Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Małoletnia L. P. zastępowana przez matkę I. P. (1) wniosła o podwyższenie należnych jej od ojca J. P. alimentów do kwoty po 1200zł m-cznie ( k. 2 ). Na użytek ew. ugody z pozwanym zaproponowała ograniczenie swojego roszczenia do sumy po 1000zł m-cznie ( k. 29 ).

J. P. skłonny był w razie ugody zapłacić córce tytułem alimentów po 800zł m-cznie ( k. 29 ).

Sąd ustalił co następuje:

L. P., ur. (...), jest dzieckiem I. i J. P.. Małżeństwo jej rodziców zostało rozwiązane wyrokiem SO w Kaliszu z 27 marca 2014r. przez rozwód bez orzekania o winie stron. Władzę rodzicielską nad dziewczyną powierzono wtedy jej matce, zastrzegając dla ojca prawo współdecydowania w istotnych sprawach dotyczących wychowania, kształcenia i leczenia córki, w także prawo utrzymywania z nią osobistych kontaktów w sposób określony w wyroku rozwodowym. Zasądzono wreszcie na rzecz L. od ojca alimenty po 500zł m-cznie.

dowód – akta IC 971/13 – k. 128-128v wyrok

Powódka miała wówczas niespełna 4 lata i mieszkała razem z matką w wynajętym przez nią mieszkaniu.

Chodziła do przedszkola z odpłatnością po 310zł m-cznie. Chorowała na refluks żołądkowo – przełykowy, infekcje gardła, atopowe zapalenie skóry. Musiała więc korzystać ze specjalnej diety, odpowiednich kosmetyków. Nosiła też buty ortopedyczne.

Przeciętny ówczesny koszt jej utrzymania został określony przez sąd rozwodowy na kwotę po ok. 900zł m-cznie, bez udziału w kosztach utrzymania mieszkania.

dowód – akta IC 971/13 – k. 133v, 135v uzasadnienie

I. P. (2) pracowała w tamtym czasie jako pielęgniarka w (...) szpitalu, zarabiając po 1700zł netto m-cznie.

Leczyła się na nadciśnienie tętnicze, tachykardię zatokową i alergię skórną.

dowód – akta IC 971 / 13 – k. 133v uzasadnienie

J. P. mieszkał sam w mieszkaniu stanowiącym majątek dorobkowy jego i żony.

Spłacał kredyt hipoteczny zaciągnięty przez siebie i żonę na jego kupno ( rata po 600zł m-cznie ). Ponadto regulował raty za komputer ( po 63zł m-cznie ). Miał też debet na karcie kredytowej, który spłacał po 150zł m-cznie.

Pokrywał wreszcie koszty utrzymania mieszkania jak wyżej: czynsz po 350zł m-cznie

( łącznie z ZW, CW i CO ), prąd 85zł m-cznie, gaz 20zł m-cznie, multimedia 100zł m-cznie, telefon 100zł m-cznie.

Pracował jako starszy operator w P. & W. w K., z wynagrodzeniem po 2300-2400zł netto m-cznie.

Poza małoletnią L. nie miał innych dzieci na utrzymaniu.

dowód – akta IC 971-13 – k. 133, 133v uzasadnienie

Aktualnie małoletnia zamieszkuje nadal ze swoją matką w lokalu zakupionym w grudniu ub.r. przez jej obecnego partnera życiowego ( lekarz ). I. P. (2) nie żyje z nim jednak w konkubinacie. Ma z nim jedynie 10 m-czne dziecko, na które płaci on po 500zł alimentów.

Matka dziewczyny nie wspomniała nic w swoich zeznaniach ( złożonych w obecności jej pełnomocnika ), aby L. poza normalnymi infekcjami dalej leczyła się na inne schorzenia, na które cierpiała w trakcie sprawy rozwodowej ( por. wyżej ). W związku z tym I. P. nie sugerowała Sądowi, aby oprócz kwoty po 150zł m-cznie, ponosiła w dalszym ciągu jakieś dodatkowe wydatki na leczenie córki. Nadmieniła natomiast, że córka chodzi na zajęcia karate

( 70zł m-cznie ) i j. angielskiego ( 70zł m-cznie ).

