Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Na podstawie decyzji Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków z dnia 03 marca 1997 roku zespół pałacowo-parkowy w O., gm. P., położony na działce numer (...), składający się między innymi ze stajni z zachowanym częściowo wyposażeniem boksów dla koni, został wpisany do rejestru zabytków województwa (...) pod nr rejestru A/686/1-8. W uzasadnieniu decyzji wskazano, że wchodzące w skład obiektu zabudowania gospodarcze, z wyjątkiem stajni, zachowały pierwotne bryły oraz wystrój elewacji w postaci ceglanych gzymsów międzykondygnacyjnych, lizen (stodoły), sterczyn w szczytach budynków (chlewnia). Podano też, że w części boksów stajennych zachował się dawny wystrój z niebiesko-zielonymi kafelkami z końca XIX w. Działka numer (...) objęta jest księgą wieczystą numer (...), zgodnie z wpisem w dziale drugim stanowi własność J. L..

Dowód:

- częściowo wyjaśnienia A. L. (1) (k. 116, 00:14:51-00:40:40 na k. 146-147, 01:04:46-01:05:43 na k. 147v, 01:06:16-01:06:31 na k. 147v)

- decyzja w sprawie wpisania dobra kultury do rejestru zabytków, l.dz. (...)/ (...) (k. 2-5)

- odpis księgi wieczystej numer (...) ( (...)

Z ,,Programu funkcjonalno-użytkowego i skróconego programu prac budowlano-konserwatorskich zespołu pałacowo-parkowego w O., g. P.”, sporządzonego w 2011 roku przez P. T. wynika, że budynek stajni powstał w 1897 roku. W latach 70. XX wieku adaptowano stajnie z garażami na magazyn. Pierwotna bryła budynku uległa deformacji, między innymi mury poddasza zostały podniesione i nakryte nowym dachem. Zlikwidowano neorenesansowe wystawki połaciowe od strony dziedzińca gospodarczego. W części budynku zachowały się w pierwotnej formie boksy dla koni z oryginalną okładziną ścian niebiesko-zielonymi płytkami. Budynek został otynkowany. Stan zachowania obiektu został oceniony jako dobry.

Dowód:

- ,,Program funkcjonalno-użytkowy i skrócony program prac budowlano-konserwatorskich zespołu pałacowo-parkowego w O., g. P.” (fragment dot. stajni) (k. 58-60),

- częściowo wyjaśnienia A. L. (1) (k. 116, 00:14:51-00:40:40 na k. 146-147, 01:04:46-01:05:43 na k. 147v, 01:06:16-01:06:31 na k. 147v)

- częściowo zeznania świadka W. M. (k. 86v-87, 01:26:17-01:40:33 na k. 148v-149)

- zeznania świadkaM. K. (00:41:25-01:04:45 na k.147-147v, 01:05:45-01:06:05 na k. 147v, 01:06:32-01:19:04 na k. 147v-148)

- zeznania świadka S. G. (00:12:37-00:48:19, 00:55:48-00:57:27 na k. 162-163, 00:23:07-00:31:35 na k.171v-172v)

- zdjęcia (k. 12, k..165)

Wnioskiem z dnia 21 maja 2013 roku, łaściciel nieruchomości oznaczonej numerem 160/54 J. L., żona A. L. (1), wystąpił do Ministra Kultury i Dziedzictwa narodowego o skreślenie z rejestru zabytków między innymi stajni stanowiącej część zespołu pałacowo-parkowego w O.. Decyzją z dnia 18 lutego 2014 roku Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego odmówił skreślenia z rejestru zabytków między innymi budynku stajni.

Dowód:

Decyzja Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 18 lutego 2014 roku numer (...) [ (...)/64/13] (teczka k. 52)

W związku z potrzebą uzyskania miejsca na przechowywanie zboża, A. L. (1) postanowił przekształcić budynek stajni na magazyn. W grudniu 2015 roku A. L. (1) zlecił W. M., uprawnionemu do kierowania i nadzorowania w branży konstrukcyjno-budowlanej przygotowanie dokumentacji projektowej na remont - przebudowę budynku stajni.

Dowód:

- częściowo wyjaśnienia A. L. (1) (k. 116, 00:14:51-00:40:40 na k. 146-147, 01:04:46-01:05:43 na k. 147v, 01:06:16-01:06:31 na k. 147v)

- częściowo zeznania świadka W. M. (k. 86v-87, 01:26:17-01:40:33 na k. 148v-149)

- zeznania świadka M. K. (00:41:25-01:04:45 na k.147-147v, 01:05:45-01:06:05 na k. 147v, 01:06:32-01:19:04 na k. 147v-148)

- zeznania świadka S. G. (00:12:37-00:48:19, 00:55:48-00:57:27 na k. 162-163, 00:23:07-00:31:35 na k.171v-172v)

- ,,Opis konstrukcyjno-budowlany na przebudowę, zmianę dachu oraz remont budynku gospodarczego” (k. 17-25)

Projekt sporządzony przez W. M. był kilkukrotnie konsultowany w Wojewódzkim Urzędzie Ochrony Zabytków, jednakże nie zyskiwał on akceptacji.

W piśmie z dnia 26 lutego 2016 roku A. L. (1) zwrócił się do Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków o uzgodnienie ,,Projektu budowlanego na przebudowę, remont oraz zmianę dachu na budynkach gospodarczych zespołu pałacowo-parkowego w miejscowości O.”. Do pisma dołączono decyzję o warunkach zabudowy z Urzędu Gminy w P.. Z uwagi na wznowienie postępowania administracyjnego w sprawie ustalenia warunków zabudowy dla inwestycji polegającej na zmianie sposobu użytkowania obiektów, pismem z dnia 10 marca 2016 roku A. L. (1) wycofał swój poprzedni wniosek. W związku z powyższym (...) Wojewódzki Konserwator Zabytków, zgodnie z wnioskiem, pozostawił sprawę bez rozpoznania. Decyzja o warunkach zabudowy z Urzędu Gminy w P. została wydana bez uzgodnienia z Wojewódzkim Urzędem Ochrony Zabytków.

Dowód:

- zeznania świadka M. K. (00:41:25-01:04:45 na k.147-147v, 01:05:45-01:06:05 na k. 147v, 01:06:32-01:19:04 na k. 147v-148)

- pismo z dnia 26.02.2016 roku ( k. 54 )

- pismo z dnia 10.03.2016 roku (tk. 54)

- pismo z dnia 15.03.2016 roku, znak: (...).T. (...). (...).4.5.2016.MK (k. 54)

Jednocześnie, bez uzyskania zgody (...) Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w T. i braku pozwolenia właściwego organu na prowadzenie robót budowlanych, w marcu 2016 roku A. L. (1) zlecił swoim pracownikom, w tym T. S. i D. S., rozbiórkę stajni. Ostatecznie, w ciągu całości trwających prac, rozebrany został dach, strop, mury oraz fundamenty budynku. Pochodzącą z rozbiórki cegłę postanowiono oczyścić i następnie przeznaczyć na odbudowę stajni. Część znajdujących się wewnątrz kafli odzyskano i ułożono na palecie. Metalowe rury, które tworzyły boksy dla koni zostały wyniesione i pozostawione na terenie zespołu pałacowo-parkowego.

