Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 marca 2018 roku

Sąd Okręgowy w Gorzowie Wielkopolskim - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący SSO Tomasz Korzeń

Protokolant st. sekr. sądowy Anna Kopala

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 23 marca 2018 roku

sprawy z odwołania W. B.

od decyzji z dnia 27 listopada 2017 roku

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w G.

o odsetki

zmienia zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w G. z dnia 27 listopada 2017 roku, znak: (...) w ten sposób, że przyznaje W. B. odsetki w kwocie 769,18zł.

SSO Tomasz Korzeń

VI U 34/18 UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 11 stycznia 2018 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. odmówił W. B. prawa do odsetek od nieterminowo wypłaconego świadczenia rentowego.

Ubezpieczona złożyła odwołanie od tej decyzji. Wniosła o jej zmianę i przyznanie odsetek.

Organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania.

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

12.1l.2003r. W. B. wystąpiła z pierwszorazowym wnioskiem o ustalenie kapitału początkowego. Do wniosku dołączyła świadectwa pracy, zaświadczenia o pobieraniu zasił­ków dla osób bezrobotnych, zaświadczenia Rp-7 z wynagrodzeniem za okres od 16.01.1985r, do 14.11.1995r. oraz bez daty wystawienia z wynagrodzeniem za okres od 15.11.1995r. do 5.12.1995r. oraz legitymację ubezpieczeniową. Na żądanie pozwanego ubezpieczona złożyła oryginały kart wynagrodzeń z lat 1985-95. Na podstawie tychże organ rentowy ustalił podstawy wymiaru składek z lat 1985-96 a następnie kapitał początkowy przy przyjęciu wskaźnika wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego 74,19%. Karty wynagrodzeń ubezpieczonej odzwierciedlają jej rzeczywiste zarobki.

Decyzją z 14-10-2015r. organ rentowy ponownie, z urzędu, ustalił kapitał początkowego, uwzględniająca zmiany ustawowe w zakresie zasad usta­lania kapitału początkowego. Załącznikiem do decyzji pozwany organ wyjaśnił, iż podstawy wymiaru składek lat 1985-95 przy ustalaniu wy­sokości kapitału początkowego zostały wyliczone przy przyjęciu wynagrodzeń minimalnych, wobec braku pieczęci zakładu pracy na złożonych kartach wynagrodzeń, co stanowi uchybienie wymogom dokumentu prywatnego. Wskaźnik wwpw KP ustalony z lat 1987-96 uległ zmniejszeniu do 29,9%.

Decyzją z dnia 27.10.2015r. przyznano W. B. emeryturę w oparciu o tak obniżony kapitał początkowy.

Wyrokiem z dnia 6.06.2017 r. w sprawie VI U 216/16 tutejszy sąd zmienił decyzję o przyznaniu emerytury, ustalając jej wysokość na 1454,07 zł. Do ustaleń przyjął wysokość kapitału początkowego ustaloną na podstawie danych z kart płac (105747,95 zł). Sąd Apelacyjny w Szczecinie oddalił apelację organu rentowego od tego wyroku.

W dniu 10.10.2017 roku do organu rentowego wpłynął odpis prawomocnego wyroku w sprawie VI U 316/16.

Wysokość odsetek należnych ubezpieczonej od zaniżonego świadczenia emerytalnego wynosi 769,18 zł.

dowód: decyzje k. 35-37, 44-46,48-49 t. I a.e., k.24-25 t. II a.e., wykaz dochodów k. 33-34 t. I a.e., karty wynagrodzeń k. 25-32 t. I a.e.

dokumenty w aktach sprawy VI U 216/16: wyroki i uzasadnienia k. 37, 40-41, 75, 78-81

wyliczenia pozwanego k. 18-20, 34-36.

Sąd ustalił, co następuje:

Odwołanie ubezpieczonego co do zasady zasługiwało na uwzględnienie.

