Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 października 2017 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Tryb. Wydział II Cywilny Odwoławczy w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 30 października 2017 roku w Piotrkowie Trybunalskim

na rozprawie sprawy z powództwa M. P.

przeciwko (...) S.A. w W.

o odszkodowanie z tytułu wypadku komunikacyjnego, zadośćuczynienie i rentę

na skutek apelacji powoda M. P. oraz pozwanego (...) S.A. w W.

od wyroku Sądu Rejonowego w Piotrkowie Tryb.

z dnia 12 czerwca 2017 roku, sygn. akt I C 989/14

1.  z apelacji pozwanego uchyla zaskarżony wyrok w punktach drugim i trzecim sentencji w ten sposób, że postępowanie w sprawie w tej części umarza, a w pozostałej części apelację pozwanego oddala;

2.  oddala apelację powoda w całości;

3.  koszty procesu za instancję odwoławczą między stronami wzajemnie znosi.

SSA w SO Arkadiusz Lisiecki

SSA w SO Stanisław Łęgosz SSR del. Lucyna Szafrańska

Sygn.. akt II Ca 656/17

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 12 czerwca 2017 roku w sprawie I C 989/174 Sąd Rejonowy w Piotrkowie Tryb. zasądził od pozwanego (...) Spółki Akcyjnej w W. na rzecz powoda M. P. kwotę 50.000 złotych zadośćuczynienia oraz kwotę 540 złotych tytułem odszkodowania. Zasądził również tytułem skapitalizowanej renty kwotę 2.550,58 oraz comiesięczną rentę w kwocie 600 złotych za okres od dnia 1 stycznia 2014 roku do 29 lutego 2016 roku, w kwocie 1.000 złotych okres od dnia 1 marca 2016 roku do 30 kwietnia 2016 roku i po 1.300 złotych od 1 maja 2016 roku. Od powyższych kwot zostały zasądzone odsetki dokładnie opisane w wyroku. W pozostałym zakresie powództwo oddalił oraz ustalił, że koszty procesu ponosi w całości pozwany, łącznie z kosztami zastępstwa procesowego według zestawienia z karty 345. Szczegółowe rozstrzygnięcie w tym zakresie pozostawił referendarzowi sądowemu.

Podstawą tego rozstrzygnięcia były następujące ustalenia:

W dniu 4 października 2013 roku około godziny 08:50 na ulicy (...) w P. H. S. nieumyślnie naruszył zasady bezpieczeństwa w ruchu drogowym przez to, że kierując samochodem osobowym marki (...) o numerze rejestracyjnym (...), w wyniku nieprawidłowej obserwacji drogi i nie zachowania bezpiecznego odstępu od wyprzedzanego pojazdu, potrącił lusterkiem prawym i otarł się o lewy bok rowerzysty - powoda M. P., w wyniku czego rowerzysta utracił równowagę, po czym upadł na jezdnię, na skutek czego nieumyślnie spowodował u niego obrażenia ciała. W dacie przedmiotowego zdarzenia powód miał 84 lata.

Wyrokiem z dnia 17 marca 2014 r., sygn. akt VII K 895/13, Sąd Rejonowy w Piotrkowie Trybunalskim VII Wydział Karny uznał H. S. za winnego popełnienia zarzucanego mu czynu wyczerpującego dyspozycję art. 177 § 1 k.k. i za to na podstawie art. 177 § 1 k.k. wymierzył mu karę sześciu miesięcy pozbawienia wolności, warunkowo zawieszając wykonanie orzeczonej kary pozbawienia wolności na okres próby dwóch lat. Ponadto Sąd zasądził od H. S. na rzecz powoda kwotę 2.000,00 zł tytułem nawiązki.

W okresie od dnia 4 października 2013 r. do dnia 16 października 2013 r. powód był hospitalizowany na Oddziale (...) w (...)Szpitalu(...)w P.. U powoda rozpoznano ogólne potłuczenie, głównie głowy, stłuczenie mózgu, krwawienie podpajęczynówkowe, złamanie kości czołowej i ciemieniowej lewej. Zastosowano leczenie zachowawcze. Powodowi zalecono oszczędzający tryb życia, temblak na kończynę górną lewą na 14 dni, kontrolę w (...) za 14 dni, stosowanie żeli, leku przeciwbólowego w razie bólu doraźnie, kontrolę w (...)w razie dolegliwości. W dniu 16 października 2013 r. powód otrzymał skierowanie do (...).