Dowód:

- częściowo wyjaśnienia A. L. (1) (k. 116, 00:14:51-00:40:40 na k. 146-147, 01:04:46-01:05:43 na k. 147v, 01:06:16-01:06:31 na k. 147v)

- zeznania świadkaM. K. (00:41:25-01:04:45 na k.147-147v, 01:05:45-01:06:05 na k. 147v, 01:06:32-01:19:04 na k. 147v-148)

- zeznania świadka S. G. (00:12:37-00:48:19, 00:55:48-00:57:27 na k. 162-163, 00:23:07-00:31:35 na k.171v-172v)

- częściowo zeznania świadka T. S. (k. 100v, 01:50:38-01:59:21 na k. 150)

- częściowo zeznania świadka D. S. (k. 103v, 02:00:00-02:05:25 na k. 150-150v)

- zdjęcia - k. 57, 165

W kwietniu 2016 roku rozpoczęły się prace polegające na odbudowie stajni, które zakończyły się pod koniec września 2016 roku. Poza zmianą funkcji, jaką miałby pełnić ten budynek, A. L. (1) zamierzał nadać mu wygląd z okresu międzywojennego, tj. zgodnie ze stanem przedstawionym na materiale ikonograficznym zawartym w opracowaniu ,,O. gm. P., zespół pałacowo-parkowy” autorstwa J. C. i K. K..

Dowód:

- częściowo wyjaśnienia A. L. (1) (k. 116, 00:14:51-00:40:40 na k. 146-147, 01:04:46-01:05:43 na k. 147v, 01:06:16-01:06:31 na k. 147v)

- częściowo zeznania świadka M. B. (k. 106v, 02:05:55-02:12:10 na k. 150v-151)

- fot. 8 – widok z lotu ptaka (okres międzywojenny) w ,,O. gm. P., zespół pałacowo-parkowy”, J. C., K. K. (k. 46)

W trakcie trwających już prac przy budynku stajni, w piśmie, które wpłynęło do Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków dnia 02 maja 2016 roku A. L. (1) zwrócił się o zajęcie stanowiska konserwatorskiego w zakresie planowanych robót budowlanych polegających na przebudowie, remoncie oraz zmianie dachów - między innymi przy budynku stajni. W wyniku analizy przedłożonego ,,Projektu budowlanego na przebudowę, remont oraz zmianę dachów na budynkach gospodarczych w miejscowości O.”, odnośnie budynku stajni (...) Wojewódzki Konserwator Zabytków stwierdził, że zachowane muszą zostać mury obwodowe w pierwotnej wersji, a elewację należy pozostawić jako tynkowaną. Konserwator dopuszczał wprowadzenie zmian wewnątrz budynku wraz z podniesieniem połaci dachowych obiektu do obecnych potrzeb inwestora. W zakresie wrót konserwator wskazał, że należy pozostawić ich istniejący rytm, dostosowując wielkość otworów do potrzeb inwestora powtarzając obecne opracowanie, tj. otwory zamknięte łukami odcinkowymi z wrotami dwuskrzydłowymi, deskowymi w kolorze brązowym. Wrota nieużytkowane nalży zamurować i pozostawić jako blendy. Co do (...) dopuścił położenie blachy trapezowej alucynkowej kolor (...). Wskazano, że w przedłożonym projekcie budowlanym nie uwzględniono też zasad ochrony oraz sposobu zachowania i zabezpieczenia wewnętrznych boksów dla koni. Nadto zaznaczono, że projekt budowlany uwzględniający uwagi należy przedłożyć ponownie w Wojewódzkim Urzędzie Ochrony Zabytków w celu akceptacji.

Dowód:

- pismo z dnia 27.04.2016 roku (k. 31, k.55)

- pismo z dnia 30.05.2016 roku, znak: (...).T. (...). (...).4.18.2016.MK (k. 32-34, k. 55)

- zeznania świadka M. K. (00:41:25-01:04:45 na k.147-147v, 01:05:45-01:06:05 na k. 147v, 01:06:32-01:19:04 na k. 147v-148)

- zeznania świadka S. G. (00:12:37-00:48:19, 00:55:48-00:57:27 na k. 162-163, 00:23:07-00:31:35 na k.171v-172v)

Dnia 06 lipca 2016 roku M. K., pracownik Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w T. przeprowadzała lustrację zespołu pałacowo-parkowego w O. w związku z prowadzonymi uzgodnieniami dotyczącymi inwestycji polegającej na przebudowie, remoncie oraz zmianie dachów na budynkach gospodarczych. W trakcie lustracji ujawniła, że przy budynku stajni prowadzone są roboty budowlane bez pozwolenia konserwatorskiego na prowadzenie robót budowlanych przy obiekcie wpisanym do rejestru zabytków. M. K. ustaliła, że rozebrane zostały mury obwodowe w części południowej, dach nad częścią południową i część połaci wschodniej, wyprute zostało w całości wnętrze części południowej oraz częściowo wschodniej, w boksach dla koni zdemontowano płytki ścienne. Podczas lustracji trwały roboty polegające na ponownym wymurowaniu murów obwodowych części południowej budynku w konstrukcji żelbetowej od wewnątrz z wykorzystaniem cegły rozbiórkowej na licu. W północnej części budynku częściowo było zachowane zadaszenie i strop międzykondygnacyjny w części zachodniej oraz żeliwne słupy i murowane fragmenty boksów dla koni. Mury obwodowe północnej i centralne części były jeszcze zachowane.

Dowód:

- zeznania świadkaM. K. (00:41:25-01:04:45 na k.147-147v, 01:05:45-01:06:05 na k. 147v, 01:06:32-01:19:04 na k. 147v-148)

- zeznania świadka S. G. (00:12:37-00:48:19, 00:55:48-00:57:27 na k. 162-163, 00:23:07-00:31:35 na k.171v-172v)

- adnotacja urzędowa z dnia 07.07.2016 roku (k. 6)

- protokół z kontroli (k. 7-8)

- zdjęcie budynku stajni – stan pierwotny (k. 12, 57, 61-6, 1653)

- zdjęcie budynku stajni – stan z dnia 06 lipca 2016 rok (k. 13, 57, 64-68, 165)

Decyzją z dnia 08 lipca 2016 roku nr (...) Wojewódzki Konserwator Zabytków nakazał wstrzymać wszelkie roboty budowlane przy budynku stajni w zespole pałacowo-parkowym w O., prowadzone bez jego pozwolenia. Decyzji tej nadano rygor natychmiastowej wykonalności.

Dowód:

- zeznania świadkaM. K. (00:41:25-01:04:45 na k.147-147v, 01:05:45-01:06:05 na k. 147v, 01:06:32-01:19:04 na k. 147v-148)

- zeznania świadka S. G. (00:12:37-00:48:19, 00:55:48-00:57:27 na k. 162-163, 00:23:07-00:31:35 na k.171v-172v)

- decyzja nr (...), znak: (...).T. (...). (...).4.1.2016.MK (k. 9-11)

A. L. (1) nie zastosował się do wydanej decyzji, roboty budowlane przy stajni nie zostały wstrzymane. Dnia 31 sierpnia 2016 roku kontrolę budowy, przy udziale M. K. - pracownika (...) Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w T., przeprowadził Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego w W. Z. K.. Obecny przy tej czynności był także A. L. (1). W trakcie kontroli ujawniono, że rozebrany został dach, strop, mury obwodowe w całości przy częściowym zachowaniu fundamentów. Postawione zostały nowe mury obwodowe w konstrukcji żelbetowej z elewacją frontową z ceglaną okładziną. Ściany szczytowe i ściana tylna były otynkowane. Nowo postawiony budynek jest długi na 63,80 m i szeroki na 13,27 m. Elewacja frontowa wykonana była niezgodnie z kartą ewidencji Konserwatora Zabytków. Nadto sporządzonym protokołem przekazano prowadzenie postepowania administracyjnego naprawczego w zakresie prac wykonywanych przy obiekcie stajni w O. (...) Wojewódzkiemu Konserwatorowi Zabytków w T..