Spór między stronami dotyczył kwestii ustalenia, czy organ rentowy dopuścił się błędu, który był przyczyną opóźnień w wypłacaniu ubezpieczonej świadczenia emerytalnego w prawidłowej wysokości.

Zgodnie z treścią art. 85 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2017 roku, poz. 1778) - jeżeli Zakład, w terminach przewidzianych w przepisach określających zasady przyznawania i wypłacania świadczeń pieniężnych z ubezpieczeń społecznych lub świadczeń zleconych do wypłaty na mocy odrębnych przepisów albo umów międzynarodowych, nie ustalił prawa do świadczenia lub nie wypłacił tego świadczenia, jest obowiązany do wypłaty odsetek od tego świadczenia w wysokości odsetek ustawowych określonych przepisami prawa cywilnego. Nie dotyczy to przypadku, gdy opóźnienie w przyznaniu lub wypłaceniu świadczenia jest następstwem okoliczności, za które Zakład nie ponosi odpowiedzialności. Oznacza to, że tylko w jednym przypadku ZUS jest obowiązany do wypłaty odsetek w wysokości określonej przepisami prawa cywilnego. Ma to miejsce wówczas gdy w następstwie okoliczności, za które ponosi odpowiedzialność, nie dokona świadczeń w terminach określonych przepisami dotyczącymi ich przyznawania i wypłacania.

Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 12 stycznia 1995 roku w sprawie III UZP 28/94 stwierdził, ze błąd w prawie ubezpieczeń społecznych oznacza każdą obiektywną wadliwość opinii, niezależnie od tego czy jest ona skutkiem zaniedbania, pomyłki, celowego działania organu, czy też rezultatem niewłaściwych działań pracodawców albo wadliwej techniki legislacyjnej i w konsekwencji niejednoznaczności stanowionych przepisów. Natomiast w wyroku z dnia 9 marca 2001 roku w sprawie II UKN 402/00 Sąd Najwyższy stwierdził, że przez określenie "nie ustalił prawa do świadczenia" użyte w art. 38 ust. 1 ustawy o organizacji i finansowaniu ubezpieczeń społecznych uzasadniające żądanie odsetek, oznacza zarówno niewydanie w terminie decyzji przyznającej świadczenie, jak i wydanie decyzji odmawiającej przyznania świadczenia mimo spełnienia warunków do jego uzyskania.

Z kolei zgodnie z art. 118 ust. 1, 1a i 2 ustawy z 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2017 roku, poz. 1383), organ rentowy wydaje decyzję w sprawie prawa do świadczenia lub ustalenia jego wysokości po raz pierwszy w ciągu 30 dni od wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania tej decyzji, z uwzględnieniem ust. 2 i 3 oraz art. 120. W razie ustalenia prawa do świadczenia lub jego wysokości orzeczeniem organu odwoławczego za dzień wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji uważa się również dzień wpływu prawomocnego orzeczenia organu odwoławczego, jeżeli organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nie ustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.

Postępowanie dowodowe przeprowadzone w sprawie wykazało ponad wszelką wątpliwość, że organ rentowy popełnił błąd będący przyczyną wydania decyzji ustalającej wysokość emerytury w kwocie zaniżonej wskutek nieprawidłowej weryfikacji kapitału początkowego ubezpieczonej.

Pozwany jako podstawę prawną przeliczenia kapitału początkowego wskazał uregulowania ustawy z dnia 5 marca 2015 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U.2015.552). Art. 3 ust. 1 tej ustawy przewiduje, iż sprawach, w których organ rentowy ustalił kapitał początkowy z uwzględnieniem przepisów art. 174 ustawy, o której mowa w art. 1, w brzmieniu obowiązującym przed wejściem w życie niniejszej ustawy, kapitał początkowy ustala się ponownie na wniosek osoby uprawnionej, a jeżeli osoba uprawniona nie wystąpi z takim wnioskiem - przy obliczaniu emerytury na zasadach określonych w art. 26 ustawy wymienionej w art. 1 niniejszej ustawy, jeżeli jest to korzystniejsze dla emeryta. Działania pozwanego nie znajdują umocowania w tym uregulowaniu, skoro doprowadziło to do konsekwencji negatywnych dla ubezpieczonej. Nie stanowią one także podstawy do ponownej oceny materiału dowodowego.

