Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 maja 2018 roku

Sąd Okręgowy w Sieradzu Wydział I Cywilny

w składzie:

Przewodniczący SSO Joanna Składowska

Sędziowie SSO Katarzyna Powalska

SSR del. Magdalena Kościarz

Protokolant sekretarz sądowy Elwira Kosieniak

po rozpoznaniu w dniu 9 maja 2018 roku w Sieradzu

na rozprawie

sprawy z powództwa D. K.

przeciwko Skarbowi Państwa – (...) Zarządowi (...) w B.

o odszkodowanie

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego w Łasku

z dnia 29 stycznia 2018 roku, sygnatura akt I C 500/15

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od pozwanego Skarbu Państwa – (...) Zarządu (...) w B. na rzecz powoda D. K. 1800 (jeden tysiąc osiemset) złotych z tytułu zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

Sygn. akt I Ca 141/18

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z 29 stycznia 2018 r., wydanym w sprawie sygn. akt I C 500/15, Sąd Rejonowy w Łasku zasądził od pozwanego Skarbu Państwa - (...) Zarządu (...) w B. na rzecz powoda D. K. kwotę 56 151,78 złotych z odsetkami ustawowymi liczonymi od 29 marca 2012 r. do dnia 31 grudnia 2015 r., a od 1 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty z ustawowymi odsetkami za opóźnienie oraz kosztami procesu w wysokości 2 894 złotych; nakazując pobrać od Skarbu Państwa – (...) Zarządu (...) w B. na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Łasku kwotę 6 350,02 tytułem zwrotu kosztów sądowych.

Rozstrzygnięcie zapadło przy następujących ustaleniach i wnioskach:

Powód D. K. jest właścicielem nieruchomości stanowiącej działkę nr (...) oraz współwłaścicielem w 1/2 części nieruchomości stanowiącej działkę nr (...). Drugim współwłaścicielem tej nieruchomości jest A. K.. Działka nr (...) jest zabudowana budynkiem mieszkalnym.

Działka nr (...) oraz działka nr (...) położone są w podstrefie A strefy ograniczonego użytkowania dla lotniska wojskowego w Ł. wprowadzonej uchwałą nr (...)Sejmiku Województwa (...) z 9 lutego 2010 r.

Przed wprowadzeniem ww. uchwały pomieszczenia mieszkalne w budynku na działce nr (...) spełniały normy izolacyjności akustycznej. Po wprowadzeniu uchwały dla zapewnienia izolacyjności akustycznej niezbędna jest wymiana 2 sztuk okien balkonowych oraz 6 sztuk okien. Koszt wymiany okien niezbędnej dla zapewnienia izolacyjności akustycznej wynosi 11 742,78 złotych.

Wskutek wprowadzenia uchwały Sejmiku Województwa (...) z 2010 r. wartość działki nr (...) uległa obniżeniu o 14 240 złotych, zaś działki nr (...) o 30 169 złotych.

Pismem datowanym na 27 marca 2012 r. powód wystąpił do pozwanego z żądaniem wypłaty odszkodowania w kwocie po 200 000 złotych, min. odnośnie działki nr (...). Wezwanie odebrano 28 marca 2012 r., a pismem datowanym na 30 marca 2012 r. pozwany odmówił wypłaty.

Jak zauważył Sąd pierwszej instancji, zgodnie z art.129 ust.2 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska, w związku z ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości jej właściciel może żądać odszkodowania za poniesioną szkodę; szkoda obejmuje również zmniejszenie wartości nieruchomości. Według zaś z art.136 ust.3 wskazanej ustawy, w razie określenia na obszarze ograniczonego użytkowania wymagań technicznych dotyczących budynków szkodą, o której mowa w art.129 ust.2, są także koszty poniesione w celu wypełnienia tych wymagań przez istniejące budynki, nawet w przypadku braku obowiązku podjęcia działań w tym zakresie.

Sąd nie podzielił zarzutu pozwanego, że wobec wejścia w życie nowej uchwały Sejmiku Województwa (...) z 2016 r., poprzednia uchwała, na którą powoływała się strona powodowa uległa uchyleniu, a przez to akt ów nie może stanowić podstawy materialnoprawnej roszczenia.

Spadek wartości nieruchomości został oszacowany przez biegłego. Co do kosztów zapewnienia izolacyjności akustycznej, Sąd Rejonowy uznał za zasadne zasądzenie z tego tytułu wydatków koniecznych do wymiany okien.

Sąd pierwszej instancji zauważył, że powód jest jedynie współwłaścicielem w 1/2 części zabudowanej działki nr (...). Jednakże uznał czynność w postaci żądania odszkodowania za czynność, o jakiej mowa w art. 209 k.c., a tym samym powoda za uprawnionego do dochodzenia całości roszczenia.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i § 3 k.p.c., a o zwrocie poniesionych tymczasowo przez Skarb Państwa wydatków na podstawie art.83 ust. 2 w związku z art. 113 ust.1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.

