Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 maja 2018 roku

Sąd Okręgowy w Płocku VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Hanna Parzybut-Dan

Protokolant: st. sekr. sądowy Edyta Szalkowska

po rozpoznaniu w dniu 26 kwietnia 2018 roku w Płocku

na posiedzeniu jawnym

sprawy M. W.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w P.

o świadczenie przedemerytalne

na skutek odwołania M. W.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w P.

z dnia 16 listopada 2017 roku, znak: (...)

oddala odwołanie.

SSO Hanna Parzybut-Dan

UZASADNIENIE

M. W. wniósł odwołanie do Sądu Okręgowego w Płocku od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w P. z dnia 16 listopada 2017 r. odmawiającej prawa do świadczenia przedemerytalnego.

W odwołaniu wniósł o uwzględnienie do stażu pracy okresu pracy w gospodarstwie rolnym rodziców po ukończeniu 16-tego roku życia od 7 kwietnia 1971 r. do 28 października 1974 r., od 8 października 1976 r. do 31 grudnia 1982 r.

Organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w P. nie uwzględnił do stażu zatrudnienia pracy w gospodarstwie rodziców od 7 kwietnia 1971 r. do 28 października 1974 r., od 8 października 1976 r. do 31 grudnia 1982 r., ponieważ w spornym okresie wnioskodawca nie pozostawał we wspólnym gospodarstwie domowym z rodzicami ani nie zamieszkiwał na terenie gospodarstwa. Ponadto nie uwzględniano okresu pracy w gospodarstwie rolnym jako domownika od 1 stycznia 1983 r. do 31 lipca 1986 r., gdyż nie udokumentował faktu opłacania składek na ubezpieczenie społeczne przez rodziców za niego jako domownika.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

M. W. złożył w dniu 7 września 2017r. wniosek o świadczenie przedemerytalne. Od dnia 15 lutego 2017 r. wnioskodawca był zarejestrowany w Miejskim Urzędzie Pracy w P. i po upływie 180 dni pobierania zasiłku dla bezrobotnych , wystąpił o wnioskowane świadczenie.

Przed wystąpieniem z wnioskiem odwołujący był zatrudniony w (...) spółka cywilna od 4 sierpnia 2015 r. do 31 stycznia 2017r. na czas określony na podstawie umowy o pracę. Umowa została rozwiązana za wypowiedzeniem przez pracodawcę na podstawie art. 30 § 1 pkt 2 k.p. z powodu likwidacji stanowiska pracy.

( dowód: umowa o pracę w aktach ZUS- brak numeracji karty, świadectwo pracy w aktach ZUS- brak numeracji karty)

Odwołujący w okresie od 1.09.1971 r. do 20.06.1972 r. uczęszczał do szkoły rolniczej w G.. Rodzice odwołującego na stałe mieszkali w G., natomiast w R. posiadali gospodarstwo rolne o pow. 8 ha, o profilu sadowniczym. Od wiosny tj. od miesiąca marca do końca października każdego roku faktycznie przebywali w R. i opracowywali przy pielęgnacji sadów. Odwołujący w czasie nauki w szkole przebywał w R. przez okres wakacji tj. lipiec i sierpień, wykonując prace przy przycince drzew, uprawiał ziemię między drzewami, wykonywał opryski, zbierał jabłka. Po ukończeniu szkoły 20 czerwca 1972 r. wnioskodawca pracował w sadownictwie od 1 marca do 31 października każdego roku, do czasu pójścia do wojska w dniu 28 października 1974 r. Służbę wojskową zakończył 8 października 1976 r. i począwszy od tej daty do 31 grudnia 1982 r. pracował wspólnie z rodzicami przy pracach sadowniczych w R.. Pracował co najmniej 4-5 godzin dziennie, a okresie zbioru jabłek także dłużej. Rodzice wnioskodawcy czasami wynajmowali pracowników do pracy w sadzie.