I. P. (2) ( zeznając przy pełnomocniku ) nie potrafiła podać Sądowi wysokości bieżących przeciętnych m-cznych kosztów utrzymania zarówno L., jak i jej przyrodniej siostry. Nie umiała też określić ile wydaje m-cznie na swoje własne potrzeby.

Stwierdziła natomiast, że czynsz za aktualne jej mieszkanie wynosi po 500zł m-cznie, prąd 125zł m-cznie, gaz 60zł, multimedia 150zł m-cznie, telefony ( jej i córki ) 90zł m-cznie.

Matka powódki pracuje dalej w (...) szpitalu. Zarabia teraz po 1500zł netto m-cznie. Na młodszą córkę otrzymuje świadczenie 500+ i zasiłek pielęgnacyjny po 153zł m-cznie. Na żadne z dzieci nie pobiera natomiast zasiłku rodzinnego.

dowód – akta IC 414/17 – k. 34-35 zeznania matki powódki

Pozwany mieszka sam tak jak poprzednio we wspomnianym wcześniej mieszkaniu. W dniu 30 maja 2015r. zawarł z byłą żoną notarialną umowę podziału majątku dorobkowego, na podstawie której stał się wyłącznym właścicielem tego lokalu, w zamian za przejęcie obowiązku spłaty ciążącego na nim kredytu hipotecznego ( bieżąca rata po 520zł m-cznie, koniec spłaty za kilkanaście lat ) oraz jednorazowe spłacenie byłej żony kwotą 14.000zł w gotówce ( którą wydatkowała ona potem na bieżące potrzeby ).

Ponadto pozwany w sierpniu 2017r. kupił za 20.000zł samochód B.. Cześć należności ( 10.000zł ) sfinansował z własnych oszczędności ), na resztę natomiast wziął kolejny kredyt bankowy ( rata 936zł m-cznie ). J. P. posiada wreszcie zadłużenie na karcie kredytowej w kwocie 3000zł.

Decydując się na podjęcie wszystkich wspomnianych przed chwilą zobowiązań finansowych, pozwany miał pełną świadomość istnienia swojego obowiązku alimentacyjnego wobec L., a także konieczności jego okresowej waloryzacji w przyszłości.

Obecne opłaty mieszkaniowe w/w wynoszą: czynsz 330zł m-cznie ( razem z ZW, CW i CO ), prąd 100zł m-cznie, gaz 20zl m-cznie, multimedia 94zł m-cznie, telefon 60zł m-cznie.

Pozwany pracuje cały czas w poprzednim zakładzie. Jego aktualne zarobki stanowi kwota po ok. 5000zł netto m-cznie ( średnia z ostatnich 9 m-cy, łącznie ze wszelkimi dodatkami, w tym nadgodzinami ).

Przed dwoma laty przez 2 tygodnie wakacji pracował zarobkowo u szwagra, który prowadzi w Niemczech firmę budowlaną.

P. utrzymuje regularny kontakt z L.. Poza alimentami partycypuje dodatkowo kosztach jej utrzymania kwotą po 100zł m-cznie ( forma kieszonkowego ).

dowód – akta IC 414/17 – k. 12-13 akt notarialny, k. 14 , 28i, 32-33 zaświadczeni a ,

k. 35-36 zeznania pozwanego

Sąd uznał za wiarygodne zeznania stron w części, w jakiej były one zgodne z ustalonym stanem faktycznym niniejszej sprawy.

Zeznania te były bowiem stanowcze, konsekwentne w trakcie całego procesu, pozbawione wewnętrznych i wzajemnych sprzeczności. W odpowiednich fragmentach znajdowały one potwierdzenie w treści zaliczonych w poczet dowodów dokumentów. Ich wiarygodność nie została też skutecznie podważona przez stronę przeciwną. Ponadto zeznania jak wyżej dotyczyły aktualnych ( por. art.316§1kpc ) okoliczności, istotnych dla prawidłowego merytorycznego rozstrzygnięcia niniejszej sprawy ( szczegółowo zobacz dalej w uzasadnieniu – rozważania prawne ). Nie budziły one wreszcie uzasadnionych wątpliwości co do swojej rzetelności z punktu widzenia zasad doświadczenia życiowego Sądu oraz przesłanek określonych w art.233§1kpc.

