Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 grudnia 2016 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Tryb. Wydział II Cywilny Odwoławczy w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 22 grudnia 2016 roku w Piotrkowie Trybunalskim

na rozprawie sprawy z powództwa P. W.

przeciwko M. W.

o ustalenie wygaśnięcia obowiązku alimentacyjnego

na skutek apelacji pozwanej

od wyroku Sądu Rejonowego w Tomaszowie Maz.

z dnia 28 września 2016 roku, sygn. akt III RC 76/16

1. zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że powództwo oddala;

2. zasądza od powoda P. W. na rzecz pozwanej M. W. kwotę 30 (trzydzieści) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu za instancje odwoławczą.

SSO Paweł Hochman

SSO Dariusz Mizera SSR Mariusz Kubiczek

Sygn. akt II Ca 837/16

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 28 września 2016 r. Sąd Rejonowy w Tomaszowie Mazowieckim po rozpoznaniu sprawy z powództwa: P. W. przeciwko: M. W. o ustalenie, iż wygasł obowiązek alimentacyjny

1. ustalił, że obowiązek alimentacyjny P. W. w stosunku do M. W. wynikający z wyroku Sądu Rejonowego w Tomaszowie Mazowieckim w sprawie sygnatura akt III RC 3/13 z dnia 24 kwietnia 2013 roku w kwocie 300 złotych miesięcznie wygasł z dniem 20 maja 2016 roku;

2. zwolnił strony od kosztów sądowych w sprawie za pierwszą instancję.

Podstawę powyższego rozstrzygnięcia stanowiły przytoczone poniżej ustalenia i rozważania Sądu Rejonowego.

Wyrokiem Sądu Rejonowego w Tomaszowie Mazowieckim z dnia 24 kwietnia 2013 roku w sprawie sygn. akt III RC 3/13 ustalono obowiązek alimentacyjny powoda P. W. na rzecz pozwanej M. W. w kwocie po 300 złotych miesięcznie poczynając od 01 stycznia 2013 roku, płatne z góry do 15-go dnia każdego miesiąca z ustawowymi odsetkami w przypadku uchybienia terminowi płatności którejkolwiek z rat.

Wyrok ten został utrzymany w mocy wyrokiem Sądu Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim z dnia 08 lipca 2013 roku w sprawie o sygn. akt II Ca 418/13.

W chwili orzekania o alimentach M. W. miała 35 lat, pracowała w (...), gdzie osiągała wynagrodzenie w wysokości 1.700 złotych miesięcznie plus dodatek – około 400 złotych miesięcznie za wykonywanie dodatkowych obowiązków.

M. W. otrzymywała również alimenty w łącznej kwocie po 900 złotych miesięcznie zasądzone na rzecz dwójki małoletnich dzieci w wieku 12 i 10 lat, urodzonych w czasie trwania małżeństwa stron.

Spłacała także kredyt gotówkowy zaciągnięty przez P. W. w kwocie 300 złotych miesięcznie, ponieważ była osobą wyrażająca zgodę na jego zaciągnięcie.

P. W. miał 36 lat i nie był nigdzie zatrudniony. W dniu 26 marca 2013 roku wznowił działalność gospodarczą – firmę transportową. Wystąpił o kredyt na rozwój firmy w wysokości 350.000 złotych. Od lipca 2012 roku do stycznia 2013 roku był zatrudniony w Niemczech jako mechanik w zakładzie mięsnym, gdzie otrzymywał wynagrodzenie w wysokości 2.500 Euro.

M. W. obecnie ma 38 lat, jest pracownikiem socjalnym i osiąga wynagrodzenie netto w wysokości 1.860 złotych. Wcześniej było to 2.100 złotych z uwagi na wykonywanie dodatkowych obowiązków, których aktualnie nie może wykonywać. Mieszka w mieszkaniu wynajętym od koleżanki razem z dziećmi w wieku 15 i 13 lat, na rzecz których ma zasądzone alimenty w łącznej kwocie 900 złotych oraz świadczenia 500 +. Zasądzonych od męża alimentów nie otrzymuje od 2014 roku.

