Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 15 marca 2016 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. odmówił T. M. prawa do przeliczenia podstawy wymiaru emerytury.

W uzasadnieniu, powołując się na brzmienie art. 111 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, wskazano, że po przeliczeniu podstawy wymiaru świadczenia nadal najkorzystniejszy jest poprzednio ustalony wskaźnik wysokości podstawy wymiaru osiągniętego z okresu od 1.01.1980 r. do 31.12.2005 r., tj. z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu ubezpieczenia poprzedzających bezpośrednio rok kalendarzowy, w którym zgłoszono wniosek o emeryturę i wnosi 49,45%. W ocenie organu rentowego przedłożone zaświadczenie z Archiwum S. Powietrznych z dnia 25.11.2015 r. nie spełniało wymogów formalnych z powodu braku na zaświadczeniu danych osobowych. W wymiarze świadczenia nie uwzględniono okresu zatrudnienia od 1977 r. do 1979 r., gdyż w tym okresie T. M. nie został zgłoszony do ubezpieczenia społecznego (ajent skupu warzyw i owoców), o czym organ rentowy poinformował decyzją z dnia 26 września 2005 r. Jednocześnie organ rentowy nie przeprowadzał dowodu z zeznań świadków na okoliczność zatrudnienia w 1.08.1989 r. w Spółdzielni (...), gdyż pracę na podstawie umowy agencyjnej, zgodnie z art. 117 ustawy emerytalnej, należy udokumentować zaświadczeniem lub wpisem w legitymacji ubezpieczeniowej, o czym również organ rentowy poinformował decyzją z dnia 26 września 2005 roku /decyzja w aktach ZUS/.

Odwołanie od powyższej decyzji wniósł T. M. w dniu 19 kwietnia 2016 roku, wnosząc o zmianę zaskarżonej decyzji i przyznanie prawa do przeliczenia podstawy wymiaru świadczenia emerytalnego z uwzględnieniem okresu zatrudnienia w Spółdzielni (...) w R. oraz doliczenie dwóch lat zatrudnienia w (...) Zakładach (...) w W., tj. okresu od września 1962 r. do chwili powołania do służby wojskowej, czyli do października 1964r., a także okresu od sierpnia 1966r. do września 1966r.

W uzasadnieniu odwołujący wskazał, że w okresie od września 1962 r. do października 1964 r., a następnie od sierpnia do września 1966 r. był zatrudniony w (...) Zakładach (...) w W. jako uczeń w charakterze ślusarza, na dowód czego przedstawił świadectwa szkolne z (...) Szkoły nr (...) w W. za rok szkolny 1962/1963 i 1963/1964, zaświadczenie z Archiwum S. Powietrznych w N., zaświadczenie o pobranym wynagrodzeniu za pracę oraz świadectwo pracy wystawione w dniu 29 maja 2015 roku. W okresie od listopada 1964 r. do sierpnia 1966 r. odbywał zasadniczą służbę wojskową /odwołanie – k. 2-4/.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego odwołanie. Podtrzymał argumentację zawartą w zaskarżonej decyzji. Z uwagi na załączenie do odwołania świadectwa pracy za okres od 20.08.1966 do 1.10.1966 wystawionego przez (...) Zakłady (...) w W., decyzją z dnia 5.05.2016r. organ rentowy zaliczył ten okres do stażu /odpowiedź na odwołanie – k. 12/.

Na rozprawie w dniu 16 stycznia 2018 roku strony podtrzymały dotychczasowe stanowiska. Organ rentowy wskazał, że okres od 20.08.1966 r. do 1.10.1966 r. został uwzględniony do ubezpieczenia, natomiast nie zostały uwzględnione zarobki /protokół rozprawy – k. 86, min. 4:56-10:29/.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

T. M. urodził się (...) /okoliczność bezsporna/.

Wnioskodawca w okresie od września 1962r. do października 1964r. oraz od sierpnia 1966r. do września 1966r. był zatrudniony w (...) Zakładach (...) w W. jako uczeń w charakterze ślusarza. Z tego tytułu otrzymał następujące wynagrodzenie brutto: 1962r. (od września) – 997,36 zł, 1963r. – 3.005,98 zł, 1964r. (do października) – 5.589,97 zł, 1966r. (od sierpnia do września) – 1.330,82 zł. W okresie od listopada 1964r. do sierpnia 1966r. odbywał zasadniczą służbę wojskową /świadectwo pracy – k. 6, świadectwa szkolne za rok 1962/63 i (...) – k. 8-11, zaświadczenie z Archiwum S. Powietrznych z 29.05.2015 – k. 7; zaświadczenie z 20.11.2017 z listą uposażeń – k. 66-67, dowód z przesłuchania T. M. - k.86, min. 12:08-19:41 CD k- 88/.

