Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 kwietnia 2018 r.

Sąd Okręgowy w Olsztynie IX Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 5 kwietnia 2018 r. w Olsztynie na rozprawie

sprawy z powództwa A. M. i I. M.

przeciwko P. F. (1) oraz Č. P. a.s. z siedzibą w P. działająca przez (...) Spółka Akcyjna Oddział w Polsce

o zapłatę

na skutek apelacji powodów oraz pozwanej od wyroku Sądu Rejonowego w Kętrzynie z dnia 20 września 2017 r., sygn. akt I C 231/15,

I.  zmienia zaskarżony wyrok:

- w punktach V i VI w ten sposób, że nie obciąża powodów kosztami procesu na rzecz pozwanych;

- w punkcie VII w ten sposób, że wskazaną tam kwotę 414,44 zł obniża do kwoty 222,22 zł (dwieście dwadzieścia dwa złote dwadzieścia dwa grosze),

- w punkcie VIII w ten sposób, że wskazaną tam kwotę 382,56 zł obniża do kwoty 222,22 zł (dwieście dwadzieścia dwa złote dwadzieścia dwa grosze),

II.  oddala obie apelacje w pozostałych częściach;

III.  znosi pomiędzy stronami koszty postępowania apelacyjnego.

Krystyna Skiepko Bożena Charukiewicz Dorota Ciejek

Sygn. akt IX Ca 1195/17

UZASADNIENIE

Powodowie A. M. i I. M. wnieśli pierwotnie o zasądzenie solidarnie od pozwanych P. F. (1) i Č. (...)S.A. Oddział w Polsce z siedzibą w W. kwoty 18.250 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 3 września 2014 r. do dnia zapłaty.

W uzasadnieniu wskazali, że na dochodzoną kwotę składała się kwota 11.000 zł tytułem odszkodowania za uszkodzony samochód, kwota 5.000 zł tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę na rzecz A. M., kwota 2.000 zł tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę na rzecz I. M. oraz kwota 225 zł tytułem zwrotu kosztów holowania. W toku procesu powodowie ograniczyli powództwo do kwoty 13.386 zł, na którą składała się kwota 5.900 zł tytułem odszkodowania za uszkodzony samochód, kwota 246 zł tytułem zwrotu kosztów holowania, kwota 230 zł tytułem zwrotu kosztów ubezpieczenia OC oraz niezmienione kwoty dochodzone tytułem zadośćuczynienia. Następnie strona powodowa rozszerzyła powództwo o kwotę 15.000 zł, domagając się zasądzenia kwoty 20.000 zł tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę na rzecz A. M., zamiast dotychczas dochodzonej kwoty 5.000 zł.

Powodowie podnieśli, że 2 sierpnia 2014r. uczestniczyli w wypadku komunikacyjnym, w wyniku którego poważnemu uszkodzeniu uległ należący do nich pojazd marki P. (...). Wskutek wypadku powódka doznała niewielkich obrażeń ciała oraz znacznego szoku i urazu psychicznego, objawiającego się występującymi lękami przed jazdą samochodem. Powód doznał jedynie nieznacznych obrażeń ciała. Sprawca wypadku P. F. (1), w chwili zdarzenia znajdujący się w stanie nietrzeźwym, był ubezpieczony w zakresie odpowiedzialności cywilnej w pozwanym zakładzie ubezpieczeń. Powodowie zgłosili zaistniałą szkodę pozwanym, ci jednak odmówili spełnienia świadczenia.

Pozwany Č. (...) S.A. w P. Oddział w Polsce z siedzibą w W. wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów procesu wg norm przepisanych.

W uzasadnieniu przyznał, że w dacie zdarzenia ubezpieczał sprawcę wypadku w zakresie odpowiedzialności cywilnej. Nie kwestionował również co do zasady swojej odpowiedzialności za skutki przedmiotowego zdarzenia. Wskazał, że na podstawie przeprowadzonych oględzin uszkodzonego pojazdu oraz dokonanej kalkulacji ustalił, iż jego naprawa byłaby ekonomicznie nieuzasadniona, albowiem koszt naprawy przekroczyłby wartość pojazdu przed szkodą. W ocenie pozwanego zasadna wysokość odszkodowania, stanowiąca różnicę między wartością pojazdu przez szkodą a wartością pozostałości po szkodzie, wynosi 5.600 zł. Odnosząc się do roszczeń strony powodowej z tytułu zadośćuczynienia, wskazał że nie zostały one udowodnione ani co do zasady ani co do wysokości.

Pozwany P. F. (2) wniósł o oddalenie powództwa. Uznał co do zasady swoją odpowiedzialność za skutki przedmiotowego zdarzenia, zakwestionował jednak wysokość roszczeń dochodzonych przez stronę powodową.