Podstaw prawnych do takich działań należy więc szukać w uregulowaniach ustawy. Art. 175 ust. 4 ustawy stanowi, iż ponowne ustalenie wysokości kapitału początkowego następuje w okolicznościach określonych w art. 114. Wysokości kapitału nie ustalano orzeczeniem organu odwoławczego, tym samym zastosowanie znajdować może jedynie art. 114 ust.1, zgodnie z którym prawo do świadczeń lub ich wysokość ulega ponownemu ustaleniu na wniosek osoby zainteresowanej lub z urzędu, jeżeli po uprawomocnieniu się decyzji w sprawie świadczeń zostaną przedłożone nowe dowody lub ujawniono okoliczności istniejące przed wydaniem tej decyzji, które mają wpływ na prawo do świadczeń lub na ich wysokość. Organ rentowy nie posiada uprawnień do dokonywania zmiany ustalonej wysokości świadczenia w oparciu o powtórną, odmienną ocenę dowodów zebranych w poprzednim postępowaniu (patrz uchwała Sąd Najwyższego z dnia 5 czerwca 2003 r., III UZP 5/03, OSNPUSiSP 2003, nr 18). Wskazuje na to nie tylko uchylenie art. 114 ust. 1a ustawy (wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 28 lutego 2012 r., K 5/11, OTK-A 2012, nr 2, poz. 16), ale także orzecznictwo Europejskiego Trybunału Praw Człowieka.

W sprawie nie przedłożono żadnych nowych dowodów ani nie ujawniły się okoliczności istniejące przed wydaniem tej decyzji, które mają wpływ na wysokość kapitału. Karty płac w przedłożonej formie (bez podpisów osób wypełniających) były podstawą ustalenia pierwotnej wysokości kapitału początkowego. Karty płac z zasady są materiałami pomocniczymi, w których ujawnia się wysokość należnych składników wynagrodzeń, które podpisami nie są opatrywane. Odzwierciedlają jednak rzeczywiste zarobki odwołującej. Zeznania ubezpieczonej i świadka M. S. złożone w sprawie VI U 216/16 potwierdziły jedynie okoliczność wiarygodności kart wynagrodzeń.

Zgromadzony w sprawie materiał dowodowy pozwolił na ustalenie, iż pozwany dopuścił się błędu polegającego na niedopuszczalnej powtórnej ocenie dowodów będących podstawą ustaleń w decyzji pierwotnie ustalającej wysokość kapitału początkowego.

Zgodnie z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 11 września 2007 roku w sprawie P 11/07 (Lex 316047) „w sytuacji kiedy opóźnienie w ustaleniu prawa do świadczenia było spowodowane okolicznościami, za które odpowiada organ rentowy (np. błędna interpretacja przepisów, zaniechanie podjęcia określonych działań z urzędu, błędne orzeczenie lekarza orzecznika ZUS lub Komisji Lekarskiej ZUS w sprawie niezdolności do pracy) termin z art. 118 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych będzie liczony od dnia, w którym organ rentowy, gdyby działał prawidłowo, powinien był ustalić prawo do świadczenia.”

Wszelkie okoliczności konieczne do prawidłowego ustalenia wysokości emerytury były znane pozwanemu w dacie wydawania decyzji o jej przyznaniu.

Wysokość odsetek należnych ubezpieczonej nie była sporna (k. 12-13,16).

Na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 KPC Sąd zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał ubezpieczonej odsetki w wyliczonej przez pozwanego kwocie.

SSO Tomasz Korzeń