Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 31 października 2017 r.

Sąd Apelacyjny w Lublinie, I Wydział Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 31 października 2017 r. w Lublinie na rozprawie

sprawy z powództwa Towarzystwa (...) Spółce Akcyjnej
w W.

przeciwko S. M.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda od wyroku Sądu Okręgowego w (...)

z dnia 27 września 2016 r., sygn. akt (...) 344/15

I.  zmienia częściowo zaskarżony wyrok w ten sposób, że podwyższa zasądzoną w punkcie I kwotę 87 389,98zł do kwoty 122 728,98 [sto dwadzieścia dwa tysiące siedemset dwadzieścia osiem 98/100] zł oraz zasądzoną w punkcie III tytułem kosztów procesu kwotę 5 828 zł do kwoty 9753 [dziewięć tysięcy siedemset pięćdziesiąt trzy] zł;

I.  zasądza od S. M. na rzecz Towarzystwa (...)
i (...) SA w W. 5 368 [pięć tysięcy trzysta sześćdziesiąt osiem] zł tytułem zwrotu kosztów procesu w postępowaniu odwoławczym.

I A Ca 82/17

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 27 września 2016 r. Sąd Okręgowy w (...)po rozpoznaniu sprawy z powództwa Towarzystwo (...) S.A. w W. przeciwko S. M. o zapłatę zasądził od S. M. na rzecz Towarzystwo (...) S.A. w W. kwotę 87.368,98 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 29 grudnia 2014 r. do dnia zapłaty i 5.828,00 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, a w pozostałej części powództwo oddalił.

Powodowe (...) wniosło o zasądzenie od pozwanego S. M. kwoty 125.315zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wytoczenia powództwa na podstawie art. 43 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych. Zgodnie z tym przepisem zakładowi ubezpieczeń przysługuje prawo dochodzenia od kierującego pojazdem mechanicznym zwrotu odszkodowania, jeżeli kierujący pojazdem w chwili zdarzenia znajdował się w stanie nietrzeźwości (pozew, k. 3-4).

W dniu 28 stycznia 2015 roku Sąd Okręgowy w R. wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym uwzględniający w całości żądanie Pozwany wniósł sprzeciw od nakazu zapłaty zaskarżając go w całości.

Sąd Okręgowy ustalił, że w dniu 25 maja 2007 roku w M. miał miejsce wypadek drogowy, w wyniku którego śmierć poniósł S. S. (1). Sprawcą wypadku był S. M., który prowadził samochód w stanie nietrzeźwości i był ubezpieczony od odpowiedzialności cywilnej w Towarzystwie (...) S.A. w W..

S. M. został skazany prawomocnym wyrokiem karnym Sądu Rejonowego w (...)z dnia (...) roku w sprawie (...), za przestępstwo z art. 7 § 1 i 2 k.k. w zw. z art. 178 § 1 k.k., art. 178a § 1 k.k.

Po przeprowadzeniu postępowaniu likwidacyjnego, powód przyznał i wypłacił w dniach 16-24 marca 2009r na rzecz poszkodowanych:

- M. S. (1) kwotę 30.000zł z tytułu znacznego pogorszenia się sytuacji życiowej oraz kwotę 1.258,98 zł tytułem zwrotu kosztów pogrzebu (k.32,34);

- A. M. kwotę 380zł tytułem zwrotu zakupu odzieży żałobnej (k.20);

- K. S. kwotę 15.000zł z tytułu znacznego pogorszenia się sytuacji życiowej oraz kwotę 180zł tytułem zakupu odzieży żałobnej (k.34);

- M. S. (2) kwotę 15.000zł z tytułu znacznego pogorszenia się sytuacji życiowej oraz kwotę 170z tytułu zakupu odzieży żałobnej (k.28);

- M. S. (3) kwotę w wysokości 10.000zł z tytułu znacznego pogorszenia się sytuacji życiowej oraz kwotę 150zł z tytułu zakupu odzieży żałobnej (k.25);

- S. S. (2) kwotę 5.000zł tytułem znacznego pogorszenia się sytuacji życiowej oraz kwotę 210zł tytułem zakupu odzieży żałobnej (k.23).