( dowód: zeznania świadka A. G. – k. 20 oraz odwołującego- k. 19-19 verte, k. 20 verte)

W okresie od 1 listopada do końca lutego każdego roku odwołujący nie pracował w gospodarstwie rodziców, gdyż kończył się sezon. Na terenie gospodarstwa była przechowalnia jabłek. Wnioskodawca wraz z rodzicami przyjeżdżał po jabłka i zajmował się ich sprzedażą w G. i okolicach. Następnie od 1 sierpnia 1986 r. pracował we własnym gospodarstwie rolnym, zajmował się sadownictwem,, miał tunele z warzywami.

Wnioskodawca przed organem rentowym udowodnił łącznie 28 lat stażu pracy, w tym 9 lat, 9 miesięcy i 11 dni okresów składkowych i 19 lat, 1 miesiąc oraz 15 dni okresów uzupełniających.

Zaskarżoną decyzją z dnia 16 listopada 2017 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w P. odmówił odwołującemu prawa do świadczenia przedemerytalnego, bowiem nie udowodnił co najmniej 35- letniego okresu uprawniającego do emerytury.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów zgromadzonych w aktach ZUS, w oparciu o zeznania świadka A. G. – k. 20 oraz odwołującego- k. 19-19 verte, k. 20 verte.

Spór dotyczył zaliczenia pracy odwołującego w gospodarstwie rolnym w R. po ukończeniu 16-tego roku życia od 7 kwietnia 1971 r. do 28 października 1974 r., od 8 października 1976 r. do 31 lipca 1986 r.

W przedmiotowej sprawie należy wyróżnić dwa okresy, które według wnioskodawcy winny podlegać zaliczeniu do prawa do świadczenia: od 7 kwietnia 1971 r. do 28 października 1974 r., od 8 października 1976 r. do 31 grudnia 1982 r. oraz od 1 stycznia 1983 r. do 31 lipca 1986 r.

Pierwszy okres związany jest z pracą po ukończeniu 16-tego rok użycia do 31 grudnia 1982 r. , gdyż do tej daty nie było obowiązku opłacania składek za domownika rolnika.

W powyższym okresie , od 1.09.1971 r. do 20.06.1972 r. odwołujący chodził do szkoły w G., zatem w ocenie Sądu można uwzględnić do okresów uzupełniających jedynie okres od 1 lipca 1971 r. do 31 sierpnia 1971 r. oraz od 21 czerwca 1972 r. do 31 sierpnia 1972 r. Następnie wnioskodawca zaczął pracować w gospodarstwie, przyjeżdżając na sezony prac sadowniczych od 1 marca do 31 października danego roku.

Świadek A. G. potwierdził, że odwołujący pracował w sezonie od wiosny do pierwszych przymrozków co najmniej 4-5 godzin dziennie. W okresie szkolnym pracował tylko w wakacje. Uprawiał ziemię między drzewami, zrywał owoce , przycinał drzewa. Świadek zeznał także, że w okresie zimowym nikt nie przyjeżdżał do gospodarstwa, bowiem wówczas rodzice odwołującego sprzedawali owoce.

Sąd ocenił zeznania świadka jako wiarygodne, pokrywają się one z relacją wnioskodawcy, który podał, iż od wiosny do 1 listopada trwały prace w sadzie. Natomiast na zimę całą rodziną wracali do G.. Z uwagi na dużą powierzchnię sadu logiczne jawią się zeznania świadka i odwołującego, że pomoc wnioskodawcy wymagała pracy co najmniej 4-5 godzin dziennie. Realne są też depozycje świadka odnośnie pracy wnioskodawcy po ukończeniu zasadniczej szkoły zawodowej , a zatem że przez cały okres od wiosny do pierwszych przymrozków pracował w gospodarstwie sadowniczym. Z uwagi na nieprecyzyjne zeznania świadka odnośnie czasokresu pracy sezonowej w sadownictwie, Sąd przyjął, że termin do wiosny do pierwszych przymrozków może zostać umownie przyjęty jako okres od 1 marca do 31 października , nie przeczy to zeznaniom odwołującego, który określił, że prace w sadownictwie trwały od wiosny do 1listopada każdego roku. Sąd uznał jednak, że z uwagi na święto kościelne 1 listopada odwołujący nie świadczył wówczas pracy, bowiem jest to dzień, w którym wszyscy powstrzymują się od pracy . Generalnie każdy ma w rodzinie osobę zmarłą i odwiedza w tym dniu cmentarze.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie jest niezasadne.