T. M. był zatrudniony w okresie od 30.05.1977 r. do 15.12.1979 r. jako ajent skupu owoców i warzyw na czas prowadzenia skupu. W tym okresie Spółdzielnia nie odprowadzała i nie pobierała składek na ubezpieczenie za wnioskodawcę. W pełnym wymiarze czasu pracy wnioskodawca był zatrudniony jako ajent w okresie od 15.03.1980 r. do 31.07.1989 r. i tylko w tym okresie był ubezpieczony w ZUS na podstawie przepisów o ubezpieczeniach społecznych osób zatrudnionych na podstawie umowy ajencyjnej, zaś podstawę naliczania składki ubezpieczeniowej stanowiło 60% przeciętnego wynagrodzenia w danym okresie /pisma Gminnej Spółdzielni (...) w R. z dnia 2.08.2005 r. - k. 35 akt ZUS, z dnia 20.10.2005 r. - k. 48 akt ZUS oraz z dnia 15.11.2005 r. - k. 50 akt ZUS; dowód z przesłuchania T. M. - k.86, min. 12:08-19:41 CD k- 88/.

Decyzją z dnia 26 września 2005 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych przyznał T. M. rentę z tytułu całkowitej niezdolności do pracy począwszy od 11.07.2005 r., tj. od zaprzestania pobierania zasiłku chorobowego, do 31.08.2007 r. Do ustalenia podstawy wymiaru renty przyjęto wynagrodzenie/dochód/przychód, które stanowiło podstawę wymiaru składek z 10 lat kalendarzowych, tj. od stycznia 1992r. do grudnia 2001r. Wskaźnik podstawy wymiaru wynosił 39.41%. Do ustalenia renty uwzględniono 18 lat okresów składkowych i 6 miesięcy okresów nieskładkowych. Organ rentowy nie uwzględnił okresu zatrudnienia w Gminnej Spółdzielni (...) w R. w okresie od 30.05.1977r. do 15.12.1979r., jak również nie przesłuchiwał świadków na okoliczność zatrudnienia od 1.08.1989r. do 31.12.1991r. w Spółdzielni (...) /decyzja -k. 47 akt ZUS/.

Decyzją z dnia 29.11.2005r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych dokonał przeliczenia renty od 1.11.2005 do 31.08.2007r. Zakład nie uwzględnił okresu zatrudnienia od 30.05.1977r. do 14.12.1979r. w GS R. na podstawie umowy agencyjnej z uwagi na brak objęcia wnioskodawcy ubezpieczeniem społecznym /decyzja – k.53 akt ZUS/.

Decyzją z dnia 17.08.2007r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych ponownie ustalił od 1.09.2007r. rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy, która miała przysługiwać do dnia 31.07.2010r. /decyzja – k. 63 akt ZUS/.

Decyzją z dnia 1 lipca 2010 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych przyznał T. M. emeryturę od 27 czerwca 2010 roku na podstawie ustawy z 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Przy obliczeniu emerytury uwzględniono ustalony na dzień 27.06.2010r. wymiar 18 lat okresów składkowych, 6 miesięcy okresów nieskładkowych, 19 lat i 6 miesięcy (234 miesięcy) okresów pracy w gospodarstwie rolnym. Do ustalenia podstawy wymiaru emerytury przyjęto przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu ubezpieczenia. Wskaźnik podstawy wymiaru ustalony na dzień 27.06.2010r. wyniósł 49,45%. W decyzji został uwzględniony okres pracy w gospodarstwie rolnym od dnia 27 czerwca 2010 r. w łącznym wymiarze 19 lat i 6 miesięcy, w tym kwota zwiększenia – proporcja za 222 miesięcy okresów składkowych i nieskładkowych do sumy okresów składkowych, nieskładkowych i pracy w gospodarstwie rolnym przyjętych do ustalania prawa do emerytury, tj. 300 miesięcy /decyzja – k. 96 akt ZUS/.

Część okresów ubezpieczenia rolników uwzględniona przez organ rentowy w powyższej decyzji z dnia 1.07.2010r. pokrywa się ze spornymi okresami pracy na podstawie umowy agencyjnej, tj. zaliczone jako okresy składkowe okresy ubezpieczenia rolnego od 1.07.1977 r. do 14.03.1980 r., od 1.08.1989r. do 31.12.1989r., od 1.01.1991 r. do 28.06.1994r., które pokrywają się ze spornymi okresami od 30.05.1977r. do 14.12.1979r. oraz 1.08.1989r. do 31.12.1991r., /decyzja – k. 96 akt ZUS; potwierdzenia odprowadzanych składek – k. 76/.

W dniu 20.01.2016 T. M. złożył wniosek o ponowne przeliczenie świadczenia emerytalnego z uwzględnieniem zatrudnienia w (...) Zakładach. Remontowych nr 4 w W. i Gminnej Spółdzielni (...) w R. /wniosek – k. 105 akt ZUS/.

