Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 2 marca 2018 roku

Sąd Okręgowy w Lublinie VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 16 lutego 2018 roku w L.

sprawy K. K. (1) oraz J. F.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w L.

o ustalenie istnienia obowiązku ubezpieczenia społecznego

na skutek odwołania K. K. (1) oraz J. F.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w L.

z dnia 2 lutego 2017 roku numer (...) – O – (...)

I.  zmienia zaskarżoną decyzję i ustala, że K. K. (1) jako pracownik u płatnika składek J. F. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu od 4 sierpnia 2016 roku;

II.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w L. na rzecz K. K. (1) oraz J. F. kwoty po 1800 (tysiąc osiemset) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt VIII U 605/17

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. decyzją z dnia 2 lutego 2017 roku stwierdził, że K. K. (1), jako pracownik podlegający ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu u płatnika składek J. F., nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu od dnia 4 sierpnia 2016 roku. W uzasadnieniu organ rentowy argumentował, że K. K. (1) przepracował w sierpniu 2016 roku 19 dni, we wrześniu 12 dni, w październiku 9 dni, a w listopadzie 6 dni, w związku z czym Zakład powziął wątpliwość co do faktu świadczenia pracy. Płatnik w ocenie organu nie udokumentował wykonywanych czynności na powierzonym stanowisku kierownika logistyki, które w rzeczywistości wykonywał pracodawca. Jednocześnie wskazał, że K. K. (1) nie posiada odpowiednich kompetencji do wykonywania pracy na powierzonym stanowisku. W związku z tym uznał, że umowa o pracę z dnia 4 sierpnia 2016 roku została zawarta dla pozoru w celu skonstruowania okoliczności świadczących o pozostawaniu w stosunku pracy aby uzyskać prawo do świadczeń z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa od wysokiej podstawy (decyzja k. 33-36 t. I akt ZUS).

K. K. (1) złożył odwołanie od powyższej decyzji, zaskarżając ją w całości. W uzasadnieniu podniósł, że organ rentowy w sposób błędny przyjął, że wnioskodawca zawarł umowę o pracę jedynie dla pozoru. Powołując się na dorobek orzecznictwa wskazał, że umowa nie może zostać uznana za pozorną w sytuacji, gdy praca jest faktycznie realizowana. W takim przypadku zawarcie umowy o pracę celem objęcia ubezpieczeniem społecznym nie stanowi obejścia prawa (odwołanie k. 2-8 a.s.).

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, argumentując jak w zaskarżonej decyzji (odpowiedź na odwołanie k. 9-10 a.s.).

Odwołanie od decyzji złożył także płatnik J. F., powołując się na argumenty tożsame jak w odwołaniu złożonym przez K. K. (1) (odwołanie k. 17-22 a.s.).

W odpowiedzi na odwołanie płatnika organ rentowy również wniósł o jego oddalenie, powtarzając dotychczasową argumentację (odpowiedź na odwołanie k. 25-26 a.s.).

Postanowieniem z dnia 25 kwietnia 2017 roku Sąd połączył sprawę z powyższych odwołań do łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia (postanowienie k. 30 a.s.).

Sąd Okręgowy w Lublinie ustalił, co następuje:

J. F. prowadzi działalność gospodarczą pod firmą (...) od dnia 6 czerwca 2005 roku. Przeważająca działalność dotyczy sprzedaży hurtowej drewna, materiałów budowlanych i wyposażenia sanitarnego. Siedziba przedsiębiorstwa znajduje się w Ś. (informacja z (...) k. 20 t. I akt ZUS).

W ramach prowadzonej działalności J. F. zajmuje się sprzedażą materiałów budowlanych w postaci kamienia elewacyjnego, gładzi oraz tynku. Działalność wykonywana jest w L., a także w oddziałach w K. i w R. (zeznania K. K. (1) k. 39v, 75 a.s.; informacja z (...) k. 20 t. I akt ZUS).

K. K. (1) posiada wykształcenie średnie. W dniu 20 kwietnia 2001 roku uzyskał tytuł zawodowy technika handlowca (dyplom k. nienumerowana części A akt osobowych – k. 56 a.s.).