Powód kontynuował leczenie w Poradni (...),(...), (...),(...). W dniu 08 stycznia 2014 r. powód otrzymał skierowanie na zabiegi fizjoterapeutyczne. W okresie od dnia 28 maja 2014 r. do dnia 10 czerwca 2014 r. powód odbył leczenie usprawniające.

Przed wypadkiem z dnia 4 października 2013 r. powód jeździł (jako kierowca) samochodem, rowerem, uprawiał działkę, zajmował się domem - nie wzywał innych osób do pomocy w zakresie remontów, napraw. Przed tym zdarzeniem powód samodzielnie robił zakupy. Po wyjściu ze Szpitala zażywał leki, które przepisał mu lekarz. Do lekarzy powód jest zawożony przez syna, albo żona go wiezie MZK lub zamawiana jest taksówka. Żona, córka pomagają powodowi przy ubieraniu się, czynnościach higienicznych.

Zgodnie z opiniami biegłego sądowego z zakresu ortopedii-traumatologii w wyniku wypadku z dnia 4 października 2013 r. powód doznał urazu głowy ze złamaniem kości czołowej i ciemieniowej lewej, stłuczenia klatki piersiowej i barku lewego, stłuczenia biodra lewego. Dolegliwości bólowe i ograniczenia funkcji barku lewego utrzymywały się co najmniej do stycznia 2014 r. Wykazane w badaniach obrazowych po wypadku złamania kości czołowej i ciemieniowej lewej skutkują obecnie okresowymi dolegliwościami bólowymi. Kwalifikuje to do orzeczenia uszczerbku w wysokości 5 % zgodnie z pozycją 2 według Tabeli. Ze względu na ogólne potłuczenia, a zwłaszcza barku i biodra lewego powód miał ograniczone możliwości poruszania się i wykonywania czynności lewą ręką. Wymagał zatem pomocy w sporządzaniu posiłków, ucieraniu i rozbieraniu się, czynnościach higienicznych, porządkach domowych, zakupach. W okresie 4 tygodni pomoc w wymiarze 3 godzin dziennie, a w następnych 4 tygodniach 1 godzinę dziennie.

Zgodnie z opiniami biegłego sądowego z zakresu neurologii u powoda rozpoznano encefalopatię pourazową w postaci zespołu psychoorganicznego otępiennego umiarkowanego stopnia, przewlekłych pourazowych bólów oraz upośledzenia sprawności kontroli układu równowagi. W wyniku zdarzenia z dnia 4 października 2013 r. powód doznał urazu czaszkowo- mózgowego z ogniskami stłuczenia mózgu i pourazowym krwawieniem podpajęczynówkowym, złamania kości czołowej lewej i ciemieniowej lewej, stłuczenia barku i biodra lewego. Powód doznał uszczerbku na zdrowiu w wysokości 30 % zgodnie z pozycją 9c według Tabeli. Stopień cierpień powoda w okresie szpitalnym oceniać należy jako znaczny, w okresie 3 miesięcy po zdarzeniu jako umiarkowany, w okresie późniejszym jako mierny.

Powód ze względu na występujący zespół psychoorganiczny otępienny, bóle głowy, upośledzenie sprawności kontroli układu równowagi wymaga leczenia neurologicznego. Szacunkowe koszty wynikające z zakupu leków wynoszą około 250,00-300,00 zł na miesiąc - nierefundowane przez NFZ - zależne od rodzaju stosowanych preparatów, a koszty rehabilitacji funkcji poznawczych około 400,00 zł miesięcznie (realizacja tylko poza NFZ).

Powód wymaga pomocy osób trzecich w wykonywaniu niektórych czynności dnia codziennego, np. podczas ubierania się, przygotowywania posiłków, robienia zakupów, załatwiania spraw urzędowych w zakresie 2 godzin dziennie.