Pozostałe zeznania stron, jako nie spełniające łącznie wszystkich w/w kryteriów, Sąd pominął.

W szczególności dotyczyło to twierdzeń matki powódki w przedmiocie wydatkowania na wyżywienie córki po 2000zł m-cznie, na środki czystości po 300zł m-cznie, na odzież po 400zł m-cznie ( k. 35 ).

W piśmie procesowym z 2 października 2017r. ( a więc złożonym zaledwie na niespełna 3 m-ce przez omawianymi twierdzeniami ) sam pełnomocnik powódki sugerował Sądowi, że jej wyżywienie kosztuje tylko 1000zł m-cznie, a środki czystości po 200zł m-cznie ( k. 26 ).

I. P., zeznając 11 stycznia b.r. w obecności tegoż pełnomocnika, nie potrafiła nawet podać Sądowi wysokości ogólnych kosztów utrzymania L., podobnie zresztą jak swoich własnych i jej młodszej przyrodniej siostry ( k. 34 ). Wykazała się kompletnym brakiem wiedzy w tym zakresie, pomimo zwrócenia jej przez Sąd uwagi, że już 28 listopada ub.r. Sąd dopuścił dowód z przesłuchania stron ( por. k. 29 ).

Dopiero potem, po kierunkowych pytaniach pełnomocnika córki, I. P. wymieniła wspomniane przed chwilą kwoty 2000, 300 i 400zł ( zob. powyżej ). Zaznaczyła przy tym, że kwota 400zł miała być wydana na odzież jedynie ostatnio, a nie przeciętnie miesięcznie ( k. 35 ).

Niezależnie od powyższego Sąd zwrócił uwagę, że pełnomocnik powódki, pomimo stosownego zobowiązania ( k. 18 ), nie przedstawił jakichkolwiek wniosków dowodowych zmierzających do wykazania ( art.6kc, art.232kpc ), że obecne potrzeby L. w zakresie wyżywienia, środków czystości oraz odzieży, wynoszą odpowiednio po 2000, 300 i 400zł m-cznie, jak sugerowała I. P. w swoich zeznaniach.

W ślad za tym, zeznania te musiały zostać uznane przez Sąd jako niemiarodajne i złożone wyłącznie na użytek uzyskania odpowiednio wysokich alimentów od pozwanego.

Identycznie negatywnie potraktowano tezę pełnomocnika powódki, jakoby jej dodatkowe zajęcia pozaszkolne kosztowały matkę po 800zł m-cznie, a wydatki szkolne ( składki i komitet rodzicielski ) kolejne 150zł m-cznie ( k. 26 ).

Sama I. P. zeznała bowiem stanowczo w obecności pełnomocnika córki, że płaci jedynie łącznie po 140zł m-cznie za dodatkowe zajęcia z j. angielskiego i karate, zaś wydatki szkolne małoletniej określiła na kwotę nieco ponad 100zł m-cznie ( k. 35 ).

Co do pozwanego Sąd nie dał wiary jego zapewnieniu, że oprócz alimentów wydatkuje po 400-500zł m-cznie na utrzymanie L. ( k. 35 ).

J. P. nie powołał na tę okoliczność żadnych dowodów ( art.6kc, art.232kpc ). Matka małoletniej stwierdziła zaś, że dodatkowa partycypacja byłego męża w kosztach utrzymania córki wynosi średnio po ok. 100zł m-cznie ( k. 35 ).

Sąd nie zgodził się też z pozwanym, że nie może on płacić na rzecz córki więcej niż po 800zł m-cznie alimentów ( k. 29 ).

Szczegółowe wyjaśnienie stanowiska Sądu w tym zakresie znajduje się w dalszej części tego uzasadnienia ( zob. rozważania prawne ).