Decyzją z dnia 15 marca 2016 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. odmówił T. M. prawa do przeliczenia podstawy wymiaru emerytury /k.114 akt ZUS/.

Po złożeniu odwołania od decyzji z dnia 15.03.2016r., decyzją z dnia 5 maja 2016 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych przeliczył emeryturę T. M. od 1.04.2016r. Przy obliczeniu emerytury organ rentowy uwzględnił ustalony na dzień 1.04.2016 wymiar 18 lat i 2 miesięcy okresów składkowych (tj. 218 m-cy), 6 miesięcy okresów nieskładkowych oraz 19 lat i 6 miesięcy okresów pracy w gospodarstwie rolnym (234 miesiące). Do ustalenia podstawy wymiaru emerytury przyjęto przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu ubezpieczenia, zaś wskaźnik podstawy wymiaru ustalony na dzień 1.04.2016 r. wynosił 49,45% /decyzja -k. 122 akt ZUS, karta przebiegu zatrudnienia – k. 124/.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów załączonych do akt sprawy, w tym znajdujących się w aktach Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, oraz częściowo na podstawie zeznań wnioskodawcy. Zeznania świadków nie stanowiły podstawy dla dokonania ustaleń faktycznych, gdyż świadkowie nie dysponowali wiedzą co do okoliczności, na które dowód z ich zeznań został dopuszczony, a które mają istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia, to jest czy w spornych okresach wnioskodawca był zatrudniony, a jeśli tak to jakie wynagrodzenie otrzymywał z tytułu świadczenia pracy.

Okoliczność zatrudnienia wnioskodawcy w (...) Zakładach (...) w W. jako ucznia w charakterze ślusarza oraz wysokości osiągniętego wynagrodzenia została ustalona na podstawie świadectw szkolnych za lata 1962/63 i (...), zaświadczenia z Archiwum S. Powietrznych z 29.05.2015 oraz listy wynagrodzeń zawartej w piśmie z dnia 20.11.2017r. Dokumenty te nie budzą żadnych zastrzeżeń co do ich wiarygodności.

Wnioskodawca nie udowodnił natomiast, że w okresie od 30.05.1977 r. do 15.12.1979 r. z tytułu zatrudnienia jako ajent skupu owoców i warzyw na czas skupu w Gminnej Spółdzielni (...) w R. Spółdzielnia pobierała i odprowadzała składki na ubezpieczenie za wnioskodawcę. Na tę okoliczność powołał dokumenty będące w posiadaniu Spółdzielni, wnosząc o zobowiązanie Spółdzielni do ich przedłożenia. Tymczasem z treści pisma (...) w R. z dnia 8 czerwca 2016r. wynika, że Spółdzielnia nie posiada akt osobowych i płacowych wnioskodawcy. Świadectwo pracy oraz zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu, załączone w poczet materiału dowodowego, zostało wystawione na podstawie akt osobowych w 2005r. Od tego czasu nastąpiły zmiany kadrowe oraz co do miejsca przechowywania dokumentacji Spółdzielni, które spowodowały likwidację bądź zaginięcie akt osobowych T. M.. Wobec powyższego, okoliczność zgłoszenia wnioskodawcy do ubezpieczenia społecznego w powyższym okresie nie została przez niego udowodniona. Jednocześnie należy zauważyć, że powyższa okoliczność nie została udowodniona nie tylko w drodze dowodów z dokumentów, ale także nie stanowią podstawy do jej ustalenia zeznania świadka A. W., będącej do 31 sierpnia 2016 roku prezesem Spółdzielni, która potwierdziła brak akt osobowych wnioskodawcy z przyczyn powołanych w treści pisma z dnia 8.06.2016r. Ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego wynika, że wnioskodawca w pełnym wymiarze czasu pracy wnioskodawca był zatrudniony jako ajent dopiero w okresie od 15.03.1980 r. do 31.07.1989 r., natomiast brak jest podstaw do uwzględnienia wcześniejszego okresu zatrudnienia na czas skupu przy przeliczeniu podstawy wymiaru emerytury.

Na przymiot wiarygodności nie zasługują również zeznania wnioskodawcy co do jego zatrudnienia w okresie od 1.08.1989 r. do 31.12.1991 r. na podstawie umowy agencyjnej w Spółdzielni (...), albowiem wnioskodawca nie udowodnił twierdzeń w tym zakresie żadnymi środkami dowodowymi. Powyższa okoliczność w szczególności nie wynika z treści zeznań świadka Ł. L., będącej kierownikiem produkcji w okresie od 1969 do 1980, a następnie do 1994 roku kierownikiem zakładu. Świadek zeznała, że Spółdzielnia (...) została zlikwidowania, zaś sama nie ma wiedzy co do miejsca przechowywania akt osobowych pracowników, jak również nic nie wie na temat zarobków wnioskodawcy. Innych środków dowodowych mających na celu udowodnienie powyższej okoliczności wnioskodawca nie przedstawił.