Dowód:

- zeznania świadka Z. K. (k. 73v, 01:21:12 –01:25:44 na k. 148-148v)

- zeznania świadka M. K. (00:41:25-01:04:45 na k.147-147v, 01:05:45-01:06:05 na k. 147v, 01:06:32-01:19:04 na k. 147v-148)

- protokół kontroli nr (...) (k. 76-82)

- zdjęcia (k.165)

Decyzją z dnia 16 września 2016 roku nr (...) nałożono na Grupę (...) Spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G.-D. reprezentowaną przez prezesa A. L. (1) obowiązek uzyskania pozwolenia (...) Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków na prowadzenie wstrzymanych robót budowlanych przy stajni, które będą miały na celu doprowadzenie budowy wykonanej w miejscu rozebranych stajni do formy ją obiekt posiadł w okresie międzywojennym. Zobowiązano A. L. (1) do złożenia prawidłowo wypełnionego wniosku wraz z dokumentacją projektową w terminie 30 dni od dnia otrzymania decyzji. Wojewódzki Konserwator Zabytków stwierdził, że nie ma możliwości przywrócenia tego zabytku do poprzedniego stanu. Obiekt został bowiem w całości rozebrany i wymurowane zostały nowe mury obwodowe w nowoczesnej technologii z użyciem cegły rozbiórkowej jako okładziny dla elewacji frontowej. Przed rozbiórką, w momencie wpisu do rejestru zabytków, budynek posiadał formę będącą wynikiem powojennych przebudów. (...) Wojewódzki Konserwator Zabytków uznał, że mając na celu doprowadzenie powstałej budowy do formy architektonicznej odpowiedniej dla istniejącego podwórza, powinien on zostać odbudowany w kształcie i opracowaniu architektonicznym, jakie posiadał w okresie międzywojennym, to jest utrzymanie frontowej elewacji budynku jako ceglanej z ceglanym fryzem na rąbek, z trzema otworami przesłoniętymi drewnianymi wrotami dwuskrzydłowymi ujętymi w ceglane lizeny, podkreślenie artykulacji frontowej otworami okiennymi umieszczonymi po obu stronach wrót, zamknięcie budynku dachem dwuspadowym z obudową czterech szczytów ceglanych ze sterczynami.

Dowód:

- decyzja nr (...), znak: (...).T. (...). (...).4.1.2016.MK (k. 96-97v)

Wykonując nałożony obowiązek A. L. (1), złożył wniosek w przedmiocie wydania pozwolenia na prowadzenie robót budowlanych przy zabytku wpisanym do rejestru zabytków polegających na przebudowie budynku gospodarczego – stajni. (...) Wojewódzki Konserwator Zabytków decyzją z dnia 27 stycznia 2017 roku, numer (...) nie pozwolił na prowadzenie robót budowlanych przy budynku stajni w zespole pałacowo-parkowym w O. gmina P. w zakresie , jak na dołączonym do wniosku „Projekcie budowlanym na przebudowę budynku gospodarczego - stajni w miejscowości O., na działce nr (...) opr. (...) i Nadzoru Budowlanego W. M. z września 2016 roku”, bowiem stanowiła ona wyłącznie inwentaryzację nowej budowy, powstałej w miejscu po rozebranym budynku, nie uwzględniała zapisów nakazu.

Dowód:

- zeznania świadka M. K. (00:41:25-01:04:45 na k.147-147v, 01:05:45-01:06:05 na k. 147v, 01:06:32-01:19:04 na k. 147v-148)

- zeznania świadka S. G. (00:12:37-00:48:19, 00:55:48-00:57:27 na k. 162-163, 00:23:07-00:31:35 na k.171v-172v)

- decyzja (...) Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w T. z dnia 27 stycznia 2017 roku, nr (...) (k. 152-157)

Nowa budowla powstała w miejsce budynku stajni nie posiada żadnych nawiązań architektonicznych do rozebranego budynku w formie jaką posiadał przez rozbiórką. Nie odpowiada mu pod względem rzutu, wysokości, kubatury, układu wewnętrznego, materiałów wykończeniowych, w tym wewnętrznej konstrukcji nośnej. Nie spełnia wymogów wskazanych w decyzji Konserwatora Zabytków z dnia 16 września 2016 roku. We frontowej elewacji ma dwa a nie trzy otwory drzwiowe. Dach jest dwuspadzisty, jednakże odbudowano dwa z czterech szczytów ceglanych ze sterczynami.

Dowód:

- zeznania świadka M. K. (00:41:25-01:04:45 na k.147-147v, 01:05:45-01:06:05 na k. 147v, 01:06:32-01:19:04 na k. 147v-148)

- zeznania świadka S. G. (00:12:37-00:48:19, 00:55:48-00:57:27 na k. 162-163, 00:23:07-00:31:35 na k.171v-172v)

- decyzja (...) Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w T. z dnia 27 stycznia 2017 roku, nr (...) (k. 152-157)

- - fot. 8 – widok z lotu ptaka (okres międzywojenny) w ,,O. gm. P., zespół pałacowo-parkowy”, J. C., K. K. (k. 46)

- zdjęcia( k. 159-161, 165, 168-170)

A. L. (1) urodził się w (...) roku. Posiada wykształcenie wyższe, z zawodu jest inżynierem rolnikiem. Prowadzi własną działalność gospodarczą i z tego tytułu uzyskuje dochód w wysokości 1500 zł. Jest właścicielem 24 pojazdów i właścicielem lokalu numer (...) zapisanego w księdze wieczystej numer (...) współwłaścicielem do (...) części nieruchomości o powierzchni 0,4664 ha i właścicielem nieruchomości o łącznej powierzchni 14,0157 ha objętych księgami wieczystymi prowadzonymi przez Sąd Rejonowy w Wąbrzeźnie o numerach (...), (...), (...), (...), (...). Nie był uprzednio karany. Jest prezesem spółki (...) Sp. z o.o. z siedzibą w G. D., w której ma (...) udziałów o łącznej wartości 1.178.000,00 złotych.

2

Dowód:

- dane do protokołu rozprawy (00:07:25-00:09:10 na k. 146)

- informacja z Krajowego Rejestru Karnego (k. 111)

- pisma ze Starostwa Powiatowego w W. (k. 119-122)

- pismo z Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (k. 123-123v)

-informacja z rejestru przedsiębiorców KRS dotycząca (...) Sp. z o.o. z siedzibą w G. D. - (...)