Wyrokiem z dnia 20 września 2017 r. Sąd Rejonowy w Kętrzynie oddalił powództwo I. M. i A. M. przeciwko P. F. (1) i P. Ć. (...) S.A Oddziałowi w Polsce Ogólnopolskiemu Oddziałowi Obsługi Klienta w W. o odszkodowanie. Zasądził od pozwanych na rzecz powódki tytułem zadośćuczynienia kwotę 10.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami od 27.04.2015r. do dnia zapłaty w stosunku do pozwanego P. Ć. (...)S.A Oddziału w Polsce Ogólnopolskiego Oddziału (...) Klienta w W. oraz z ustawowymi odsetkami od 08.05.2015r. do dnia zapłaty w stosunku do pozwanego P. F. (1) - z zastrzeżeniem, że spełnienie świadczenia przez jednego z pozwanych zwalnia drugiego pozwanego. Oddalił powództwo A. M. o zadośćuczynienie w pozostałym zakresie. Oddalił powództwo I. M. o zadośćuczynienie. Zasądził solidarnie od pozwanych na rzecz powódki kwotę 747,17 zł tytułem zwrotu kosztu procesu. Zniósł wzajemnie koszty procesu pomiędzy powodem a pozwanymi. Zasądził od pozwanych solidarnie na rzecz Skarbu Państwa kwotę 414,44 zł tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych związanych z wydanymi opiniami biegłych. Zasądził od powodów solidarnie na rzecz Skarbu Państwa kwotę 382,56 zł tytułem nieuiszczonych koszów sądowych związanych z wydanymi opiniami biegłych. Nakazał pobrać od powódki na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Kętrzynie kwotę 375 zł tytułem nieuiszczonej opłaty od rozszerzonego powództwa. Nakazał pobrać solidarnie od pozwanych na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Kętrzynie kwotę 375 zł tytułem nieuiszczonej opłaty od rozszerzonego powództwa.

Sąd Rejonowy ustalił, że w dniu 2 sierpnia 2014r. A. M. i I. M. uczestniczyli w wypadku drogowym, odpowiednio jako kierowca i pasażer samochodu osobowego marki P. (...). Do wypadku doszło z winy P. F. (1), który znajdując się w stanie nietrzeźwości, kierował samochodem dostawczym marki V. (...). Sprawca wypadku był ubezpieczony w zakresie odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych w pozwanym Č. (...)w P. Oddział w Polsce z siedzibą w W..

W związku z przedmiotowym zdarzeniem powodom udzielono pomocy ambulatoryjnej w Szpitalu (...) w K.. A. M. w dniu 2 sierpnia 2014r., natomiast I. M. w dniu 3 sierpnia 2014 r.

Wartość pojazdu należącego do powodów w dniu wypadku wynosiła 6.900 zł. Wartość pojazdu po szkodzie wynosiła 1.300 zł. Celowe i konieczne koszty naprawy, umożliwiające przywrócenie pojazdu do stanu nie gorszego i nie lepszego niż stan sprzed szkody wyniosłyby 27.371,74 zł.

W związku z przedmiotowym zdarzeniem powodowie ponieśli koszty holowania pojazdu w kwocie 246 zł.

W dniu 13 września 2014 r. powodowie opłacili składkę ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych dla samochodu marki P. (...) w kwocie 230 zł.

Zdarzenie z dnia 2 sierpnia 2014r. zostało odebrane przez powódkę jako sytuacja silnie stresująca oraz zagrażająca życiu jej i dziecka, co przełożyło się na jej stan psychiczny w postaci zmniejszenia aktywności życiowej, a także odczuwalnych do dnia dzisiejszego nawracających obaw związanych z zagrożeniem życia w sytuacji jazdy samochodem nawet jako pasażer, wywołując rozchwianie emocjonalne, płaczliwość i nawracający lęk oraz złość do sprawcy wypadku. U powódki w dalszym ciągu występują symptomy takie jak: odtwarzanie się traumatycznego wydarzenia, unikanie bodźców skojarzonych z traumą, utrzymujący się stan zwiększonego pobudzenia po zdarzeniu, zakłócenia znaczących obszarów funkcjonowania w wykonywaniu codziennych obowiązków. Wspomniane symptomy wskazują na istnienie u pozwanej Zespołu (...) ( (...)).

Powódka przed wypadkiem nie miała żadnych oporów przed prowadzeniem pojazdu. Obecnie pomimo podejmowanych prób nie jest w stanie kierować samochodem. Podróżuje wyłącznie jako pasażer. Częściej niż kiedyś porusza się pieszo. Z uwagi na lęk przed prowadzeniem samochodu, powódka nie utrzymuje obecnie już tak częstych kontaktów z bratem i siostrą. Jest w tym względzie uzależniona od męża, który prowadzi samochód. Powódka nie może również zamieszkać w domu w K. ponieważ wiązałoby się to z koniecznością samodzielnego dojeżdżania do pracy samochodem.