W ostatniej kolejności podnieść należy, że wnioskodawca nie kwestionował hipotetycznych wyliczeń wykonanych przez organ zgodnie z postanowieniem Sądu z dnia 16 stycznia 2018r. według dwóch wariantów /k. 98-102/.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Odwołanie jest zasadne w części i zasługuje na uwzględnienie.

Znajduje ono podstawę prawną w treści przepisu art.114 ust 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ( dz. U z 2015 r poz.748 ze zm), który stanowi ,że w sprawie zakończonej prawomocną decyzją organ rentowy, na wniosek osoby zainteresowanej lub z urzędu, uchyla lub zmienia decyzję i ponownie ustala prawo do świadczeń lub ich wysokość, jeżeli po uprawomocnieniu się decyzji zostaną przedłożone nowe dowody lub ujawniono nowe okoliczności istniejące przed wydaniem tej decyzji, które mają wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość.

Wnioskodawca trafnie kwestionował niewzięcie pod uwagę okresu zatrudnienia i wynagrodzeń jakie uzyskiwał z tytułu pracy jako uczeń w charakterze ślusarza w (...) Zakładach (...) w W. w okresie od 30.09.1962 r. do 1.10.1964 r. i w okresie od 20.08.1966r. do 1.10.1966r.

W decyzji z dnia 5 maja 2016 roku, wydanej już w toku procesu organ rentowy uwzględnił okres zatrudnienia od 20.08.1966r. do 1.10.1966r. i w tym zakresie zmienił decyzję, dokonując przeliczenia świadczenia emerytalnego wnioskodawcy.

Uwypuklić należy, że odwołanie wnioskodawcy jest zasadne również co do okresu od 30.09.1962 r. do 1.10.1964 r.

Wnioskodawcy została przyznana emerytura na podstawie art. 27a ustawy o emeryturach i rentach z FUS, zgodnie z którym począwszy od dnia 1 stycznia 2006 r. przyznaje się z urzędu emeryturę osobom urodzonym przed 1.01.1949r., które pobierają rentę z tytułu niezdolności do pracy i osiągnęły wiek wynoszący: 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn.

Podnieść należy, iż spór w niniejszej sprawie sprowadzał się do uwzględnienia przy ustalaniu podstawy świadczenia emerytalnego okresu zatrudnienia w Spółdzielni (...) (1.08.1989 – 31.12.1991), Gminnej Spółdzielni (...) w R. (30.05.1977-15.12.1979) oraz w (...) Zakładach (...) w W. (okresu od września 1962 r. do chwili powołania do służby wojskowej, czyli do października 1964r. oraz następnie okresu od sierpnia 1966r. do września 1966r.). Organ rentowy nie dysponował bowiem dokumentami płacowymi pozwalającymi na ustalenie zatrudnienia wnioskodawcy we wskazanych zakładach, a tym bardziej wynagrodzenia, jakie zarabiał wnioskodawca.

W tym miejscu wskazać należy, że zgodnie z § 21 ust. 1 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia z dnia 11 października 2011 roku w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe i (Dz. U. Nr 237 poz. 1412) środkiem dowodowym stwierdzającym wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu oraz uposażenia przyjmowanego do ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty są zaświadczenia pracodawcy lub innego płatnika składek, legitymacja ubezpieczeniowa lub inny dokument, na podstawie którego można ustalić wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu lub uposażenia.

Wskazana tu regulacja, wyrażona także w poprzednio obowiązującym Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń (Dz. U. Nr 10 poz. 49 ze zm.) wyznacza kierunek postępowania dowodowego, nie oznacza to jednak, aby wysokość uzyskiwanego uposażenia nie mogła być wskazana i w inny sposób, tak przy pomocy pisemnych środków dowodowych pochodzących od pracodawcy, czy też nawet dowodów pośrednich, nie wyłączając zeznań świadków - aczkolwiek wskazujących wprost na wysokość wynagrodzenia danego zainteresowanego (tak m. in. SN w wyroku z 25.07.1997r. - II UKN 186/97, OSNAP 1998/11/324 a także SA w Warszawie wyrok z dnia 4.03.1997r. - III AUa 105/97, Apel. W-wa 1997/2/7 SA w Rzeszowie z dnia 27.06.1995 - III Aur 177/95, OSA 1996/10/32, czy SA w Białymstoku III Aur 294/93, PS - wkład. 1994/3/6).