Sąd nie znalazł podstaw do kwestionowania treści zaliczonych w poczet dowodów dokumentów. Dotyczyły one okoliczności ważnych dla meritum sprawy. Zostały przy tym sporządzone przez uprawnione do ich wystawienia podmioty, w zakresie przypisanych im prawem kompetencji.

Sąd zważył co następuje:

Zgodnie z art.133§1kro, 135§1kro w zw. z art.138kro, w razie zmiany stosunków można m.in. żądać podwyższenie wysokości skonkretyzowanego orzeczeniem Sądu obowiązku alimentacyjnego wobec dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, w zakresie odpowiadającym jako aktualnym usprawiedliwionym potrzebom oraz bieżącym możliwościom płatniczym zobowiązanego rodzica.

Poza sporem między stronami pozostawało, że małoletnia powódka nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie.

Rozpatrując kwestię wysokości obecnych kosztów jej utrzymania Sąd w pierwszej kolejności zwrócił uwagę, iż nie umiała jej precyzyjnie i wiarygodnie określić nawet wychowująca L. matka ( por. uprzednio w uzasadnieniu ). Podobnie postąpił zresztą sam pełnomocnik powódki, który wykonując zobowiązanie Sądu do procesowego wykazania m.in. tej okoliczności stwierdził jedynie, że koszty te kształtują się na bardzo wysokim poziomie ( k. 26 ). Nie podał jednak na jakim konkretnie. Nie powołał też na tę okoliczność jakichkolwiek dowodów ( por. k. 25-26 ).

Mając zatem powyższe na uwadze, a także: prawomocne ustalenie sądu rozwodowego w przedmiocie kosztów utrzymania L. w 2014r. ( po 900zł m-cznie bez udziału w kosztach utrzymania mieszkania – zob. k. 135v w aktach IC 971/13 ), obecny wiek L. ( 8 lat ), upływ 4 lat od chwili rozwodu jej rodziców, a także obowiązującą w międzyczasie inflację - Sąd przyjął, iż aktualne usprawiedliwione potrzeby dziewczynki mogą wynosić maksymalnie 1500-1600zł m-cznie, łącznie z udziałem w kosztach utrzymania mieszkania matki.

Z trafnością takiej oceny przemawiało też to, że strona powodowa ( zastępowana przez profesjonalnego pełnomocnika ) nie dowiodła w tym postępowaniu, aby I. P. ( poza kwotą 150zł m-cznie na leczenie infekcji córki ), musiała nadal ponosić inne wydatki zdrowotne małoletniej ( w czasie rozwodu dotyczyło to refluksu żołądkowo-przełykowego, atopowego zapalenia skóry, butów ortopedycznych – zob. stan faktyczny ).

W ślad za tym, powódka nie wykazała procesowo ( art.6kc, art.232kpc ), aby w okresie od rozwodu jej rodziców wystąpiły jakieś inne niż ustalił Sąd, ponadprzeciętne jej potrzeby, skutkujące koniecznością wydatków przekraczających łącznie kwotę po 1500-1600zł m-cznie.

Dotyczyło to także udziału powódki w kosztach mieszkania jej matki. Z uzasadnienia wyroku rozwodowego małż. P. wynikało, że w chwili rozwodu matka małoletniej wynajmowała mieszkanie za kwotę po 1100zł m-cznie + 55zł m-cznie za prąd i 50zł m-cznie za multimedia ( por. k. 1433v w aktach IC 971/13 ). Obecne zaś opłaty mieszkaniowej I. P. wnoszą: czynsz 500zł m-cznie, prąd 125zł m-cznie, gaz 60zł, multimedia 150zł m-cznie, telefony ( jej i córki ) 90zł m-cznie ( zob. stan faktyczny ). Są one zatem znacznie niższe od tych z czasów rozwodu i dzielone przez 3 a nie przez 2 osoby jak poprzednio, co w oczywisty sposób przekłada się na mniejszą wysokość udziału powódki w wydatkach z tym związanych.

Badając w dalszej kolejności problem aktualnych możliwości płatniczych pozwanego Sąd zauważył najpierw, że ostatecznie wyraził on gotowość podwyższenia alimentów na córkę do kwoty po 800zł m-cznie, przy propozycji ugodowej strony powodowej opiewającej na sumę 1000zł m-cznie ( k 29 ).