Poszkodowani w dniu 20 kwietnia 2009 roku wytoczyli powództwo przeciwko (...) S.A. przed Sądem Rejonowym w (...) o odszkodowanie oraz rentę.

Sąd Rejonowy w (...)wyrokiem z dnia 22 czerwca 2011 roku zasądził na rzecz:

- M. S. (1) kwotę 6.510,40 zł wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od kwot 5.000,00 zł od dnia 12 października 2007 roku do dnia zapłaty, od kwoty 1.510,40 od dnia 4 lutego 2010 roku do dnia zapłaty;

- A. M. kwotę 5.000,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 12 października 2007 roku do dnia zapłaty (wyrok Sądu Rejonowego w (...)z dnia 22 czerwca 2011 roku, k. 401).

- K. S. kwotę 15.000,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 12 października 2007 roku do dnia zapłaty,

- M. S. (2) kwotę 7.500zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 12 października 2007 roku do dnia zapłaty;

- M. S. (3) kwotę 7.500zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 12 października 2007 roku do dnia zapłaty;

- S. S. (2) kwotę 5.000zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 12 października 2007 roku do dnia zapłaty.

Powyższe kwoty zostały zasądzone tytułem odszkodowania na podstawie art. 446 § 3 kc. Wyrok został przez powodowe (...) wykonany w dniu 22 sierpnia 2011r. Powód wypłacił uprawnionym łącznie kwotę 122.368,98 złotych (decyzja Towarzystwa (...) S.A. w W., k. 37 – 63, przelewy k. 20,23,25,34).

Powód jako u. (1) dochodzi od sprawcy wypadku równowartości świadczenia wypłaconego na rzecz poszkodowanych. Roszczenie to znajduje podstawę w art. 43 pkt 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym (...) "http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU20031241152"Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz. U. z 2013 r., poz. 392 – tekst jedn.). Zgodnie z jego treścią zakładowi ubezpieczeń oraz Ubezpieczeniowemu Funduszowi Gwarancyjnemu, w przypadkach określonych w art. 98 ust. 2 pkt 1 tej ustawy, przysługuje prawo dochodzenia od kierującego pojazdem mechanicznym zwrotu wypłaconego z tytułu ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych odszkodowania, między innymi wówczas gdy kierujący wyrządził szkodę w stanie po użyciu alkoholu lub w stanie nietrzeźwości.

Przysługujące zakładowi ubezpieczeń roszczenie zwrotne nazywane jest w doktrynie tzw. „regresem nietypowym”, który należy wyraźnie odróżnić od regresu ubezpieczeniowego przewidzianego w art. 828 k.c., gdyż uprawnienie regresowe wynikające z tego przepisu może być kierowane jedynie do osób trzecich, które odpowiadają za szkodę, natomiast roszczenie zwrotne dochodzone na podstawie art. 43 ust. 1 cytowanej ustawy przysługuje przeciwko ubezpieczonemu – kierującemu pojazdem.

Przesłanką konieczną do powstania prawa regresu w stosunku do kierującego jest wypłacenie przez zakład ubezpieczeń świadczeń na rzecz poszkodowanego i właśnie z tym momentem – z mocy samego prawa – powstaje prawo zwrotnego dochodzenia roszczenia, które z tą samą chwilą staje się wymagalne.

W odniesieniu do niniejszej sprawy bezspornym było, że sprawca wypadku – pozwany S. M. w chwili tego zdarzenia był w stanie nietrzeźwości. Spełnione zostały przesłanki formalne do żądania przez Ubezpieczyciela zwrotu równowartości świadczenia wypłaconego poszkodowanemu (z art. 43 pkt 1 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych). Sąd Okręgowy uznał, że istniały podstawy prawne do wypłaty takiego świadczenia na rzecz rodziny S. S. (1), zaś jego wysokość była adekwatna do rozmiaru powstałej szkody. Powodowe (...) przyznało i wypłaciło rodzinie S. S. (1) świadczenie w łącznej kwocie 123.859,38 złotych.