Należy podkreślić, iż Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych nie jest związany ograniczeniami dowodowymi określonymi dla dowodzenia przed organami rentowymi, co wynika z treści art. 473 k.p.c. i sprawia, że każdy fakt może być dowodzony wszelkimi środkami, które Sąd uzna za pożądane i ich dopuszczenie za celowe.

Dlatego, w niniejszej sprawie Sąd przeprowadził postępowanie dowodowe obejmujące przeprowadzenie dowodu z zeznań świadków oraz analizę dokumentacji związanej z spornymi okresami pracy wnioskodawcy i w oparciu o tę analizę zobowiązał organ rentowy do wyliczenia emerytury wnioskodawcy w dwóch wariantach: w pierwszym wariancie z uwzględnieniem zarobków osiąganych przez wnioskodawcę od września 1962r. do października 1964r. z tytułu zatrudnienia w (...) Zakładach (...) w W. wskazanych w dokumentach przesłanych z Archiwum Wojskowego; w drugim wariancie, poza uwzględnieniem zarobków określonych w wariancie pierwszym, nadto przy uwzględnieniu okresu zatrudnienia w Spółdzielni (...) w R. oraz Gminnej Spółdzielni (...) w R., przyjmując, że dochody wnioskodawcy uzyskiwane w obu zakładach były oskładkowane w kwocie najniższej.

Nie budzi wątpliwości, że stosownie do art. 6 k.c., ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. W postępowaniu sądowym ubezpieczony może korzystać z wszelkich środków dowodowych stwierdzających wysokość zarobków lub dochodów stanowiących podstawę wymiaru emerytury lub renty, w szczególności z dowodów dokumentów oraz z przesłuchania świadków (zob. wyrok SN z 25.07.1997 r., II UKN 186/97, OSNP 11/1998, poz. 342).

Nie jest możliwe obliczanie wysokości emerytury wyłącznie na podstawie twierdzeń wnioskodawcy. Twierdzenia te muszą być udowodnione. Wskazać należy, iż nie jest rzeczą sądu zarządzenie dochodzeń w celu uzupełnienia lub wyjaśnienia twierdzeń stron i wykrycia środków dowodowych pozwalających na ich udowodnienie ani też Sąd nie jest zobowiązany do przeprowadzenia z urzędu dowodów zmierzających do wyjaśnienia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy (art. 232 k.p.c.). Obowiązek przedstawienia dowodów spoczywa na stronach (art. 3 k.p.c.), a ciężar udowodnienia faktów mających dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie (art. 227 k.p.c.) spoczywa na stronie, która z faktów tych wywodzi skutki prawne (art. 6 k.c.). Stanowisko takie zawarł Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 17 grudnia 1996r. sygn. akt I CKU 45/96 (opubl. OSNC z 1997r., z.6-7, poz.76). Podobnie, w wyroku z 7 października 1998 r., II UKN 244/98, OSNAPiUS 1999, nr 20, poz. 662, Sąd Najwyższy stwierdził nawet, że od 1 lipca 1996 r. nastąpiło zniesienie zasady odpowiedzialności sądu za wynik postępowania dowodowego, także w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych. Podobny pogląd zaprezentował Sąd Apelacyjny w Łodzi w uzasadnieniu wyroku z dnia 15 marca 2006 roku, zapadłego w sprawie o sygn. akt III AUa 1096/05, wskazując, iż ujemne konsekwencje związane z trudnościami w dokumentowaniu wysokości wynagrodzeń z lat odległych nie powinny obciążać wyłącznie ubezpieczonych, jednakże nie można również odpowiedzialności za taki stan rzeczy przenosić wyłącznie na Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Ustawowym wymogiem jest bowiem wykazanie przez ubezpieczonego konkretnych kwot otrzymanych przez niego zarobków, jako podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe lub ubezpieczenie społeczne, przy czym nie może istnieć tu żaden stan niepewności co do wysokości. Podkreślić należy, iż dla celów obliczenia wysokości emerytury organ rentowy musi dysponować pewnymi danymi, co do wysokości dochodów ubezpieczonego stanowiących podstawę obliczenia wysokości świadczeń emerytalnych. Wprawdzie w postępowaniu cywilnym Sąd nie jest związany takimi ograniczeniami w dowodzeniu, jakie odnoszą się do organu rentowego w postępowaniu rentowym, jednak ustalenia dokonywane przez Sąd także muszą być oparte na konkretnych dowodach.