Rokowania powoda są złe z uwagi na mały lub bardzo mały potencjał plastyczności jego mózgu, co związane jest z wiekiem powoda, ale i wykształceniem. Powstałe schorzenie w postaci encefalopatii pourazowej związane jest bezpośrednio ze zdarzeniem z dnia 4 października 2013 r. Występujący u powoda deficyt mentalny na podłożu organicznego uszkodzenia mózgu /pourazowego/ powstał w wyniku zdarzenia z dnia 4 października 2013r. Rehabilitacja neuropsychologiczna powinna być prowadzona przez neuropsychologa do momentu uzyskiwania przez niego poprawy sprawności klinicznej powoda ocenianej odpowiednimi testami psychologicznymi. Prowadzący rehabilitację neuropsychologiczną psycholog przekazuje informacje prowadzącemu lekarzowi o postępach lub ich braku u pacjenta i ten podejmuje decyzję o zakończeniu lub nie procesu neurorehabilitacji psychologicznej.

Zgodnie z opinią biegłego sądowego z zakresu rekonstrukcji wypadków drogowych przy zastosowaniu kasku zakres obrażeń głowy powoda mógł być znacznie mniejszy niż obrażenia głowy odniesione w rzeczywiście zaistniałym zdarzeniu (bez zastosowania kasku przez powoda). Zachowanie pieszego w postaci niestosowania kasku w trakcie ruchu rowerem nie stanowi o przyczynieniu powoda do powstania lub zwiększenia rozmiarów szkody (obrażeń rowerzysty). Rowerzysta nie ma obowiązku stosowania kasku ochronnego w trakcie ruchu po drogach publicznych.

Sprawca zdarzenia z dnia 4 października 2013 r. miał w dacie wypadku zawartą z pozwanym „ (...) S.A.” z siedzibą w W. umowę obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych.

Pismem nadanym w dniu 8 listopada 2013 r. powód - reprezentowany przez pełnomocnika - zgłosił pozwanemu szkodę i wezwał do zapłaty kwot tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę, odszkodowania — zaliczki na koszty leczenia, miesięcznej renty z tytułu zwiększonych po wypadku potrzeb.

Na mocy decyzji z dnia 31 stycznia 2014 r. pozwany przyznał powodowi kwotę 9.800.00 zł tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę, kwotę 960,00 zł z tytułu kosztów opieki, kwotę 300,00 zł z tytułu kosztów leczenia.

Na mocy decyzji z dnia 9 marca 2015 r. pozwany przyznał powodowi kwotę10.100.00 zł tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę, kwotę 1.536,03 zł - wartość odsetek od dnia 09 grudnia 2013 r., kwotę 1.163,00 zł tytułem odszkodowania za koszty leczenia, kwotę 176,87 zł - wartość odsetek od dnia 09 grudnia 2013 r., kwotę 2.550,58 zł tytułem skapitalizowanej renty, kwotę 387,90 zł - wartość odsetek od dnia 09 grudnia 2013 r.

W ocenie Sądu powództwo, co do zasady zasługiwało na uwzględnienie.

W przedmiotowej sprawie bezsporne było, że na skutek zdarzenia drogowego z dnia 4 października 2013 r., którego sprawca miał zawartą z pozwanym „ (...) S.A.” z siedzibą w W. umowę obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów' mechanicznych, obrażeń ciała doznał powód M. P..

Powód zgłosił szkodę pozwanemu, który w wyniku przeprowadzonego postępowania likwidacyjnego przyznał na jego rzecz kwotę 9.800,00 zł tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę, kwotę 960.00 zł z tytułu kosztów opieki, kwotę 300,00 zł z tytułu kosztów leczenia. Już po wszczęciu niniejszego postępowania na mocy decyzji z dnia 09 marca 2015 r. pozwany przyznał powodowi kwotę 10.100,00 zł tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę, kwotę 1.536,03 zł - wartość odsetek od dnia 09 grudnia 2013 r„ kwotę 1.163,0 zł tytułem odszkodowania za koszty leczenia, kwotę 176,87 zł - wartość odsetek od dnia 09 grudnia 2013 r., kwotę 2.550,58 zł tytułem skapitalizowanej renty, kwotę 387,90 zł - wartość odsetek od dnia 09 grudnia 2013 r. W konsekwencji powód cofnął pozew w zakresie kwoty 15914,38zł.