Powodowie zgłosili szkodę pozwanym, którzy początkowo odmówili spełnienia świadczenia. Ostatecznie pozwany Č. (...)w P. Oddział w Polsce z siedzibą w W. już w toku procesu w dniu 27 listopada 2015 r. wypłacił powodom kwotę 5.600 zł tytułem odszkodowania za uszkodzony samochód oraz kwotę 246 zł tytułem zwrotu kosztów holowania.

W ocenie Sądu Rejonowego strona pozwana nie kwestionowała swojej odpowiedzialności za skutki wypadku komunikacyjnego. Sporna pozostawała jedynie wysokość zadośćuczynienia. Określając wysokość zadośćuczynienie należnego powódce Sąd Rejonowy wziął pod uwagę przede wszystkich, że powódka doznała Zespołu (...) ( (...)), który opisany został w dowodzie z opinii biegłego. Miarkując zadośćuczynienie Sąd kierował się przyjętymi w orzecznictwie kryteriami takimi jak rozmiar doznanej krzywdy, zwłaszcza okres trwania cierpień fizycznych i psychicznych, ich nasilenie, liczbę i czasokres pobytów w szpitalach, liczbę i stopień inwazyjności ewentualnych zabiegów medycznych, nasilenie i czas trwania ewentualnych dolegliwości bólowych, a nadto trwałość skutków czynu niedozwolonego, wpływ na dotychczasowe życie poszkodowanego, ogólną sprawność fizyczną i psychiczną poszkodowanego oraz prognozy poszkodowanego na przyszłość. Sąd wziął również pod uwagę, że zadośćuczynienie ma przede wszystkim kompensacyjny charakter, stąd nie może być ono symboliczne, lecz powinno przedstawiać realną, ekonomicznie odczuwalną wartość (zobacz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 sierpnia 2013 r., I CSK 667/12, LEX nr 1391106). Mając na uwadze wszystkie wskazane powyżej okoliczności, w szczególności długotrwałość negatywnych skutków wypadku i ich wpływ na zmianę dotychczasowego sposobu życia, Sąd uznał za właściwe zadośćuczynienie w łącznej kwocie 10.000 zł. Taką też kwotę zasądził na rzecz powódki A. M.. W pozostałym zakresie Sąd oddalił powództwo jako zbyt wygórowane i nie mające uzasadnienia w okolicznościach sprawy Mając na względzie istniejące w Polsce realia ekonomiczne i orzecznictwo sądów w tym zakresie, należy uznać, że zadośćuczynienie w łącznej kwocie 10.000 zł, stanowi znaczną wartość pieniężną, pozwalającą w pełni zrekompensować szkodę doznaną przez powódkę w związku z przedmiotowym zdarzeniem. Zadośćuczynienie w większej kwocie prowadziłoby zdaniem Sądu do nieuzasadnionego wzbogacenia powódki. Sąd oddalił w całości zgłoszone przez powoda I. M. roszczenie o zapłatę kwoty 2.000 zł tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę. Stosownie do przepisów art. 6 k.c. i art. 232 k.p.c. na powodzie spoczywał ciężar udowodnienia swojego roszczenia, zarówno co do zasady jaki i co do wysokości. Powód nie wykazał w tym zakresie żadnej inicjatywy dowodowej. Nie zawnioskował chociażby, tak jak to miało miejsce w przypadku powódki, o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego z zakresu psychologii lub psychiatrii. Wysokość szkody w pojeździe powoda oraz koszt holowania pojazdu zostały już przez pozwanego wypłacone, dlatego powództwo podlegało w tym zakresie oddaleniu. O kosztach procesu między pozwanymi a powódką orzeczono na podstawie art. 100 k.p.c. mając na uwadze, że powódka w zakresie roszczenia o odszkodowanie wygrała sprawę w 52%, zaś w zakresie roszczenia o zadośćuczynienie w 50%. O kosztach między pozwanymi a powodem orzeczono na podstawie art. 100 k.p.c. znosząc je wzajemnie, z uwagi na to, że koszty należne powodowi z tytułu wygrania w 52% sprawy w zakresie dochodzonego odszkodowania oraz koszty należne pozwanym z tytułu wygrania w 100% sprawy w zakresie dochodzonego zadośćuczynienie są porównywalne. O nieopłaconych kosztach opinii biegłego z zakresu rekonstrukcji wypadków drogowych i likwidacji szkód powypadkowych Sąd orzekł na podstawie art. 113 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, mając na uwadze, że wygrali oni sprawę o odszkodowanie w 52%. O nieuiszczonej przez powódkę opłacie od rozszerzonego powództwa o zadośćuczynienie Sąd orzekł w oparciu o przepis art. 100 k.p.c. w zw. z art. 130 ³§ 2 k.p.c., mając na uwadze, że roszczenie powódki zostało uwzględnione w 50%.