W 2015 roku wzięła pożyczkę z kasy zapomogowo – pożyczkowej w kwocie 2.500 złotych.

W 2013 roku przestała spłacać kredyt gotówkowy zaciągnięty przez męża, który spłacała w kwotach po 300 złotych miesięcznie, ponieważ bank udzielił jej informacji, że nie jest dłużniczką i nie musi go spłacać.

P. W. ma 39 lat, jest technikiem mechanikiem. Decyzją z dnia 17 listopada 2015 roku został uznany za osobę bezrobotną bez prawa do zasiłku. Utrzymuje się z prac dorywczych budowlanych, nie może podjąć pracy jako kierowca, ponieważ 5 lat temu utracił uprawnienia na wszystkie samochody z powodu jazdy pod wpływem alkoholu.

Pozostaje w związku partnerskim, w którym wraz z konkubiną wychowuje łącznie czworo dzieci, w tym jedno wspólne, w wieku 19 miesięcy. Konkubina dostaje alimenty na troje dzieci w łącznej kwocie 1.500 złotych. Daje konkubinie na utrzymanie około 500 złotych miesięcznie.

Zgodnie z wyrokiem w sprawie podziału majątku wspólnego, jest obowiązany spłacić pozwaną z nakładów na dom w kwocie 113.000 złotych.

P. W. w dniu 12 maja 2014 roku sprzedał bez wiedzy M. W. część nieruchomości położonych w W. za kwotę 30.000 złotych.

Jego zadłużenie alimentacyjne względem M. W. wynosi około 8.400 złotych natomiast zadłużenie w płatności alimentów na rzecz wspólnych małoletnich dzieci stron wynosi około 20.000 złotych, a postępowanie egzekucyjne prowadzone jest przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Tomaszowie Mazowieckim P. Ś. pod sygn. akt (...). Natomiast jak wynika z zaświadczenia wystawionego przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Tomaszowie Mazowieckim A. D. z dnia 07 września 2016 roku egzekucja komornicza alimentów zasądzonych na rzecz małoletnich dzieci stron w okresie ostatnich dwóch miesięcy okazała się bezskuteczna.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o powołane dowody, które są ze sobą spójne i wzajemnie się uzupełniają.

Sąd Rejonowy zważył iż zmiana wyroku lub umowy, o której mowa w art. 138 k.r.o. może między innymi polegać na stwierdzeniu ustania obowiązku alimentacyjnego, wobec odpadnięcia którejś z przesłanek uzasadniających ten obowiązek, czy po stronie uprawnianej, czy po stronie zobowiązanej (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 stycznia 1999 roku w sprawie I CKN 1292/98, niepublikowane). Podstawą powództwa z art. 138 k.r.o. zgodnie z którym w razie zmiany stosunków można żądać zmiany orzeczenia lub umowy dotyczącej obowiązku alimentacyjnego może być tylko taka zmiana stosunków, która nastąpiła nie wcześniej niż po uprawomocnieniu się wyroku zasądzającego alimenty (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 maja 1999 roku w sprawie I CKN 274/99, niepublikowane).

Natomiast zgodnie z art. 135 § 1 k.r.o. zakres świadczeń alimentacyjnych zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego.

Z zebranego w sprawie materiału dowodowego, a zwłaszcza z porównania stanu faktycznego mającego miejsce w chwili orzekania o alimentach na rzecz pozwanej wyrokiem Sądu Rejonowego w Tomaszowie Mazowieckim z dnia 24 kwietnia 2013 roku w sprawie sygn. akt III RC 3/13 ze stanem na dzień wyrokowania w niniejszej sprawie (28 września 2016 roku) wynika jednoznacznie, że doszło do zmiany stosunków w zakresie możliwości zarobkowych i majątkowych powoda. W chwili zasądzania alimentów P. W. prowadził działalność gospodarczą – firmę transportową. Wystąpił o kredyt na rozwój firmy w wysokości 350.000 złotych. Wcześniej, od lipca 2012 roku do stycznia 2013 roku był zatrudniony w Niemczech jako mechanik w zakładzie mięsnym, gdzie otrzymywał wynagrodzenie w wysokości 2.500 Euro. Jego możliwości zarobkowe i majątkowe pozwalały na twierdzenie, że będzie on w stanie wywiązywać się z obowiązku alimentacyjnego w kwocie 300 złotych na rzecz M. W..