W myśl art. 2 ust 1 pkt 2 ustawy z dnia 30 kwietnia 2004 r. o oświadczeniach przedemerytalnych (Dz.U. z 2017 r. poz. 2148), nazwanej dalej ustawą, prawo świadczenia przedemerytalnego przysługuje osobie, która do dnia rozwiązania stosunku pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy, w rozumieniu przepisów ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy ( Dz. U. z 2017 r. poz. poz. 1065, 1292, 1321, 1428 i 1543), w którym była zatrudniona przez okres nie krótszy niż 6 miesięcy, ukończyła co najmniej 60 lat mężczyzna i posiada okres uprawniający do emerytury, wynoszący co najmniej 35 lat dla mężczyzn.

Za okres uprawniający do emerytury uważa się okres ustalony zgodnie z przepisami art. 5-9, art. 10 ust. 1 oraz art. 11 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2017 r. poz. 1383) ze zm.) nazywanej ustawą emerytalną.

Świadczenie przedemerytalne przysługuje po upływie co najmniej 180 dni pobierania zasiłku dla bezrobotnych, o którym mowa w ustawie o promocji zatrudnienia, jeżeli osoba ta spełnia łącznie następujące warunki:

1)  nadal jest zarejestrowana jako bezrobotna;

2)  w okresie pobierania zasiłku dla bezrobotnych nie odmówiła bez uzasadnionej przyczyny przyjęcia propozycji odpowiedniego zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, w rozumieniu ustawy o promocji zatrudnienia, albo zatrudnienia w ramach prac interwencyjnych lub robót publicznych;

3)  złożył wniosek o przyznanie świadczenia w terminie nie przekraczającym 30 dni od daty wydania przez powiatowy urząd pracy dokumentu potwierdzającego 180-dniowy okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych.

W niniejszej sprawie niesporne jest, że odwołujący rozwiązał stosunek pracy na podstawie art. 2 pkt 29 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy, jednak nie spełnił przesłanki 35-letniego stażu pracy obejmującego okresy składkowe wymienione w art. 6 , okresy nieskładkowe wymienione w art. 7 i okresy uzupełniające wymienione w art. 10 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

W świetle wyroku Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 5.10.2017 r.,III AUa 1532/16 ,LEX nr 2396199 :Przepis art. 2 ust. 1 pkt 5 ustawy z 2004 r. o świadczeniach przedemerytalnych jednoznacznie wskazuje i nie daje tym samym żadnego pola do interpretacji odnośnie wymaganego 35-letniego "okresu uprawniającego do emerytury".

Na podstawie art. 10 ust. 1 ustawy emerytalnej przy ustalaniu prawa do emerytury oraz przy obliczaniu jej wysokości uwzględnia się również następujące okresy, traktując je, z zastrzeżeniem art. 56, jak okresy składkowe:

1) okresy ubezpieczenia społecznego rolników, za które opłacono przewidziane w odrębnych przepisach składki,

2) przypadające przed dniem 1 lipca 1977 r. okresy prowadzenia gospodarstwa rolnego po ukończeniu 16 roku życia,

3) przypadające przed dniem 1 stycznia 1983 r. okresy pracy w gospodarstwie rolnym po ukończeniu 16 roku życia,

jeżeli okresy składkowe i nieskładkowe, ustalone na zasadach określonych w art. 5-7, są krótsze od okresu wymaganego do przyznania emerytury, w zakresie niezbędnym do uzupełnienia tego okresu.