Powyższy wyrok zaskarżyły apelacjami strony.

Powodowie zaskarżyli wyrok:

- odnośnie punktu I, zarzucając naruszenie prawa procesowego, w szczególności art. 332 § 2 k.p.c. poprzez niezasadne oddalenie powództwa zamiast częściowego umorzenia postępowania w tym zakresie,

- odnośnie pkt II i III wyroku zarzucili błąd w ustaleniach faktycznych, przyjęty w rozstrzygnięciu, polegający na niezasadnym stwierdzeniu, iż zasądzona kwota zadośćuczynienia w wysokości 10.000 zł stanowi znaczną wartość pieniężną, mającą w pełni zrekompensować szkodę doznaną przez powódkę, zaś jej zwiększenie prowadziłoby do nieuzasadnionego wzbogacenia powódki, podczas gdy, zważywszy na długotrwałość i dokuczliwość skutków wypadku, uznać należy, że owa wysokość zadośćuczynienia w tym konkretnym wypadku jest sumą ledwie symboliczną, niejednokrotnie nie przewyższającą miesięcznego uposażenia w kraju,

- odnośnie pkt IV wyroku zarzucili naruszenie prawa procesowego, w szczególności art. 322 k.p.c. i art.316 § 1 k.p.c. poprzez niezasadne przyjęcie, iż powód I. M. niczym nie udowodnił zasadności swojego roszczenia o zadośćuczynienie w sytuacji, gdy pozwani ad 1 i ad 2 nie kwestionowali, że uczestniczył on jako pasażer w wypadku, jako ojciec małoletniego syna H., odczuwał obawę i niepokój o stan jego oraz żony A. zdrowia, a ponadto z powodu całkowitego zniszczenia samochodu i znacznego opóźnienia w wypłacie odszkodowania zmuszony był do nieplanowanego zaangażowania własnych środków finansowych na zakup samochodu zastępczego, co sprawiło, że przy ustalonym stanie faktycznym sprawy należało dojść do przekonania, że ścisłe udowodnienie wysokości zadośćuczynienia jest niemożliwe i lub nader utrudnione, a ponadto powodowałoby zbędne przedłużanie postępowania, co sprawia, że należało określić wysokość zadośćuczynienia według zasad słuszności i swojej (sądu) oceny, czego konsekwencją jest błędne naliczenie kosztów procesu dla powoda I. M. (pkt VI wyroku) w wysokości minimalnej 1200 zł,

- odnośnie pkt V wyroku, zarzucili naruszenie prawa materialnego, w szczególności § 2 pkt 4 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. z dnia 5.11.2015) poprzez błędne wyliczenie zasądzonych na rzecz powódki kosztów procesu z należnej kwoty 2400 zł (minimum) do kwoty jedynie 747,17 zł,

- odnośnie pkt VIII wyroku zarzucili naruszenie procedury, w szczególności art.98 § l i 3 k.p.c. poprzez niezasadne obciążenie powodów kosztami związanymi w wydanymi opiniami biegłych w sytuacji, gdy takowe były w pełni zasadne, przyczyniły się one do prawidłowego ustalenia stanu faktycznego sprawy, nie były one kwestionowane przez powodów i były one podstawą do uwzględnienia przez Sąd żądań powodów.

Podnosząc powyższe zarzuty powodowie wnieśli o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez: odnośnie pkt I wyroku - częściowe umorzenie postępowania w zakresie ograniczonego żądania odszkodowania przez powodów z uwagi na spełnienie - w toku procesu, przez pozwanego żądania powodów odnośnie odszkodowania, zasądzenie na rzecz powódki zwiększonego do kwoty 20.000 zł zadośćuczynienia za doznaną szkodę w tym znaczny uszczerbek na zdrowiu, zasądzenie na rzecz powoda I. M. kwoty 2.000 zł tytułem zadośćuczynienia za doznaną szkodę, zasądzenie na rzecz powodów kosztów procesu wg norm przewidzianych oraz złożonego spisu kosztów za I instancję, zasądzenie od pozwanych na rzecz powodów kosztów sądowych za II instancję.