W okresach od dnia 24 września 2003 roku do dnia 15 lipca 2007 roku, od dnia 7 marca 2012 roku do dnia 4 czerwca 2012 roku oraz od dnia 11 czerwca 2012 roku do dnia 4 listopada 2015 roku był zatrudniony jako przedstawiciel handlowy. Ponadto w okresie od dnia 16 lipca 2007 roku do dnia 31 sierpnia 2008 roku pracował jako regionalny przedstawiciel ds. kluczowych klientów, a od dnia 1 stycznia 2012 roku do dnia 21 lutego 2012 roku jako przedstawiciel ds. hurtu. Zarobki osiągane na tych stanowiskach znajdowały się na poziomie 3.500 – 4.000 złotych netto (zeznania wnioskodawcy k. 40, 75 a.s.; świadectwa pracy k. nienumerowane części A akt osobowych – k. 56 a.s.).

K. K. (1) prowadził ponadto działalność gospodarczą pod firmą P (...) K. K. (2)” w okresie od dnia 1 sierpnia 2009 roku do dnia 31 grudnia 2011 roku w zakresie działalności agentów zajmujących się sprzedażą żywności, napojów i wyrobów tytoniowych. W dniu 17 stycznia 2016 roku ponownie rozpoczął wykonywanie działalności gospodarczej w zakresie sprzedaży hurtowej wyrobów chemicznych pod firmą (...) (informacje z (...) k. 3, 4 t. II akt ZUS).

Prowadzenie działalności gospodarczej było spowodowane wymogami pracodawcy, który uzależniał założenie takiej działalności od podjęcia współpracy (zeznania wnioskodawcy k. 40, 75 a.s.).

W dniu 4 sierpnia 2016 roku wnioskodawca zawarł umowę o pracę na czas nieokreślony z J. F.. Na jej podstawie został zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku kierownika logistyki z wynagrodzeniem w wysokości 5.700,00 złotych (umowa o pracę k. nienumerowane części B akt osobowych – k. 56 a.s.).

K. K. (1) w ramach zatrudnienia zajmuje się kierowaniem pracą magazynu w oddziale w L.. Do jego obowiązków należy ustalanie terminów dostaw oraz wywozu materiałów, koordynacja pracy kierowcy i przedstawiciela handlowego. K. K. (1) podejmuje decyzje odnośnie transportu materiału do klienta. Dziennie z oddziału wyjeżdża co najmniej jeden transport do kilku klientów. Jeśli klient sam przyjeżdża po towar, to do obowiązków K. K. (1) należy zorganizowanie jego odbioru. Oddział obsługuje około 300 klientów, których zamówienia są rozpatrywane przez wnioskodawcę. Oprócz tego w ramach utrzymywania kontaktów z wykonawcami jeździ po terenach budów, a także zajmuje się wykonywaniem obowiązków przedstawiciela handlowego wizytując sklepy, sieci handlowe i hurtownie (zeznania K. K. (1) k. 40v-41, 75 a.s.; zeznania K. K. (3) k. 73v-74 a.s.; zeznania D. M. k. 74 a.s.).

J. F., pomimo zatrudnienia pracowników w oddziałach w K. i w R. osobiście zajmuje się ich kierowaniem. W tym celu często wyjeżdża, w związku z czym polecenia K. K. (1) wydaje głównie telefonicznie (zeznania K. K. (1) k. 41, 75 a.s.; zeznania J. F. k. 41, 75 a.s.; zeznania K. K. (3) k. 74 a.s.; zeznania D. M. k. 74 a.s.).

W trakcie zatrudnienia wnioskodawca przebywał na zwolnieniach lekarskich w okresach od dnia 15 września do dnia 28 września, od dnia 13 października do dnia 28 października oraz od dnia 10 do dnia 30 listopada 2016 roku. Zwolnienia spowodowane były problemami pulmonologicznymi oraz reumatologicznymi. Wnioskodawca dodatkowo przyjmuje leki biologiczne, które negatywnie wpłynęły na jego organizm. Z uwagi na podejrzenie efektów ubocznych leku w marcu 2017 roku był hospitalizowany w oddziale kardiologii szpitala w Ś. (zeznania K. K. (1) k. 39v-40, 75 a.s.; listy obecności k. 14-17 t. I akt ZUS; zaświadczenie płatnika składek ZUS Z-3, zaświadczenia lekarskie (...) k. nienumerowane części B akt osobowych – k. 56 a.s.).

