Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 marca 2018 r.

Sąd Rejonowy w Toruniu I Wydział Cywilny w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 19 marca 2018 r. w Toruniu

sprawy z powództwa Banku (...) SA w W.

przeciwko T. K.

o zapłatę

I  umarza postępowanie w części co do kwoty 250 zł (dwieście pięćdziesiąt złotych) ;

II  zasądza od pozwanego T. K. na rzecz powoda Banku (...) SA w W. kwotę 29.350,92 zł (dwadzieścia dziewięć tysięcy trzysta pięćdziesiąt złotych dziewięćdziesiąt dwa grosze) z odsetkami umownymi od kwoty 28.789,39 zł (dwadzieścia osiem tysięcy siedemset osiemdziesiąt dziewięć złotych trzydzieści dziewięć groszy) w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego NBP niewiększymi niż odsetki maksymalne od dnia 10 października 2016 roku do dnia zapłaty oraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od kwoty 561,53 zł (pięćset sześćdziesiąt jeden złotych pięćdziesiąt trzy grosze) od dnia 16 lutego 2017 roku do dnia zapłaty;

III  należność zasądzoną w punkcie drugim wyroku rozkłada na 98 rat miesięcznych, płatnych do ostatniego dnia każdego miesiąca, począwszy od marca 2018 roku, z tym, że wysokość 97 rat wynosić będzie 300 zł (trzysta złotych) , a ostatnia rata wynosić będzie kwotę 250,97 zł (dwieście pięćdziesiąt złotych dziewięćdziesiąt siedem groszy) wraz z odsetkami zasądzonymi w punkcie drugim;

IV  nie obciąża pozwanego kosztami procesu.

Sygn. akt I C 1637/17

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 16 lutego 2017 roku wniesionym w elektronicznym postępowaniu upominawczym Bank (...) S.A. z siedzibą w W. domagał się zasądzenia od T. K. kwoty 30.100,92 złotych wraz z odsetkami: umownymi w wysokości 9,96% rocznie od kwoty 28.789,39 złotych liczonymi za okres od dnia 10 października 2016 r. do dnia faktycznej zapłaty, ustawowymi za opóźnienie od kwoty 1.191,53 złotych od dnia wniesienia powództwa do dnia zapłaty oraz ustawowymi za opóźnienie od kwoty 120,00 złotych od dnia wniesienia powództwa do dnia zapłaty. Powód wniósł również o zasądzenie na jego od pozwanego rzecz kosztów postępowania sądowego.

Powód wyjaśnił, że pozwany w dniu 18 października 2015 r. zawarł z nim umowę pożyczki i nie dokonał spłaty zadłużenia. Powód przedstawił wyciąg z ksiąg bankowych, z którego wynika wysokość dochodzonej należności. Pozwany został przez powoda wezwany do zapłaty, jednakże do chwili obecnej zadłużenie nie zostało uregulowane.

Sąd Rejonowy Lublin-Zachód w Lublinie VI Wydział Cywilny nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym wydanym w dniu 17 maja 2017 r., sygn. akt VI Nc-e 267625/17, uwzględnił powództwo Banku (...) S.A. z siedzibą w W. w całości.

Powyższy nakaz zapłaty został zaskarżony przez pozwanego T. K. w terminie. W sprzeciwie pozwany podniósł, że nie zostało mu doręczone oświadczenie o wypowiedzeniu umowy pożyczki gotówkowej przez bank, w związku z czym wniesienie pozwu przez powoda jest przedwczesne. Zdaniem pozwanego powództwo powinno zostać oddalone, albowiem nie doszło do skutecznego wypowiedzenia umowy pożyczki gotówkowej.

Po przekazaniu sprawy do tut. Sądu pozwany złożył odpowiedź na pozew, w której wniósł o oddalenie powództwa w całości z uwagi na przedwczesność żądania. Nadto, z daleko idącej ostrożności procesowej, pozwany wniósł o rozłożenie dochodzonej prze powódkę kwoty na raty na podstawie art. 320 kpc. Pozwany raz jeszcze podkreślił, że warunkiem koniecznym dla skutecznego wypowiedzenia umowy i postawienia kwoty z tytułu kredytu w stan wymagalności jest wcześniejsze wezwanie kredytobiorcy do spłaty zadłużenia z jednoczesnym umożliwieniem mu złożenia wniosku o restrukturyzację. Jednocześnie pozwany wyjaśnił, że w trakcie rozmowy z dnia 24 lutego 2016 roku sygnalizował pracownikom banku swoją trudną sytuację materialną oraz informował o woli porozumienia się z bankiem. Pozwany zaproponował, że mógłby spłacać zadłużenie w ratach miesięcznych w wysokości po 250 złotych.