Odnosząc się do zarzutu pozwanego w sprzeciwie od nakazu zapłaty, dotyczącego kwestionowania ustaleń wydanego w postępowaniu karnym prawomocnego wyroku skazującego co do popełnienia przestępstwa, Sąd wskazał, że zgodnie z art. 11 k.p.c. w postępowaniu cywilnym Sąd jest związany ustaleniami prawomocnego skazującego wyroku karnego i przyjął te ustalenia jako jeden z elementów podstawy faktycznej swego rozstrzygnięcia. W rezultacie pozwany w niniejszym postepowaniu nie może wywodzić, że nie popełnił czynu, który został mu przypisany jako przestępstwo. Wyłączona jest tym samym możliwość dowodzenia w procesie cywilnym, że prawomocny wyrok karny z jakichkolwiek przyczyn jest wadliwy (tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 21 lutego 2013r., I CSK 373/12,OSNC 2013/11/126).

Natomiast o skutkach cywilnoprawnych wynikających z czynu objętego prawomocnym wyrokiem skazującym decyduje prawo cywilne materialne. Skoro pozwany spowodował wypadek w dniu (...) roku kierując samochodem w stanie nietrzeźwości, mając (...)promila alkoholu we krwi, spełniona została przesłanka z art. 43 pkt 3 ustawy z dnia 22 maja 2003r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych, na podstawie którego powodowa Spółka jako u. (1), może żądać kwot, które wypłaciła rodzinie S. S. (1) na mocy umowy ubezpieczenia.

Sąd Okręgowy stwierdził, że wbrew twierdzeniom strony powodowej nie jest związany wyrokiem wydanym w sprawie (...) przez Sąd Rejonowy w (...)ponieważ S. M. nie był stroną tego postępowania. Mógł więc w sprawie niniejszej wykazywać, że zasądzone odszykowanie na rzecz członków rodziny S. S. (1) było zawyżone. Orzekając o roszczeniu regresowym Sąd musi ustalić jak kształtowałby się obowiązek naprawienia szkody między poszkodowanymi, a sprawcą szkody i dopiero wówczas odpowiednio określić wysokość roszczenia regresowego. W ocenie Sądu należy także brać pod uwagę możliwość ograniczenia odpowiedzialności między osobami fizycznymi wynikająca z art. 440 k.c.

Mając na uwadze wskazane powyżej okoliczności Sąd Okręgowy uznał, że zachodzą podstawy do ograniczenia regresowej odpowiedzialności pozwanego.

W ocenie Sądu sytuacja życiowa rodziny S. S. (1) po jego śmierci uległa znacznemu pogorszeniu. Jednakże kwestią sporną w niniejszej sprawie było to, czy świadczenie wypłacone przez powoda członkom rodziny S. S. (1) było adekwatne do rozmiaru poniesionej przez nich szkody, jakich doznał na skutek wypadku. Porównanie stanu istniejącego za życia S. S. (1) z obecną sytuacją życiową jego rodziny wskazuje na pogorszenie tej sytuacji. Sąd dokonał ponownej [w stosunku do ustaleń w sprawie Sądu Rejonowego w (...)poczynionych w sprawie (...)oceny stopnia pogorszenia sytuacji życiowej pokrzywdzonych. Wskazał, że odszkodowanie przewidziane w art. 446 § 3 k.c. ma rekompensować przede wszystkim uszczerbek majątkowy polegający na pogorszeniu obecnej sytuacji materialnej ale także utraty świadczeń z zakresu wzajemnej pomocy, opieki, wychowania itp. Szkody te, jakkolwiek w swej istocie są szkodami niematerialnymi, to jednak w pewnym stopniu są szkodami materialnymi, gdyż niektóre czynności z zakresu pomocy, opieki, wychowania itp. mogą być wykonane odpłatnie przez inne osoby. Ścisłe, pieniężne określenie rozmiarów tych szkód jest niemożliwe i dlatego wchodzi w grę przyznanie „stosownego odszkodowania". Powinny zostać także uwzględnione sumy wypłacone powodom przez ZUS jako odszkodowanie z tytułu wypadku przy pracy. W ocenie Sądu należało także uwzględnić, że z niewysokich dochodów uzyskiwanych przez S. S. (1) były zaspokajane bieżące potrzeby utrzymania licznej jego rodziny.

