodowi dotychczasowych warunków pracy i płacy wkrótce po tym, jak z innymi pracownikami założyli związek zawodowy, niewielka oszczędność, jaka wynikała z wypowiedzenia warunków pracy, czy też fakt zatrudnienia w miejsce powoda innego pracownika z wyższym wynagrodzeniem – może sugerować, że pracodawca kierował się powyższymi, wskazanymi przez powoda i świadków, okolicznościami w procesie decyzyjnym dotyczącym redukcji etatów. O ile w ocenie Sądu Okręgowego danie wiary ww. osobom co do ich zeznań w zakresie prawdziwych powodów zwolnienia może być ocenione jako bezkrytyczne, o tyle należy podkreślić, że pozwany w żaden sposób nie przeciwstawił się takiemu stwierdzeniu, zaś okoliczności sprawy przemawiały za przyjęciem, że taka sugestia powoda i ww. świadków była zasadna. Nawet jeśli kryterium do wypowiedzenia powodowi warunków pracy miało być, zgodnie z twierdzeniami zawartymi w odpowiedzi na pozew (k. 20 a.s.) „zidentyfikowane potrzeby pracodawcy w zakresie czynności, jakie wykonuje specjalista bhp”, to pozwana nie zawarła takiego kryterium w wypowiedzeniu umowy o pracę, zaś wobec wspomnianego wyżej braku planu restrukturyzacji czy też jakiejkolwiek sformalizowanej podstawy pozwalającej ustalić, jakie były jego główne zamierzenia próżno takiego kryterium szukać w decyzjach pracodawcy, jakie miały dotyczyć optymalizacji kosztów zatrudnienia. Podkreślenia wymaga również fakt, że pracownika na stanowisko referenta ds. bhp pozwana zatrudniła nie jak podnosi w apelacji „po upływie dłuższego okresu czasu po odejściu powoda”, ale jak wynika z akt osobowych K. S. (1) pierwsza umowa została z nim zawarta w dniu 24 czerwca 2016r. (do dnia 23 września 2016r.) – k. 217 akt sprawy. Skutek w postaci rozwiązania umowy z powodem nastąpił z końcem maja 2016r. a już z dniem 24 czerwca 2016r. pozwana zawarła umowę o pracę z K. S. (1). Nie można, zatem twierdzić pozwana, że zatrudnienie wymienionego pracownika nastąpiło po upływie dłuższego okresu czasu po odejściu powoda, nastąpiło to w miesiącu następującym po miesiącu odejścia powoda, zaledwie w kilka tygodni po tym odejściu. Zdaniem Sądu Okręgowego, tak szybkie zatrudnienie pracownika na miejsce powoda potwierdza informacje przekazywane przez część świadków, iż zamiarem pracodawcy było pozbycie się tych pracowników, którzy byli w organach związku zawodowego.