A. L. (1) w postępowaniu przygotowawczym przyznał się w całości do zarzucanego mu czynu i złożył wyjaśnienia. A. L. (1) potwierdził, że zlecił rozbiórkę i odbudowę budynku stajni. Był świadom tego, że budynek ten wpisany jest do rejestru zabytków. Sam w 1996 roku podjął bowiem działania, żeby wpisać go do tego rejestru. W związku z tym, że w ostatnim czasie budynek uległ istotnemu zniszczeniu i w jego ocenie groził nawet zawaleniem, postanowił go wyremontować. W tym celu zwrócił się do (...) Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, żeby uzgodnić projekt odbudowy. Wytyczne, które otrzymał nakazywały doprowadzenie budynku do stanu, jaki konserwator zastał w momencie dokonywania wpisu do rejestru zabytków. Stan ten znacznie odbiegał od stanu pierwotnego - z czasów jego wybudowania. Wtedy budynek był ceglany. Otynkowany został dopiero w latach 60-tych. Oskarżony wyjaśnił, że wiedział, że w budynku znajdowały się pozostałości po boksach dla koni oraz kafle. Kafle, które nie uległy zniszczeniu są przechowywane. A. L. (1) podał, że składuje je na terenie zespołu pałacowo-parkowego i ma zamiar je na tym terenie wykorzystać. Podobnie z pozostałościami po boksach dla koni. Budynek stajni jest odbudowany. Robotnicy odbudowywali budynek z cegły pochodzącej z rozbiórki stajni. Cegła ta została wcześniej oczyszczona. Zlecając wykonanie tych robót, chciał zachować prawdę historyczną. (k. 116)

A. L. (1) przesłuchany w toku postępowania sądowego przyznał się do zarzucanego mu czynu i złożył wyjaśnienia. Oskarżony wskazał, że powstała sytuacja jest wynikiem złej woli konserwatora zabytków. Oskarżony wskazał, że budynek stajni był mu potrzebny do wykorzystania w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą. Budynek był w złym stanie technicznym, zagrażał bezpieczeństwu. Zlokalizowany był w otoczeniu biur i domostwa. Niejednokrotnie kontaktował się z konserwatorem i składał pisma. Oskarżony podał, że W. M. sporządził projekt przebudowy tego obiektu. Konserwator wydał zgodę na zmianę przeznaczenia tego obiektu - z funkcji stajni na magazyn zbożowy. Magazyn zbożowy musi jednak spełniać pewne warunki i w związku z tym wnętrze musiało zostać przebudowane. To było działanie w celu zachowania formy i przygotowania się do działania gospodarczego – przechowywania zboża. Oskarżony wyjaśnił, że nie zniszczył boksów, tylko je zdemontował. One były zresztą w takim stanie, ze same się w części przewracały. Kafelki, które się zachowały, złożone są na paletach i będą wykorzystane. Oskarżony wyjaśnił, że W. M. sporządził projekt, który został przedłożony do oceny i akceptacji, żeby wystąpić na procedurę pozwolenia na budowę. To się przeciągało, a oskarżony potrzebował budynek. Przyznał, iż w momencie, kiedy podjął się rozbiórki budynku stajni, to nie miał stosownego pozwolenia. Twierdził, iż część budynku około 30% została zachowana, a pozostała część, która się rozpadała, została przebudowana. Trzy ściany zostały rozebrane, materiał został oczyszczony i użyty z powrotem. Kształt został oparty na ikonografii, którą posiadał, z okresu międzywojennego. Jedyna rzecz, która została zmieniona, to otwory drzwiowe. A. L. (1) podał, że liczył na zrozumieniem konserwatora, na to, że zostanie wydana pozytywna decyzja w trakcie trwania robót.. (00:14:51-00:40:40 na k. 146-147, 01:04:46-01:05:43 na k. 147v, 01:06:16-01:06:31 na k. 147v)

Sąd dał wiarę wyjaśnieniom oskarżonego w części, w których przyznał się on do zarzucanych mu czynów. Bezsprzecznie to oskarżony zlecił rozbiórkę i odbudowę budynku stajni, jednakże Sąd nie dał wiary wyjaśnieniom oskarżonego w części, w której podał on, że część pierwotnego budynku została zachowana oraz w części, w której opisywał on stan, w jakim znajdował się budynek przed jego rozbiórką. Wyjaśnienia w tym zakresie pozostają w sprzeczności z zeznaniami świadkaM. K., pracownika Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków i świadka S. G., (...) Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków oraz Z. K. - Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego.

Sąd dał wiarę zeznaniom świadka M. K., pracownikowi Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków (00:41:25-01:04:45 na k.147-147v, 01:05:45-01:06:05 na k. 147v, 01:06:32-01:19:04 na k. 147v-148), która ujawniła w dniu 07 lipca 2016 roku, że przy budynku stajni prowadzone są roboty budowlane bez stosownych pozwoleń oraz świadka S. G., (...) Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków (00:12:37-00:48:19, 00:55:48-00:57:27 na k. 162-163, 00:23:07-00:31:35 na k.171v-172v). Ich zeznania były spójne, logiczne i korelowały ze sobą. Świadkowie ci posiadają wiedzę specjalistyczną z zakresu ochrony zabytków. W ocenie Sądu ich spostrzeżenia mają zatem większą wartość niż twierdzenia osób niebędących specjalistami w tej dziedzinie. Zeznania tych świadków znalazły potwierdzenie także w innych dowodach, które Sąd uznał za wiarygodne, zeznaniach Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego, zdjęciach (na których utrwalony został stan obiektu sprzed marca 2016 roku, w okresie wykonywanych prac a także aktualny wygląd), protokołach kontroli. Wskazali oni, że była przygotowana koncepcja architektoniczna dotycząca stajni przez W. M., jednak nie odpowiadała ona założeniom konserwatorskim. W lipcu 2016 roku, przy okazji kontroli obiektu, okazało się, że są prowadzone przy obiekcie prace bez wymaganych pozwoleń. W sierpniu 2016 roku w ramach współpracy z Powiatowym Nadzorem Budowlanym nastąpiła lustracja obiektu. Stwierdzono wówczas, że mimo wydania decyzji z dnia 08 lipca 2017 roku o wstrzymaniu wszelkich robót budowlanych przy budynku stajni z natychmiastowym rygorem wykonalności, prace były cały czas prowadzone. Świadkowie podkreślili, że z obiektu wpisanego do rejestru zabytku nie zostało nic, w jego miejscu stanął zupełnie nowy obiekt. Oświadczyli, że cały pierwotny budynek został rozebrany. Sąd podzielił spostrzeżenia M. K. i S. G. odnośnie zniszczeń spowodowanych przez prace wykonane przy budynku stajni.