W związku z dokonaniem w dniu 28 grudnia 2017 roku przez T. K. jednorazowej wpłaty kwoty 250 złotych na rzecz Banku (...) S.A. z siedzibą w W. tytułem spłaty umowy pożyczki gotówkowej z dnia 28 października 2015 r. powód cofnął pozew o kwotę 250 złotych i zmodyfikował swe pierwotne żądanie wnosząc o uwzględnienie powództwa w pozostałym zakresie tj. co do kwoty 29.350,92 złotych wraz z odsetkami od:

- kwoty 28.789,39 złotych z odsetkami umownymi 9,96% rocznie ale nie więcej niż wysokość odsetek maksymalnych od dnia 10 października 2016 r. do dnia faktycznej zapłaty;

- kwoty 561, 53 złotych z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 16 lutego 2017 roku do dnia zapłaty.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 28 października 2015 r. T. K. zawarł z Bankiem (...) S.A. z siedzibą w W. umowę pożyczki gotówkowej kwoty 30.000 złotych. Strony umowy ustaliły, że pożyczka będzie spłacana w 72 miesięcznych ratach. Wysokość miesięcznej raty określono na kwotę 722 złotych. Spłata pożyczki miała nastąpić w dniu 11 listopada 2021 roku. Całkowita kwota do zapłaty przez pożyczkobiorcę, na która stanowiła sumę całkowitego kosztu pożyczki i całkowitej kwoty pożyczki, wyniosła 51.997,67 złotych. W przypadku niedotrzymania przez pożyczkobiorcę warunków umowy albo w razie utraty przez pożyczkobiorcę zdolności kredytowej bank mógł wypowiedzieć umowę pożyczki z zachowaniem 30-dniowego terminu wypowiedzenia.

Dowody:

- umowa pożyczki gotówkowej z dnia 28 października 2015 r. – k. 54-57;

- Regulamin (...) Banki (...) S.A. + k. 58ł

- plan spłat pożyczki gotówkowej – k. 59-60;

W związku z brakiem spłaty kolejnych rat pożyczki w terminie pożyczkodawca kilkakrotnie, w formie pisemnej, wzywał T. K. do natychmiastowej spłaty zaległych płatności. Wobec faktu, że T. K. nie wywiązywał się z postanowień umowy, Bank (...) S.A. z siedzibą w W. pismem z dnia 13 października 2016 roku dokonał wypowiedzenia umowy kredytu gotówkowego.

Dowody:

- wezwania do zapłaty – k. 68-80;

- wypowiedzenie umowy wraz z dowodem nadania, k. 81-84,

T. K. nie uregulował należności wynikającej z umowy do chwili obecnej.

bezsporne

Zadłużenie T. K. wobec Banku (...) S.A. z siedzibą w W. na dzień 30 stycznia 2017 roku opiewało na następujące kwoty:

- 28.789,39 złotych z tytułu niespłaconej pożyczki wraz z odsetkami umownymi ustalonymi w wysokości 9,96% rocznie od kwoty 28.789,39 złotych liczonymi za okres od dnia 10 października 2016 r. do dnia faktycznej zapłaty;

- 1.191,53 złotych tytułem odsetek umownych za faktyczne opóźnienia w spłacie rat kredytu w wysokości 9,96% w skali roku od udzielonej pożyczki liczonych łącznie za okres od dnia 28 października 2015 r. do dnia 9 października 2016 r.;

- 120 złotych tytułem opłat za czynności windykacyjne związane z opóźnieniem w spłacie pożyczki oraz opłat operacyjnych za obsługę pożyczki naliczonych zgodnie z warunkami Regulaminu (...).