Co się zaś tyczy kwestii zasadności wypowiedzenia warunków pracy – a w tym kontekście pozwana podniosła zarówno zarzuty naruszenia prawa procesowego (art. 233 § 1 k.p.c.), jak też i przepisów prawa materialnego (art. 45 § 1 k.p., art. 42 § 1 k.p. i art. 30 § 4 k.p.), to również i w tym zakresie stanowisko pozwanej należało uznać za niezasadne. Argumentacja pozwanej w tym zakresie stanowi właściwie powielenie argumentów podnoszonych w toku postępowania przed Sądem Rejonowym. Pozwana zarzuciła w tym kontekście poczynienie ustaleń faktycznych sprzecznych z treścią dowodów z dokumentów i zeznaniami świadków, wskazała jakie ustalenia są sprzeczne z jakimi dowodami, jednakże nie wyjaśniła na czym sprzeczności te miałyby polegać. Zdaniem Sądu Okręgowego, Sąd Rejonowy prawidłowo dokonał analizy zasadności przyczyn wypowiedzenia powodowi warunków umowy o pracę w kontekście powyższych przepisów i przedstawił w tym zakresie szczegółowe rozważania, odnosząc się do stanowisk stron prezentowanych w toku procesu. Pracodawca wskazał następujące przyczyny wypowiedzenia: proces zmian organizacyjnych związany ze zmniejszeniem zatrudnienia z przyczyn ekonomicznych i optymalizacja kosztów wynikająca z trudnej sytuacji finansowej Spółki, uprawnienie pozwanego, jako pracodawcy, zatrudniającego od 100 do 600 pracowników, do zatrudnienia pracownika służby BHP w niepełnym wymiarze czasu pracy wynikające z § 1 ust. 3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 2 września 1997 r. w sprawie służb bezpieczeństwa i higieny pracy w zw. z art. 2 k.p., a także zmniejszeniu zakresu wykonywanych czynności poprzez odstąpienie od wykonywania obowiązków związanych z ochroną danych osobowych (Administratora Bezpieczeństwa Informacji), które miały przejść na pracodawcę, w związku z niezgłoszenie, powoda
do rejestru (...) a tym samym niemożność legalnego wykonywania przez powoda czynności Administratora Bezpieczeństwa Informacji.

Odnosząc się do uznania przez Sąd Rejonowy powyższych przyczyn wypowiedzenia warunków pracy za niezasadne pozwany powoływał się na prawo pracodawcy do decydowania o strukturze i organizacji zatrudnienia, w szczególności w przypadku trudnej sytuacji finansowej, w jakiej Spółka pozostawała od kilku lat, jednakże należy podkreślić, że tej argumentacji Sąd Rejonowy nie kwestionował. Sąd Rejonowy nie kwestionował uprawnienia pozwanego jako pracodawcy do zatrudnienia pracownika służby BHP w niepełnym wymiarze czasu pracy zgodnie z ww. przepisami, a co więcej, w uzasadnieniu skarżonego rozstrzygnięcia kilkukrotnie wskazywał, że spółka faktycznie znajdowała się w trudnej w trudnej sytuacji finansowej i w związku z tym były prowadzone pewne zmiany organizacyjne w ramach jej struktury, w tym również w zakresie zatrudnienia, co znajduje potwierdzenie w zeznaniach świadków. Sąd Rejonowy odnosił się natomiast do wpływu tych okoliczności na wypowiedzenie powodowi dotychczasowych warunków pracy w kontekście dokonanych ustaleń faktycznych, wskazując m. in., że pozwany w nie przedstawił w toku postępowania żadnego planu restrukturyzacji ani też optymalizacji kosztów. Sąd Okręgowy podziela tę argumentację
o tyle, że również na tle zeznań świadków zgłoszonych przez pozwaną, czy też prezesa zarządu pozwanej, nie wynika, jakiego rodzaju miały to być zmiany, ani też czy miały być przeprowadzane w sposób zorganizowany. Inna rzecz, że w przypadku powoda pracodawca wskazał, jako przyczynę wypowiedzenia „zmiany organizacyjne związane ze zmniejszeniem zatrudnienia z przyczyn ekonomicznych i optymalizacji kosztów wynikającej z trudnej sytuacji finansowej Spółki”, przy czym wobec braku akceptacji tej zmiany przez powoda zatrudnił w jego miejsce nowego pracownika, któremu przysługiwały proporcjonalnie warunki lepsze, niż w przypadku powoda. K. S. (1) został zatrudniony w dniu 24 czerwca 2016 r. na stanowisko referenta ds. bezpieczeństwa i higieny pracy, w wymiarze 0.3 etatu i za wynagrodzeniem 3.600 zł brutto plus dodatek za wysługę lat w wysokości 17%. Tym samym w niedługim czasie po tym, jak warunki pracy powoda miały ulec zmianie, pozwany zatrudnił nowego pracownika i z tego tytułu ponosił w istocie wyższe koszty zatrudnienia, niż w przypadku powoda, gdyż nowy pracownik był zatrudniony w niższym wymiarem czasu pracy, lecz za takim samym wynagrodzeniem, jakie proponowano powodowi w wypowiedzeniu warunków umowy o pracę z 10 lutego 2016 r., a więc proporcjonalnie wyższym i to bez uwzględnienia różnic w dodatku stażowym (17% w przypadku nowego pracownika, 8% w przypadku powoda). Ostatecznie nie doszło więc do poczynienia oszczędności na skutek zmiany warunków pracy powodowi. Co się zaś tyczy kwestii zmiany zakresu obowiązków, to należy podkreślić, że powód pełnił obowiązki Administratora Bezpieczeństwa Informacji od maja 2014 roku, zaś w związku z nowelizacją ustawy o ochronie danych osobowych pracodawca, którego wolą było, aby dotychczasowy (...) pełnił funkcję po zmianie przepisów tej ustawy, winien był dokonać jego zgłoszenia do rejestru Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych do dnia 30 czerwca 2015 r. Pozwana nie zgłosiła powoda do rejestru (...) w powyższym terminie, dlatego powód już od dnia 1 lipca 2015 r. nie mógł pełnić obowiązków (...), a tym samym jego zakres obowiązków już wtedy uległ zmniejszeniu. Zasadne było stwierdzenie przez Sąd Rejonowy, że powyższa przyczyna wypowiedzenia warunków pracy była nieprawdziwa, skoro zmniejszenie obowiązków nastąpiło przed jego złożeniem, zaś zmniejszenie zakresu obowiązków nie implikowało wypowiedzenia warunków pracy tak, jak wskazano w jego treści. Rozważania Sądu Rejonowego w tym zakresie były przekonywujące, znajdywały solidne oparcie w zebranym w sprawie materiale dowodowym, wobec czego Sąd Okręgowy nie widział podstaw do ich zakwestionowania w obliczu stawianych przez pozwaną zarzutów.