Pozwany wniósł apelację od wyroku Sądu Rejonowego, wskazując, że zaskarża go w części dotyczącej zasądzenia od pozwanego na rzecz powoda kwoty 41 917,78 złotych z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia 29 marca 2012 r. do dnia 31 grudnia 2015 r. i odsetkami ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia 1 stycznia 2016 roku do dnia zapłaty i zarzucając:

- błędne zastosowanie art.209 k.c. poprzez uznanie, iż zachodzą przesłanki określone w tym przepisie skutkujące możliwością skutecznego dochodzenia roszczeń przez współwłaściciela nieruchomości powoda D. K. w imieniu i na rzecz drugiego ze współwłaścicieli, mimo zbycia udziału w nieruchomości przed wytoczeniem powództwa;

- naruszenie art. 58 § 1 k.c. w związku a art.209 k.c. poprzez przyjęcie, iż powód ma legitymację procesową czynną do dochodzenia roszczeń w imieniu i na rzecz drugiego ze współwłaścicieli.

W oparciu o wskazane zarzuty , skarżący wniósł o:

- zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa powyżej kwoty 14 240,00 złotych z ustawowymi odsetkami od z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia 29 marca 2012 r. do dnia
31 grudnia 2015 r. i odsetkami ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia 1 stycznia 2016 roku do dnia zapłaty;

- zmianę punktów 2 i 3 wyroku;

- zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania apelacyjnego według norm przypisanych prawem.

Powód domagał się oddalania apelacji na koszt pozwanego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługiwała na uwzględnienie.

Rozstrzygniecie kwestii, czy powód jako współwłaściciel jednej z nieruchomości znajdującej się w strefie ograniczonego użytkowania może dochodzić w całości roszczeń opartych na art.129 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska wymagało rozważenia możliwości zakwalifikowania dochodzenia tych roszczeń jako czynności zachowawczej w rozumieniu art. 209 k.c., według którego, każdy ze współwłaścicieli może wykonywać wszelkie czynności i dochodzić wszelkich roszczeń, które zmierzają do zachowania wspólnego prawa. W ocenie Sądu Okręgowego zaś, zastosowanie tego przepisu w sprawie przedmiotowej przez Sąd Rejonowy było prawidłowe.

W judykaturze i piśmiennictwie zgodnie podkreśla się, że czynność zachowawcza , o jakiej mowa w art. 209 k.c., musi mieć na celu zachowanie wspólnego prawa, a więc ochronę interesu wszystkich współwłaścicieli, a nie tylko jednego, czy kilku z nich. Tak rozumiany cel może być realizowany przez podejmowanie wszelkich czynności i dochodzenie wszelkich roszczeń. Czynności zachowawcze może wykonywać każdy ze współwłaścicieli indywidualnie, niezależnie od innych albo w porozumieniu z innymi współwłaścicielami. Samodzielne wykonywanie czynności zachowawczych przez współwłaściciela jest dopuszczalne w takim zakresie, jaki daje się pogodzić z korzyścią i interesem wszystkich współwłaścicieli. Drugą istotną właściwością czynności zachowawczych polegających na dochodzeniu roszczeń jest konieczność ich realizacji w całości, a więc niepodzielnie. Warto jednak w tym zakresie wskazać, że wprawdzie przy podzielności świadczenia wierzytelność dzieli się na tyle niezależnych od siebie części, ilu jest wierzycieli (art. 379 § 1 k.c.), wobec czego każdy wierzyciel może dochodzić przypadającej mu części wierzytelności, ale przy interpretacji tego pojęcia dokonywanej na potrzeby wskazanego przepisu, nie można pominąć charakteru roszczenia, a przede wszystkim celu, któremu ma ono służyć.

Problematyka ta było zresztą dość często podejmowana w judykaturze. I tak, jak przyjął Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 3 grudnia 2014 r., III CZP 92/14 OSNC 2015/10/113, współwłaściciel nieruchomości może dochodzić od gminy odszkodowania w pełnej wysokości za szkodę wynikłą z niedostarczenia uprawnionemu lokatorowi lokalu socjalnego (art. 209 k.c. w związku z art. 417 k.c. i art. 18 ust. 5 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego, jedn. tekst: Dz.U. z 2005 r. Nr 31, poz. 266 ze zm.). W uzasadnieniu rozstrzygnięcia wskazano, że uniemożliwienie współwłaścicielom lokalu władania nim - wskutek wstrzymania wykonania orzeczenia eksmisyjnego do czasu zapewnienia przez gminę lokalu socjalnego (art. 14 ust. 6 u.o.p.l.) - stanowi istotne naruszenie ich uprawnień właścicielskich i przynosi im wymierną szkodę; pozbawia ich dochodu, który mogliby uzyskać z tytułu należności czynszowych, przy jednoczesnej konieczności ponoszenia kosztów eksploatacji i utrzymania lokalu. Roszczenie odszkodowawcze pozostaje dla nich praktycznie jedynym realnym środkiem ochrony wspólnego prawa.