Sąd przyznał także walor wiarygodności zeznaniom świadka Z. K., Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego, który przeprowadzał kontrolę dnia 31 sierpnia 2016 roku. Z przeprowadzonej kontroli został spisany protokół. Ustalił on, że dokonano rozbiórki dachu, stropu, murów przyziemia w całości oraz częściowo fundamentów budynku stajni. Następnie wykonano odbudowy w postaci uzupełnienia fundamentów i wykonania ścian zewnętrznych do wysokości stropu. Roboty zostały wykonane bez pozwolenia na budowę. W momencie kontroli nie było pokrycia dachowego. Zeznania tego świadka były konsekwentne i korespondowały z zeznaniami świadka M. K. i S. G.. (k. 73v, 01:21:12 –01:25:44 na k. 148-148v)

W ograniczonym zakresie Sąd dał wiarę zeznaniom świadka W. M., który posiada uprawnieninia do kierowania i nadzorowania w branży konstrukcyjno-budowlanej. Świadek W. M., na zlecenie A. L. (1) przygotował inwentaryzację budynku stajni, a następnie koncepcję, która była przeznaczona do uzgodnienia z konserwatorem zabytków. Projekt ten ostatecznie nie został uzgodniony z konserwatorem. W. M. zeznał, że ostatni raz na terenie zespołu pałacowo-parkowego był w maju albo w czerwcu 2016 roku i nie widział, żeby w budynku stajni trwały jakiekolwiek prace budowlane. (k. 86v-87, 01:26:17- 01:40:33 na k. 148v-149) Sąd nie dał wiary zeznaniom tego świadka, w zakresie, w jakim podał on, w jakim stanie znajdował się budynek, pozostaje to bowiem w sprzeczności z zeznaniami M. K., S. G. i Z. K.. Nie jest też w ocenie Sądu możliwe, żeby nie zauważył on robót budowlanych przy budynku stajni podczas wizyty w maju albo czerwcu 2016.

Sąd dał częściowo wiarę zeznaniom świadka T. S. (k. 100v, 01:50:38-01:59:21 na k. 150) i świadka D. S. (k. 103v, 02:00:00-02:05:25 na k. 150-150v). Z ich zeznań wynika, dlaczego Sąd dał wiarę, że to A. L. (1) zlecił im rozbiórkę budynku stajni. Świadkowie ci podali też, że cegła z rozbiórki miała zostać oczyszczona. Ze ścian odzyskano część kafelek. Kafelki i słupy – pozostałości po boksach dla koni zostały ze stajni wyniesione, ale nie wyrzucone. Sąd nie dał wiary ich zeznaniom w zakresie, w jakim wskazali oni, że cały budynek nie został rozebrany. Stoi to w sprzeczności zeznaniami świadka M. K., S. G. i Z. K.. Podobnie Sąd ocenił zeznania świadka M. B. (k. 106v, 02:05:55-02:12:10 na k. 150v-151), pracownika przedsiębiorstwa, któremu A. L. (1) zlecił odbudowę stajni. Świadek ten podał, że od pracownicy A. L. (1) otrzymali projekt odbudowy i zgodnie z tym projektem wykonano roboty. M. B. potwierdził też, że budynek był odbudowywany z cegły pochodzącej z rozbiórki.

W ocenie Sądu nie były przydatne dla poczynienia ustaleń faktycznych zeznania świadka A. M., pracownika (...) Sp. z o.o., której biuro znajduje się na terenie pałacowo-parkowego w O.. Były one sprzeczne i różniły się w zależności etapu, na którym zostały złożone. (k. 89v, 01:45:55-01:49:54 na k. 149v)

Oceny postępującego niszczeniu budynku stajni pozwalają dokonać wykonane zdjęcia (k. 15-16, 36-44, 57, 61-68, 142-144, 159-161 i 165).

Nie budziły wątpliwości Sądu dowody w postaci protokołów zarówno z dnia 06 lipca 2016 roku, jak i 31 sierpnia 2016 roku. Czynności te były przeprowadzone zgodnie z prawem. Ponadto o terminie czynności powiadamiany był A. L. (1), który miał możliwość odniesienia się do treści protokołów. (k. 7-8, 76-82)

Część ze zgromadzonych w sprawie dokumentów, tj. informacja o osobie z Krajowego Rejestru Karnego (k. 111), pismo z Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (k. 119-122), pisma ze Starostwa Powiatowego w W. (k. 119-122), decyzje (k. 9-11, k. 96-97v) to dokumenty urzędowe, sporządzone przez uprawnione do tego podmioty w zakresie ich kompetencji i w prawem przepisanej formie. Ich autentyczność ani prawdziwość treści nie była przez strony kwestionowana. Dlatego stanowią one obiektywne dowody stwierdzonych nimi okoliczności.

Z ,,Opisu konstrukcyjno-budowlanego na przebudowę, zmianę dachu oraz remont budynku gospodarczego” sporządzonego przez W. M. wynika, że budynek jest w złym stanie technicznym i nadaje się do rozbiórki, a po dokonaniu przebudowy, może być bezpiecznie używany jako budynek gospodarczy – magazynowy na zboże. Sąd nie podzielił wniosków zawartych w tej opinii(k. 17-25), w kwestii konieczności rozbiórki budynku stajni. Stoi to w sprzeczności zeznaniami świadka M. K. i S. N. stan budynku był zły, ale nie utracił on wartości historycznych i architektonicznych i nie było żadnych podstaw, aby dokonać jego rozbiórki.

W świetle zebranych dowodów wina i sprawstwo oskarżonego w zakresie popełnienia zarzucanych mu czynów nie budziły wątpliwości.

A. L. (1) został oskarżony o to, że w okresie od marca do września 2016 roku w miejscowości O. na terenie zespołu pałacowo-parkowego dokonał zniszczenia wpisanego do rejestru zabytków decyzją Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w T. z dnia 3 marca 1997 roku (Sygn. A/686/1-8) budynku stajni z zachowanym częściowo wyposażeniem boksów dla koni, poprzez wykonanie robót budowlanych polegających na rozbiórce dachu, stropu, murów i fundamentów budynku, a następnie jego odbudowy bez uprzedniego zgłoszenia prac właściwemu organowi oraz bez uzyskania zgody (...) Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w T., tj. o przestępstwo z art. z art. 108 ust. 1 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (tekst jednolity Dz. U. 2014 r. 1446 j.t z późn. zm..) w zb. z art. 90 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane ( tekst jednolity Dz. U.2016 r. 290 j.t. z późn. zm )w zw. z art. 11 § 2 kk

W myśl art. 108 ust. 1 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, dalej zwana u.o.z., karze podlega ten, kto niszczy lub uszkadza zabytek. Dobrem chronionym przez art. 108 ust. 1 wymienionej wyżej ustawy jest „ całość, nienaruszalność i zachowanie zabytku w stanie niepogorszonym”(Marek Kulik, Komentarz do art. 108 ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, LEX). Przedmiotem czynności wykonawczej jest zabytek. (Art. 108 Ochrona zabytków przepisy karne G. 2014) Normatywną podstawę prawnej definicji zabytku stanowi art. 3 u.o.z. Jego pkt 1 stanowi, że zabytkiem jest „nieruchomość lub rzecz ruchoma, ich części lub zespoły, będące dziełem człowieka lub związane z jego działalnością i stanowiące świadectwo minionej epoki bądź zdarzenia, których zachowanie leży w interesie społecznym ze względu na posiadaną wartość historyczną, artystyczną lub naukową". Czynność wykonawcza określona w art. 108 ust. 1 u.o.z. określona została, jako niszczenie lub uszkadzanie zabytku. Zachowanie polegające na całkowitym fizycznym unicestwieniu przedmiotu jest jego zniszczeniem. W odniesieniu do zabytku można bowiem założyć, że jego zniszczenie nastąpi nie tylko w wypadku utraty przezeń właściwości, jakie posiadał jako rzecz danego rodzaju, lecz także wtedy, gdy nawet nie tracąc tych właściwości, stracił wartość naukową, artystyczną i historyczną. W takim bowiem wypadku sprawca powoduje taki skutek, że przedmiot przestaje być zabytkiem, a staje się rzeczą innego rodzaju (inną niż zabytek). Zachowanie takie odpowiada formule zniszczenia zabytku. (Kulik Marek, Komentarz do przepisów karnych ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami) Uszkodzeniem zabytku jest każde fizyczne naruszenie jego integralności, które go nie unicestwia ani nie pozbawia dotychczasowych właściwości jako zabytku. Sposób, w jaki sprawca powoduje zniszczenie lub uszkodzenie zabytku, jest bez znaczenia. Ocena czynności wykonawczej odbywa się w tym wypadku przez pryzmat skutku przestępnego. Należy przyjąć, że jest niszczeniem zabytku każde zachowanie prowadzące do zniszczenia (M. K., Przestępstwo..., s. 63; M. K., A. S., Odpowiedzialność karna…). Przestępstwo może być popełnione zarówno przez działanie, jak i zaniechanie. Przestępstwo w zakresie, w jakim może być popełnione przez działanie, jest przestępstwem powszechnym (tak też M. Kulik, Komentarz do art. 108, teza 38). Przestępstwo popełnione przez zaniechanie jest przestępstwem indywidualnym, zgodnie bowiem z art. 2 kk odpowiedzialności karnej za przestępstwo skutkowe popełnione przez zaniechanie podlega ten tylko, na kim ciążył prawny, szczególny obowiązek zapobiegnięcia skutkowi (tak też M. Kulik, Komentarz do art. 108, teza 38; zob. także M. Bojarski, W. Radecki, Pozakodeksowe przepisy, s. 286). Prawny, szczególny obowiązek zapobiegnięcia zniszczeniu bądź uszkodzeniu zabytku spoczywa na właścicielu lub posiadaczu zabytku (art. 5 OchrZabU).