Sąd przyjął, że przyznane M. S. (1) odszkodowanie w łącznej kwocie 36.258zł, na które złożyły się : wypłacona kwota odszkodowania w wysokości 30.000zł, kwota 1258zł tytułem zwrotu kosztów pogrzebu i 5000zł zasądzone tytułem dodatkowego odszkodowania w wyroku w sprawie(...) było adekwatne do zrekompensowania jej stopnia pogorszenia się sytuacji życiowej wskutek śmierci męża.

Uznał, że w wyniku śmierci S. S. (1) doszło do znacznego pogorszenia się sytuacji materialnej K. S., który pozostawał na wyłącznym utrzymaniu ojca. Zwiększył się także zakres jego obowiązków związanych z pracą na gospodarstwie rolnym niejednokrotnie kosztem nauki. Sąd uznał, iż przyznanie mu odszkodowania w wysokości (...)zł i zwrot kosztów pogrzebu w wysokości(...)było adekwatne do zrekompensowania mu stopnia pogorszenia się sytuacji życiowej wskutek śmierci (...) S. S. (1).

Na podobnej zasadzie przyjął, że przyznanie S. S. (2) odszkodowania w kwocie 5.210zł, M. S. (3) odszkodowania w kwocie 10.170zł, M. S. (2) odszkodowania w kwocie 15.170zł oraz A. M. odszkodowania w kwocie 5000zł było adekwatne do stopnia pogorszenia się ich sytuacji życiowej wskutek śmierci ojca i poniesienia dodatkowych wydatków.

Kwoty wskazane wyżej nie odpowiadały wysokości szkody zapłaconej przez powoda pokrzywdzonym i były od nich niższe. Na tej podstawie Sąd Okręgowy zasądził od S. M. na rzecz Towarzystwo (...) S.A. w W. jedynie część dochodzonej kwoty w wysokości 87.368,98 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia (...)r. do dnia zapłaty, a dalej idące roszczenia oddalił.

Sąd zasądził odsetki od tej kwoty na podstawie art. 481 § 1 kc stwierdzając, że pozwany był wzywany do zwrotu wypłaconego odszkodowania przez ubezpieczyciela już w 2012r. Z tych względów żądanie zapłaty odsetek od dnia wniesienia pozwu było uzasadnione.

O kosztach postępowania Sąd orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu. Powód wygrał proces w 70 %. Sąd zasądził na rzecz powoda 5.828zł tytułem zwrotu kosztów procesu ustalając, że łączne koszty w procesie wyniosły 13.494zł.

Apelację od tego wyroku wniosło powodowe (...) zaskarżając wyrok w części oddalającej powództwo co do kwoty 35.360zł oraz w zakresie rozstrzygnięcia o kosztach procesu (tj. w punkcie 2 i 3 wyroku).

Powód zarzucał Sądowi Okręgowemu:

1. naruszenie przepisów postępowania, które mogło mieć wpływ na wynik sprawy, tj.

a) art. 365 § 1 kpc poprzez uznanie, iż wyrok Sądu Rejonowego w (...)wydany w sprawie o sygn. akt (...) nie wiąże Sądu w niniejszym postępowaniu, mimo że orzeczenie prawomocne wiąże nie tylko strony i sąd, który je wydał, lecz również inne sądy i ma ono charakter prejudycjalny, co oznacza, iż w późniejszym procesie kwestia przesądzona wyrokiem sądu nie może być w ogóle badana;

b) art. 85 w zw. z art. 82 kpc poprzez jego niezastosowanie i uznanie, że wyrok Sądu Rejonowego w (...) wydany w sprawie o sygn. akt (...)nie wiąże pomimo, iż pozwany w żaden sposób nie wykazywał aby proces ten był prowadzony w sposób nieprawidłowy, ani w żaden sposób nie wykazał, aby sprawa tocząca się przez Sądem Rejonowym w(...) została nieprawidłowo rozstrzygnięta;