Mając na względzie powyższe, wskazać należy, że wnioskodawca udowodnił okres zatrudnienia od 30.09.1962 r. do 1.10.1964 r. w (...) Zakładach (...) w W. i wynagrodzenie za lata 1962-1964, a ponadto kwotę wynagrodzenia za rok 1966 r. Powyższe okoliczności wynikają z załączonych w poczet materiału dowodowego dokumentów, tj. z treści świadectw szkolnych z (...) Szkoły nr (...) w W. za rok szkolny 1962/1963 i 1963/1964, zaświadczenia z Archiwum S. Powietrznych w N. z dnia 25.11.2015, zaświadczenia o pobranym wynagrodzeniu za pracę z dnia 20.10.2017 oraz świadectwa pracy z 29 maja 2015 roku. W szczególności na podstawie zaświadczenia z Archiwum Wojskowego w N. z dnia 20.10.2017r. Sąd ustalił kwoty wynagrodzenia za poszczególne lata: 1962 r. – 997,36 zł, 1963 r. – 3.00,95 zł, 1964 r. – 5.590,03 zł, 1966 r. – 1.330,82 zł. W powyższym zakresie odwołanie T. M. było zasadne i zasługiwało na uwzględnienie. Te okresy zatrudnienia i wynagrodzenie należało uwzględnić w podstawie wymiaru świadczenia emerytalnego.

Odnosząc się w dalszej części rozważań do zatrudnienia na podstawie agencyjnej wskazać należy, że zgodnie z art. 6 ust. 2 pkt 13a ustawy emerytalnej za okresy składkowe uważa się przypadające przed 15 listopada 1991 r. okresy wykonywania pracy na rzecz jednostek gospodarki uspołecznionej na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia oraz współpracy przy wykonywania takiej umowy objętej obowiązkiem ubezpieczenia społecznego i okresy kontynuowania tego ubezpieczenia, za które opłacono składkę na to ubezpieczenie lub w których występowało zwolnienie od opłacania składki.

Z powołanego przepisu wynika, że warunkiem zaliczenia okresów zatrudnienia na podstawie umowy agencyjnej do okresów składkowych jest podleganie obowiązkowemu ubezpieczeniu społecznemu z tytułu pracy na podstawie umowy agencyjnej oraz opłacenie składek na ubezpieczenie społeczne.

Kwestię ubezpieczenia oraz opłacania składek z tytułu wykonywania pracy na podstawie umowy agencyjnej w spornych okresach (30.05.1977-14.12.1979 i 1.08.1989-31.12.1991) regulowała obowiązująca od 1 stycznia 1976r. ustawa z dnia 19 grudnia 1975r. o ubezpieczeniu społecznym osób wykonujących pracę na rzecz jednostek gospodarki uspołecznionej na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia (tekst pierwotny Dz. U. nr 45, poz. 232 ze zm.; tekst jednolity z 1983 r., nr 31, poz. 146 zmieniał jedynie numerację artykułów).

Zgodnie z art. 1-3 cytowanej ustawy obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym podlegały osoby wykonujące stale i odpłatnie prace na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia, zawartej z jednostkami gospodarki uspołecznionej, przy czym pracę uważało się za stale wykonywaną, jeżeli trwała nieprzerwanie przynajmniej szczęść miesięcy.

Zasady opłacania składek uregulowane były w art. 26-28 ustawy z 19 grudnia 1975r. o ubezpieczeniu społecznym osób wykonujących pracę na podstawie umowy agencyjnej i umowy zlecenia. Przepis art. 26 ustawy stanowił, że składkę na ubezpieczenie opłacają w odpowiednich częściach jednostka gospodarki uspołecznionej, która zawarła umowę i ubezpieczony (ust.1). Składkę na ubezpieczenie w okresie kontynuowania ubezpieczenia w myśl art. 5 ust. 2 opłaca w całości ubezpieczony (ust. 2). Zgodnie z art. 27 składkę na ubezpieczenie opłaca się za każdy miesiąc, w którym istniało ubezpieczenie; składek nie opłaca się w okresie pobierania przez ubezpieczonego zasiłku chorobowego lub macierzyńskiego. W myśl art. 28 ust. 1, jeżeli po upływie roku kalendarzowego okazało się, że w ciągu tego roku przeciętny miesięczny dochód z wykonywania umowy nie osiągnął połowy najniższego wynagrodzenia w gospodarce uspołecznionej, składki opłacone na ten rok podlegają zwrotowi, a tego roku nie wlicza się do okresu ubezpieczenia wymaganego do uzyskania świadczeń na podstawie ustawy. Kwotę składek podlegającą zwrotowi pomniejsza się o kwotę pobranych w ciągu tego roku zasiłków przewidzianych w art. 6 ust. 1 pkt 2 i 3. Przy ustalaniu przeciętnego miesięcznego dochodu określonego w ust. 1 nie bierze się pod uwagę miesięcy, w których nie istniał obowiązek opłacania składek na ubezpieczenie w myśl art. 27 ust. 2, a w razie rozwiązania lub wygaśnięcia umowy przed upływem roku kalendarzowego przeciętny miesięczny dochód określony w ust. 1 ustala się, za okres do rozwiązania lub wygaśnięcia umowy.