Zmiana stanu faktycznego w sprawie polega na tym, że obecnie powód jest osobą bezrobotną bez prawa do zasiłku, utrzymującą się jedynie z dorywczych prac budowlanych i nie mogącą podjąć zatrudnienia jako kierowca. Pozostaje on w związku partnerskim, w którym wraz z konkubiną wychowuje łącznie czworo dzieci, w tym jedno wspólne, w wieku 19 miesięcy, co do którego również jest objęty obowiązkiem alimentacyjnym. Ponadto pozwany przekazuje konkubinie na utrzymanie około 500 złotych miesięcznie.

Sąd wziął także pod uwagę fakt, że w czasie zasądzania alimentów pozwana M. W. spłacała kredyt zaciągnięty przez powoda P. W., jako osoba wyrażająca zgodę na jego zaciągnięcie, natomiast w 2013 roku, po udzieleniu informacji przez bank, że nie jest osobą zobowiązaną, przestała go spłacać.

Powód nie jest w stanie wywiązywać się z bieżących zobowiązań, jego długi alimentacyjne wobec pozwanej wynoszą około 8.400 złotych, natomiast jak wynika z zaświadczenia wystawionego przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Tomaszowie Mazowieckim A. D. z dnia 07 września 2016 roku egzekucja komornicza alimentów zasądzonych na rzecz małoletnich dzieci stron w okresie ostatnich dwóch miesięcy okazała się bezskuteczna, a zadłużenie powoda w tym zakresie sięga kwoty 20.000 złotych. Nadto jest on obowiązany spłacić pozwaną z nakładów na dom w kwocie 113.000 złotych.

Wobec zaistnienia zmiany stosunków, o której mowa w art. 138 k.rio. orzekł iż obowiązek alimentacyjny wygasł z dniem doręczenia pozwu pozwanej, tj. z dniem 20 maja 2016 roku.

Apelację od powyższego wyroku wniosła pozwana zaskarżając go w całości i zarzucając mu: brak uwzględnienia w ocenie całokształtu materiału dowodowego wykorzystywania od 12 maja 2014 r. przez powoda kwoty 30.000 zł uzyskanej z naruszeniem prawa, na bieżące potrzeby własne, konkubiny oraz dziecka/dzieci.

W konkluzji apelantka wniosła o : 1. zmianę zaskarżonego wyroku i ustalenie, że obowiązek alimentacyjny wobec pozwanej nie wygasł i trwa dalej od 20 maja 2016 r., 2.zasądzenia od powoda na rzecz pozwanej kosztów postępowania za drugą instancje.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja zasługuje na uwzględnienie. Zgromadzony materiał dowodowy nie daje bowiem podstaw do przyjęcia, że w niniejszej sprawie zaszły okoliczności uzasadniające zmianę zapadłego rozstrzygnięcia o obowiązku alimentacyjnym powoda P. W. względem pozwanej M. W..

Przypomnieć należy, że rozstrzygnięcie o zmianie orzeczenia dotyczącego alimentów może nastąpić tylko i wyłącznie gdy zaistnieją przesłanki przewidziane w przepisie art.. 138 k.r.io. Powszechnie wiadomym jest, że potrzeby uprawnionego oraz możliwości zobowiązanego do płacenia alimentów ulegają zmianie, tym samym może ulegać zmianie wysokość alimentów. Zgodnie z art. 138 k.r.io. w razie zmiany stosunków można żądać zmiany orzeczenia lub umowy dotyczącej obowiązku alimentacyjnego. Przez zmianę stosunków rozumie się istotne zwiększenie albo zmniejszenie lub ustanie możliwości zarobkowych i majątkowych zobowiązanego do alimentacji, bądź istotne zwiększenie lub zmniejszenie się usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego, wskutek czego ustalony zakres obowiązku alimentacyjnego wymaga skorygowania przez stosowane zmniejszenie lub zwiększenie wysokości świadczeń alimentacyjnych. Są to okoliczności istotne z punktu widzenia ustawowych przesłanek obowiązku alimentacyjnego i jego zakresu. Podstawą powództwa z art. 138 k.r.io. może być tylko późniejsza zmiana stosunków, ale jak podkreślono wcześniej musi ona być istotna i musi mieć charakter majątkowy.