2. naruszenie prawa materialnego poprzez błędną wykładnię art. 446 § 1 i 3 k.c. poprzez uznanie, iż kwoty ustalone przez Sąd Okręgowy w (...) są kwotami odpowiednimi dla zrekompensowania szkody poniesionej przez A. M. z tytułu zakupu odzieży żałobnej oraz dla zrekompensowania pogorszenia sytuacji życiowej K. S., M. S. (2), M. S. (3), S. S. (2).

Wskazując na powyższe, apelujący wnosił o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki kwoty 35.360zł, ponad zasądzone już kwoty, wraz z odsetkami ustawowymi naliczanymi od dnia (...)roku do dnia zapłaty oraz o zasądzenie kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych za obie instancje. Na dochodzoną kwotę składała się suma roszczeń odpowiadająca wypłaconym przez ubezpieczyciela kwotom, co do których Sąd Okręgowy oddalił powództwo.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje. Apelacja jest uzasadniona.

Nie są uzasadnione postawione w apelacji zarzuty naruszenia przez Sąd Okręgowy art. 365 § 1 kpc i art. 85 w zw. z art. 82 kpc.

Art. 365 § 1 kpc stanowi, że orzeczenie prawomocne wydane w sprawie cywilnej wiąże nie tylko strony i sąd, który je wydał, lecz również inne sądy oraz inne organy państwowe i organy administracji publicznej, a w wypadkach w ustawie przewidzianych także inne osoby. Moc wiążąca nie rozciąga się jednak na osoby, które nie były stroną postępowania, w którym orzeczenie zostało wydane, gdyż wiąże jedynie strony tego postępowania.

Pozwany nie był stroną postępowania w sprawie prowadzonej przed Sądem Rejonowym w (...). Co więcej, w sprawie tej pozwane (...)nie wnosiło o przypozwanie S. M. jako sprawcy szkody wyrządzonej w okolicznościach uzasadniających roszczenia regresowe na podstawie art. 43 ust. 1 ustawy ubezpieczeniowej. W tej sytuacji S. M. co do zasady mógł w sprawie niniejszej kwestionować ustalenia Sądu wydającego wyrok w sprawie(...)gdyż brak było przesłanek do uznania, że wystąpiły przesłanki wynikające z art. 82 kpc w zw. z art. 85 kpc.

W sprawach, w których u. (1) dochodzi roszczeń regresowych na podstawie art. 43 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych Sąd orzekający nie jest bezwzględnie związany wysokością odszkodowania wypłaconego przez zakład ubezpieczeń i sprawca wypadku ma oczywisty interes w kwestionowaniu jego zakresu i wysokości. Wykazanie przez niego, że zakład ubezpieczeń świadczył zbędnie lub nadmiernie w celu naprawienia szkody, która nie wystąpiła, bądź była niższa niż przyjęta przez Sąd skutkowałoby oddaleniem roszczenia regresowego w całości lub w części. Wskazane jest zatem aby u. (1) w sprawie, w której jest pozwanym przez poszkodowanego, przypozwał sprawcę szkody, co do którego może mu przysługiwać regres na podstawie art. 43 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych. Tylko wówczas sprawca szkody w sprawie regresowej nie będzie mógł podnosić zarzutu, że sprawa została błędnie rozstrzygnięta, albo że u. (1) prowadził proces wadliwie. Taka sytuacja w sprawie niniejszej nie miała jednak miejsca. Zatem pozwany, co do zasady, mógł kwestionować zasadność wypłaconego poszkodowanym odszkodowania.