Dowody:

- wyciąg z ksiąg bankowych z dnia 30 stycznia 2017 r. – k. 53;

T. K. jest ojcem dwójki małoletnich dzieci – M. K. (ur. (...)) oraz N. K. (ur. (...)). Żona T. E. K. jest osobą bezrobotną. T. K. w celu polepszenia swojej sytuacji finansowej około roku 2012 wspólnie z rodziną podjął decyzję o wyemigrowaniu do Niemiec, jednak ze względu na problemy z adaptacją w nowym środowisku, ich pobyt za granicą trwał do grudnia 2014 roku. Obecnie T. K. uzyskuje regularne dochodu w wysokości 25 złotych na godzinę (brutto) z tytułu umowy o pracę na stanowisku operatora żurawia. Dochód uzyskiwany przez T. K. w całości przeznaczany jest na zaspokojenie niezbędnych potrzeb rodziny oraz na spłatę wymagalnych zobowiązań.

Dowody:

- okoliczność bezsporna;

- zaświadczenie z Powiatowego Urzędu Pracy dla Powiatu (...) dot. E. K. z dnia 27 stycznia 2017 r., - k. 105;

- umowa o pracę T. K. z (...) sp. z o.o. w S. – k. 106-107;

- zaświadczenie – k. 149;

- zaświadczenie – k. 150.

- odpis skrócony aktu małżeństwa – k. 151;

T. K. jest właścicielem nieruchomości gruntowej zabudowanej domem jednorodzinnym położonej w G. przy ul. (...) dla której Sąd Rejonowy w Toruniu VI Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą o nr KW (...). Nieruchomość objęta jest wspólnością majątkową małżeńską T. i E. K., a także posiada liczne obciążenia w postaci hipotek zabezpieczających należności innych wierzycieli.

Dowody:

- wydruk z elektronicznej księgi wieczystej – k. 152 – 157;

W dniu 28 grudnia 2017 roku T. K. dokonał jednorazowej wpłaty kwoty 250 złotych na rzecz Banku (...) S.A. z siedzibą w W. tytułem spłaty umowy pożyczki gotówkowej z dnia 28 października 2015 r.

Dowody:

- dowód przelewu, k. 108;

T. K. posiada zadłużenie wobec innych banków oraz instytucji finansowych na łączną kwotę 306.519,07 złotych.

Dowody:

- wyrok Sądu Okręgowego w Toruniu z dnia 6 listopada 2017 roku, sygn. akt I C 1673/17 – k. 129-129v;

- wyrok Sądu Rejonowego w Toruniu z dnia 21 grudnia 2017 roku, sygn. akt I C 736/17 – k. 130-130v;

- wyrok Sądu Rejonowego w Toruniu z dnia 10 marca 2017 roku, sygn. akt X C 2671/16 upr. – k. 131;

- wyrok Sądu Rejonowego w Toruniu z dnia 23 stycznia 2018 roku, sygn. akt X C 4966/17 upr. – k. 132;

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

Dokonując ustaleń faktycznych w sprawie, Sąd oparł się na dokumentach przedłożonych przez powoda w postaci: umowy pożyczki gotówkowej z dnia 28 października 2015 r. (k. 54-57); Regulaminu (...) Banki (...) S.A. (k. 58); planu spłat pożyczki gotówkowej (k. 59-60); wezwania do zapłaty (k. 68-80); wypowiedzenia umowy wraz z dowodem nadania korespondencji (k. 81-84), wyciągu z ksiąg bankowych z dnia 30 stycznia 2017 r. (k. 53); zaświadczenie z Powiatowego Urzędu Pracy dla Powiatu (...) dot. E. K. z dnia 27 stycznia 2017 r. (k. 105); umowy o pracę T. K. z (...) sp. z o.o. w S. (k. 106-107); zaświadczeń (k. 149-150), odpisu skróconego aktu małżeństwa (k. 151); wydruku z elektronicznej księgi wieczystej (k. 152 – 157); dowodu przelewu (k. 108); wyroku Sądu Okręgowego w Toruniu z dnia 6 listopada 2017 roku, sygn. akt I C 1673/17 (k. 129-129v); wyroku Sądu Rejonowego w Toruniu z dnia 21 grudnia 2017 roku, sygn. akt I C 736/17 (k. 130-130v); wyroku Sądu Rejonowego w Toruniu z dnia 10 marca 2017 roku, sygn. akt X C 2671/16 upr. (k. 131); wyroku Sądu Rejonowego w Toruniu z dnia 23 stycznia 2018 roku, sygn. akt X C 4966/17 upr. (k. 132). Zgromadzone w sprawie dokumenty nie wzbudziły wątpliwości Sądu w zakresie wiarygodności. Treści ani prawdziwości zaliczonych w poczet materiału dowodowego dokumentów nie kwestionowała żadna ze stron, dokumenty te zostały sporządzone w należytej formie i podpisane przez upoważnione do tego osoby.