Pozwana Č. (...) w P. Oddział w Polsce z siedzibą w W. zaskarżyła wyrok apelacją w części zasądzającej od pozwanej oraz pozwanego P. F. (1) na rzecz powódki kwotę 10.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 27 kwietnia 2015 r. do dnia zapłaty w stosunku do pozwanej oraz z ustawowymi odsetkami od 8 maja 2015 r. do dnia zapłaty w stosunku do pozwanego P. F. (1) - z zastrzeżeniem, że spełnienie świadczenia przez jednego z pozwanych zwalnia drugiego pozwanego; zasądzającej solidarnie od pozwanych na rzecz powódki kwotę 747,17 zł tytułem zwrotu kosztów procesu; zasądzającej solidarnie od pozwanych na rzecz Skarbu Państwa kwotę 414,44 zł tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych związanych z wydanymi opiniami biegłych; nakazującej pobrać solidarnie od pozwanych na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Kętrzynie kwotę 3750 zł tytułem nieuiszczonej opłaty od rozszerzonego powództwa.

Zaskarżonemu wyrokowi pozwana zarzuciła:

I. naruszenie prawa procesowego, które mogło mieć wpływ na wynik sprawy, tj. art. 233 § 1 k.p.c. poprzez brak wszechstronnego rozważenia zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego i dokonanie jego oceny z przekroczeniem granic swobodnej oceny dowodów, a co za tym idzie, sprzeczność ustaleń Sądu I instancji z zebranym w przedmiotowej sprawie materiałem dowodowym, tj.:

a) błędną ocenę dowodu z opinii biegłego sądowego w części dotyczącej stanu zdrowia powódki i dolegliwości odczuwanych przez powódkę po przedmiotowym wypadku oraz wpływu wypadku na codzienne funkcjonowanie po zdarzeniu i na chwilę obecną, w której nie znajdował on potwierdzenia w pozostałym zgromadzonym materiale dowodowym, co prowadziło do błędu w ustaleniach faktycznych dotyczących opisu stanu zdrowia powódki i dolegliwości odczuwanych przez powódkę po przedmiotowym wypadku oraz w ocenie wpływu wypadku na codzienne funkcjonowanie po zdarzeniu i na chwilę obecną;

b) błędną ocenę dowodu z przesłuchania powódki poprzez uznanie ich za wiarygodne w części dotyczącej stanu jej zdrowia i dolegliwości odczuwanych przez nią po przedmiotowym wypadku oraz wpływu wypadku na codzienne funkcjonowanie po zdarzeniu i na chwilę obecną, jako że nie znajdował on potwierdzenia w pozostałym zgromadzonym materiale dowodowym, co prowadziło do błędu w ustaleniach faktycznych dotyczących opisu stanu zdrowia powódki i dolegliwości odczuwanych przez powódkę po przedmiotowym wypadku oraz w ocenie wpływu wypadku na codzienne funkcjonowanie po zdarzeniu i na chwilę obecną;

c) przyjęcie, że na skutek przedmiotowego wypadku powódka doznała krzywdy, której rozmiar uzasadniał przyznanie jej zadośćuczynienia w łącznej wysokości 10 000 zł, podczas gdy materiał dowodowy nie zawierał dowodów potwierdzających tę okoliczność;

II. naruszenie prawa materialnego, tj.:

1.art. 445 § 1 k.c. poprzez błędną wykładnię polegającą na nieuwzględnieniu przez Sąd wszystkich okoliczności, które powinny być brane pod uwagę przy ustalaniu doznanych krzywd, oraz błędnym uznaniu przez Sąd I instancji, że łączna kwota zadośćuczynienia w wysokości 10.000 zł jest kwotą
„odpowiednią” w rozumieniu tej normy przy uwzględnieniu okoliczności faktycznych niniejszej sprawy;

2.art. 361 § 1 k.c. poprzez błędne zastosowanie i uznanie, że ewentualne dolegliwości psychiczne pozostają w związku z przedmiotowym zdarzeniem, podczas gdy całokształt okoliczności, a przede wszystkim charakter zdarzenia (które nie wiązało się z żadnymi poważnymi urazami na zdrowiu
i którego przebieg nie był poważny, a więc na powódkę nie mogły działać znaczne siły) wskazuje, że nie jest prawdopodobnym, aby w jego wyniku powódka doznała jakiegokolwiek uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia. Prawidłowe zastosowanie powyższego przepisu powinno prowadzić do
stwierdzenia, że dolegliwości deklarowane przez powódkę nie pozostają w normalnym związku z przedmiotowym zdarzeniem;

3. art. 481 § 1 k.c. w związku z art. 445 § 1 k.c. skutkujące przyjęciem, iż odsetki za opóźnienie w zapłacie zadośćuczynienia należą się od kwoty 10.000 zł od dnia 27 kwietnia 2015 r. do dnia zapłaty w stosunku do pozwanej oraz od 8 maja 2015 r. do dnia zapłaty w stosunku do pozwanego P. F. (1), podczas gdy powinny być one zasądzone od dnia wyrokowania.