Odwołujący wnosił o zaliczenie pracy w gospodarstwie rolnym w R. po ukończeniu 16-tego roku życia od 7 kwietnia 1971 r. do 28 października 1974 r., od 8 października 1976 r. do 31 lipca 1986 r.

Zgodnie z art.6 ust.2 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników przez domownika - rozumie się osobę bliską rolnikowi, która:

a) ukończyła 16 lat,

b) pozostaje z rolnikiem we wspólnym gospodarstwie domowym lub zamieszkuje na terenie jego gospodarstwa rolnego albo w bliskim sąsiedztwie,

c) stale pracuje w tym gospodarstwie rolnym i nie jest związana z rolnikiem stosunkiem pracy.

Kwestia łączenia pracy w gospodarstwie rolnym z nauką w szkole była wielokrotnie przedmiotem rozważań w orzecznictwie sądowym. W judykaturze wykształcił się pogląd, iż o uwzględnieniu przy ustalaniu prawa do świadczeń emerytalno-rentowych okresów pracy w gospodarstwie rolnym sprzed objęcia rolników obowiązkiem opłacania składki na rolnicze ubezpieczenie społeczne domowników (tj. przed dniem 1 stycznia 1983 r.) przesądza wystąpienie dwóch okoliczności: po pierwsze - wykonywanie czynności rolniczych powinno odbywać się zgodnie z warunkami określonymi w definicji legalnej "domownika" z art. 6 pkt 2 ustawy o u.s.r. i po drugie - czynności te muszą być wykonywane w wymiarze nie niższym niż połowa ustawowego czasu pracy, tj. minimum 4 godziny dziennie ( por. wyrok SA w Poznaniu z dnia 24 stycznia 1996 r., III AUr 833/95 (OSA 1998, z. 4, poz. 15) i wyroki SN: z dnia 28 lutego 1997 r., II UKN 96/96 (OSNAPiUS 1997, nr 23, poz. 473), z dnia 13 stycznia 1998 r., II UKN 433/97 (OSNAPiUS 1998, nr 22, poz. 668), z dnia 13 listopada 1998 r., II UKN 299/98 (OSNAPiUS 1999, nr 24, poz. 799), z dnia 3 lipca 2001 r., II UKN 466/00 (OSNPUSiSP 2003, nr 7, poz. 186). W powyższych orzeczeniach kładzie się nacisk na stałość wykonywania pracy w gospodarstwie rolnym, co nie musi jeszcze oznaczać codziennego wykonywania czynności rolniczych, ale gotowość (dyspozycyjność) do podjęcia pracy rolniczej, z czym wiąże się też wymóg zamieszkiwania osoby bliskiej rolnikowi co najmniej w pobliżu gospodarstwa rolnego. Tym kryteriom zazwyczaj nie odpowiada praca domownika (najczęściej dziecka rolnika), które uczyło się w szkole położonej w innej miejscowości niż miejsce gospodarstwa rolnego. Z kolei przesłanka określonego czasu pracy domownika w gospodarstwie rolnym w wymiarze co najmniej 4 godzin dziennie tj. połowy czasu pracy obowiązującego pracowników została przyjęta w orzecznictwie SN na mocy rozciągnięcia zakresu zastosowania art. 2 ust. 2 pkt 1 lit. a ustawy rewaloryzacyjnej (a obecnie art. 6 ust. 2 pkt 1 lit. a ustawy o e.r.FUS) na przypadające przed dniem 1 stycznia 1983 r. okresy pracy w gospodarstwie rolnym po ukończeniu 16 roku życia. Zwolnienie domowników z tego wymogu spowodowałoby uprzywilejowanie tych osób w stosunku do pracowników.