Po dokonanych modyfikacjach powództwa powód wnosił ostatecznie o zasądzenie od pozwanego kwot:

- 70.000,00 zł tytułem zadośćuczynienia pieniężnego wraz z odsetkami, w tym od kwoty 21.100 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 09 grudnia 2013 r i od kwoty 48.900,00 zł od dnia 15 marca 2016 r.,

- miesięcznej renty tytułem zwiększonych po wypadku potrzeb, płatnej z góry do dnia 10. każdego miesiąca, wraz z odsetkami w przypadku opóźnienia w płatności którejkolwiek z rat:

600,00 zł poczynając od dnia 01 stycznia 2014 r. do dnia 29 lutego 2016 r.,

1.000,00 zł od dnia 01 marca 2016 r. do dnia 30 kwietnia 2016 r.,

1.300,00 zł od dnia 01 maja 2016 r. i na przyszłość,

Podstawą odpowiedzialności pozwanego jest umowa ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej zawarta z posiadaczem samochodu (kierowanego przez sprawcę wypadku drogowego) oraz art. 822 § 1 k.c.. zgodnie z którym przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej (OC) zakład ubezpieczeń zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, wobec których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo osoba, na której rzecz umowa została zawarta (ubezpieczony). Podstawą prawną żądania zadośćuczynienia przez powoda jest art. 445 § 1 k.c., stosowanie do treści którego sąd może przyznać poszkodowanemu odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę w wypadku uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia.

Sąd podzielił wnioski płynące z opinii biegłych z zakresu ortopedii-traumatologii oraz neurologii. Biegły ortopeda-traumatolog stwierdził u powoda uszczerbek na zdrowiu w wysokości 5 % w oparciu o przepisy Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 18 grudnia 2002 r. w sprawie szczegółowych zasad orzekania o stałym lub długotrwałym uszczerbku na zdrowiu... (Dz. U. z 2013 r., poz. 954) na podstawie pozycji 2 według Tabeli. Z kolei biegły neurolog stwierdził u powoda 30 % uszczerbku na zdrowiu zgodnie z pozycją 9c według tabeli. W wyniku zdarzenia z dnia 4 października 2013 r. powód doznał więc łącznie uszczerbku na zdrowiu w wysokości 35 %. Sąd miał przy tym na uwadze, iż procentowy rozmiar uszkodzeń ciała jest tylko jednym z kryteriów ustalania wysokości zadośćuczynienia i nie determinuje tej kwoty bez uwzględnienia innych okoliczności, a jedynie stanowi pomocniczy środek ustalania rozmiaru odpowiedniego odszkodowania. Sąd wziął również pod uwagę wiek poszkodowanego, nasilenie i długotrwałość cierpień oraz następstwa zdarzenia w sferze życiowej powoda M. P..

Na tej podstawie Sąd uznał, iż odpowiednią kwotę zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę stanowić będzie dla M. P. 50.000,00 zł i taką też zasądził na jego rzecz od pozwanego wraz z odsetkami:

- ustawowymi od kwoty 21.100.00 zł od dnia 9 grudnia 2013 r. do dnia 31 grudnia 2015 r. oraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od tej kwoty liczonymi od dnia 1 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty,

- ustawowymi za opóźnienie od kwoty 28.900.00 zł od dnia 19 kwietnia 2016 r. do dnia zapłaty.

Sąd nie znalazł podstaw, aby uznać, iż powód przyczynił się do zwiększenia rozmiaru szkody. Należy podkreślić, że w obowiązującym stanie prawnym rowerzysta nie ma obowiązku poruszania się w kasku ochronnym. Brak tego kasku w dniu 04 października 2013 r. nie stanowił więc zachowania bezprawnego. Również, z doświadczenia życiowego wynika, że zazwyczaj rowerzyści poruszają się bez takowych kasków. Zachowanie powoda nie było więc nie tylko bezprawne, ale mieściło się również w normie społecznej.

Zgodnie z treścią art. 442 § 2 k.c. jeżeli poszkodowany utracił całkowicie lub częściowo zdolność do pracy zarobkowej albo jeżeli zwiększyły się jego potrzeby lub zmniejszyły widoki powodzenia na przyszłość, może on żądać od zobowiązanego do naprawienia szkody odpowiedniej renty.