W związku z powyższymi zarzutami pozwana wniosła o zmianę wyroku

w zaskarżonej części i oddalenie powództwa co do żądania przez powódkę A. M. zapłaty kwoty 10.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami; rozstrzygnięcie o kosztach procesu przed Sądem I instancji według norm przepisanych i zasądzenie od powódki na rzecz pozwanej zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego oraz kosztów opłaty skarbowej od pełnomocnictwa; nieobciążanie pozwanej brakującymi kosztami sądowymi; zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej kosztów procesu przed Sądem II instancji według norm przepisanych, ewentualnie skarżąca wniosła o uchylenie wyroku w zaskarżonej części i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania - przy uwzględnieniu kosztów postępowania przed Sądem II instancji.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Obie apelacje w odniesieniu do roszczeń głównych nie były zasadne. Zmianie podlegało jedynie rozstrzygnięcie o kosztach procesu za I instancję.

Sąd I instancji prawidłowo przeprowadził postępowanie dowodowe i orzekł na podstawie wszystkich zaoferowanych przez strony dowodów, dokonując trafnej ich oceny. Ocena wiarygodności i mocy dowodów została przeprowadzona w granicach przysługującej Sądowi I instancji z mocy art. 233 § 1 k.p.c. swobody osądu.

Ustalenia faktyczne w sprawie poczynione zostały na podstawie wszechstronnej analizy dowodów, których ocena nie wykazała błędów natury faktycznej, czy logicznej, znajdując swoje odzwierciedlenie w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia. Sąd Rejonowy wskazał, jakie fakty uznał za udowodnione, na czym oparł poszczególne ustalenia. Sąd I instancji wskazał również wnioski, jakie wyprowadził z dokonanych ustaleń, opierając na nich swoje merytoryczne rozstrzygnięcie, co zostało zawarte w logicznych wywodach uzasadnienia zaskarżonego orzeczenia.

Ustalenia faktyczne i ich ocenę Sąd Okręgowy przyjął za własne, zwracając uwagę, że nie ma wobec tego potrzeby procesowej przeprowadzania na nowo w uzasadnieniu tego orzeczenia oceny każdego ze zgromadzonych dowodów, a wystarczy odnieść się do tych ustaleń i ocen, które zostały zakwestionowane w apelacji (por. wyrok Sądu Najwyższego z 10 października 1998r., III CKN 650/98, OSNC 1999/3/60, wyrok Sądu Najwyższego z 4 kwietnia 2003r., III CKN 1217/00, niepublikowany i wyrok Sądu Najwyższego z 27 listopada 2003r., II UK 156/03, Lex nr 390069, wyrok Sądu Najwyższego z 27 kwietnia 2010r., II PK 312/09, LEX nr 602700 oraz wyrok Sądu Najwyższego z 9 lutego 2012r., III CSK 179/11, LEX nr 1165079).

W dalszej części należy podkreślić, że sąd drugiej instancji rozpoznający sprawę na skutek apelacji nie jest związany przedstawionymi w niej zarzutami dotyczącymi naruszenia prawa materialnego, wiążą go natomiast zarzuty dotyczące naruszenia prawa procesowego (por. uchwała Składu Siedmiu Sędziów Sądu Najwyższego 31 stycznia 2008r., III CZP 49/07, OSNC 2008/6/55), dlatego powoływanie się w zarzutach na naruszenie prawa procesowego, ma skutek procesowy tylko do wymienionych w odwołaniu konkretnych zarzutów naruszenia procedury, z wyjątkiem powodujących nieważność postępowania.

Przede wszystkim należy wskazać, iż uprawnienia w zakresie ustalania wysokości należnego zadośćuczynienia sądu odwoławczego są ograniczone. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 9 lipca 1970 r. III PRN 39/70 (OSNC 1971/3/53) wyraził pogląd, iż określenie wysokości zadośćuczynienia za doznaną krzywdę stanowi istotny atrybut sądu merytorycznie rozstrzygającego sprawę w pierwszej instancji, Sąd drugiej instancji może je zaś korygować wtedy, gdy przy uwzględnieniu wszystkich okoliczności sprawy mających na to wpływ jest ono niewspółmiernie nieodpowiednie, jako rażąco wygórowane lub rażąco niskie. Podobne wnioski wynikają z analizy późniejszych orzeczeń Sądu Najwyższego, które przyjmują, że zarzut zawyżenia (zaniżenia) wysokości zadośćuczynienia może być uwzględniony w instancji odwoławczej tylko wówczas, gdyby nie zostały uwzględnione wszystkie okoliczności istotne dla ustalenia tej wysokości, chyba że wymiar zadośćuczynienia byłby rażąco niewłaściwy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 marca 1998 r., I CKN591/97, niepubl.).