Zaprezentowany pogląd znajduje wsparcie w orzeczeniach Sądu Najwyższego opowiadających się za uznaniem, że dochodzenie roszczeń z tytułu czynszu najmu oraz wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z lokalu realizuje podstawowy cel czynności zachowawczej, tj. zmierza do zachowania wspólnego prawa. U podstaw tego zapatrywania leży spostrzeżenie, że wierzytelności z wymienionych tytułów, dotyczące nieruchomości będącej przedmiotem współwłasności, nie stanowią wierzytelności niezależnych od rzecz wspólnej; biorą one początek w tej właśnie nieruchomości i stanowią jeden z jej aktywów, jakie rzecz wspólna przynosi. W związku z gospodarowaniem rzeczą wspólną, powstają - obok aktywów - także pasywa, które muszą być w ramach prawidłowej gospodarki pokrywane z aktywów. Wierzytelność z tytułu czynszu najmu, podobnie zresztą jak inne przychody, które rzecz wspólna przynosi, stanowi składnik pewnej gospodarczej całości, która niejednokrotnie - jeżeli współwłaściciele nie korzystają z prawa domagania się zniesienia współwłasności - ma byt długotrwały. Wierzytelność ta nie jest zatem wierzytelnością przypadkowo powstałą dla kilku osób, lecz wierzytelnością wspólną, przypadającą kilku osobom związanym węzłem współwłasności i powstałą ze względu na tę współwłasność (zob. uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 14 czerwca 1966 r. - zasada prawna - III CO 20/65, OSPiKA 1966, nr 12, poz. 272, uchwała Sądu Najwyższego z dnia 6 czerwca 2012 r., III CZP 25/12, OSNC 2012, nr 12, poz. 142, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 30 października 2013 r., II CSK 673/12, OSP 2014, nr 7-8, poz. 72).

Za czynność zachowawczą uznano również dochodzenie przez jednego współwłaściciela roszczenia odszkodowawczego za szkodę polegającą na zniszczeniu części składowych nieruchomości stanowiącej przedmiot współwłasności, gdyż odszkodowanie takie może i powinno służyć takiemu nowemu zagospodarowaniu nieruchomości, które prowadziłoby do usunięcia lub zminimalizowania skutków wyrządzonej szkody (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 czerwca 1998 r., II CKN 792/97, OSNC 1999, nr 1, poz. 15).

W uchwale zaś z dnia 13 marca 2008 r., III CZP 3/08 OSNC 2009, nr 4, poz. 53, Sąd Najwyższy przyjął, że na podstawie art. 209 k.c. nawet tylko jeden współwłaściciel może dochodzić od osoby trzeciej roszczenia windykacyjnego oraz roszczeń uzupełniających.

Przytoczone w powołanych orzeczeniach argumenty niewątpliwie przemawiają na rzecz stanowiska, że roszczenie o zapłatę odszkodowania na podstawie 129 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska jest ściśle związane z określoną nieruchomością, a jego realizacja ma na celu zachowanie wspólnego prawa. Ustanowienie na określnym terenie obszaru ograniczonego użytkowania stanowi istotne naruszenie uprawnień właścicielskich i przynosi współwłaścicielom wymierną szkodę w postaci utraty wartości nieruchomości. Dodatkowo należy zauważyć, że zgodnie z ust. 4 powołanego przepisu, z roszczeniem, o którym mowa w ust. 1-3, można wystąpić w okresie 2 lat od dnia wejścia w życie rozporządzenia lub aktu prawa miejscowego powodującego ograniczenie sposobu korzystania z nieruchomości. Niewątpliwie zatem, występując z żądaniem w sprawie przedmiotowej powód działał także w interesie drugiego współwłaściciela. Jak stanowi zaś art. 136 ust. 3 ustawy, w razie określenia na obszarze ograniczonego użytkowania wymagań technicznych dotyczących budynków szkodą, o której mowa w art. 129 ust. 2, są także koszty poniesione w celu wypełnienia tych wymagań przez istniejące budynki. Dochodzenie zwrotu kosztów rewitalizacji akustycznej pozwala zatem na spełnienie określonych wymogów ustawowych obciążających wszystkich współwłaścicieli.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Okręgowy - na podstawie art. 385 k.p.c. - oddalił apelację, jako bezzasadną.

O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i 3 w zw. z art. 391 § 1 k.p.c., zasądzając od pozwanego na rzecz powoda kwotę 1 800,00 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa prawnego, które określono na podstawie § 2 pkt 5 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. poz. 1800 ze zm.).