W ocenie Sądu Okręgowego wymaga również podkreślenia, że w niniejszej sprawie powód był pracownikiem chronionym w związku z jego przynależnością do zarządu zakładowej organizacji związkowej, tym samym podlegał ochronie przed wypowiedzeniem tak umowy o pracę, jak i jej warunków w myśl art. 32 ust. 1 ustawy o związkach zawodowych. Bezspornym jest, że u pozwanej istniała Organizacja Zakładowa Nr (...) zarejestrowana w listopadzie 2015 r., zaś powód był Przewodniczącym Tymczasowej Komisji Zakładowej, stanowiąc jej władzę wykonawczą, co daje jednoznaczne podstawy do stwierdzenia, że podlegał ochronie przewidzianej w ww. przepisie, tym bardziej, że pozwana zwracała się do Związku w sprawie konsultacji wypowiedzenia powodowi warunków pracy, co ostatecznie spotkało się z brakiem zgody. W uzasadnieniu skarżonego rozstrzygnięcia Sąd Rejonowy wątek ten poruszył, jednakże go nie rozważył, co było istotne choćby z perspektywy możliwości dokonania przez pozwanego skutecznego wypowiedzenia powodowi dotychczasowych warunków pracy, jak również podnoszonych przez pozwaną zarzutów. W ocenie pozwanej wejście przez powoda w struktury organu związku zawodowego (...) w trakcie działań restrukturyzacyjnych miało na celu wyłącznie doprowadzenie do uniemożliwienia skutecznej redukcji etatu na zajmowanym przez niego stanowisku i nie przyświecało celom związanym z działalnością związku zawodowego, zaś Sąd Rejonowy pominąwszy te okoliczności dopuścił się naruszenia art. 8 k.p. poprzez jego niezastosowanie.