W trakcie nieobecności K. K. (1) jego obowiązki przejmowali J. F., kierowca K. K. (3) oraz przedstawiciel handlowy D. M. (zeznania K. K. (1) k. 41, 75 a.s.; zeznania K. K. (3) k. 74 a.s.).

Strony rozwiązały umowę o pracę z dniem 31 stycznia 2017 roku na mocy porozumienia stron (świadectwo pracy k. nienumerowana części C akt osobowych – k. 56 a.s.).

Stosunek pracy został rozwiązany z powodu spodziewanej przez K. K. (1) lepszej oferty pracy, jednak z uwagi na niepowodzenie w dniu 21 lutego 2017 roku ponownie zawarł umowę o pracę z J. F.. Na jej podstawie został zatrudniony na dotychczasowych warunkach, w pełnym wymiarze czasu pracy, na stanowisku kierownika logistyki z wynagrodzeniem w wysokości 5.700,00 złotych (zeznania K. K. (1) k. 39v, 75 a.s.; zeznania J. F. k. 41v, 75 a.s.; umowa o pracę k. nienumerowana części B akt osobowych – k. 56 a.s.).

Decyzją z dnia 3 sierpnia 2017 roku organ rentowy stwierdził, że K. K. (1) nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym jako pracownik u płatnika J. F. od dnia 21 lutego 2017 roku (decyzja k. 45-49 a.s.).

J. F. przed nawiązaniem stosunku pracy z K. K. (1) zatrudniał pracownika na stanowisku dyrektora handlowego, który wykonywał analogiczne czynności za podobnym wynagrodzeniem. Stosunek pracy został rozwiązany za porozumieniem stron z uwagi na niewywiązywanie się dyrektora handlowego ze swoich obowiązków (zeznania J. F. k. 41, 75 a.s.; zeznania D. M. k. 74 a.s.).

J. F. z tytułu sprzedaży towarów w ramach prowadzonej działalności gospodarczej w okresie od marca do lipca 2016 roku osiągnął zysk 465.531,56 złotych, a okresie od sierpnia 2016 roku do lutego 2017 roku zysk 597.330,62 złotych (zestawienie sprzedaży k. 77-78 a.s.).

Stan faktyczny w niniejszej sprawie został ustalony w oparciu o wskazane wyżej dowody z dokumentów zebranych w toku postępowania przed organem rentowym oraz przed Sądem, a także w oparciu o zeznania wnioskodawców i świadków.

Zeznania wnioskodawcy K. K. (1) Sąd uznał za wiarygodne. W przekonujący sposób opisał zakres swoich obowiązków w trakcie zatrudnienia w przedsiębiorstwie (...). Wskazał również, że nieobecności w pracy były spowodowane przewlekłym leczeniem, związanym m.in. z przyjmowaniem leków wywołujących skutki uboczne. Wnioskodawca do chwili obecnej wykonuje pracę na dotychczasowym stanowisku.

Podobnie Sąd ocenił zeznania J. F.. Znalazły one potwierdzenie w pozostałym materiale dowodowym. Wnioskodawca zeznał, że osobiście zajmuje się nadzorowaniem oddziałów w K. i w R., przez co konieczne stało się zatrudnienie K. K. (1) w L., gdzie kieruje oddziałem. Wnioskodawca wskazał także, że już wcześniej zatrudniał pracownika o analogicznym zakresie obowiązków i z podobnym wynagrodzeniem, czemu organ rentowy nie zaprzeczył.

Zeznania wnioskodawców zostały potwierdzone również zeznaniami świadków, które Sąd obdarzył wiarą w całości. Ich zeznania są logiczne i wzajemnie się uzupełniają. Zatrudniony na stanowisku kierowcy K. K. (3) oraz przedstawiciel handlowy D. M. potwierdzili zakres faktycznie wykonywanej pracy przez K. K. (1). D. M. zeznał również, że wnioskodawca został zatrudniony w miejsce dyrektora handlowego.