W związku z tym rzeczą Sądu było rozważenie, czy pozwany byłby w stanie zapłacić L. o 200zł więcej, czyli po 1000zł m-cznie ?

Analizując to zagadnienie Sąd zauważył przede wszystkim, że zgodnie z przyjętym powszechnie w judykaturze poglądem, osoba na której ciąży skonkretyzowany orzeczeniem Sądu obowiązek alimentacyjny wobec małoletnich dzieci, powinna uwzględnić tę okoliczność przy planowaniu wszelkich kolejnych obciążeń pieniężnych w taki sposób, aby nie wywarły one żadnego negatywnego wpływu na możliwość realizacji przez nią ze wspomnianego przed chwilą obowiązku. Dotyczy to w szczególności kredytów bankowych, w tym związanych z zakupami ratalnymi ( zob. IIICRN 236/76, a także „KRO.Komentarz”, Warszawa 2009, Lexis Nexis, str. 984, teza 15 ).

Pogląd jak wyżej był wielokrotnie w pełni aprobowany zarówno przez tutejszy Sąd Rodzinny, jak i miejscowy Sąd II instancji ( por. sprawy IIIRC 189/12, (...) 379/15 ). Podzielił go także Sąd w składzie rozpoznającym obecną sprawę. Jak bowiem podkreśla się w orzecznictwie, wyznacznikiem możliwości płatniczych rodzica w rozumieniu art.135§1kro są nie tylko osiągane przez niego dochody, ale też te dochody, które mógłby on i powinien posiadać przy dochowaniu obiektywnej, należytej staranności w ich pozyskiwaniu ( por. H. Haak, „Obowiązek alimentacyjny. Komentarz”, Toruń 1995, str. 118, teza 29).

W związku z tym zobowiązanego do alimentacji nie tłumaczy brak, lub ograniczona wysokość uzyskiwanych dochodów, jeżeli są one następstwem braku staranności, zaniedbań, lub innych nie dających się racjonalnie uzasadnić przyczyn.

Dlatego rodzic nie może uchylić się od obowiązku alimentacyjnego wobec dziecka jedynie na tej podstawie, że wykonywanie tego obowiązku stanowiłoby dla niego nadmierny ciężar. Jest zobowiązany podzielić się z dzieckiem nawet swymi najmniejszymi dochodami ( H. Hak, tamże, strona 119, teza 31 ). Wynika to z oczywistego faktu, że obowiązek alimentacyjny rodzica wobec dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, jest integralną częścią powinności rodzicielskich opisanych w art. 96§1kro w zw. z art.95§1kro.

Konsekwencją tego jest regulacja zawarta w art.136kro. Przepis ten służy ochronie usprawiedliwionego interesu osoby uprawnionej do otrzymania alimentów przed nieusprawiedliwionymi ważnymi i obiektywnymi przyczynami działaniami zobowiązanego, które sprawiły, że utracił dotychczasowe zatrudnienie, podjął mniej zyskowną pracę, albo zrzekł się prawa majątkowego.

Działania takie uznaje się z mocy art.136kro za niebyłe. Sankcja ta nie dotyka zobowiązanego jedynie wtedy, gdy z istotnych w świetle zasad doświadczenia życiowego i zasad moralnych przyczyn dochodzi do pomniejszenia jego majątku i źródeł dochodów ( zob. uchwała Sądu Najwyższego IIICZP 178/94, a także „Kro. Komentarz”, L. N., Wyd. 4, str. 990, teza 2 ).

Odnosząc powyższe do ustalonego stanu faktycznego trzeba więc było najpierw uwzględnić, że pomimo świadomości istnienia swojego obowiązku alimentacyjnego wobec L. i konieczności jego okresowej waloryzacji, pozwany w sierpniu 2017r. zaciągnął kredyt bankowy na zakup samochodu marki B., z ratą po 936zł m-cznie ( zob. stan faktyczny ).