Zgodnie z art. 230 kpc uznano za bezsporne okoliczności faktyczne zawarte w pozwie i w sprzeciwie oraz odpowiedzi na pozew, którym strona przeciwna nie zaprzeczała, gdyż nie budziły wątpliwości co do zgodności z prawdziwym stanem rzeczy i znalazły, w odpowiednim zakresie, potwierdzenie w pozostałym materiale zgromadzonym w sprawie.

W związku z cofnięciem przez powoda powództwa w części dotyczącej 250 złotych, Sąd na podstawie art. 355 § 1 kpc umorzył postępowanie w części co do wskazanej kwoty.

W pozostałym zakresie powództwo podlegało uwzględnieniu w całości.

Stan faktyczny, co do zasady, nie był sporny między stronami.

Oczywistym było, że powód zawarł z pozwanym umowę pożyczki oraz, że pozwany nie wywiązał się z obowiązku spłaty rat pożyczki w terminie, w związku z czym powód wezwał pozwanego do zapłaty, wypowiedział umowę, a wobec braku oczekiwanej reakcji wystąpił na drogę sądową.

Pozwany podniósł wówczas, że nie zostało mu doręczone oświadczenie o wypowiedzeniu umowy pożyczki gotówkowej przez bank, i w rezultacie roszczenie dochodzone przez powoda jest przedwczesne. Zdaniem pozwanego powództwo powinno zostać oddalone, albowiem nie doszło do skutecznego wypowiedzenia umowy pożyczki gotówkowej.

Należy zauważyć, że zgodnie z art. 61 § 1 kc oświadczenie woli, które ma być złożone innej osobie, jest złożone z chwilą, gdy doszło do niej w taki sposób, że mogła zapoznać się z jego treścią. Ustawodawca przyjął kwalifikowaną teorię doręczenia, odnoszącą się do konieczności ustalenia możliwości zapoznania się przez adresata z oświadczeniem. Nie ma zatem znaczenia, czy podjął on działania w tym kierunku i czy wiedzę dotyczącą treści oświadczenia uzyskał. Z przedłożonych przez powoda dokumentów wynika, ze pismo zawierające wypowiedzenie umowy pożyczki zostało nadane pozwanemu w dniu 13 października 2016 roku i przesłane na adres: (...), (...)-(...) G.. Niemożność doręczenia pod ten adres korespondencji przesłanej przez bank obciąża adresata.

Domniemanie doręczenia przesyłki rejestrowanej, wynikające z dowodu jej nadania, może być przez adresata obalone przez wykazanie, że nie miał możliwości zapoznania się z zawartym w niej oświadczeniem woli (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 marca 2010 r., II CSK 454/09, źródło: Lex). Ustawodawca przyjął kwalifikowaną teorię doręczenia, odnoszącą się do konieczności ustalenia możliwości zapoznania się adresata z oświadczeniem w zwykłym toku rzeczy. Oznacza to, że jeśli nadawca oświadczenia doręcza pismo w miejsce, które stanowi miejsce zamieszkania odbiorcy albo miejsce jego stałej aktywności, za decydujący dla uznania go za doręczone uważana jest chwila dostarczenia pisma w to miejsce. Domniemywa się skuteczność doręczenia (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 września 2016 r., sygn. akt II CSK 750/15, źródło: Lex). W istocie, dowód nadania przesyłki rejestrowanej nie zawsze wystarcza do udowodnienia jej doręczenia, jednak także samo zaprzeczenie faktowi doręczenia nie wystarcza do obalenia tego dowodu. Natomiast pozwany poza gołosłownym twierdzeniem, że korespondencja zawierająca oświadczenie o wypowiedzeniu umowy pożyczki do niego nie dotarła, nie przedstawił żadnych dowodów przeciwnych, które okoliczność tą mogłyby nawet choćby w niewielkim stopniu uprawdopodobnić.

Zgodnie z treścią art. 720 § 1 k.c. przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości. Umowa pożyczki w zależności od woli stron, może być umową odpłatną, bądź nieodpłatną.

Sąd na podstawie art. 720 § 1 kc, zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 29.350,92 złotych z odsetkami umownymi od kwoty 28.789,39 złotych w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego NBP niewiększymi niż odsetki maksymalne od dnia 10 października 2016 roku do dnia zapłaty oraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od kwoty 561,53 złotych od dnia 16 lutego 2017 roku do dnia zapłaty.