Odnośnie sezonowej pracy domownika - ucznia w gospodarstwie rolnym (np. podczas przerwy wakacyjnej) w ocenie Sądu orzekającego należy przyjąć, że dopuszczalna wydaje się taka interpretacja pracy domownika-ucznia w gospodarstwie rolnym, która uwzględnia spełnienie warunku "stałości pracy w gospodarstwie rolnym" w okresie wakacji, gdy osoba bliska rolnikowi przebywa dłuższy czas w gospodarstwie (co najmniej 2 miesiące), jest dyspozycyjna, nie ma obowiązku dojeżdżania do szkoły poza miejscem zamieszkania, a praca nie jest dorywcza i wykonywana w rozmiarze niższym niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy.

Materiał dowodowy zebrany w sprawie dał podstawę do oceny, że odwołujący pracował w gospodarstwie rolnym rodziców jako domownik w okresach od 1 lipca 1971 r. do 31 sierpnia 1971 r. oraz od 21 czerwca 1972 r. do 31 sierpnia 1972 r. ( łącznie 4 miesiące i 9 dni przez okresy wakacyjne), dalej od 1 września 1972 r. do 31 października 1972 r., ( 2 miesiące), od 1 marca do 31 października 1973 r. ( 8 miesięcy) , od 1 marca do 28 października 1974 r.( 7 miesięcy, 28 dni), od 8 października 1976 r. do 31 października 1976 r. ( 24 dni), od 1 marca do 31 października 1977 r. ( 8 miesięcy), od 1 marca do 31 października 1978 r. ( 8 miesięcy), od 1 marca do 31 października 1979 r. ( 8 miesięcy), od 1 marca do 31 października 1980 r. ( 8 miesięcy), od 1 marca do 31 października 1981r. ( 8 miesięcy), od 1 marca do 31 października 1982 r. ( 8 miesięcy) . Były to okresy pracy wykonywanej codziennie w wymiarze czasu pracy obejmującym co najmniej 4 godziny dziennie.

Sąd nie uwzględnił natomiast pracy w gospodarstwie rodziców w okresach od 1 listopada do końca lutego każdego roku, gdyż M. W. nie wykonywał prac rolniczych. Odwołujący zajmował się wówczas sprzedażą jabłek, była to typowa praca w handlu nie związana bezpośrednio z rolnictwem, ponadto w tym okresie zamieszkiwał poza gospodarstwem w G.. W ocenie Sądu możliwe jest uwzględnienie pracy tylko związanej z sezonowością prac w rolnictwie o profilu sadowniczym, bowiem poza tym okresem żadne czynności pielęgnacyjne sadu nie były wykonywane.

W świetle powyższego stwierdzić należy, że odwołujący wykazał przed sądem, że wykonywał pracę jako domownik rolnika wymiarze co najmniej 4 godzin dziennie. Łącznie zatem okresy zaliczane wyniosły 5 lat, 11 miesięcy i 1 dzień. Okresy uznane przez organ rentowy w zaskarżonej decyzji wyniosły 28 lat, 11 miesięcy i 12 dni. Wnioskodawca nie spełnił jednak przesłanki stażu pracy wynoszącego co najmniej 35 lat , bowiem udowodnił z okresami pracy w rolnictwie na podstawie art. 10 ustawy emerytalnej 34 lata, 10 miesięcy i 13 dni. Okres pracy w rolnictwie od 1 stycznia 1983 r. do 31 lipca 1986 r. mógłby zostać uwzględniony do ogólnego stażu , gdyby wnioskodawca bądź jego rodzice opłacali składki za domownika. Skoro składek nie opłacano, toteż na podstawie art. 10 ust. 1 pkt 3 nie zostały uwzględnione do prawa do świadczenia przedemerytalnego.

Mając na uwodzę powyższe, Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ §1 k.p.c. odwołanie oddalił.

SSO Hanna Parzybut-Dan