Obowiązek kompensaty kosztów obejmuje wszelkie koszty wywołane uszkodzeniem ciała lub rozstrojem zdrowia, a więc wszystkie niezbędne i celowe wydatki. Naprawienie szkody obejmuje w szczególności zwrot wszelkich wydatków poniesionych przez poszkodowanego zarówno w związku z samym leczeniem rehabilitacją (lekarstwa, konsultacje medyczne, protezy, kule, wózek inwalidzki itp.), jak i koszty opieki niezbędnej w czasie procesu leczenia oraz inne dodatkowe koszty związane z doznanym uszczerbkiem (np. przejazdów, wyżywienia). Sąd podkreślił, że fakt ponoszenia całego ciężaru opieki nad poszkodowanym w czasie leczenia i rehabilitacji przez członków najbliższej rodziny nic zwalnia osoby odpowiedzialnej od zwrotu kwoty obejmującej wartość tych świadczeń. W ocenie Sądu zaproponowana przez stronę powodowy stawka 10,00 zł za jedną godzinę usług opiekuńczych nie jest wygórowana. Sąd miał w tym zakresie na względzie doświadczenie życiowe i wiadomości znane z urzędu - wysokość stawek za jedną godzinę usług opiekuńczych wskazywaną w pismach Miejskiego Ośrodka Pomocy Rodzinie.

Zdaniem biegłego sądowego z zakresu neurologii powód wymaga opieki 2 godziny dziennie, tj. 60 godzin miesięcznie. Ponadto zdaniem ww. biegłego upośledzenie sprawności kontroli układu równowagi u powoda wymaga leczenia neurologicznego. Szacunkowe koszty wynikające z zakupu leków wynoszą około 250,00-300,00 zł na miesiąc - nierefundowane przez NFZ - zależne od rodzaju stosowanych preparatów, a koszty rehabilitacji funkcji poznawczych około 400.00 zł miesięcznie (realizacja tylko poza NFZ).

Z tych też względów Sąd zasądził od pozwanego na rzecz powoda tytułem renty miesięcznej płatnej do dnia 10 każdego miesiąca następujące kwoty:

- 600,00 zł za okres od dnia 1 stycznia 2014 r. do dnia 29 lutego 2016 r. (koszt opieki - 60 godzin x 10,00 zł),

- 1.000,00 zł za okres od dnia 1 marca 2016 r. do dnia 30 kwietnia 2016 r. (koszt opieki plus koszt rehabilitacji funkcji poznawczych),

- 1.300,00 zł od dnia 1 maja 2016 r. (koszt opieki plus koszt rehabilitacji funkcji poznawczych plus koszt zakupu leków) wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi od 10. dnia każdego miesiąca do dnia 31 grudnia 2015 r. oraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 1 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty - w przypadku wymagalności przed dniem 31 grudnia 2015 r. oraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od 10. dnia każdego miesiąca do dnia zapłaty - w przypadku wymagalności od dnia 1 stycznia 2016 r.

Sąd oddalił w pozostałej części powództwo o zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę jako nadmiernie wygórowane. W ocenie Sądu zasądzona kwota 50.000,00 zł jest „odpowiednia”, zważywszy na kwoty wypłacone uprzednio przez pozwanego, jak i kwotę przyznaną przez Sąd w postępowaniu karnym w ramach środka karnego (w ówczesnym stanie prawnym), tj. nawiązki.

Na podstawie art. 108 § 1 zd. 2 k.p.c. Sąd pozostawił szczegółowe rozstrzygnięcie w zakresie kosztów procesu Referendarzowi sądowemu, przesądzając co do zasady, iż ponosi je w całości pozwany.

Od powyższego wyroku apelację złożyły obie strony.

Apelacja powoda skarży wyrok w części oddalającej powództwo o zadośćuczynienie co do kwoty 15 000,00 zł. Zarzuca naruszeniu prawa materialnego – art. 445 § 1 kc przez jego niewłaściwe zastosowanie polegające na przyjęciu, że zasądzone na rzecz powoda kwotę 50.000 złotych jest kwotą odpowiednią, co w świetle zebranego w sprawie materiału dowodowego w szczególności opinii biegłego nie było uzasadnione i doprowadziło do rażącego zaniżenia należnego .