Nie przedstawił on przy tym Sądowi żadnego przekonującego dowodu na okoliczność, aby zakup tego auta był spowodowany jakąś nie dającą się inaczej przezwyciężyć potrzebą w opisanym przed chwilą znaczeniu. Odnosiło się do także do ew. dojazdów pozwanego do pracy. Pozwany nie wykazał tutaj braku możliwości dojazdu z domu do pracy i z powrotem środkami komunikacji publicznej ( np. bilet miesięczny ).

W konsekwencji, konieczność spłaty w/w zadłużenia nie mogła żadną miarą umniejszać możliwości płatniczych pozwanego w zakresie alimentów dla powódki. Wprost przeciwnie, możliwości te należało powiększyć o kwotę stanowiącą równowartość raty kredytu, czyli o 936zł m-cznie.

Już powyższe wskazywało na zdolność pozwanego do zapłacenia córce proponowanej przez nią kwoty po 1000zł m-cznie.

W taki sam jak podany przed chwilą sposób i z tych samych przyczyn, Sąd potraktował pozostałe obciążenia finansowe pozwanego ( kredyt hipoteczny za mieszkanie, zadłużenie na karcie kredytowej ). Także w tym przypadku pozwany przyznał wprost, że decydując się m.in. w maju 2015r. na przejęcie na swoją wyłączną własność mieszkania dorobkowego z byłą żoną razem z ciążącym na nim kredytem hipotecznym, miał pełną świadomość konsekwencji tej decyzji w zakresie ówczesnej i przyszłej alimentacji powódki ( k. 35 ).

Niezależnie od powyższego Sąd zwrócił uwagę, że dotychczasowe przeciętne dochody netto pozwanego wynosiły do tej pory średnio co najmniej po ok. 5000zł m-cznie, a więc były o 100% wyższe od tych z czasów rozwodu. Pozwany sugerował wprawdzie, że było to po części skutkiem wypracowanych przez niego nadgodzin. Nie przedstawił jednak zarazem żadnych dowodów ( np. stosowne zaświadczenie ), że z przyczyn zależnych wyłącznie od pracodawcy nie będzie mógł korzystać z takich nadgodzin w roku 2018, w dopuszczalnym ustawowo wymiarze do 416 godzin rocznie.

Uwzględniając zatem nawet ocenione krytycznie przez Sąd obciążenia bankowe pozwanego jak wyżej, a także bieżące koszty jego własnego utrzymania, w tym wydatki mieszkaniowe, pozwany może zdaniem Sądu bez problemu wyłożyć na potrzeby córki proponowaną przez jej pełnomocnika kwotę po 1000zł m-cznie.

Pozostałe bieżące potrzeby dziewczynki zaspokoi jej matka, która zgodnie z art.135§2kro odpowiednią część swojego obowiązku alimentacyjnego wobec dziecka wypełnia przez osobiste starania o jego utrzymanie i wychowanie.

Dlatego też orzeczono jak w punktach 1-2 wyroku

Rygor natychmiastowej wykonalności i klauzulę wykonalności wyroku w części zasądzającej alimenty nadano na podstawie art.333§1pkt.1 oraz art.782§1 i 1082kpc ( punkt 3 wyroku ).

Rozstrzygnięcie o kosztach procesu oparto na treści art. art.96ust.1pkt.2, art.113ust.1, Ustawy z 28 lipca 2005r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, oraz art.98§1 i 3kpc

( punkt 4-5 wyroku ).

Zważywszy na ustaloną obecną sytuację materialną pozwanego oraz dokonaną jej ocenę prawną ( zob. wcześniej stan faktyczny ), Sąd nie znalazł podstaw do uwzględnienia jego wniosku o zwolnienie go od kosztów procesu.

Wniosek w tym zakresie został nota bene złożony przez pozwanego dopiero w końcowym słowie, po zakończeniu postępowania dowodowego w sprawie.

Sąd przyjął zatem, że pozwany nie spełniał zarówno przesłanek wymienionych w art.102kpc, jak i art.102ust.1 Ustawy z 25 lipca 2005r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych ( Dz.U. 2010, Nr 90, poz. 594 ze zm. )..