W wypadku zniszczenia zabytku przywrócenie stanu poprzedniego jest niemożliwe. Jest to konieczny skutek zachowania polegającego na skutecznym zniszczeniu. Jednak warto zauważyć, że przywrócenie stanu poprzedniego może być niemożliwe także i w wypadku uszkodzenia zabytku. Wydaje się wręcz, że w wypadku uszkodzenia zabytku przywrócenie stanu poprzedniego jest co do zasady praktycznie niemożliwe. Skoro bowiem cechą zabytku jest historycyzm, przywrócenie stanu poprzedniego, nawet w wyniku niezwykle starannych prac restauratorskich, w praktyce najczęściej stanowi nie tyle przywrócenie stanu poprzedniego, co jego upozorowanie. Zatem możliwość przywrócenia stanu poprzedniego zwykle nie istnieje ani w wypadku uszkodzenia, ani zniszczenia zabytku w tym ostatnim wypadku niemożliwość, o której mowa ma charakter bezwzględny (M. K., A. S., Odpowiedzialność karna…).

W niniejszej sprawie nie budził wątpliwości fakt, że budynek stajni stanowił zabytek w rozumieniu przepisów u.o.z. To z inicjatywy oskarżonego zespół pałacowo-parkowy w O., w którego skład wchodzi budynek stajni, został wpisany do rejestru zabytków. Oskarżony podejmował faktycznie decyzje dotyczące tego obiektu. W przypadku niniejszej sprawy, z uwagi na zakres działań, konieczne było ustalenie czy zachowania oskarżonego, podjęte w stosunku do budynku stajni, spełniło znamiona „zniszczenia”.

Bezsprzecznie to A. L. (1) zlecił dokonanie rozbiórki dachu, stropu, murów i fundamentów budynku stajni wchodzącej w skład zespołu pałacowo-parkowego w O.. Przy tym, znajdujące się wewnątrz kafelki zostały skute. Rury tworzące boksy dla koni zostały zdemontowane. Oskarżony następnie zlecił odbudowanie stajni. A. L. (1) nie mogąc dojść do porozumienia z konserwatorem zabytków, prowadził swoje prace bez koniecznych pozwoleń, wbrew upb i uoz. Roboty te odbywały się bez uprzedniego zgłoszenia prac właściwemu organowi oraz bez uzyskania zgody (...) Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w T.. Do zlecenia wykonania prac przyznał się sam oskarżony i znajduje to potwierdzenie w zeznaniach świadków, a także zdjęciach. Do odbudowy miały zostać użyte oczyszczone cegły pochodzące z rozbiórki. A. L. (1) chciał zmienić przeznaczenie tego budynku (miał on służyć jako magazyn na zboże), a także jego wygląd (zgodnie z zamysłem oskarżonego, tak jak wyglądał on w czasach międzywojennych, jednakże po wprowadzeniu jednocześnie zmian pozwalających na prowadzonie działalność gospodarczą). Nie można się zgodzić z twierdzeniem oskarżonego, że działania te podjęte były także w celu naprawy zabytku z uwagi na jego stan. Przeciwnego zdania był (...) Wojewódzki Konserwator Zabytków, który jednoznacznie wskazał, że budynek stajni nie wymagał rozbiórki. W związku z ujawnieniem w lipcu 2016 roku ,,samowoli budowalnej”, której dopuścił się A. L. (1), wydano decyzję nakazującą wstrzymanie wszelkich prac. Mimo wszystko prace w dalszym ciągu były kontynuowane.

Z całą pewnością należy jednak stwierdzić, że powstały budynek jest jedynie próbą imitacji poprzednio zburzonego zabytku, czy to zgodnie ze stanem na dzień wpisania do rejestru, czy na czas międzywojenny. Odbudowanie budynku stanowi bowiem powstanie nowego obiektu i użycie tożsamego materiału nie przywróci stanu pierwotnego. Ponadto odbudowany budynek nie jest obudowany zgodnie ze jego wyglądem z okresu międzywojennego. W ocenie Sądu, brak wątpliwości, że takie działania oskarżonego, jak nakazanie rozbiórki całego obiektu wypełniają znamiona art. 108 ust. 1 uoz. Oskarżony całkowicie unicestwił budynek stajni, a co za tym idzie wartości historyczne i artystyczne, które powodowały, że obiekt był uznany za zabytek.

Podobnie jest z przeróbkami (przebudowami) zabytków. Wszelkie przeróbki pozbawiające zabytek części walorów stanowią jego uszkodzenie. Jeżeli dojdzie do całkowitego zniszczenia zabytku lub takiego jego przetworzenia, które pozbawi go dotychczasowych cech, dojdzie do zniszczenia. Na odpowiedzialność sprawcy może mieć wpływ istnienie zezwolenia konserwatora zabytków. Jeżeli sprawca ma zezwolenie na dokonanie prac i nie wykroczył poza jego zakres, a jednak dokonał uszkodzenia zabytku, pojawia się kwestia ewentualnego wyłączenia odpowiedzialności na zasadzie braku winy. Mając stosowne zezwolenie, sprawca może bowiem przypuszczać, że jego zachowanie nie zmniejsza wartości zabytkowej obiektu, a zatem nie jest uszkodzeniem zabytku. Należy jednak zaznaczyć, że istnienie zezwolenia i wynikające stąd przekonanie sprawcy nie przesądzają automatycznie o braku jego odpowiedzialności. Jeżeli bowiem sprawca zdaje sobie sprawę z tego, że zezwolenie zostało wydane niezasadnie, dopuszcza się umyślnego uszkodzenia zabytku. Jeżeli ma podstawy, by przypuszczać, że zezwolenie zostało wydane niezasadnie, należy rozważyć jego odpowiedzialność za przestępstwo nieumyślne. Tylko w wypadku, kiedy sprawca nie tylko nie wie, ale i – przy zachowaniu należytej ostrożności – nie może wiedzieć, że zezwolenie na wykonanie określonych prac było niezasadne, nie będzie w ogóle odpowiadał karnie. (,,Zniszczenie lub uszkodzenie zabytyku. Analiza dogmatyczna i praktyka ściągania”, B.-K. M., K. M., Opublikowano: Pr.w D.. (...)-186)