Pozwany nie kwestionował kwoty dochodzonej przez powoda. Wyraził chęć spłacania zaległości w ratach w wysokości ok. 250,00 zł.

Na mocy przepisu art. 320 kpc Sąd Rejonowy świadczenie pieniężne zasądzone w punkcie pierwszym sentencji wyroku od pozwanego rozłożył na 98 rat miesięcznych płatnych do ostatniego dnia każdego miesiąca, począwszy od marca 2018 roku, z tym że wysokość 97 rat wynosić będzie 300 złotych, a ostatni rata wynosić będzie 250,97 złotych wraz z odsetkami zasądzonymi w punkcie II.

Zgodnie z przepisem art. 320 kpc, w szczególnie uzasadnionych wypadkach sąd może w wyroku rozłożyć na raty zasądzone świadczenie, a w sprawach o wydanie nieruchomości lub o opróżnienie pomieszczenia - wyznaczyć odpowiedni termin do spełnienia tego świadczenia.

Pozwany jest zatrudniony na podstawie umowy o pracę. Otrzymuje wynagrodzenie w kwocie około 25 złotych za godzinę brutto. Jest jedynym żywicielem czteroosobowej rodziny. Ma na utrzymaniu żonę oraz dwójkę małoletnich dzieci. Pozwany posiada nieruchomość, jednak jest ona obciążona licznymi hipotekami. Aktualne zadłużenie pozwanego wobec innych instytucji finansowych oscyluje w granicach około 306.519,07 złotych.

Nie sposób również nie zauważyć, że powód jest typową instytucją kredytową, która udziela pożyczek i kredytów długoterminowych i zwykle rozkłada je na raty. Pozwany nie jest w stanie jednorazowo spłacić całości zadłużenia. Jednoznacznie dał temu wyraz wskazując, że zadłużenie może spłacać jedynie w ratach po 250,00 zł miesięcznie, przy czym dokonał wpłaty kwoty 250 zł, okazując swoją wolę oraz realną możliwość spłaty zadłużenia w ratach.

Wskazać należy, że względy słuszności oraz utrwalona opinia wyrażana w orzecznictwie sądów powszechnych wskazują, że rozstrzygnięcie sporu cywilnego nie może prowadzić do ruiny dłużnika. Zezwolenie powodowi na egzekucję całej dochodzonej sumy jednorazowo doprowadziłoby zaś niewątpliwie do takiego skutku.

Rozłożenie na raty usprawiedliwione trudną sytuacją majątkową pozwanego, pozwoli mu w terminie wywiązać się z zapłaty należności. Z drugiej strony świadczenie nie straci swej ekonomicznej wartości dla powoda. Na podstawie art. 320 k.p.c. Sąd rozłożył zasądzoną kwotę na raty przyjmując, że zachodzi uzasadniony przypadek, o którym mowa w powołanym ostatnio przepisie.

Ustalając wysokość raty Sąd kierował się deklaracją pozwanego, mając przy tym na uwadze, że jest on w stanie co miesiąc uiszczać tę sumę. Oczywiste jest, że stosując art. 320 k.p.c. Sąd powinien uwzględniać nie tylko sytuację dłużnika lecz brać pod uwagę także słuszne interesy wierzyciela. Wbrew pozorom jednak, uwzględnienie wniosku pozwanego jest korzystne także dla powoda.

Na koniec zauważyć wypada, że powód, kierując całą należność do egzekucji i tak nie zostałby zaspokojony w krótkim czasie. Nieruchomość pozwanego obciążona jest ograniczonymi prawami rzeczowymi (hipotekami) przysługującymi innym wierzycielom, które dawałyby im pierwszeństwo przy ewentualnym podziale sum uzyskanych ze sprzedaży licytacyjnej nieruchomości przed powodem, zaś egzekucja z wynagrodzenia podlegałaby ograniczeniom wynikającym z przepisów kodeksu postępowania cywilnego. Zniszczeniu uległaby natomiast ekonomiczna podstawa utrzymania pozwanego, co miałoby negatywne konsekwencje ze społecznego punktu widzenia.