Obowiązek alimentacyjny małżonka rozwiedzionego, uznanego za wyłącznie winnego rozkładu pożycia zgodnie z dyspozycją przepisu art. 60 § 2 k.r.io. pojawia się wtedy, gdy na skutek orzeczenia rozwodu dojdzie do pogorszenia sytuacji życiowej małżonka niewinnego. Zatem dla stwierdzenia w niniejszej sprawie, że obowiązek alimentacyjny małżonka uznanego za wyłącznie winnego rozkładu pożycia wygasł, wymagane jest ustalenie, iż warunki życiowe małżonka uprawnionego do alimentacji /pozwanej/ uległy polepszeniu, a nie pogorszeniu. Co istotne, Sąd rozpoznając tego rodzaju żądanie, musi odwoływać się do kryteriów obiektywnych, a nie subiektywnych – związanych z sytuacją majątkowa stron.

W niniejszej sprawie Sąd I instancji uwzględnił powództwo powołując się na następujące okoliczności : przed rozwodem powód miał prowadzić firmę transportową, powód pracował w Niemczech w charakterze mechanika, a obecnie powód posiada status osoby bezrobotnej bez prawa do zasiłku. Wskazane okoliczności legły u podstaw rozstrzygnięcia o wygaśnięciu obowiązku alimentacyjnego powoda.

Wydane orzeczenie narusza treść przepisu art. 136 k.r.io., który to przepis w sposób jednoznaczny wskazuje, że określając możliwości zarobkowe osoby zobowiązanej do alimentów nie bierze się pod uwagę pogorszenia tych możliwości, które nastąpiło z winy tej osoby, w sposób przez nią nieuprawniony. Nie sposób inaczej, niż jako zawinione przez powoda działanie, zinterpretować faktów, które Sąd Rejonowy uznał za uzasadniające wygaśnięcie obowiązku alimentacyjnego. Nie można znaleźć usprawiedliwienia dla okoliczności w jakich powód utracił uprawnienia do prowadzenia pojazdów mechanicznych- prowadząc pojazd pod wpływem alkoholu, w sytuacji kiedy organizował własną firmę transportową. Nie można tego rodzaju działań premiować zwolnieniem od obowiązku alimentacyjnego. Fakt, że powód jest osobą bezrobotną, w realiach niniejszej sprawy nie może uzasadniać wygaśnięcia obowiązku alimentacyjnego ponieważ bezrobocie to nie jest usprawiedliwione żadnymi obiektywnymi okolicznościami. Powód nie wykazał bowiem, że jest osobą niezdolną do pracy z racji stanu zdrowia i posiada z tego tytułu ograniczenia zawodowe. Nie wykazał powód również, że jest osobą niepełnosprawną, korzysta z pomocy opieki społecznej.

Na marginesie rozważań należy wskazać, iż powód dokonał przysporzenia do swojego majątku poprzez sprzedaż składnika majątku dorobkowego, co też Sąd Okręgowy wziął pod uwagę.

Reasumując, uznać należy za zasadny zarzut obrazy prawa materialnego, tj. art. 138 k.r.io. w związku z art. 136 k.r.io., co czyni apelację pozwanej zasadną, wywołując skutek w postaci zmiany wyroku Sądu Rejonowego w zaskarżonych granicach na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. przez oddalenie powództwa o ustalenie wygaśnięcia obowiązku alimentacyjnego na rzecz pozwanej.

Mając na uwadze wszystkie powyższe rozważania oraz powołane w nich przepisy Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji wyroku. O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c. w związku z art. 391 § 1 k.p.c.