Niemniej jednak istnienie prawomocnego wyroku zasądzającego należne poszkodowanym odszkodowanie, nie może być uznane za obojętna dla rozstrzygania o roszczeniu regresowym przysługującym ubezpieczycielowi wobec sprawcy szkody. Wyrok ten bowiem stanowi podstawę świadczenia ubezpieczyciela na rzecz poszkodowanego, przesłankowo określa wielkość szkody, a w konsekwencji określa wysokość odszkodowania , które u. (1) ma obowiązek świadczyć na rzecz poszkodowanych, w granicach odpowiedzialności sprawcy szkody. Wyrok ten jest dokumentem urzędowym na okoliczność zakresu obowiązku świadczenia przez ubezpieczyciela, od którego wykonania u. (1) uchylić się nie może. Zgodnie zatem z domniemaniem prawdziwości dokumentu urzędowego przewidzianym w art. 244 § 1 kpc jeżeli w sprawie cywilnej z powództwa poszkodowanego przeciwko ubezpieczycielowi odpowiedzialności cywilnej sprawcy Sąd uwzględni powództwo, ustali wielkość szkody i zasądzi od ubezpieczyciela odpowiednią kwotę odszkodowania lub zadośćuczynienia tytułem naprawienia tej szkody, to w procesie regresowym ciężar udowodnienia, że szkoda za którą odpowiada sprawca szkody jest niższa od ustalonej przez Sąd, obciąża odpowiadającego z regresu pozwanego.

W sprawie (...)Sąd Rejonowy w(...)zasądził na rzecz powodów – osób poszkodowanych w wyniku śmierci osoby bliskiej odszkodowania tytułem znacznego pogorszenia ich sytuacji życiowej oraz zwrotu kosztów pogrzebu, przysługujących im na podstawie art. 446 § 1 i 3 kc, ponad kwoty wypłacone im przez pozwanego. Sąd Rejonowy ustalał wielkość całej szkody poszkodowanych, a kwoty zasądzone wynikały z pomniejszenia odszkodowania o kwoty już wypłacone przez ubezpieczyciela. Sąd Rejonowy uznał zatem, że szkoda poszkodowanych była wyższa, od tej którą przyjął w postępowaniu likwidacyjnym u. (1). Przy czym podstawa prawna roszczeń poszkodowanych nie była zmieniana.

Rozpoznając niniejszą sprawę Sąd Okręgowy stwierdził, że wysokość odszkodowania przyznana poszkodowanym w sprawie(...) była adekwatna do rozmiaru powstałej szkody, a pozwany wypłacił ją w łącznej kwocie 123.859,38 zł.

Pozwany w sprawie niniejszej podniósł zarzut nieadekwatności wypłaconego w sumie odszkodowania, ale na tę okoliczność nie wskazał żadnych dowodów, które podważałyby ustalenia Sądu w sprawie (...)

W tej sytuacji nie było podstaw do oddalenia przez Sąd Okręgowy w jakiejkolwiek części roszczenia regresowego ubezpieczyciela w stosunku do sprawcy szkody. Pozwany bowiem nie zgłosił żadnych dowodów na okoliczność, że szkoda ustalona w sprawie (...) była niższa od ustalonej przez Sąd Rejonowy. Ponadto jak zasadnie wskazał Sąd Okręgowy, roszczenie odszkodowawcze na podstawie art. 446 § 3 kc, ma charakter uznaniowy, w takim znaczeniu, że ostateczną jego wysokość ustala Sąd zasądzając kwotę w wysokości „stosownej”. Dokonanej przez Sąd Rejonowy w sprawie(...), oceny „stosowności” odszkodowania pozwany w sprawie niniejszej nie podważył.

Brak jest podstaw do nieuwzględnienia roszczenia regresowego ubezpieczyciela dochodzonego od sprawcy szkody, na podstawie art. 440 kc. Przepis ten stanowi, że w stosunkach między osobami fizycznymi zakres obowiązku naprawienia szkody może być stosownie do okoliczności ograniczony, jeżeli ze względu na stan majątkowy poszkodowanego lub osoby odpowiedzialnej za szkodę wymagają takiego ograniczenia zasady współżycia społecznego.