O odsetkach Sąd Rejonowy orzekł na mocy przepisu art. 481 kc w zw. art. 482 k.c. z uwzględnieniem faktu rozłożenia świadczenia na raty, mając na uwadze, że zgodnie z art. 359 § 2 1 kc maksymalna wysokości odsetek wynikających z czynności prawnej nie może w stosunku rocznym przekraczać czterokrotności wysokości stopy kredytu lombardowego w Narodowym Banku Polskim. Rozkładając z mocy art. 320 kpc zasądzone świadczenie pieniężne na raty, sąd nie może - na podstawie tego przepisu - odmówić przyznania wierzycielowi żądanych odsetek za okres do dnia wydania wyroku zasądzającego świadczenie. Rozłożenie zasądzonego świadczenia na raty ma jednak ten skutek, że wierzycielowi nie przysługują odsetki od ratalnych świadczeń za okres od daty wyroku do daty płatności poszczególnych rat (Uchwała Składu Siedmiu Sędziów Sądu Najwyższego - dnia 22 września 1970 r., III PZP 11/70, OSNCP 1971/4 poz. 61).

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 102 k.p.c. przyjmując, że wobec sytuacji życiowej pozwanego nie jest uzasadnione obciążanie go tymi kosztami. Obciążenie strony, zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu, całością lub nawet tylko częścią kosztów procesu może w okolicznościach konkretnej sprawy pozostawać trudne do pogodzenia z poczuciem sprawiedliwości oraz zasadami współżycia społecznego. Z tego względu ustawodawca przewidział specjalne unormowanie pozwalające nie obciążać strony przegrywającej (powoda, pozwanego) obowiązkiem zwrócenia przeciwnikowi całości lub części kosztów. Ideę tę urzeczywistnia wyrażona w powołanym przepisie zasada słuszności. Artykuł 102 nie konkretyzuje w żaden sposób pojęcia wypadków szczególnie uzasadnionych. Wskazanie w tym przepisie na dopuszczalność odstąpienia od zasady odpowiedzialności za wynik procesu jedynie w wypadkach wyjątkowych ("szczególnie uzasadnionych") wyłącza możliwość stosowania wykładni rozszerzającej. Ocena, czy taki wypadek rzeczywiście zachodzi, pozostawiona została uznaniu sądu. Musi ona mieć na względzie całokształt okoliczności sprawy. Chodzi tu nie tylko o okoliczności związane z przebiegiem procesu, ale również pozostające poza jego obszarem (np. stan majątkowy stron, ich sytuacja życiowa). Okoliczności te powinny być oceniane przede wszystkim z punktu widzenia zasad współżycia społecznego. Kryteria pomocne przy rozstrzyganiu o istnieniu czy też nieistnieniu przesłanek zastosowania zasady słuszności wskazane zostały w licznych orzeczeniach Sądu Najwyższego. Sposób skorzystania z art. 102 jest suwerennym uprawnieniem jurysdykcyjnym sądu i do jego oceny należy przesądzenie, czy wystąpił szczególnie uzasadniony wypadek, który uzasadnia odstąpienie, a jeśli tak, to w jakim zakresie, od generalnej zasady obciążania kosztami procesu strony przegrywającej spór (zob. wyroki SN: z dnia 3 lutego 2010 r., II PK 192/09, Lex nr 584735 i z dnia 27 maja 2010 r., II PK 359/09, Lex nr 603828 oraz postanowienia SN: z dnia 19 października 2011 r., II CZ 68/11, Lex nr 1044004 i z dnia 20 kwietnia 2012 r., III CZ 17/12, Lex nr 1164739). O tym, czy w konkretnej sprawie zachodzi "szczególnie uzasadniony wypadek" w rozumieniu art. 102, decyduje m.in. sposób prowadzenia procesu przez stronę przegrywającą sprawę. Jeżeli prowadzi ona proces w sposób nielojalny, np. przez usiłowanie wprowadzenia sądu w błąd, albo celowo dąży do przewleczenia procesu lub zwiększenia jego kosztów, to nie zasługuje na potraktowanie jej w uprzywilejowany sposób i na zwolnienie od zwrotu kosztów procesu przeciwnikowi (zob. postanowienie SN z dnia 20 grudnia 1973 r., II CZ 210/73, Lex nr 7366).

W niniejszej sprawie pozwany ma liczne zobowiązania finansowe, utrzymuje czteroosobową rodzinę. Dodatkowe obciążenie pozwanego kosztami jeszcze pogorszyłoby jego trudną sytuację.

Dlatego uznać należy, że istnieją szczególnie uzasadnione okoliczności pozwalające na nieobciążanie pozwanego kosztami procesu.