W ocenie Sądu Okręgowego określona przez Sąd Rejonowy kwota zadośćuczynienia należna powódce nie jest ani rażąco wygórowana, ani rażąco zawyżona. Tym samym brak jest przesłanek do zmiany zaskarżonego wyroku w zakresie wskazanym w apelacjach stron.

Z orzecznictwa wynika, iż stopień utraty zdrowia nie jest równoznaczny z rozmiarem krzywdy i wielkością należnego zadośćuczynienia (por. wyrok Sądu Najwyższego z 5 października 2005 r., I PK 47/05, Mon. Pr. Pr. 2006, nr 4, s. 208). Przy oznaczeniu zakresu wyrządzonej krzywdy za konieczne uważa się uwzględnienie również innych następstw zdarzenia wywołujących uszkodzenia ciała lub utratę zdrowia. Chodzi tu przede wszystkim o rodzaj naruszonego dobra, zakres (natężenie i czas trwania) naruszenia, trwałość skutków naruszenia i stopień ich uciążliwości, a także stopień winy sprawcy i jego zachowanie po dokonaniu naruszenia (por. wyroki Sądu Najwyższego z 20 kwietnia 2006 r., IV CSK 99/05, LEX nr 198509; z 1 kwietnia 2004 r., II CK 131/03, LEX nr 327923; z 19 sierpnia 1980 r., IV CR 283/80, OSN 1981, nr 5, poz. 81; z 9 stycznia 1978 r., IV CR 510/77, OSN 1978, nr 11, poz. 210). Na rozmiar kompensaty może mieć również wpływ trwałość skutków uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia (por. wyrok Sądu Najwyższego z 5 maja 1967 r., I PR 118/67, LEX nr 139132).

Uwzględniając treść powyższych orzeczeń należy stwierdzić, że brak jest przesłanek do stwierdzenia, iż w wyniku zdarzenia z dnia 2 sierpnia 2014 r. powódka doznała uszczerbku w takim rozmiarze, którego wyrównaniem byłaby kwota 20.000 zł.

Należy podkreślić, iż wysokość zadośćuczynienia za szkodę na osobie ma zawsze charakter subiektywny. Nie może ona być obiektywnie zmierzona, a jedynie szacowana na podstawie wszelkich okoliczności sprawy. Z uwagi na subiektywny aspekt wysokości zadośćuczynienia kluczową rolę odgrywają oczekiwania samego poszkodowanego, co do oczekiwań odnoszących się do kwoty, która będzie rekompensowała jego uszczerbek. W niniejszej sprawie powódka oceniła, że kwota 5.000 zł jest taką wysokością zadośćuczynienia, która w najpełniejszy sposób wyrówna doznaną przez nią krzywdę. Zakresu krzywdy doznanej przez powódkę nie zmienia opinia biegłego. Dowód ten nie powoduje zwiększenia zakresu krzywdy, który uzasadniałby wyższe zadośćuczynienie niż subiektywne poczucie krzywdy poszkodowanej.

Dodać należy, iż ocena okoliczności składających się na krzywdę powódki dokonana przez Sąd Rejonowy była prawidłowa i wszechstronna. Sąd Rejonowy nie pominął żadnej z istotnych okoliczności nadając szczególne znacznie Zespołowi (...) opisanego w opinii biegłego.

Nie ma tym samym podstaw do twierdzenia, jak czyni to strona pozwana, że między stwierdzonym u powódki zespołem stresu pourazowego a wypadkiem komunikacyjnym, w którym uczestniczyła powódka, nie ma żadnego związku przyczynowego. Związek ten został wykazany za pomocą dowodu z opinii biegłego oraz dowodem z zeznań powódki. Sam fakt, że powódka nie doznała żadnych poważnych uszkodzeń ciała lub rozstroju zdrowia, nie oznacza, że nie doznała żadnego rozstroju. Zakres tej krzywdy powinien być odzwierciedlony w wysokości zadośćuczynienia, co oznacza, że nawet nieznaczny rozstrój zdrowia podlega wyrównaniu w ramach zadośćuczynienia. Z opinii biegłej wynika, że nadal występujące u powódki symptomy wskazują na istnienie zespołu stresu pourazowego. Biegła kategorycznie stwierdziła, że jest on wynikiem zdarzenia z dnia 2 sierpnia 2014r. Stan psychiczny powódki w związku z powyższym zdarzeniem znacząco zakłócał obszary funkcjonowania powódki w wykonywaniu codziennych obowiązków. Biegła zaleciła psychoterapię. Pozwana w żaden sposób nie podważyła wiarygodności opinii biegłej, jej zarzuty stanowią tylko nieuzasadnioną polemikę z logicznymi wnioskami biegłej. Słusznie zatem przyjął Sąd Rejonowy, że opinia biegłej z zakresu psychologii może stanowić podstawę wiążących ustaleń faktycznych w niniejszej sprawie.