Strona podmiotowa czynu zabronionego przez art. 108 ust. 1 polega na umyślności, przy czym w grę wchodzi zarówno zamiar bezpośredni, jak ewentualny. Oskarżony w ocenie Sądu działał umyślnie, w zamiarze bezpośrednim. Podjął prace samodzielnie, nie mogąc dojść do porozumienia z konserwatorem, rozebrał całkowicie budynek, nie uzyskując koniecznych pozwoleń. Żadne czynności podejmowane przez konserwatora nie spowodowały, że oskarżony przerwał prowadzone pracę. Oskarżony działał w sposób przemyślany, niejako chcą wywrzeć presję na konserwatorze zabytków, aby ten w toku dokonywanych wobec budynku stajni czynności w końcu zaakceptowała propozycję oskarżonego i wydał decyzję zgodną z wolą oskarżonego.

Równocześnie działanie A. L. (1) wyczerpało znamiona występku z art. 90 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane. W rozumieniu art. 90 upb odpowiedzialności karnej podlega ten, kto: pkt 1 - wykonuje roboty budowlane polegające na wykonaniu lub budowaniu obiektu budowlanego lub jego części bez wymaganego pozwolenia na budowę (art. 48 upb), pkt 2 - wykonuje roboty budowlane polegające na wykonaniu lub budowaniu obiektu budowlanego lub jego części bez wymaganego zgłoszenia bądź pomimo wniesienia sprzeciwu przez organ administracji architektoniczno-budowlanej (art. 49b upw), pkt – 3 prowadzi roboty budowlane inne niż budowa obiektu budowlanego lub jego części bez wymaganego pozwolenia na budowę albo zgłoszenia, pkt 4 - prowadzi roboty budowlane inne niż budowa obiektu budowlanego lub jego części w sposób mogący spowodować zagrożenie bezpieczeństwa ludzi lub mienia bądź zagrożenie środowiska. Artykuł ten statuuje przestępstwo nazywane ,,samowolą budowlaną”.

Zgodnie z art. 29 ust. 4 pkt 1 upb, roboty budowlane przy obiekcie budowlanym wpisanym do rejestru zabytków - wymagają pozwolenia na budowę - przy czym do wniosku o pozwolenie na budowę oraz do zgłoszenia należy dołączyć pozwolenie właściwego wojewódzkiego konserwatora zabytków wydane na podstawie przepisów o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami. Pozwolenie wydaje w pierwszej instancji wojewódzki konserwator zabytków. Przepis ten wprowadza jednoznaczną zasadę, że w przypadku obiektów zabytkowych – obiektów budowlanych, wpisanych indywidualnie do rejestru zabytków, wykonywanie robót budowlanych wymaga uzyskania pozwolenia na budowę. Sformalizowanie procedury w odniesieniu do obiektów zabytkowych służy niewątpliwie ograniczeniu działań inwestycyjnych mogących mieć wpływ na stan zachowania zabytku, jego substancję i ekspozycję. Wymóg uzyskania pozwolenia na budowę (…) stwarza możliwość wyrażenia stanowiska przez organ wyspecjalizowany, w tym przypadku właściwego wojewódzkiego konserwatora zabytków. (Art. 29 Prawo budowlane red. Niewiadomski 2016, wyd. 7)

W niniejszej sprawie pozwolenie (...) Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków na roboty budowlane przy budynku stajni nie zostało wydane. Mimo to A. L. (1) wykonał roboty budowlane polegających na rozbiórce dachu, stropu, murów i fundamentów budynku, a następnie jego odbudowy. Oskarżony był świadomy konieczności uzyskania takiego pozwolenia. W piśmie z dnia 26 lutego 2016 roku do Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków A. L. (1) podniósł, że uzgodnienie konserwatora zabytków jest niezbędne w celu uzyskania pozwolenia na budowę. Prace przy budynku stajni miały charakter robót budowlanych i wykonywane one zarówno bez pozwolenia (...) Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w T. oraz uprzedniego pozwolenia właściwego organu w związku z czym oskarżonemu należało przypisać również popełnienie występku z art. 90 upb.

Sąd oskarżonego A. L. (1) uznał za winnego popełnienia czynu zarzucanego mu w akcie oskarżenia, to jest występku z art. 108 ust. 1 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (tekst jednolity Dz. U. z 2014 r. poz. 1446) w zb. z art. 90 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane ( tekst jednolity - Dz. U. z 2016 r. poz. 290 ) w zw. z art. 11§ 2 kk i za to w myśl art. 11 § 3 kk po zastosowaniu art. 37 a kk i na podstawie art. 108 ust. 1 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami z art. 33 § 1 i 3 kk wymierzył mu karę 200 stawek dziennych grzywny przy ustaleniu wysokości jednej stawki dziennej grzywny za równoważną 50 złotych.

Jako podstawę wymiaru kary przyjęto zgodnie z art. 11 § 3 kk przepis surowszy, tj. art. 108 ust. 1 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami.

Wymierzając oskarżonemu karę Sąd miał na uwadze, aby była ona odpowiednia do stopnia jego winy i stopnia społecznej szkodliwości jego czynu a także, by uwzględniała cele w zakresie prewencyjnego oddziaływania na oskarżonego oraz potrzeby w zakresie kształtowania świadomości prawnej w społeczeństwie. Z uwagi właśnie na znaczny stopień winy i społecznej szkodliwości czynu Sąd nie umorzył warunkowo postępowania wobec oskarżonego

Wydając rozstrzygnięcie w przedmiocie kary orzekanej wobec oskarżonegoA. L. (1) zasadniczą dla Sądu stała się odpowiedź na pytanie czy jedyną możliwą w praktyce sankcją dla oskarżonego jest orzeczenie wobec niego kary pozbawienia wolności, jaką przewiduje art. 108 ust. 1 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami czy też zachodzą przesłanki (posiłkując się treścią art. 37a kk) do wymierzenia oskarżonemu kary łagodniejszego rodzaju – grzywny lub kary ograniczenia wolności.