Występując z tym zarzutem apelujący wnosił o zmianę wyroku i zasądzenie na rzecz powoda zadośćuczynienia 65.000 złotych z odsetkami dokładnie określonymi w apelacji. Wnosił również o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

Z kolei apelacja pozwanego została skierowana do rozstrzygnięcia zawartego w pkt 2 (odszkodowanie 540 zł.) oraz zawartego w punkcie 3 i 4 (renta skapitalizowana w kwocie 2.550,80 zł. i renta miesięczna) wyroku, a także w zakresie kosztów procesu. Pozwany zarzucił w niej:

1. naruszenie przepisów prawa procesowego, tj.:

a) art. 233 § l k.p.c. w zw. z art. 328 § 2 k.p.c. poprzez nierozważenie całokształtu materiału dowodowego i błędną, z przekroczeniem granic logiki i doświadczenia życiowego ocenę zebranego w sprawie materiału dowodowego, a w konsekwencji błędne ustalenie, iż zasadnym jest zasądzenie na rzecz powoda kwot renty w sytuacji gdy:

- ogólny stan zdrowia powoda przed wypadkiem, w szczególności wiek powoda mógł powodować, że wymagał on pomocy osób trzecich niezależnie od wpływu przedmiotowego wypadku, a rokowania na przyszłość powoda związane są również z wiekiem i wykształceniem powoda;

- z opinii biegłego sądowego wynika, że okres w którym powód wymaga rehabilitacji neuropsychologicznej może wraz z upływem czasu się zmniejszyć a rokowania w tym zakresie wskazują na możliwość poprawy oraz iż z opinii biegłego sądowego wynika, że prowadzący rehabilitację neuropsychologiczną psycholog przekazuje informację prowadzącemu lekarzowi o postępach u pacjenta i ten podejmuje decyzję o zakończeniu lub nie procesu neurorehabilitacji psychologicznej;

- w miejscu zamieszkania powoda przebywa rodzina powoda, której członkowie mogliby świadczyć pomoc na rzecz powoda nieodpłatnie;

b)  art. 321 k.p.c. w zw. z 328 § 2 k.p.c. poprzez zasądzenie od strony pozwanej na rzecz powoda kwoty 540,00 zł wraz z odsetkami oraz kwoty 2.550.58zł wraz z odsetkami, a więc ponad wartość żądania powoda, w sytuacji gdy ostatecznym żądaniem pozwu powód uczynił kwotę 70.000,00 zł wraz z odsetkami ustawowymi od kwoty 21.100,00 zł od dnia 9.12.2013 r. do dnia 31.12.2015 r. i z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 1.01.2016 r. do dnia zapłaty oraz ok kwoty 48.900,00 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 15.03.0216 r. do dnia zapłaty oraz miesięcznej renty tytułem zwiększonych po wypadku potrzeb, płatnej z góry do dnia 10 każdego miesiąca, a ponadto powód w piśmie procesowym z dnia 02.04.2015 r. potwierdził dokonanie przez pozwanego wpłaty kwoty 2.550,58 zł i kwoty 13.363,80 zł oraz cofnął powództwo co do 15.914,38 zł;

c)  art. 233 § l k.p.c. w zw. z art. 328 § 2 kp.c. poprzez brak wszechstronnego rozważenia zebranego materiału dowodowego, błędną i sprzeczną z logicznym rozumowaniem ocenę materiału dowodowego, dokonaną z przekroczeniem granic swobodnej oceny dowodów, co w konsekwencji doprowadziło do sprzecznych ustaleń Sądu I instancji z zebranym w przedmiotowej sprawie materiałem dowodowym, tj. uznaniem, że zasadnym będzie zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda kwoty 540,00 zł wraz z odsetkami jak wskazano w pkt 2. sentencji wyroku oraz kwoty 2.550.58 zł wraz z odsetkami jak wskazano w pkt. 3. sentencji wyroku, podczas gdy pozwany w piśmie procesowym z dnia 2.12.2014 r. uznała powództwo w całości, a więc także w zakresie ww. kwot, a powód cofnął powództwo co do ww. kwot, co w konsekwencji doprowadziło do zasądzenia kwoty w wysokości 3.090,58 zł ponad żądanie pozwu;

d)  art. 109 § 2 k.p.c. poprzez błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę wydanego rozstrzygnięcia poprzez uznanie, że charakter sprawy oraz okoliczność sprawy wymagały od pełnomocnika powoda nakładu pracy uzasadniającego przyznanie stronie powodowej kosztów zastępstwa procesowego w kwocie 4.800,00 zł, tj. w wysokości podwójnej stawki minimalnej określonej w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych.