W ocenie Sądu Najwyższego wyrażonej w orzeczeniach z 6 kwietnia 1981r., w sprawie IV C R63/81, uchwale z 10 listopada 2011, w sprawie III CZP 83/05 Sąd Najwyższy wypowiedział się za autonomicznym charakterem roszczenia regresowego jako niewynikającego z umowy ubezpieczenia lecz wprost z ustawy, a mianowicie z art. 43 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych. We wskazanej uchwale Sąd Najwyższy wskazał m.in., że roszczenie regresowe nie jest roszczeniem deliktowym, mimo że niewątpliwie istnieje związek między roszczeniem z regresu nietypowego a czynem niedozwolonym. Spowodowanie wypadku stanowi tu przyczynę sprawczą określonego następstwa roszczeń. Następstwo to polega na tym, że poszkodowany ma prawo żądać naprawienia szkody wprost od ubezpieczyciela, a ten, po dokonaniu wypłaty świadczenia ubezpieczeniowego, może wystąpić - w przypadkach ściśle określonych w ustawie - z roszczeniem przeciwko kierującemu pojazdem o zwrot wypłaconego świadczenia. Związek między tymi roszczeniami ma jednak charakter czysto zewnętrzny w tym sensie, że nie jest wynikiem przejścia z mocy prawa na zakład ubezpieczeń roszczeń ubezpieczającego przeciwko sprawcy wypadku (art. 828 § 1 k.c.) ani wstąpieniem w prawa zaspokojonego wierzyciela (art. 518 k.c.), lecz stanowi realizację odrębnego roszczenia, przyznanego ubezpieczycielowi z mocy ustawy.

Skoro zatem roszczenie regresowe nie jest roszczeniem deliktowym, lecz przysługującym ubezpieczycielowi z ustawy, zastosowanie dyspozycji art. 440 kc., mającego zastosowanie przy orzekaniu przez Sąd o odpowiedzialności odszkodowawczej wynikającej wyłącznie z czynu niedozwolonego, nie znajduje żadnego uzasadnienia.

Ponadto przepis ten ma zastosowanie wyłącznie w stosunkach pomiędzy osobami fizycznymi, co w sprawie nie ma miejsca. Powodem jest bowiem u. (1), jako osoba prawna zorganizowana w formie spółki akcyjnej. Wyłączenie możliwości stosowania w takich przypadkach art. 440kc przyjęte zostało powszechnie w orzecznictwie Sądu Najwyższego [tak w wyroku z dnia 18 grudnia 1968 r. II CR 409/68, wyrok z dnia 26 stycznia 2011 r. IV CSK 308/10].

Z tych względów brak było podstaw do oddalenia powództwa co do kwoty 35.360zł wraz z odsetkami ustawowymi naliczanymi od dnia (...). Powyższa kwota stanowiła sumę odszkodowań należnych poszkodowanym w świetle wyroku wydanego w sprawie (...), których nie uwzględnił Sąd Okręgowy w niniejszej sprawie.

Sąd Apelacyjny na podstawie art. 386 § 1 kpc zmienił zaskarżony wyrok podwyższając zasądzoną w pkt I wyroku kwotę 87.368,98 zł o kwotę 35 360zł do kwoty łącznej 122 728,98 wraz z odsetkami od daty przyjętej przez Sąd Okręgowy. Kwota ta jest minimalnie niższa od kwoty dochodzonej przez pozwanego w pozwie. Z tych względów brak było podstaw do zmiany pkt II wyroku. W konsekwencji Sąd Apelacyjny zmienił rozstrzygnięcie o kosztach procesu i obciążył nimi w całości pozwanego na podstawie art. 98 § 1 i 3 kpc gdyż powództwo nie zostało uwzględnione w minimalnym zakresie. Na koszty procesu przed Sądem pierwszej instancji złożyła się opłata od pozwu i koszty zastępstwa prawnego.

Ponieważ apelacja została uwzględniona w całości Sąd Apelacyjny na podstawie art.108 § 1 kpc w zw. z art. 98 § 1 i 3 kpc zasądził od pozwanego na rzecz powoda koszty procesu odpowiadające sumie opłaty od apelacji i wynagrodzeniu pełnomocnika powoda ustalonego wg obowiązujących stawek.