Wyrazem tego jest art. 58 § 1 kk, zgodnie z którym jeżeli ustawa przewiduje możliwość wyboru rodzaju kary, a przestępstwo jest zagrożone karą pozbawienia wolności nieprzekraczającą 5 lat, sąd orzeka karę pozbawienia wolności tylko wtedy, gdy inna kara lub środek karny nie może spełnić celów kary. Wyrazem tego jest również treść art. 37a kk, zgodnie z którym, jeżeli ustawa przewiduje zagrożenie karą pozbawienia wolności nieprzekraczającą 8 lat, można zamiast tej kary orzec grzywnę lub karę ograniczenia wolności, o której mowa w art. 34 § 1 a pkt 1, 2 lub 4 kk. Art. 37a kk z punktu widzenia normatywnego stanowi dookreślanie (współokreślanie) ustawowego zagrożenia za niektóre występki (m.in. tego stypizowanego w art. 178a § 4 kk) - tak J. M., komentarz do zmiany art. 37 (a) Kodeksu karnego, [w:] Kodeks karny. Komentarz do zmian 2015, stan prawny 2015.08.12. Oznacza to, że w razie istnienia w konkretnym przypadku ustawowej alternatywy dla orzeczenia kary bezwarunkowego pozbawienia wolności sąd zobowiązany jest zbadać możliwość spełnienia celów kary przez każde z tych alternatywnych rozwiązań. Tylko w razie wykluczenia możliwości spełnienia celów kary przez któreś z nich uprawniony jest do orzeczenia kary pozbawienia wolności bez jej warunkowego zawieszenia ( ultima ratio) (tak. N. Łączyńska komentarz do uprzedniego art. 58kk/ LEX 2012)

Oceniając przedmiotową sprawę Sąd uznał, że nie ma wystarczających przesłanek i powodów do orzekania wobec oskarżonego A. L. (1) kary pozbawienia wolności, albowiem cele przed nią stawiane w sposób pełny a zarazem lepszy może spełnić i spełni kara łagodniejszego rodzaju – kara grzywny.

Za wymierzeniem oskarżonemu kary grzywny przemawiała konieczność orzeczenia wobec oskarżonego kary bez warunkowego zawieszenia jej wykonania, gdyż w ocenie Sądu tylko wykonanie kary wobec oskarżonego pozwoli mu zrozumieć naganność jego zachowania, uwzględniającą całokształt okoliczności popełnienia przestępstwa. Jednocześnie Sąd miał na względzie, iż kara grzywny jest karą łagodniejszą od kary pozbawiania wolności i w przypadku oskarżonego będzie ona karą adekwatną do stopnia winy oskarżonego jak również stopnia społecznej szkodliwości popełnionego przez niego czynu, a okoliczności i rodzaj popełnionego przez oskarżonego przestępstwa nie uzasadniają wymierzenia oskarżonemu kary pozbawienia wolności. Kara ta w ocenie Sądu odniesie swoje cele wychowawcze i zapobiegawcze względem oskarżonego, zaś w kara pozbawienia wolności byłaby karą zbyt surową.

W ocenie Sądu należy stwierdzić, że stopień społecznej szkodliwości czynu oskarżonego był znaczny, aczkolwiek niepowodujący automatycznej oceny, że tylko kara pozbawienia wolności może być uznaną za słuszną i adekwatną do jego zachowania. A. L. (1) dokonał zniszczenia budynku stajni. Mimo braku uzasadnienia do takiego działania, oskarżony zlecił jej rozbiórkę, nie uzyskując uprzednio koniecznych pozwoleń na prowadzenie takich prac. Dokonał on ,,samowoli budowlanej”. Zachowanie oskarżonego doprowadziło do degradacji wartości zabytkowej tego budynku, stracił on nieodwracalnie swoje walory historyczne i artystyczne. Za znacznym stopniem społecznej szkodliwości przemawiało też to, że mimo wydanej decyzji o nakazaniu wstrzymania wszelkich robót budowlanych przy budynku stajni, oskarżony w dalszym ciągu kontynuował pracę. Oskarżony doskonale wiedział jakie czynności musi podjąć, aby móc przystąpić do prac remontowych budynku będącego zabytkiem, jednakże z uwagi na niemożliwość uzyskania pozwolenia Konserwatora Zabytków na zaplanowany zakres prac, rozpoczął je bez stosownych zezwoleń i dokonał takich czynności, na które konserwator zabytków nigdy by nie wyraził zgody (rozbiórka budynku), licząc, iż po ich dokonaniu, uda mu się jednak uzyskać pozwolenie na wykonane już prace.

Jako okoliczności łagodzące Sąd wziął pod uwagę przyznanie się oskarżonego do zarzucanych mu czynów oraz jego uprzednią niekaralność, jak również dotychczasową pracę wykonaną przez oskarżonego w przedmiocie ochrony zabytków. Oskarżony od wielu lat współpracuje z Konserwatorem Zabytków przy odnawianiu zespołu pałacowo-parkowego w O.. Do tej pory choć współpraca pomiędzy oskarżonym i Konserwatorem nie była łatwa, oskarżony nie podejmował takich działań, jak w niniejszej sprawie. Zdarzenie to miało zatem incydentalny charakter w życiu oskarżonego. Sąd zdaje sobie sprawę z tego, że procesy uzgodnień pomiędzy inwestorem i Konserwatorem Zabytków nie są łatwe, ani krótkie. Każda ze stron chciałaby przeforsować swoje racje i osiągnięcie kompromisu, aby zabytek zachował swoje walory artystyczne i historyczne i zarazem spełniał wszystkie funkcje oczekiwane przez właściciela obiektu, z pewnością nie jest łatwe. Jednakże należy podkreślić, iż osoby będące właścicielami, czy też posiadaczami nieruchomości zabudowanych obiektami zabytkowymi muszą liczyć się z ograniczeniami związanymi z ich remontami, a w szczególności z ich rozbiórką.

Dodatkowo Sąd miał tu na uwadze słuszny pogląd judykatury, negujący twierdzenie, iż tylko wysokie kary pozbawienia wolności osiągają cele prewencyjne. Cele te osiąga się karami sprawiedliwymi, bez względu na ich wysokość. Taką karą w przekonaniu Sądu będzie wymierzenie kary grzywny, jako kary najłagodniejszego rodzaju, ale za to w wysokości dolegliwej dla oskarżonego. Niezwykle ważne znaczenie przy wymiarze kary, miała także poza potrzebami prewencji indywidualnej, także potrzeby prewencji ogólnej. Niniejsza sprawa jest przykładem tego, że sprawcy działań uderzających w stan zabytków nie pozostają bezkarni, co może być jedną z motywacji do zmiany niewłaściwych zachowań. Z tych względów, Sąd uznał za sprawiedliwą karę 200 stawek dziennych grzywny przy ustaleniu wysokości jednej stawki dziennej grzywny za równoważną 50 złotych.

W myśl art. 108 ust. 3 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami Sąd miał obowiązek orzec nawiązkę a wskazany cel społeczny związany z opieką nad zabytkami w wysokości od trzykrotnego do trzydziestokrotnego minimalnego wynagrodzenia. Zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę w 2017 r. z dnia 9 września 2016 r. (Dz.U. z 2016 r. poz. 1456), od dnia 1 stycznia 2017 r. ustalono minimalne wynagrodzenie za pracę w wysokości 2000 zł. Mając na uwadze okoliczności, mające wpływ na wymiar kary, Sąd orzekł wobec oskarżonego środek karny w postaci nawiązki w kwocie 8000 złotych na rzecz Towarzystwa (...) na (...) Oddział w T. z przeznaczeniem na realizację celu w postaci opieki nad zabytkami,

Z uwagi na to, że oskarżony osiąga stały dochód, brak było podstaw do zwolnienia go z obowiązku uiszczenia kosztów postępowania i opłaty, stąd Sąd, na podstawie art. 627 kpk i art. 3 ust. 1 ustawy o opłatach w sprawach karnych, zasądził od oskarżonego te należności. Sąd zasądził od oskarżonego na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Wąbrzeźnie 1000 (tysiąc) złotych tytułem opłaty oraz 70 (siedemdziesiąt) złotych tytułem kosztów postępowania w sprawie.