Złożona do akt sprawy dokumentacja także była wiarygodnym źródłem ustaleń faktycznych. Dokumenty nie były kwestionowane przez strony. Akta osobowe potwierdziły kompetencje K. K. (1) do zajmowania stanowiska kierownika logistyki. Zestawienie przychodów ze sprzedaży towarów wskazuje także, że J. F. dysponował odpowiednimi środkami finansowymi do przyznania wynagrodzenia w ustalonej wysokości.

Sąd Okręgowy w Lublinie rozważył, co następuje:

Odwołanie jest zasadne i zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2016 r., poz. 963, tekst jedn. ze zm.) obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są pracownikami. Natomiast na podstawie art. 11 ust. 1 ustawy systemowej podlegają one również obowiązkowo ubezpieczeniu chorobowemu, a na podstawie art. 12 ust. 1 ubezpieczeniu wypadkowemu. W świetle art. 13 pkt 1 pracownicy podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom od dnia nawiązania stosunku pracy do dnia ustania tego stosunku.

Wysokość podstawy wymiaru składek określona jest w art. 18 oraz art. 20 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Zgodnie ze wskazanymi przepisami podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe oraz wypadkowe dla pracowników stanowi przychód.

Ponadto jak stanowi z art. 83 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 roku kodeks cywilny (Dz. U. z 2017 r., poz. 459, tekst jedn. ze zm.) nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. Jeżeli oświadczenie takie zostało złożone dla ukrycia innej czynności prawnej, ważność oświadczenia ocenia się według właściwości tej czynności. Pozorność umowy o pracę może zostać ustalona jedynie poprzez konfrontację jej postanowień z rzeczywistym stanem faktycznym. Jeśli praca rzeczywiście była wykonywana, a stosunek pracy zawiera elementy określone w art. 22 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 roku kodeks pracy (Dz. U. z 2016 r., poz. 1666, tekst jedn. ze zm.), to wówczas zawarcie umowy o pracę nawet wyłącznie w celu uzyskania świadczeń z ubezpieczenia społecznego nie powoduje nieważności takiej czynności prawnej. Samo zawarcie umowy o pracę w takim celu nie może bowiem powodować żadnych negatywnych konsekwencji, gdyż jest to działanie legalne (wyrok SN z dnia 4 sierpnia 2005 r., II UK 320/04, OSNP 2006, nr 7-8, poz. 122; wyrok SA w Gdańsku z dnia 25 stycznia 2017 r., III AUa 980/16, Legalis nr 1587172).

Rozpatrując niniejszą sprawę Sąd Okręgowy doszedł do przekonania, że praca K. K. (1) na rzecz J. F. zawiera wszystkie elementy określone w art. 22 § 1 k.p., tj. była wykonywana na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem, w określonym miejscu i czasie, za wynagrodzeniem, a nadto była faktycznie świadczona. W takiej sytuacji nie może być umowy o pozorności umowy z dnia 4 sierpnia 2016 roku. K. K. (1), posiadający wykształcenie technika handlowego oraz bogate doświadczenie w pracy związanej ze sprzedażą towarów ma odpowiednie kompetencje do podjęcia pracy polegającej na kierowaniu oddziałem prowadzącym sprzedaż materiałów budowlanych. Do tego typu czynności nie jest wymagane wykształcenie wyższe, a znacznie bardziej pożądana jest umiejętność koordynowania pracowników, podejmowania decyzji związanych z wysyłką i odbiorem towaru oraz utrzymywania odpowiednich kontaktów z klientami. Wnioskodawca wykonywał swoje obowiązki w trakcie obecności w pracy, co zostało bezsprzecznie stwierdzone na podstawie zeznań świadków. Nieobecności w pracy były natomiast spowodowane problemami zdrowotnymi, niezależnymi od wnioskodawcy. Był on w trakcie leczenia, które dodatkowo wywoływało skutki uboczne, których K. K. (1) nie był w stanie przewidzieć. Natomiast zarówno przed, jak i po okresie leczenia regularnie pracował i wykonywał czynności powierzone mu na stanowisku pracy. Okresy niezdolności do pracy były losowe i trwały do kilku tygodni. Nie wiązały się z permanentną nieobecnością wnioskodawcy, który w razie możliwości przychodził do pracy. W trakcie zwolnień jego obowiązki przejmowali inni pracownicy, w tym pracodawca J. F., który dodatkowo zajmował się nadzorowaniem pozostałym oddziałów. Należy mieć na uwadze, że przed zatrudnieniem K. K. (1) płatnik zatrudniał dyrektora handlowego o takim samym zakresie obowiązków i wynagrodzeniu, co dodatkowo uzasadnia warunki umowy o pracę z dnia 4 sierpnia 2016 roku.