Na podstawie art. 7 i art. 29 ust. 1 ustawy z 19.12.1975r. o ubezpieczeniu społecznym osób wykonujących pracę na podstawie umowy agencyjnej i umowy zlecenia wydano rozporządzenie Rady Ministrów z 31.12.1975r. w sprawie wykonania ustawy o ubezpieczeniu społecznym osób wykonujących pracę na podstawie umowy agencyjnej i umowy zlecenia (Dz. U. z 1975r., nr 46, poz. 250 ze zm.) obowiązujące od 1.01.1976r. do 31.07.1997r. Zgodnie z §3 rozporządzenia podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie osób, które zawarły umowę na zasadach zryczałtowanej odpłatności, stanowi podstawa wymiaru podatku od wynagrodzeń pomniejszona o ten podatek, jeżeli podatek od wynagrodzeń ustalony jest w kwocie ryczałtowej, przyjmuje się, że wynosi on 12%. Składka na ubezpieczenie wynosi 18% podstawy jej wymiaru. Składkę na ubezpieczenie osoby, która zawarła umowę, opłaca w części wynoszącej 10% podstawy jej wymiaru ta osoba, a w pozostałej części – jednostka gospodarki uspołecznionej (§9).

Rozporządzeniem Rady Ministrów z 21.04.1982r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie wykonania ustawy o ubezpieczeniu społecznym osób wykonujących pracę na podstawie umowy agencyjnej i umowy zlecenia (Dz. U. z 1982r., nr 13, poz. 102) dodano §4 ust. 2 w brzmieniu: „na wniosek osoby, która zawarła umowę, jednostka gospodarki uspołecznionej może podwyższyć podstawę wymiaru składek dla osoby współpracującej. Przepisy §3 ust. 3 i 4 stosuje się odpowiednio”.

Przepisy §2-5 rozporządzenia z 31.12.1975r. zostały uchylone przez §56 pkt 1 rozporządzenia Rady Ministrów z 29.01.1990r. w sprawie wysokości i podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne, zgłaszania do ubezpieczenia społecznego oraz rozliczania składek i świadczeń z ubezpieczenia społecznego (Dz. U. z 1990r., nr 7, poz. 41) z dniem 9.02.1990r.

Zgodnie z §20 rozporządzenia Rady Ministrów z 29.01.1990r. w sprawie wysokości i podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne, zgłaszania do ubezpieczenia społecznego oraz rozliczania składek i świadczeń z ubezpieczenia społecznego składka na ubezpieczenie społeczne osób wykonujących pracę na rzecz jednostek gospodarki uspołecznionej na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia oraz osób z nimi współpracujących wynosi, z zastrzeżeniem §21, 38% podstawy wymiaru składki; składkę, o której mowa w ust.1, w części wynoszącej 50%, pokrywa osoba, która zawarła umowę, za siebie i osoby z nią współpracujące, a w pozostałej części – jednostka gospodarki uspołecznionej.

Przekładając powyższe na grunt niniejszej sprawy wskazać należy, że ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, w tym pism Gminnej Spółdzielni (...) w R. z dnia 2.08.2005 r. (k. 35 akt ZUS), z dnia 20.10.2005 r. (k. 48 akt ZUS) oraz z dnia 15.11.2005 r. (k. 50 akt ZUS), wynika, że w okresie od 30.05.1977 r. do 15.12.1979 r. wnioskodawca był zatrudniony jako ajent skupu owoców i warzyw na czas prowadzenia skupu i w tym okresie Spółdzielnia nie odprowadzała i nie pobierała składek na ubezpieczenie za wnioskodawcę. W pełnym wymiarze czasu pracy wnioskodawca był zatrudniony jako ajent dopiero w okresie od 15.03.1980 r. do 31.07.1989 r. i tylko w tym okresie był ubezpieczony w ZUS na podstawie przepisów o ubezpieczeniach społecznych osób zatrudnionych na podstawie umowy ajencyjnej, zaś podstawę naliczania składki ubezpieczeniowej stanowiło 60% przeciętnego wynagrodzenia w danym okresie.

Z powyższego wynika, że brak jest podstaw do zaliczenia wskazanego przez wnioskodawcę okresu do okresów składkowych i przyjęcia w tym okresie jakiegokolwiek zatrudnienia, gdyż w tym okresie za wnioskodawcę z tytułu wykonywania umowy agencyjnej nie tylko nie została opłacona składka na ubezpieczenia społeczne, ale wnioskodawca nie podlegał w tym okresie obowiązkowemu ubezpieczeniu społecznemu, albowiem nie wykonywał wówczas pracy na stałe, tj. nieprzerwanie przynajmniej sześć miesięcy (praca na czas prowadzenia skupu).