Wskazać jednak należy, że ta kwestia nie była w istocie podnoszona przez pozwanego w toku postępowania przed Sądem Rejonowym. Pozwany zawierał w tym zakresie pewne sugestie w pismach procesowych, jednakże nie przejawiał inicjatywy dowodowej, co było konieczne choćby z tego względu, że zastosowanie art. 8 k.p. powinno mieć charakter wyjątkowy. Zastosowanie tego przepisu oznacza pozbawienie danego podmiotu możliwości korzystania z prawa, które mu w świetle przepisów prawa podmiotowego przysługuje, tym samym prowadzi do osłabienia zasady pewności prawa i przełamuje domniemanie korzystania z prawa w sposób zgodny z zasadami współżycia społecznego i jego społeczno-gospodarczym przeznaczeniem. Z tego względu zastosowanie przez sąd konstrukcji nadużycia prawa jest dopuszczalne tylko wyjątkowo
i musi być, zgodnie z ustalonym stanowiskiem orzecznictwa i doktryny prawa, szczegółowo uzasadnione (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 lutego 2015 r., III PK 68/14).

W ocenie Sądu Okręgowego w niniejszej sprawie nie było podstaw do uznania, że utworzenie przez powoda związku zawodowego miało na celu uniemożliwienie pracodawcy dokonania redukcji jego etatu, a twierdzenia pozwanego w tym zakresie były w istocie pozbawione jakichkolwiek podstaw. Co prawda, związek zawodowy stworzony z inicjatywy powoda miał jedynie trzech członków, a ponadto istniał jedynie do połowy 2016 roku ze względu na decyzję o nieprzeprowadzeniu wyborów na następną kadencję, co ostatecznie prowadziło do jego wyrejestrowania, jednakże w świetle cytowanego wyżej orzecznictwa, okoliczności te zdaniem Sądu Okręgowego nie są wystarczające do przyjęcia, że działania powoda związane z założeniem tego związku były sprzeczne ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub zasadami współżycia społecznego. Nie ma było bowiem żadnych przeszkód, aby powód dołączył do związku zawodowego i objął funkcję osoby upoważnionej do jego reprezentowania. Należy z całą stanowczością podkreślić, że pozwany na poparcie swoich twierdzeń w zakresie motywów, jakimi powód kierował się przy wstąpieniu do związku zawodowego nie przedłożył żadnych dowodów i ograniczył się w zasadzie do podnoszenia tej kwestii w trakcie postępowania.

Apelacja pozwanej była również niezasadna w kontekście pozostałych zarzutów, w tym rzekomego naruszenia przez Sąd Rejonowy przepisu art. 477 ² § 1 k.p.c. Zgodnie z treścią tego przepisu zasądzając należność pracownika w sprawach z zakresu prawa pracy, sąd z urzędu nada wyrokowi przy jego wydaniu rygor natychmiastowej wykonalności w części nieprzekraczającej pełnego jednomiesięcznego wynagrodzenia pracownika. Przepis art. 334 § 4 i art. 335 § 1 zdanie drugie stosuje się odpowiednio; nie stosuje się przepisu art. 335 § 2 k.p.c. Z treści powyższego przepisu wynika, że nadanie przez sąd z urzędu wyrokowi zasądzającemu należność w sprawach z zakresu prawa pracy na rzecz pracownika rygoru natychmiastowej wykonalności do wysokości jednomiesięcznego wynagrodzenia ma charakter obligatoryjny. W konsekwencji powyższego, Sąd Rejonowy rozstrzygając sprawę na korzyść powoda i zasądzając od pozwanego na jego rzecz odszkodowanie na podstawie art. 45 § 1 k.p. miał obowiązek zastosować powyższy przepis, zaś tego obowiązku nie niweczy potencjalne zaskarżenie wyroku w drodze apelacji.