2. naruszenie przepisów prawa materialnego, tj.:

a) art. 444 § 2 k.c. poprzez błędne przyjęcie, że potrzeby powoda w następstwie wypadku zwiększyły się w takim stopniu, iż uzasadniają one przyznanie renty, w sytuacji gdy okres w którym powód wymaga rehabilitacji neuropsychologicznej może wraz z upływem czasu się zmniejszyć, a rokowania w tym zakresie wskazują na możliwość poprawy oraz iż z opinii biegłego sądowego wynika, że prowadzący rehabilitację neuropsychologiczną psycholog przekazuje informację prowadzącemu lekarzowi o postępach u pacjenta i ten podejmuje decyzję o zakończeniu lub nie procesu neurorehabilitacji psychologicznej;

b) art. 362 k.c. poprzez błędne uznanie, że w przedmiotowej sprawie brak jest podstaw do zmniejszenia obowiązku naprawienia szkody ze względu na przyczynienie się poszkodowanego;

c) art. 444 §2 k.c. poprzez błędne uznanie, iż przy ustalaniu renty należy brać pod uwagę tylko zwiększone potrzeby poszkodowanego, nie uwzględniając przy ustalaniu wysokości renty otrzymywanie świadczeń z systemu zabezpieczenia społecznego.

Występując z tymi zarzutami wnosił o zmianę wyroku w zaskarżonej części i oddalenie powództwa w zakresie kwot wskazanych w pkt 2, 3 oraz 4 wyroku oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej kosztów postępowania za I i II instancję, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja powoda kwestionująca wysokość zadośćuczynienie nie jest uzasadnione a podniesiony w niej zarzut naruszenia przepisu art. 445 § 1 kc jest chybiony.

Zadośćuczynienie pieniężne ma na celu naprawienie szkody niemajątkowej, wyrażającej się doznaną krzywdą w postaci cierpień fizycznych i psychicznych. O wysokości należnego zadośćuczynienia pieniężnego decyduje w zasadzie rozmiar doznanej krzywdy. Jednakże niewymierny w pełni charakter krzywdy sprawia, że ustalenie jej rozmiaru, a tym samym i wysokość zadośćuczynienia, zależy od oceny sądu. Sąd przy ustaleniu wysokości zadośćuczynienia dysponuje pewnym luzem decyzyjnym. Oznacza to względną swobodę przy ustalaniu kwoty zadośćuczynienia. Ocena sądu nie może jednak nosić cech dowolności. W razie wyraźnych dysproporcji pomiędzy rozmiarem krzywdy a wielkością rekompensaty majątkowej, występuje możliwość kwestionowania uznania sądowego w postępowaniu odwoławczym (por. orzeczenia Sądu Najwyższego z dnia 9 lipca 1970 roku, III PRN 39/70, OSNCP 191, nr 3, poz. 53, z dnia 19 maja 1998 roku, II CKN 756/97, z dnia 7 listopada 2003 roku, IV CK 151/02 oraz z dnia 7 listopada 2003 roku, V CK 110/03). W przedmiotowej sprawie taka dysproporcja jednak nie występuje. Zasądzona przez sąd pierwszej instancji kwota 50.000 złotych przy uwzględnieniu, że powód z tytułu zadośćuczynienia otrzymał już od pozwanego 19.900,00 złotych, jest kwota odpowiednią i podlega akceptacji. Przy jej ustaleniu sąd pierwszej instancji wziął pod uwagę wszystkie istotne okoliczności mające wpływ na rozmiar doznanej krzywdy. W tym miejscu należy także zaznaczyć, że jak wynika z akt sprawy sam powód miał trudności z określeniem właściwej wysokości dochodzonego zadośćuczynienia. W pozwie wystąpił o zadośćuczynienie w wysokości 10.100 zł, a po zapłaceniu tej kwoty przez pozwanego, domagał się jeszcze 2.000 zł, zaś od dnia 29 lutego 2016 roku dochodził dalszych 68.000 złotych.