Za nietrafne należało uznać zarzuty strony powodowej dotyczące oddalenia powództwa w zakresie żądania zapłaty zadośćuczynienia z tytułu uszczerbku, którego miał doznać powód. Strona powodowa reprezentowana przez zawodowego pełnomocnika nie przedstawiła na tę okoliczność żadnego dowodu, a dowód z przesłuchania powoda początkowo zgłoszony w pozwie, został przez pełnomocnika cofnięty, co uniemożliwiło poczynienie jakichkolwiek ustaleń faktycznych w tym względzie. W konsekwencji tylko zaniedbaniom w procesie dowodzenia po stronie powodów można przypisać niewykazanie okoliczności krzywdy powoda. Podkreślić należy, iż udowodnienie określonej okoliczności nie może ograniczać się wyłącznie do gołosłownych twierdzeń o zaistnieniu określonego zdarzenia, w sytuacji, kiedy, jak to miało miejsce w niniejszej sprawie, strona pozwana zaprzecza tym faktom.

Reasumując Sąd Rejonowy trafnie przyjął, opierając się o całokształt okoliczności ustalonych w niniejszej sprawie, zakres krzywdy powódki wywołany wypadkiem. W ocenie Sądu Okręgowego ustalenia faktyczne i ocena prawna Sądu Rejonowego były prawidłowe.

Za nieprawidłowe natomiast należało uznać zaskarżone orzeczenie o kosztach procesu. Powodowie w apelacji zarzucili, że Sąd Rejonowy niezasadnie oddalił powództwo o odszkodowanie, podczas gdy ograniczyli żądanie pozwu i Sąd powinien postępowanie w tej części umorzyć. Stanowisko powodów jest jednak niezasadne. Powodowie ograniczyli powództwo co do odszkodowania za koszty holowania i uszkodzony samochód. Oświadczenie powyższe nie zawierało jednak zrzeczenia się roszczenia. W takiej sytuacji skuteczne cofnięcie pozwu mogło nastąpić wyłącznie za zgodą strony pozwanej, która wyraźnie oświadczyła, iż nie zgadza się na to. Powodowie, reprezentowani przez zawodowego pełnomocnika nie odpowiedzieli na stanowisko pozwanej i nie złożyli żadnego oświadczenia w tym zakresie.

W konsekwencji, co do roszczenia odszkodowawczego Sąd Rejonowy prawidłowo oddalił je przyjmując, że nie zostało ono skutecznie cofnięte, a jednocześnie brak było podstaw do jego uwzględnienia wobec bezspornej zapłaty przez pozwaną żądanej kwoty z tego tytułu. Rozstrzygnięcie powyższe miało taki skutek, że powodowie w tej części przegrali sprawę i co do zasady powinni zwrócić stronie pozwanej poniesione przez nią koszty celowej obrony. Jednak charakter sprawy, który wiąże się ściśle z czynem niedozwolonym oraz szkodą na osobie, a także zapłata przez pozwaną dochodzonej kwoty dopiero w toku procesu dawały podstawy do przyjęcia, że w sprawie zachodzi wypadek szczególny pozwalający na nieobciążanie powodów kosztami procesu (art. 102 k.p.c.).

Sąd Rejonowy błędnie natomiast ustalił wysokość należnych kosztów sądowych. Sąd I instancji nie wziął bowiem pod uwagę wszystkich zaliczek uiszczonych przez strony. Strona powodowa uiściła łącznie 1.200 zł zaliczek, zaś strona pozwana 400 zł (łącznie 1.600 zł). Wydatki z tytułu przeprowadzenia dowodu z opinii biegłego wyniosły łącznie 2.044,44 zł. Do zapłaty zatem z tytułu nieuiszczonych kosztów sądowych pozostała kwota 444,44 zł. Ponieważ strony wygrały i przegrały sprawę w podobnym zakresie – koszty te należało podzielić między stronami po 1/2, a zatem po 222,22 zł każda ze stron.

Mając zatem na uwadze wskazane wyżej okoliczności Sąd Okręgowy na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. orzekł, jak w wyroku.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 100 k.p.c. uznając, że koszty procesu z uwagi na stopień w jakim strony przegrały sprawę i ich porównywalną wysokość, powinny być wzajemnie zniesione.

Dorota Ciejek Bożena Charukiewicz Krystyna Skiepko