Co się zaś tyczy niezastosowania przez Sąd Rejonowy art. 102 k.p.c., to wskazać należy, że zgodnie z ugruntowanymi poglądami orzecznictwa odstąpienie od obciążania strony przegrywającej sprawę kosztami procesu poniesionymi przez jej przeciwnika procesowego na podstawie tego przepisu jest możliwe jedynie w wypadkach szczególnie uzasadnionych, tj. wówczas, gdy z uwagi na okoliczności faktyczne konkretnej sprawy zastosowanie ogólnych zasad odpowiedzialności za wynik procesu byłoby sprzeczne z zasadą słuszności. Podstawą do takiej oceny może być zachowanie się strony w procesie, jak i jej sytuacja pozaprocesowa, przy czym zła sytuacja finansowa, stanowiąca podstawę do zwolnienia strony od obowiązku uiszczenia kosztów sądowych, nie wyczerpuje sama w sobie przesłanek zastosowania art. 102 k.p.c., a przepis ten, z uwagi na swój szczególny charakter, nie może być wykładany rozszerzająco i wyklucza uogólnienie (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 7 czerwca 2017 r. I ACa 24/17, wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 13 grudnia 2016 r. I ACa 2058/15). Ocena sądu czy zachodzi wypadek szczególnie uzasadniony określony w art. 102 k.p.c. ma charakter dyskrecjonalny i opiera się na swobodnym uznaniu, kształtowanym własnym przekonaniem oraz oceną okoliczności rozpoznawanej sprawy, w związku z czym w zasadzie nie podlega kontroli instancyjnej i może być podważona przez sąd odwoławczy tylko wtedy, gdy jest rażąco niesprawiedliwa. Ingerencja w to uprawnienie przez sąd drugiej instancji może nastąpić tylko wówczas, gdy dokonana w zaskarżonym postanowieniu ocena jest dowolna, oczywiście pozbawiona uzasadnionych podstaw (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z 8 grudnia 2016 r. I ACa 910/16).

Podkreślić należy, że pozwana nie wnosiła o nieobciążenie jej kosztami procesu w trakcie postępowania przed Sądem Rejonowym, a oprócz trudnej sytuacji finansowej, w jakiej się znajduje, nie podnosiła żadnych szczególnych okoliczności, jakie miałyby uzasadniać zastosowanie w jej przypadku art. 102 k.p.c., tym samym w ocenie Sądu Okręgowego nie ma podstaw do czynienia Sądowi I instancji zarzutu w tym zakresie. Na marginesie Sąd Okręgowy wskazuje, że wysokość kosztów procesowych jest proporcjonalnie niska w porównaniu z rocznymi obrotami finansowymi Spółki, co wynika choćby z przedłożonych przez nią sprawozdań finansowych.

Mając na uwadze powyższe okoliczności Sąd Okręgowy uznał, iż skarżone rozstrzygnięcie Sądu Rejonowego było prawidłowe, gdyż Sąd ten na podstawie materiału dowodowego wyczerpująco i precyzyjnie ustalił stan faktyczny, jak również zasadnie
i adekwatnie do ustalonego stanu faktycznego wskazał przepisy prawa, stanowiące podstawę rozstrzygnięcia. Zarzuty pozwanej podniesione w apelacji stanowiły natomiast jedynie polemikę z prawidłowym rozstrzygnięciem Sądu Rejonowego, a pozwana nie wykazała zasadności prezentowanej linii argumentacyjnej. Biorąc powyższe pod uwagę Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację strony pozwanej, jako bezzasadną, o czym orzekł w punkcie 2 sentencji wyroku.

O kosztach postępowania Sąd Okręgowy orzekł w punkcie 3 wyroku na podstawie
art. 98 § 1 i 2 k.p.c. oraz § 10 ust. 1 pkt 1 w zw. z § 9 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t.j. Dz. U. z 2018 r. poz. 265).

SSO Monika Rosłan-Karasińska SSO Włodzimierz Czechowicz SSO Małgorzata Jarząbek (spr.)

Zarządzenie: (...)