Z kolei apelacja pozwanego jest uzasadniona, ale tylko w części kwestionującej zasądzenie na rzecz powoda odszkodowania 540 złotych z odsetkami określonymi wyrokiem (pkt 2) oraz skapitalizowanej renty w kwocie 2.550,58 złotych z odsetkami określonymi w wyroku (pkt 3). W tym zakresie powództwo zostało przez powoda cofnięte, a to wobec zaspokojenia roszczenia. O cofnięcie powództwa Sąd wspomina także uzasadnienie wyroku. Jednakże cofnięcie pozwu nie znalazło odzwierciedlenia w samej w sentencji wyroku. Dlatego też Sąd Okręgowy w uwzględnieniu apelacji pozwanego na podstawie art. 386 § 3 kpc uchylił zaskarżony wyrok w punktach 2 i 3 i w tej części postępowanie w sprawie umorzył.

Nie jest natomiast zasadna apelacja pozwanego w pozostałym zakresie tj. w części kwestionującej zasądzenie miesięcznej renty z tytułu zwiększonych potrzeb powoda (pkt 4 wyroku) oraz w części kwestionującej wysokość kosztów zastępstwa procesowego powoda.

W świetle opinii biegłego lekarza neurologa powód ze względu na skutki obrażeń doznanych w wypadku drogowym wymaga opieki osoby trzeciej w zakresie 2 godzin dziennie, wymaga też leczenia neurologicznego oraz rehabilitacji. Wskutek wypadku komunikacyjnego jego potrzeby uległy zwiększeniu, wobec czego zasądzenie comiesięcznej renty z tytułu zwiększonych potrzeb w świetle przepisu art. 444 § 2 kc było w pełni uzasadnione.

Pozwany nie może skutecznie kwestionować przyznania renty powodowi z powołaniem się, że stan zdrowia powoda przed wypadkiem w połączeniu z jego wiekiem mógł powodować, że wymagał on pomocy osób trzecich niezależnie od wypadku. Otóż w postępowaniu przed sądem pierwszej instancji strona pozwana takich okoliczności nie wykazała, zaś sam fakt że powód będąc w podeszłym wieku poruszał się rowerem ulicami miasta P. dowodzi, że był sprawnym fizycznie i nie wymagał pomocy osób trzecich. Dla roszczenia powoda o rentę z tytułu zwiększenia potrzeb nie ma znaczenia, że w miejscu zamieszkania powoda przebywa jego rodzina, której członkowie mogliby świadczyć pomoc nieodpłatnie jak też, że powód otrzymuje świadczenie z tytułu zabezpieczenia społecznego. Świadczenie takie ze względu na wiek otrzymywał również przed wypadkiem.

Z kolei akcentowana w apelacji okoliczność, że okres w którym powód wymaga rehabilitacji neurologicznej może wraz z upływem czasu się zmniejszyć, a rokowania w tym zakresie wskazują na możliwość poprawy, może mieć znaczenie ale jedynie przy ewentualnym roszczeniu wywodzącym się z art. 907§2 kc.

Sąd pierwszej instancji w sposób prawidłowy, powołując się przy tym na opinią biegłego do spraw ruchu drogowego, rozstrzygnął kwestię przyczynienia się powoda do zwiększenia skutków wypadku. Sąd Okręgowy podziela dokonaną przez sąd pierwszej instancji ocenę przyczynienia się powoda. Tym samym nie może uznać za uzasadniony zarzut apelacji naruszenia przepisu art. 362 kc.

Natomiast jeśli chodzi wysokość kosztów zastępstwa procesowego powoda, to istotnie na karcie 345 akt sprawy widnieje kwota 4.800 złotych, jako podwójna minimalna stawka wynagrodzenia przewidziana w § 6 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (tj. Dz. U. 2013 poz. 490). Jednakże zawiłość sprawy oraz nakład pracy pełnomocnika uzasadniał uznanie takiej kwoty za właściwą (§ 3 ust. 1, § 2 ust. 2 rozporządzenia).

Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy apelację pozwanego w pozostałej części oraz apelację powoda w całości, na podstawie art. 385 kpc, oddalił. O kosztach procesu za instancję odwoławczą orzekł na podstawie art. 100 kpc.

SSA w SO Arkadiusz Lisiecki

SSA w SO Stanisław Łęgosz SSR del. Lucyna Szafrańska