Jednocześnie należy wziąć pod uwagę charakterystykę stanowiska pracy wnioskodawcy, który z racji częstych nieobecności pracodawcy był odpowiedzialny za kierowanie oddziałem (...) w sposób niemal samodzielny. Zalecenia i uwagi odnośnie podejmowanych decyzji J. F. przekazywał telefonicznie, natomiast pojawiał się w miejscu pracy K. K. (1) w momencie, gdy nie przebywał na wyjeździe w innych oddziałach. W ocenie Sądu w rozpatrywanej sytuacji miał miejsce element nadzoru pracodawcy nad pracownikiem. Należy pamiętać, że podporządkowania pracownika, szczególnie na tak samodzielnym stanowisku jak kierownik logistyki, które w rzeczywistości odpowiadało kierownikowi całego oddziału, nie można utożsamiać z permanentnym, ścisłym nadzorem pracodawcy nad każdą wykonywaną przez niego czynnością (wyrok SN z dnia 18 lutego 2016 r., II PK 352/14, Legalis nr 1421837).

Nie bez znaczenia jest również okoliczność, że J. F. dysponował odpowiednimi środkami finansowymi pozwalającymi na przyznanie wysokiego wynagrodzenia, będącego podstawą wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne. Biorąc pod uwagę zakres czynności K. K. (1) ustalenie takiego wynagrodzenia jest uzasadnione.

Z tych wszystkich względów Sąd Okręgowy uznał, że K. K. (1) w trakcie zatrudnienia na podstawie umowy o pracę faktycznie wykonywał czynności pracownicze na rzecz J. F.. W ocenie Sądu nie było podstaw do przyjęcia, że umowa została zawarta dla pozoru w celu uzyskania świadczeń z ubezpieczenia społecznego od wysokiej podstawy. Z tego względu Sąd zmienił zaskarżoną decyzję i ustalił, że K. K. (1) jako pracownik u płatnika składek J. F. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu i wypadkowemu od dnia 4 sierpnia 2016 roku.

O kosztach w punkcie II wyroku Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 i § 3 k.p.c., zgodnie z którymi strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony, w tym wynagrodzenie reprezentującego stronę profesjonalnego pełnomocnika. Wysokość kosztów została ustalona w oparciu o przepisy rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2015 r., poz. 1800, tekst jedn. ze zm.) w brzmieniu obowiązującym do dnia 26 października 2016 roku. Kierując się zasadą wyrażoną w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 20 lipca 2016 roku, sygn. III UZP 2/16 (OSNAPiUS 2017, nr 1, poz. 6), mającą moc zasady prawnej, wynagrodzenie zostało ustalone przy uwzględnieniu wartości przedmiotu sporu, który w niniejszej sprawie wynosił 6.295,85 złotych (k. 13, 29 a.s.). Zgodnie z § 2 pkt 4 rozporządzenia stawki minimalne przy wartości przedmiotu sprawy powyżej 5.000,00 złotych do 10.000,00 złotych wynoszą 1.800,00 złotych. Taką też kwotę Sąd zasądził od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w Oddziału w L. osobno na rzecz K. K. oraz J. F. tytułem zwrotu kosztów procesu.

Mając powyższe na uwadze, na gruncie powołanych przepisów oraz art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., Sąd Okręgowy w Lublinie orzekł jak w sentencji wyroku.