Odnosząc się do kwestii zatrudnienia T. M. w okresie od 1.08.1989 r. do 31.12.1991 r. na podstawie umowy agencyjnej w Spółdzielni (...), wskazać należy, że brak jest jakichkolwiek dokumentów na świadczenie tej pracy przez wnioskodawcę. Zgodnie z art. 117 ust.1 ustawy emerytalnej okresy składkowe, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 2-9 i ust. 2 pkt 1 lit. b-d, pkt 2 lit. d i pkt 4-17, okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 oraz okresy uwzględniane przy ustalaniu prawa do emerytury i renty, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 1, mogą być uwzględnione, jeżeli zostały udowodnione dokumentami (zaświadczeniami) lub wpisami w legitymacji ubezpieczeniowej bądź uznane orzeczeniem sądu, z uwzględnieniem ust. 3 i 4. Wobec braku jakichkolwiek środków dowodowych na okoliczność powyższego zatrudnienia, nie można stwierdzić, że wnioskodawca podlegał ubezpieczeniu społecznemu z tytułu wykonywania pracy na podstawie umowy agencyjnej w okresie od 1.08.1989 r. do 31.12.1991 r.

W ostatniej kolejności należy odnieść się do twierdzeń wnioskodawcy co do nieuwzględnienia przy ustalaniu wysokości emerytury opłaconych składek w KRUS przez około 19 lat. Z decyzji z dnia 1 lipca 2010 roku o przyznaniu emerytury (k. 96 akt ZUS) wynika, że od dnia 27 czerwca 2010 r. przy obliczeniu emerytury wnioskodawcy został uwzględniony okres pracy w gospodarstwie rolnym w łącznym wymiarze 19 lat i 6 miesięcy, w tym kwota zwiększenia – proporcja za 222 miesięcy okresów składkowych i nieskładkowych do sumy okresów składkowych, nieskładkowych i pracy w gospodarstwie rolnym przyjętych do ustalania prawa do emerytury, tj. 300 miesięcy (art. 10 i 56 ustawy emerytalnej). Jednocześnie wskazać należy, że część okresów ubezpieczenia rolników uwzględniona przez organ rentowy pokrywa się ze spornymi okresami pracy na podstawie umowy agencyjnej (zaliczone jako okresy składkowe okresy ubezpieczenia rolnego od 1.07.1977 r. do 14.03.1980 r., od 1.08.1989r. do 31.12.1989r., od 1.01.1991 r. do 28.06.1994r., które pokrywają się ze spornymi okresami od 30.05.1977r. do 14.12.1979r. oraz 1.08.1989r. do 31.12.1991r.).

Mając na względzie powyższe, Sąd uwzględnił okres zatrudnienia od 30.09.1962 r. do 1.10.1964 r. w (...) Zakładach (...) w W. i wynagrodzenie za lata 1962-1964, a ponadto doliczył kwotę wynagrodzenia za rok 1966 na podstawie zaświadczenia z Archiwum Wojskowego w N. z dnia 20.10.2017 r. obejmującego kwoty za poszczególne lata: 1962 r. – 997,36 zł, 1963 r. – 3.00,95 zł, 1964 r. – 5.590,03 zł, 1966 r. – 1.330,82 zł. Po przeliczeniu wysokość emerytury zgodnie z art. 53 ustawy emerytalnej, przy wskaźniku wysokości podstawy wymiaru 50,00% (z 20 najkorzystniejszych lat kalendarzowych wybranych z całego okresu ubezpieczenia, tj. z lat 1964, 1980-1989, 1994-2001, 2005) wnosi od 1 stycznia 2016 roku 1.249,94 zł.

Wobec powyższego, Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżone decyzje i przeliczył emeryturę wnioskodawcy T. M. przyjmując wskaźnik podstawy wymiaru świadczenia w wysokości 50% od 1 stycznia 2016 roku.

W przypadku udokumentowania przez wnioskodawcę – tak jak ma to miejsce w niniejszej sprawie – innych okresów składkowych czy nieskładkowych, przebytych przed dniem ustalenia prawa do emerytury, świadczenie podlega przeliczeniu na wniosek i przysługuje w nowej wysokości nie wcześniej niż od miesiąca zgłoszenia tego wniosku. Mając na względzie, że T. M. zgłosił wniosek o ponowne przeliczenie świadczenia emerytalnego z uwzględnieniem zatrudnienia w (...) Zakładach. Remontowych nr 4 w W. i Gminnej Spółdzielni (...) w R. w dniu 20.01.2016 T. M. złożył wniosek, jako datę początkową określono 1 stycznia 2016 roku na podstawie art. 129 ust 1 ustawy emerytalnej.

ZARZĄDZENIE

Wyrok z uzasadnieniem i aktami rentowymi doręczyć peł. ZUS z pouczeniem

16.04.2018